Book Title: Mantrishwara Vimal
Author(s): Jaybhikkhu
Publisher: Jaybhikkhu Sahitya Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004515/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' jayabhikhkhuM janmazatAbdI graMthAvali I mAdhIzvara vimalA ' - jayabhikhkha T ON I T Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayabhikhkhuM janmazatAbdI graMthAvali maMtrIzvara vimala jayabhikhkhuM jayabhi zrI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa 13/bI, caMdranagara sosAyaTI, jayabhikhu mArga, pAlaDI, amadAvAda-380 007 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jaybhikhkhu Janmashatabdi Granthavali Mantrishwar Vimal by Jaybhikhkhu Published by Shri Jaybhikhkhu Sahitya Trust, Ahmedabad-380007 (c) sarva hakka lekhakanA ISBN: 978-81-89160-81-4 AvRtti : jayabhikhkhu janmazatAbdI graMthAvali, 2008 pR. 14 + 90 kiMmata : rU. 60 prakAzaka kumArapALa desAI (mAnad maMtrI) zrI jayabhikhkhu sAhitya TrasTa 13/bI, caMdranagara sosAyaTI, jayabhikhkhu mArga, pAlaDI, amadAvAda-380007 mukhya vitA gUrjara ejansIjha ratanapoLa nAkA sAme, gAMdhI mArga, amadAvAda-380 001 phona : 2214 9660 gujarAta vizvakoza TrasTa 51/2, ramezapArka sosAyaTI vizvakoza mArga, usmAnapurA, amadAvAda-380 013 phona : 2755 1703 AvaraNacitra : rajanI vyAsa mudraka : kriSnA grAphiksa, 966, nAraNapurA jUnA gAma, nAraNapurA, amadAvAda-380 013 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa parama svajana ane sadAnA sahayogI parivAranA snehataMtuthI joDAyelAM zrI surezabhAI zAha tathA zrImatI vasaMtabahena zAha temaja zrI anilabhAI lAkaDAvAlA tathA zrImatI mInAbahena lAkaDAvAlA ane parivArajanone sAdara Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayabhikhkhu janmazatAbdI graMthAvali 1. vikrmAditya hemu 3. dilhIzvara 5. premabhakta kavi jayadeva 7. cakravartI bharatadeva 1. phUlanI khuzabo 3. vIra dharmanI vAto bhAga 5. mAdare vatana 1. bhagavAna mahAvIra 3. udA mahetA 1. hiMmate mardA 3. mAIno lAla navalakathA navalikAsaMgraha 1. bAra hAthanuM cIbhaDuM 3. prANI mAro parama mitra 5. nItikathAo 1 2. bhAnirmANa 4. kAmavijetA 6. bhagavAna RSabhadeva 8. bharata-bAhubalI caritra 2. phUla navaraMga 4. vIra dharmanI vAto bhAga kizora sAhitya 4 2. siddharAja jayasiMha 4. maMtrIzvara vimala bALakizora sAhitya - 2. yajJa ane IMdhaNa 4. jayabhikhkhu vArtAsaurabha bALasAhitya 1. dIvA zreNI (5 pustikAno seTa) 2. phUlapa2I zreNI (5 pustikAno seTa) jaina bALagraMthAvali 1. jaina bALagraMthAvali bhAga 1 (10 pustikAno seTa) 2. jaina bALagraMthAvali bhAga 2 (10 pustikAno seTa) 2. tera hAthanuM bI 4. prANIpremanI kathAo 6. lAkheNI vAto 2 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jhiMdAdilIne jIvana mANanAra ane mAnavatAno madhura saMdeza ApatuM sAhitya sarjanAra zrI jayabhikhkhanA janmazatAbdI varSe "zrI jayabhikhu janmazatAbdI graMthAvalinA upakrame ahiMsA ane premanA vratane ujjavaLa karanAra "maMtrIzvara vimala'nuM caritra pragaTa karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. zrI jayabhikhkhae samagra jIvana kalamanA khoLe vyatIta karyuM hatuM. mAnavamUlyo, rASTraprema, nArI sanmAna ane sarvadharmasamabhAvanI bhAvanA dharAvatI 297 jeTalI nAnImoTI kRtionI emaNe racanA karI hatI ane gujarAtanI janatAnA hRdayamAM sneha ane AdarabharyuM sthAna meLavyuM hatuM. emanA jIvanakALamAM muMbaI ane kolakAtA jevAM zaheromAM emanI SaSTipUrti