________________
ધર્મસ્થાનુયોગ–મહાવીર-તીર્થમાં મુસલ સંગ્રામમાં કાલાદિ મરણું કથાનક ઃ સૂત્ર ૩૭
૧૫
બાળકનું કોણિક ' નામકરણ અને કેણિકને રાજ્ય-શાસન અને પ્રજા-પાલન કરતાં આપણો પ્રાપ્ત થયેલું તારુણય આદિ--
સમય વ્યતીત કરવા અસમર્થ છીએ, તો તે ૩૭. તત્પશ્ચાત્ તે બાળકને માતા-પિતા ત્રીજા દેવાનુપ્રિયો ! શ્રેણિક રાજાને કેદમાં નાખીને
દિવસે ચંદ્ર અને સૂર્યના દર્શન કરાવે છે, રાજ્ય, રાષ્ટ્ર, બળ, વાહન, કેષ, કોઠાર, અને થાવતું બારમાં દિવસે આ અને આ પ્રમાણે જનપદને અગિયાર ભાગમાં વહેંચીને સ્વયમેવ નામકરણ કરે છે – “કારણ કે અમારા આ રાજ્ય-શાસન અને પ્રજા-પાલન કરતાં થાવત્ બાળકને એકાંત ઉકરડા પર ફેંકી દેવાને કારણે વિચરણ કરવું આપણા માટે યોગ્ય છે.” તેની આંગળી કૂકડાની પાંખ વાગવાથી જખ્ખી ત્યારે તે કાલ આદિ દસ કુમારોએ કેણિક થઈ છે તેથી અમારા આ બાળકનું નામ કુમારની આ વાતનો વિનયપૂર્વક સ્વીકાર કર્યો. કણિક થાઓ.”
તદનન્તર કોણિક કુમારે કોઈ એક સમયે ત્યારે માતા-પિતા તે બાળકનું “કણિક ” શ્રેણિક રાજાનો ભેદ જાણી લીધો, જાણીને શ્રેણિક નામકરણ કરે છે.
રાજાને કેદ કર્યો, કેદ કરીને મહાન ઉત્સવ ઊજવીને તત્પશ્ચાત્ અનુક્રમે ને બાળકની સ્થિનિપતિકા- રાજ્યાભિષેકથી પોતાનો અભિષેક કર્યો. ત્યાર જન્મોત્સવ, વિવાહોત્સવ ઉજવે છે, શેષ વર્ણન બાદ પર્વતોમાં હિમાલય આદિ મહાન પર્વત મેઘકુમારની સમાન જાણવું–થાવત્ છેષ્ઠ સમાન મનુષ્યોમાં તે કેણિકકુમાર મહાન પ્રાસાદના ઉપરના ભાગમાં ભોગ ભોગવતો રાજા થઈ ગયો. વિચરણ કરે છે. યાવત્ સસરા તરફથી આઠ કેણિકને ચેલણા દ્વારા શ્રેણિકના પિતાના દહેજ મળ્યા.
તરફના સ્નેહનું જ્ઞાનશ્રેણિકને કેદમાં નાંખી કેણિક દ્વારા રાજ્યશ્રીની ૩૯, ત્યાર બાદ તે કેણિક રાજા એક દિવસ સ્નાન પ્રાપ્તિ---
કરીને ચાવતુ સર્વ અલંકારોથી શરીરને વિભૂષિત ૩૮. ત્યાર બાદ તે કેણિક કુમારને કેઈ એક સમયે
કરીને ચેલણાદેવીને પગે લાગવા ગયો, ત્યારે મધ્યરાત્રિએ યાવતુ સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો
કેણિક રાજાએ ચેલણાદેવીને ઉદાસીન થાવત્ “આ પ્રમાણે હું શ્રેણિક રાજાના વ્યાઘાતને
ચિત્તાગ્રસ્ત જોઈ, જોઈને ચેલણાદેવીના પગ કારણે સ્વયં રાજ્યશાસન કરીને, પ્રજાનું પાલન
પકડી લીધા અને પકડીને ચેલાણાદેવીને આ કરીને વિચરણ નથી કરી શકતો, તેથી શ્રેણિક પ્રમાણે કહ્યું—“હે માતા ! શું તને ઉલ્લાસ, રાજાને કેદ કરીને મહાન રાજ્યાભિષેક વિધિથી હર્ષ અને આનંદ નથી થતો કે હું સ્વયં પોતાનો અભિષેક કરવો મારા માટે ઉચિત
રાજ્ય-શાસન કરતો યાવત્ વિચરણ કરી રહ્યો અને શ્રેયસ્કર થશે.” આ પ્રમાણે વિચાર કર્યો, વિચાર કરીને તે શ્રેણિક રાજાની ગુપ્ત વાતો, ત્યારે તે ચેલણાદેવીએ કેણિક રાજાને આ છિદ્રો-દોષો, વિવરે, ખૂલનોની પ્રતીક્ષા કરતો પ્રમાણે કહ્યું- “હે પુત્ર ! મને કેવી રીતે ઉલ્લાસ, વિચરવા લાગ્યો-સમય વ્યતીત કરવા લાગ્યો. હર્ષ અને આનંદ થઈ શકે, જ્યારે તે પ્રિય,
તપશ્ચાત્ તે કેણિક કુમારે શ્રેણિક રાજાની દેવરૂપ, ગુરુજન જેવા પૂજ્ય, અત્યન્ત સ્નેહ ગુપ્ત વાતો યાવતું મર્મો પ્રાપ્ત ન કરી શકવાથી
અને અનુરાગ યુક્ત શ્રેણિક રાજાને કેદમાં કોઈ એક સમયે કાલાદિ દસ કુમારને પોતાના
નાખીને પોતાનો મહાન રાજ્યાભિષેકથી આવાસગૃહમાં બોલાવ્યા, બોલાવીને તેમને
અભિષેક કર્યો ?” આ પ્રમાણે કહ્યું; “હે દેવાનુપ્રિયા ! વાત એમ તદનન્તર કેણિક રાજાએ ચેલાણાદેવીને આ છે કે શ્રેણિક રાજાના ડરને કારણે આપણે પ્રમાણે કહ્યું-“હે માતા! શ્રેણિક રાજા મારી
છું?”
Jain Education International
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
