________________
२८
दशाश्रुतस्कन्धसूत्रे
मूलम्-कलहकरे ॥ सू० १८॥ छाया-कलहकरः ॥ १८ ॥
टीका-'कलहकरे' इति-कलहो नाग्युद्धं वाचिकं भण्डनमित्यर्थः, तत्करणशीलः, अप्रशस्तक्रोधाद्यौदयिकमाववशतः कलहकरणशीलोऽसमाधिस्थानढोपभारमवति । अयं भार:
यथा-मृत्तिकाखनने गतॊ भवति, स गर्तः स्वपरनिपननाय, मुश्मोऽपि रजःकणो नेत्रं निपतितः सन् दृष्टिविघाताय, लघुतरोऽपि विपकण्टको महावेदनायै भवति, तथैव लघुतरोऽपि कलहोत्पादकः शब्दः कोणिवायूपमहिपीपद्मावतीशब्दवन्महानर्थाय जायते, अतः समाधिलिप्सुना सर्वथा शान्तिजनकशब्दभापकेण मुनि असमाधि दोष का भागी होता है । एसे शब्द प्रयोग से चतुर्विध संघ में छेद भेद होजाता है । और उससे बडा अनर्थ हो सकता है । अतः भेद की उत्पत्ति करने योग्य शब्दो को नहीं बोलना चाहिये ॥ स १७ ॥
_ 'कलहकरे' इत्यादि । फलह शब्द का अर्थ वागयुद्ध है । क्रोधादिक अप्रशस्त औदायिक भावके वश से कलहोत्पादक शब्द बोलने वाला असमाधिस्थान के दोष का भागी होता है। जैसे मिट्टी खोदनेसे खड्डा होना स्वभाविक है । और वह स्व-पर के गिरने गिराने में कारण होता है। छोटा रजकण यदि नेत्र में गिरता है तो वह इष्टविघातक बनता है। छोटा भी जहरीला काँटा बडी वेदना-बड़ा दुःख देता है। इस तरह से थोडा भी कलह उत्पन्न करने वाला शब्द कोणिकराज की महारानी पद्मावती के शब्दके समान महान अनर्थकारी नियडता है। એવા શબ્દ પ્રયોગથી ચતુર્વિધ સંઘમા છેદ ભેદ થઈ જાય છે તથા તેનાથી ભારે અનર્થ થઈ શકે છે, તે માટે ભેદની ઉત્પત્તિ કરવા ચોગ્ય શબ્દ ન બોલતા જોઈએ (૧૭)
. 'कलहकरे' त्या४ि१ नो मर्थ वागयुद्ध छे लोपाटिने स्पन्न १२नार અપ્રશસ્ત ભાવને વશ થઈ કલહ પેદા થાય એવા શબ્દ બોલવાવાળા અસમાધિ સ્થાનના દેષના ભાગી થાય છે જેમકે-માટી દવાથી ખાડે થાય એ સ્વાભાવિક છે અને તે સ્વપરને પડવા પાડવામાં કારણ બને છે નાનું રજકણ જે આંખમાં પડે છે તે દષ્ટિવિઘાતક બને છે નાને પણ ઝેરી કાટ ભારે વેદના અને બહુ દુખ દે છે. એ રીતે શેડો પણ કલહ ઉત્પન કરવાવાળા શબ્દ કેણિક રાજની મહારાણી પદ્માવતીના શબ્દની પેઠે મહાન અનર્થકારી નીવડે છે. એટલા માટે સમાધિ પ્રાપ્ત કરવાવાળા મુનિએ સર્વથા