nimitte sanmAnanA kAryakramo yojAyA hatA. e pachI emanA mitroe emane sArI evI rakamanI thelI arpaNa karavAno vicAra karyo, paraMtu paitRka saMpattino asvIkAra karanAra jayabhikhu samAjanI saMpattino svIkAra kare kharA ? emaNe sanmAna svIkAryuM paNa ekaThI thayelI rakamanI thelIno asvIkAra karyo. Ayojakone e rakama savinaya parata karI. AthI sahu mitroe maLIne prajAne jJAna sAthe sAhitya dvArA mAnavatAno saMdeza maLe te hetune lakSamAM rAkhIne "zrI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTanI sthApanA karI. Ama emanA samayamAM sthapAyela jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa satata sAhityika ane sAMskRtika pravRttio karatuM rahyuM che. A TrasTa dvArA samAjamAM mAnavatAnA ucca saMskAra prere tevAM ekaso jeTalAM pustakonuM prakAzana karavAmAM AvyuM che. jayabhikhkhanA avasAnanI prathama puNyatithie prAraMbhAyelI jayabhikhu smRti vyAkhyAnanI paraMparA amadAvAda uparAMta muMbaI ane bhAvanagaramAM cAlI rahI che. A zaheromAM sAhityakAro ane ciMtakoe jayabhikhkhanA sarjananuM smaraNa karavAnI sAthosAtha koI sAhityika viSaya para vaktavyo ApyAM che. mAnavatAnAM mUlyone jagADatI sAhityika kRtine ke mAnavakalyANanI pravRtti karanArane jayabhikhkhuM evorDa enAyata karavAmAM Ave che. caMdravadana mahetA jevA sAhityakAra ke zrI araviMda maphatalAla jevA sevAparAyaNa vyaktine A evaoNrDa arpaNa karavAmAM AvyA che. pUrvasnAtaka kakSA, anusnAtaka kakSA ane sAhityarasiko mATe prativarSa yojAtI nibaMdhaspardhAmAM sarerAza traNeka hajAra nibaMdho Ave che. tejasvI vidyArthIone jayabhikhkha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRti caMdraka ApavAmAM Ave che. gujarAta yunivarsiTImAM ane bhAvanagara yunivarsiTImAM snAtaka kakSAe gujarAtI viSayamAM prathama sthAna meLavanAra tathA uttara gujarAta hemacaMdrAcArya yunivarsiTImAM anusnAtaka kakSAe bhAratIya sAhitya' viSayamAM prathama AvanAra vidyArthIne jayabhikhkhuM caMdraka enAyata karavAmAM Ave che. A saMsthA dvArA AbAlavRddha hoMze hoMze vAMce evI saMskArapreraka anupama graMthAvali, vimala graMthAvali, vidyAdIpa graMthAvali ane kamala graMthAvalinuM prakAzana karavAmAM AvyuM che. vRddha, apaMga ane azakta lekhakane emanuM svamAna ane gaurava jALavIne Arthika sahayoga ApavAmAM Ave che. AvI rIte zrI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa dvArA anekavidha pravRttio thAya che. 1991mAM A TrasTanA rajatajayaMti varSanI paNa moTe pAye ujavaNI karavAmAM AvI hatI ane atyAre jayabhikhkha janmazatAbdI varSa nimitte gujarAtI sAhitya pariSade zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa, sAyalAmAM yojelA sAhitya-satra samaye e sthaLane "jayabhikhkhuM nagara' nAma ApavAmAM AvyuM temaja jayabhikhkhanA jIvana ane kavanane anulakSIne eka beThakamAM judA judA vidvAnoe vaktavyo ApyAM hatAM. amadAvAdanA TAgora thiyeTaramAM, bhAvanagaranA zrI yazavaMtarAya nATyagRhamAM tathA muMbaInA zrI biralA mAtuzrI sabhAgRhamAM jayabhikhkha janmazatAbdI utsavanuM Ayojana karavAmAM AvyuM. A prasaMge jayabhikhkhanA graMthonuM prakAzana, jayabhikhkhanA sarjana vize vidvAnonAM vaktavyo temaja jayabhikhkha likhita baMdhana ane mukti' nATaka prastuta karavAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM. jayabhikhkhanI janmazatAbdI nimitte "jayabhikhkha: vyaktitva ane vADmaya' aMgeno pri. naTubhAI Thakkare lakhelo graMtha uparAMta "jIvanadharmI sAhityakAra jayabhikhkha e vize zrI praphulla rAvala likhita pustikA paNa prakAzita karavAmAM AvI. jayabhikhkhanA vipula sAhityasarjanamAMthI emanI mahattvanI navalakathAo, TUMkI vArtAo, caritro, dharmakathAo ane bALasAhitya prakAzita karI rahyA chIe, jethI jayabhikhkhanuM utkRSTa sAhitya gujarAtanA sAhityarasikone upalabdha thaze. jayabhikhkhuM zatAbdI graMthAvali dvArA jayabhikhunI maulika sAhityasRSTi ane tejasvI kalamano AsvAda bhAvakone mANavA maLaze. 