________________
૩૮
ધર્મકથાનુયોગ–મહાવીર–તીર્થમાં મયૂરી-અંડક જ્ઞાત કથાનક : સૂત્ર ૧૧૮
ત્યાં આવ્યા, આવીને તે પોત પોતાના કાર્યમાં એમ વિચાર કરીને ખિન્ન ચિત્ત થઈને હથેળીસંલગ્ન થઈ ગયા.
માં મોટું મૂકીને ચિંતા કરવા લાગ્યો. સંદેહગ્રસ્ત સાગરપુત્ર દ્વારા ઇંડાનો વિનાશ અને ૧૧૭. હે આયુષ્યમાન શ્રમણ ! આ પ્રમાણે ઉપનય–
આપણા જે સાધુ અથવા સાધ્વી આચાર્ય યા ૧૧૫. ત્યાર પછી તેમાં જે સાગરદત્તનો પુત્ર સાર્થ- ઉપાધ્યાયની પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરીને પાંચ
વાહપુત્ર હતો, તે બીજા દિવસે સૂર્યના દેદીપ્ય- મહાવ્રતોના વિષયમાં યાવનુ છે જીવનિકાયના માન થવાપર જ્યાં વનમયૂરીના ઈડા હતાં ત્યાં વિષયમાં અથવા નિગ્રંથપ્રવચનના વિષયમાં આવ્યો, આવીને તે મસૂરીના ઇંડામાં શકિત શંકા કરે છે વાવતુ કલુષિતતાને પ્રાપ્ત થાય છે થયો અર્થાતુ વિચારવા લાગ્યો કે આ ઈડું તે તે જ ભવમાં ઘણાં સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક નીપજશે કે નહિ? તેનાં ફળની આકાંક્ષા કરવા અને શ્રાવિકાઓ દ્વારા નિંદાનું પાત્ર, ગચ્છથી લાગ્યો કે કયારે ઇચ્છિત ફળની પ્રાપ્તિ થશે? પૃથક કરવા યોગ્ય, મનથી નિંદા કરવા યોગ્ય, વિચિકિત્સાને પ્રાપ્ત થયો અર્થાત્ મયૂરીનું બચ્ચું લોક-નિન્દનીય, ગહ કરવા યોગ્ય અને થવા છતાં પણ રમકડારૂપ બનશે યા નહિ? અનાદરને યોગ્ય થાય છે. પરભવમાં પણ આ પ્રમાણે સંદેહ કરવા લાગ્યો. ભેદને પ્રાપ્ત બહુ દંડ મેળવે છે, યાવત્ અનંત સંસારમાં થયો અર્થાતુ વિચારવા લાગ્યો કે આ ઈડામાં પરિભ્રમણ કરે છે. બચ્યું છે કે નહિ? કલુષિતતાને અર્થાતુ શ્રદ્ધાયુક્ત જિનદત્તપુત્રને મયૂરની પ્રાપ્તિ અને બુદ્ધિની મલિનતાને પ્રાપ્ત થયો એટલે કે તે ઉપનયવિચાર કરવા લાગ્યો કે મારા આ ઈડામાંથી ૧૧૮. ત્યાર પછી તે જિનદત્તનો પુત્ર જ્યાં મયૂરીનું ક્રીડા કરવા માટેનું મયૂરીનું બચ્ચું ઉત્પન્ન ઈડું છે ત્યાં આવ્યો, આવીને તે મયૂરીના ઈડાના થશે કે નહિં થાય?”
વિષયમાં નિ:શંક રહ્યો-“મારા આ ઈડામાંથી આ પ્રમાણે વિચાર કરીને તે વારંવાર તે ક્રીડા કરવાને માટે મોટું ગોળાકાર મયૂરી બાળક ઈડાને ઉદ્વર્તન કરવા લાગ્યો અર્થાત્ નીચેનો
થશે.” આ પ્રમાણે નિશ્ચય કરીને તે મયૂરીના ભાગ ઉપર કરીને ફેરવવા લાગ્યા, ઘુમાવવા
ઈડાને તેણે વારંવાર ઉલટાવ્યું–પલટાયું નહિ લાગ્યો, આસારણા કરવા લાગ્યો અર્થાતુ એક થાવત્ વગાડયું નહિં. આ પ્રમાણે ઉલટ-સુલટ જગ્યાથી બીજી જગ્યાએ રાખવા લાગ્યો,
ન કરવાથી અને ન વગાડવાથી તે યોગ્ય કાળ સંસારણા કરવા લાગ્યો અર્થાતુ વારંવાર
અને યોગ્ય સમયમાં અર્થાતુ સમયનો પરિપાક સ્થાનાન્તરિત કરવા લાગ્યો, હલાવવા લાગ્યો,
થવાપર તે ઈડું કુટયું અને મયૂરીના બચ્ચાનો હાથથી સ્પર્શ કરવા લાગ્યો, ભૂમિને કંઈક
જન્મ થયો. ખોદીને તેમાં રાખવા લાગ્યો અને વારંવાર
ત્યાર પછી તે જિનદત્તના પુત્રો ને મયૂરીના તેને કાન પાસે લઈને વગાડવા લાગ્યો. ત્યાર બચ્ચાંને જોયું, જોઈને હણ-તુષ્ટ થઈને મયૂરી પછી તે મયૂરીનું ઈડું વારંવાર ઉદૂવર્તન પોષકને બોલાવ્યો, બોલાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું – ' કરવાથી થાવત્ વગાડવાથી પોચું થઈ ગયું.
“દેવાનુપ્રિયો! તમે મયુરના આ બચ્ચાને મયુરને ૧૧૬. ત્યાર પછી સાગરદત્તનો પુત્ર સાર્થવાહ પુત્ર
પોષણ દેવા યોગ્ય અનેક પદાર્થોથી, અનુક્રમકેઈ એક સમયે જ્યાં મયૂરીનું ઈડું હતું ત્યાં
થી સંરક્ષણ કરતા કરતા અને સંગોપન કરતા આવ્યા, આવીને તે મયૂરી ઈડાને તેણે પોચું કરતા મોટું કરે અને નૃત્યકળા શીખવાડો.” જોયું, જોઈને-“ઓહ! આ મયૂરીનું ઈડું મને - ત્યારે તે મયૂરપષકોએ જિનદત્તપુત્રની તે ક્રીડા કરવાને માટે યોગ્ય બચ્ચારૂપ ન થયું !” વાત સ્વીકારી, તે મયૂર-બાળકને ગ્રહણ કર્યું,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