2008 TrasTI maMDaLa zrI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA (prathama AvRtti prasaMge) agiyAramI sadInA A AchI itihAsakathA che. gujarAtanA sarvazreSTha zilpasthApatyanA prAraMbhakALanI A vArtA che. rAjakAraNamAM AkaMTha DUbelA lokonuM tAraNa Akhare dharmamAM che, dAnamAM che, bhaktimAM che, tyAgamAM che - e A kathAprasaMgano sArAMza che. svarAja maLyA pachI kaMIka aMze hiMdanA prAMtonI ekatA para ghaNA hathoDA paDyA che. nAjuka kaDIo khaLabhaLI rahI che. eve prasaMge A kathA kaMIka upayogI thaze, evI AzA che. vimalazAhanA pUrvajo mULa zrImAlanA-marabhUminA. e vakhate emaNe marabhUmine zobhAvI. zrImAla bhillamAla banyuM ne bhAMgyuM. sAhasikono beDo navI sAhasabhUminI zodhamAM nIkaLyo. vimalazAhanA pUrvajo gAMbhu gAme jaIne vasyA; ene gaurava ApyuM. tyAMthI pATaNa AvyA. vimalazAha ApabaLe gujarAtanA maMtrI banyA; gujarAtanA gauravamAM vRddhi karI. tyAMthI caMdrAvatI AvyA, ne arbudagirine devamaMdiro ne zilpasthApatyathI zaNagAryo. kyAMya mananI saMkIrNatA dekhAtI nathI. je bhUmimAM vasyA ene zobhAvI. vasuMdharAne mAtA mAnI. dharmane dhruvatAraka mAnyo. Aje paNa e derA parathI jANe enI uttega dhajAo saMdeza mokale che ke -- mANasajAti to comAsanA jaLapravAha jevI che, je nadIne maLI, e nAmathI oLakhANI. ApaNe Aje kadAca gujarAtI chIe. ApaNA pUrvajo bhillamAlanA haze. emanA pUrvajo vaLI paMjAba-uttara hiMdamAMthI AvyA haze. sArAMzamAM je prAMtamAM vasyA e prAMtanuM RNa mANasa mAthe. paNa ethI vadhIne dezanuM RNa enA mAthe che, e na bhUle. ane Akhare to jIvamAtra vizvamaitrIno aMza che. "savI jIva karuM zAsanarasI !' zAsananuM dhyeya che AkarA rAgadveSa choDavAnuM. vimalazAhanuM caritra kaMIka e bhAva pragaTa kare che. atyAre ApaNI AMkho jyAM- tyAM vibheda jotI thaI che. e AMkhone AvAM caritro kaMIka nirmaLa banAvaze, maitrInI gAMTha majabUta banAvaze evI AzA che. vimalazAhanuM caritra preraka che. eka vaNikaputra garIbAIne khoLe Ucharato For Private E ersonal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTo thAya che. kalama, kaDachI ne barachIno e yuga hato. mallavidyA e sAmAnya zokha hato. A vidyAo sAthe vimalazAha bIjI yuddhavighAomAM paNa kuzaLa bane che; pATaNamAM yuddhotsava prasaMge potAnI dhanurvidyAnI kamAla batAve che. gujarAtanuM siMhAsana zUrAnuM tarata sanmAna kare che. vimala potAnA prema, zaurya ne kalAdRSTithI AgaLa Ave che. maMtrI bane che. rAjadarabAro khaTapaTanAM ghara che. vimala viruddha khaTapaTo jAge che. ene naSTabhraSTa karavA prayatno thAya che. Akhare enI lAgavAga toDavA caMdrAvatI para caDhAI laIne ene mokale che. tyAM paNa vimala vijaya meLave che; gujarAtanA rAjAno kIrtidhvaja prasAre che; potAnI kalAdRSTithI caMdrAvatIne apUrva sauMdaryanagarI saraje che. paNa have eno dharmapriya ne kalApremI AtmA rAjakhaTapaTothI kaMTALyo che. je narakesarI e narakezvarI e sUtra enA dilamAM paDaghA pADe che, ne enuM AkhuM jIvana dharma tarapha DhaLI jAya che. - uttarAvasthAmAM e Abu para suMda2 devAlaya saraje che, ne uttamottama zilpa tyAM avatAra dhare che. vimalazAhanA jIvanamAM khAsa vAta e che ke eNe ahiMsA-premanuM vrata ujvaLa karyuM. je dhaMdhUka2Ajane potAnI talavAranA baLe namAvyA hatA, temane pachI bhImadeva sAthe suleha karAvI, rAja pAchuM apAvyuM ane chelle pote derAM bAMdhatAM dhaMdhUkarAjanI anumati paNa lIdhI. A kArya mAtra talavArabAjanuM nathI, paNa premabhAvavALAnuM che. jayabhikhkhu 1960 8 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAI sAhityakAra jayabhikhkha keTalAka lekhako evA hoya che jemanAM lakhANomAMthI jIvananAM mUlyo ApoApa UpasI Ave che. keTalAka lekhako evA paNa hoya che je potAnA vaktavyamAMthI jIvananAM mUlyo upasAvI Ape che ane bIjA keTalAka evA paNa hoya che jemanI kRti pote ja mUlyarUpa hoya che. "jayabhikhkhuM" prathama prakAranA lekhaka hatA. te jIvanadharmI sAhityakAra hatA. teo gaLathuthImAM dharma ane tenAM mUlyo laIne AvyA hatA paNa temanI dharmanI vyAkhyA vizALa hatI. jIvanane TakAvI rAkhanAra baLa tarIke temaNe dharmane joyo hato ane tethI emanI vArtAo, navalakathAo ane anya sAhityano viSaya dharma ke dharmakathA rahela che. tAttvika rIte joIe to koI dharma mAnavatAthI vimukha hoto nathI. mANasa teno upayoga ke arthaghaTana potAnI anukULatA mujaba mAnavaghAtaka siddhAMta tarIke karIne kleza vahore che. jayabhikhkhajaina dharmanA lekhaka che ane nathI. che eTalA mATe ke zramaNa bhagavAna mahAvIranA upadezane ahiMsAnI vyApaka bhUmikA upara samajAve che ane teo jaina dharmanA lekhaka nathI tenuM kAraNa e ke jaina kathAvastumAMthI sAMpradAyika tattva gALI nAkhIne teo mAnavatAnI sarvamAnya bhUmikA upara tene mUkI Ape che. dA.ta., "bhagavAna RSabhadevamAM mAnavadharmanuM Alekhana samAjane zreyaskara mArge dore tevuM che ane "kAmavijetA sthUlibhadramAM jaina dharmanuM svArasya pragaTa karI batAvyuM che. te ja rIte "vikramAditya hemu'mAM islAma ane premabhakta kavi jayadeva'mAM vaiSNava dharmanuM hArda samajAvyuM che. A prakArano abhigama gujarAtI lekhakomAM "jayabhikhkhuM e darzAvyo che te AjanA binasAMpradAyika mAholamAM khAsa noMdhapAtra che. "jayabhikhkhanI vArtAonAM zIrSaka vAMcIne koIne ema lAge ke te dharmaupadezaka che; paraMtu temanI kalamamAM joza che eTalI ja citrAtmakatA che. AthI temanI vArtAo bALako, kizoro ane prauDhone paNa game che. sarasa ane sacoTa kathanazailI bhAvakone suMdara rasabharyuM sAhitya vAMcyAno AnaMda Ape che. temaNe lakhelI vikramAditya hemu', 'bhAgyanirmANa', 'dilhIzvara' vagere aitihAsika navalomAM vakhaNAyelI "premabhakta kavi jayadeva' che. vaiSNava saMpradAyane bAdhaka na nIvaDe ane premalakSaNA bhaktine pUro nyAya maLe e dRSTie emaNe kavi jayadevanuM pAtrAlekhana Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM che. jayadeva ane padmAnA premanuM temAM kareluM nirUpaNa temanI sarjanazaktinA viziSTa unmeSarUpa che. temaNe kizorone masta jIvanarasa pAya evI "javAMmarda' zreNInI sAhasakathAo ApI che, je ApaNA kizorasAhityamAM kImatI umerArUpa che. temanA saMkhyAbaMdha vArtAsaMgrahomAM "mAdare vatana', "kaMcana ane kAminI', yAdavAsthaLI', "pArakA gharanI lakSmI', "premapaMtha pAvakanI jvAlA', "zUlI para seja hamArI' vagere saMgraho dhyAnapAtra che. jemAMnI utkRSTa vArtAono saMcaya have prasiddha thaI rahyo che. temanI TUMkI vArtA lakhavAnI paddhati sIdhI, sacoTa ane kathanapradhAna hoya che. vArtAkAra tarIkenI temanI bIjI viziSTatA jUnI paMcataMtra zailImAM temaNe lakhelI jaina, bauddha ane hiMdu dharmanI prANIkathAomAM pratIta thAya che. dIpakazreNI ane ratnazreNI paNa lokapriya thayelI che. jaththo ane guNavattA baMnemAM "jayabhikhkha'nuM bALasAhityakSetre pradAna mAtabara che. sacoTa saMvAdo, suMdara takhtAlAyakI ane ucca bhAvanAdarzanane kAraNe emaNe lakhelAM nATako reDiyo ane raMgabhUmi upara saphaLa prayoga pAmela che. temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIranuM 'nigraMtha bhagavAna mahAvIra' nAmanuM caritra ApeluM che. zailInI saraLatA, vigatonI pramANabhUtatA ane vastunI bhavyodAtta prerakatAne kAraNe e kRti uccakoTinI sAhityika pratiSThA pAmelI che. jayabhikhkhanA vipula sAhityasarjanamAMthI cayana karIne emanuM utkRSTa sAhitya navA rUpe prakAzita thAya che, teno AnaMda che. dharma jIvanavyApI havA che. tene kalAnI moralImAMthI phUMkavAnI phAvaTa bahu thoDA lekhakomAM hoya che. "jayabhikhkhuM" e kArya prazasya rIte bajAvI zakyA hatA. aneka sAMpradAyika saMketone temaNe potAnI sUjhathI buddhigamya banAvI ApyA che. dharmakathAnA khokhAmAMthI lekhakanI dIptimaMta sauSThavabharI kalpanA vRttionA saMgharSathI bharapUra prANavaMtI vArtA sarje che ane vividharaMgI pAtrasRSTi UbhI kare che. ApaNuM dharmakathAsAhitya preraka ane rasika navalakathA mATe keTalA moTA pramANamAM kAco mAla ApI zake tema che tenuM nidarzana munazInI navalakathAonI mAphaka jayabhikhkhanI paurANika navalakathAo paNa karI rahI che. 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jayabhikhkhu'nuM vyaktitva lohacuMbaka jevuM ane svabhAva TekIlo hatAM. te narmadanI paraMparAnA lekhaka hatA. vArasAmAM maLatI paitRka saMpatti na levI, nokarI na karavI ane lekhanakAryamAMthI je maLe temAMthI gujarAna calAvavuM e nirNayo temaNe e jamAnAmAM jyAre lekhakanAM lekha ke vArtAne puraskAra ApavAnI prathA baMdhAI na hatI tyAre karyA hatA. sAhasa, jhiMdAdilI, nekI ane vaphAdArInI vAto emanI pAsethI kadI khUTe nahi. temanA vyaktitvamAM paNa e guNo hovAthI temanuM snehI vartuLa moTuM hatuM. temano svabhAva paragaju hato. dukhiyAMnAM AMsu lUchavAmAM temane AnaMda Avato. mAnavatAnA hAmI jayabhikhkhu samartha sAhityakAra hatA paNa vyakti tarIke savAI sAhityakAra hatA. - dhIrubhAI ThAkara 2008 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 . 2. 3. 4. 5. 6. vIrotsava e jamAno mosALamAM lagna saphaLa senApati IrSyAnI Aga polAdI paMjo 8. mallayuddha : 9. dAva para dAva 10. 11. 12. 13. arbudAcala 14. 15. ajoDa zilpI 16. parIkSA 17. derAM ke dIkarA ? 18. Arasane AtmA maLyo 19. ghara konuM ? 20. jIvanasaMdhyA 7. karI, karI ne na karI ! vijayayAtrA tarasyAne pANI udAratAnI avadha anukrama 12 ho 9 q []) 17 22 26 29 32 37 41 44 51 54 58 34 69 76 82 88 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIzvara vimala For Private Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrotsava | pATaNamAM DhaDho piTAyo hato ke Aje sAMje durlabha sarovaranI pALe virotsava UjavAze. pATaNanA badhA vIro ane laDavaiyAo potapotAnAM tIra-kamAna sajja karI rahyA hatA, ne aNInI ghaDIe dago na de te khAtara prathama tene nANI jotA hatA. sUrya astAcaLa tarapha namyo ke sarovaranI pALa upara badhI taiyArIo thavA lAgI. rastAo upara pANIno chaMTakAva thayo. saragharo ane amaladAro mATe besavAnAM sthAno yojAyAM. gurjarezvara mahArAjA bhImadeva mATe maMDapanA madhya bhAgamAM sauthI UMce eka siMhAsana mUkavAmAM AvyuM. prajAjano pacaraMgI paheravezamAM AvavA lAgyA, ane sArI rIte jovA maLe te khAtara AgaLa javAne sahu dhasavA lAgyA. dhIre-dhIre pATaNanA vIra yoddhAo paNa AvyA. teoe suMdara lazkarI virotsava - 1 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pozAka paheryo hato. kmara upara TArI ne talavAra laTakAvI hatI. pITha para tIrothI bharelAM bhAthAM laTakatAM hatAM. khabhA upara majabUta vAMsanAM bANa bharAvelAM hatAM. moTI-moTI mUcho maraDatA teo ruAbamAM cAlyA AvatA hatA. emanI AMkho lAlaghUma hatI. kAcopoco mANasa to e joIne ja DarI jAya. thoDI vAre zrIdatta zeTha AvyA. e pATaNanA nagarazeTha hatA. temanI pAchaLa pATaNanA mahAjananA zeThiyAo AvyA. thoDI vAra pachI adhikArI varga Avyo. temAM koSAdhyakSa tathA nyAyamaMtrI sauthI AgaLa cAlatA hatA. senAnAyaka saMgrAmasiMha saunI sarabhaca karatA hatA ne yathAyogya sthAne besADatA hatA. badhI taiyArIo thaI gaI hatI. kvaLa marAjAnI rAha jovAtI hatI. nekI pokArAI ne mahArAjA bhImadeva padhAryA. rAjyagurutathA mahAmaMtrI temanI sAthe hatA. pAchaLa mahArAjAno nimakkalAla aMgarakSaka sAmaMta cAlato hato. mahArAjAe rezamI ane jarIthI bharelAM vastro paheryAM hatAM. emano bharAvadAra cahero tejathI jhaLahaLato hato. AMgaLIe kImatI hIrAnI vIMTIo ne gaLAmAM motInA kaMThA paDyA hatA. mahArAjA siMhAsane birAjyA ne sAra mATe UbhA thayelA badhA besI gayA. vIotsavano AraMbha thayo, aneka jAtanI ramato ramAvA lAgI. mallakustI zarU thaI. mallo evA bheTyA ke jANe pADe pahADa bAkhaDyA. paTTaNI vIroe bhAre kustI karI batAvI. doDavAnI aneM ghoDesavArInI harIphAI thaI. arabI ane soraThI ghoDAo para asavAroe kmAla karI batAvI. pachI vaDhiyArI baLadonI ghughariyALI velo AvI. emaNe zarata ramI batAvI. hAthI sAthe stInI ramata cAlI. pahADa jevA hAthIne meM pheM karI nAkhyA. gujarAtI vIroe acaraja karI batAvyuM. kUdavAnI harIphAImAM hanumAna-kUdakA karanAre jANe laMkAno gaDha eka chalAMge oLaMgyo. paTAbAjInI ramatamAM talavAro evI pharavA lAgI ke jANe akALe AbhamAM 2 * maMtrIzvara vimala Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIjaLIo ramavA AvI. je yoddhAonI vIratAthI Akho deza kAMpato, e yoddhAo Aja prajA sAme potAnuM pANI batAvatA hatA. have tIraMdAjIno samaya Avyo. mahArAjA bhImadeva pote jANItA bANAvaLI hatA, tethI A ramatamAM bahu rasa letA. koI cAlAka tIraMdAja maLI Ave to tene nihAla paNa karI detA. dUra UMcA vRkSa upara eka pakSInuM nizAna mUkvAmAM AvyuM hatuM. e nizAna goLa-goLa pharatuM hatuM. AMkho baMdha karI enI AMkhane vIMdhavAnI zarata hatI. tIraMdAjo tIrakmAna sAthe AvavA lAgyA ne mahenata karavA lAgyA, paNa nizAna dUranuM dUra rahyuM. ene koI vIMdhI na zakyuM. jeTalI hoMzathI sahu AgaLa AvyA hatA, teTalI zaramathI sau pAchA pharyA ! mahArAjA malakAtA-malakAtA e joI rahyA hatA. mUche traNa-traNa lIMbu laTakAve evA bahAdura paTTaNI saradAro medAna para AvyA. e paNa nirAza thaI pAchA ryA. sAmaMto paNa kaMI karI na zakyA. mahArAjAe sahu tarapha najara karatAM kahyuM : "zuM cApavidyAmAM pATaNavAsIonuM pANI gayuM ?" tejI ghoDAne cAbuka na joIe. ene vaLa izAro ja basa che. uparanA zabdo sAMbhaLI eka yuvAna ekdama UThyo ne mahArAjAnI sAme AvIne Ubho rahyo. enA khabhA DhAla jevA pahoLA hatA, ne bAhu bhogaLa jevA lAMbA hatA. AMkhomAM vIjaLIo ramatI hatI. e bolyo : "mArI mAe bahu jAheramAM AvavAnI nA pADI che. paNa gujarAtI vIronI zAna rAkhavA Avyo chuM. AjJA hoya to sevaka taiyAra che. pATaNanAM pANI kevAM che, e Aje batAvI devuM che." badhA mUchamAM hasavA lAgyA. saradArone lAgyuM ke A koI zekhIkhora yuvAna che. "yuvAna ! hoMza pUrI karI zako cho. dareka prajAjanane parAkrma batAvavAnI vIrotsava 2 3 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taka ApavAnI mArI pharaja che. paNa jojo, sahunI jema zaramAIne bahAdurI sAthe pAchA pharavuM na paDe !" mahArAjA hasyA. A kaTAkSe yuvakane bamaNuM jora caDyuM. eNe bANa upara tIra caDAvyuM. TheTha kana sudhI enI paNacha kheMcI, pachI havAmAM vahetuM mUkyuM. Te...... tIra saunA Azcarya vacce nizAna vIMdhIne dUra cAlyuM gayuM. badhethI harSanA pokaro UThyA : "zAbAza ! bANAvaLI !" yuvake bANane bhUmi upara mUka mahArAjAne praNAma karatAM kahyuM : mahArAja ! hajI paNa huM tIraMghajInA avanavA prayogo batAvI zakuM tema chuM. jamIna upara bALakane suvADI upara ATha pAnanI thokaDI mUko ne ho te pAna vIMdhI nAkhuM! ne bALakane IjA to zuM ene khabara paNa na paDe. are ! valoNuM valovatI strInA mananI jhabUktI jhAla (eriMga) vIMdhuM, chatAM ene jarAye ghasAro na lAge !" mahArAja to AvI vAtanA zokhIna hatA. yuvakanI tIraMdajI joI e khuza thaI gayA hatA. emaNe yuvAnanI parIkSA karavA mATe te prakAranI taiyArIo karavAno hukama karyo. chAza valovavAnI goLI AvI. pATaNanI e goLI. tAMbAnA vAsaNane kadAca ghobo paDe, pATaNanA mATInA vAsaNane kaMI thAya nahi ! goLImAM ravaiyo mUkyo. be garavI gujarAtaNo AvI. rUpe raMge rANI jevI. sauMdarya to kayAmAMthI jANe jharI jatuM hatuM. vinaya eno hato. viveka eno hato. lAimalAjo eno hato. be gujarAtaNoe ravaiyAne bAMdhelA netarAM lIdhAM. sAmasAmAM kheMcyAM. valoNuM jAmyuM. ghamma valoNA ghamma ! strIo to ramakaDAnI pUtaLIonI jema valoNuM pheravavA lAgI. baMnenI mananI bUTamAM rUpALI jhAla jhabUke. sonAnI jhAla. gorI ghUme ema jhAla ghUme. 4 A maMtrIzvara vimala Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvake tIra taiyAra karyuM, ne bolyo : 'hukma, mahArAjA ! kaI jobanavaMtInI jhAla vIMdhuM ?' 'gorI otarAdI. jamaNuM jhAla.' mahArAjAe AjJA karI. tIra chUTyuM ne jhAla vIMdhANI. 'zAbAza ! bANAvaLI !' badhethI dhanyavAdanA pokAro UThyA. 'ame hajI bANAvaLInI vadhu karAmata jovA cAhIe chIe.' mahArAja bhImadeve umaMgamAM AvIne kahyuM. sipAIoe eka bALakne jamIna para suvADyo. enI chAtI upara pAna mUkyAM. yuvAne tIra taiyAra karyuM ne mahArAjane kahyuM : 'AjJA karo gurjarezvara ! keTalAmuM pAna vIMdhuM ?' 'pAMcamuM pAna.' mahArAjAe kyuM. yuvAne barAbara nizAna tAkI tIra choDyuM. pAMcamuM pAna vIMdhIne tIra cAlyuM gayuM. saunA Azcaryano pAra na rahyo. e ja vakhate bIjo eka yuvAna paNa medAna u52 Avyo. teNe paNa ghaNI ramato batAvI. te prathama yuvakno bhAI hato. rAmalakSmaNa jevI A bhAIonI joDI upara mahArAjA bhImadeva atyaMta prasanna thayA ane baMnene pAse bolAvI pITha thAbaDI. badhI pUchaparacha karI. pachI prajAjanone uddezIne kahyuM : "prajAjano ! AjanA adbhuta bANAvaLI baMdhuo ApaNA maMtrI vIranA putro che. temanI bANavidyA joIne huM atyaMta prasanna thayo chuM. temAMnA prathama vimaLane huM mAro daMDanAyaka banAvuM chuM ane bIjA bhAI neDhane huM mArA salAhakA2ka maMDaLamAM dAkhala karuM chuM. huM AzA rAkhuM chuM ke teo gujarAtanA gauravane khUba dIpAvaze." prajAjanoe harSathI te jAherAtane vadhAvI lIdhI. koNa hatA e be adbhuta bANAvaLI baMdhuo ? ane kayA jamAnAmAM e janmyA ? vIrotsava * 5 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! e jamAno bhAratanI vaibhavabharI bhUmi hatI. e bhUmi para gijanInA sulatAna mahamUdanA arabI ghoDAonA dAbaDA paMdara-paMdara vakhata gAjI gayA hatA. e vakhate bhArata bIjA dezo mATe kAmadhenu samAna hato. eka-ekacaDAImAM arabI UMTonI pITha jhUkI jAya teTalAM maNimuktA ane sonuMrUpe laI javA chatAM bhAratano vaibhava ocho thayo na hato. ane e joIne ja paradezIo pharIthI, barachI, tIra, kRpANa ne kaTArIo sajja karI rahyA hatA. hajI to yuddhano thAka Utaryo nahoto, ne soLamI vAra kevaLa dhanane khAtara ja sulatAna mahammada sainikone sajja karI AvI rahyo hato. A soLamI vAranI raNabherIo saurASTranI bhUmi upara gAjavAnI hatI. A samaye saurASTra ane gujarAtamAM pATaNa(aNahilapura)nA rAjAonI hAka vAgatI. pATaNane vacce saika to be ja pasAra thayA hatA; chatAM ajaraMganI keTakeTalIye aTapaTI ramato ramAI gaI hatI. pATaNanA sthApaka vIrasarI vanarAja cAvaDA ekaso daza varSanI vRddha vaye 50 varSa rAjya bhogavI ArAmagAhamAM poDhI gayA hatA. 9 maMtrIzvara vimala Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane vidAya thaye pUrAM doDhaso varSa paNa na vItyAM, tyAM cAvaDA vaMzano nAza karI mULarAja solaMkI gAdIe Avyo. ane solaMkInAM zAsana AraMbhAyAM. mULarAja paMcAvana varSa rAja bhogavI mRtyuzayyAmAM poDhyo. enA pachI cAmuMDarAya gAdIe Avyo. tera varSano TUMka rAjyaamala bhogavI te svarge sidhAvyo ane vallabharAja Avyo. phakta cha mAsamAM ja te mRtyu pAmatAM durlabharAje pATaNanI gAdI upara paga mUkyo. e vakhatanA mahApuruSo uMmara thatAM badhuM choDI tIrthamAM jaIne rahetA. yogavidyAthI prANa choDatA. durlabharAje bAra varSa sudhI siMhAsana zobhAvyuM; pachI zuklatIrthamAM vAsa ryo ne tyAM deha choDyo. Aje darabAragaDhe coghaDiyAM vAgatAM hatAM mahArAja bhImadevanAM, bhImadeva (prathama) zUravIra ane abhimAnI rAjA hato. saraLa paNa eTalo ja hato. A rAjA zastravidyAmAM bahu nipuNa hato ane bANavidyAmAM to eNe evuM nAma kADhyuM hatuM ke badhA ene 'bhIma bANAvaLI' tarIke ja oLakhatA. e samaye pATaNa eka alabeluM nagara hevAtuM. emAM jainadharma ane zaivadharmanAM aneka gaganacuMbI devAlayo hatAM, jenI dhajAo sahya AkazamAM UDyA karatI. vidvAno ane klAcAryonuM paNa e dhAma gaNAtuM. enA vaibhava upara moha pAmI dezadezAvaranA musApharo ahIM jovA AvatA. mahArAjA bhImadeva pAse tIraMdAja tarIke nAmanA kADhanAra vimaLano janma A ja pATaNamAM thayo hato. enA pUrvajo mULa zrImALa (AjanA bhinnamAla) nagaranA rahevAsI hatA; paNa 'nInA' nAmanA puruSanA samayamAM jIvananI dazA badalAtAM teo gujarAtanA 'gAMbhu' gAmamAM AvIne vasyA hatA. ahIM temaNe ghaNuM dhana pedA karyuM. nInAne 'hira' nAme eka vidvAna ane zUravIra putra hato. A pitAputranA jIvanakALa daramyAna ja vanarAje aNahilapura vasAvyuM ane teNe rAjya calAvavA mATe yogya puruSonI tapAsa karavA mAMDI. eNe gAmaDAnI dhULamAM chupAyelAM A be ratnone pArakhyAM ane temane pATaNamAM laI Avyo. pitAputranI joDalIe rAjyanI ghaNI umA sevA bajAvI. vIra vanarAje e jamAno * 7 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI kdara karI, 'saMDasthala' nAmanuM gAma bheTa ApyuM. pachI to varSo vItyAM. cAvaDA vaMzanAM rAja gayAM ne solaMkI AvyA. paNa te kuTuMbe potAnuM sthAna jALavI rAkhyuM, rAjanI sevA cAlu rAkhI. A vaMzamAM 'vIra' nAme eka parAmI puruSa thayA. te ApabaLe mahArAja mULarAjanA maMtrI thayA. mahArAja mULarAja ane temanA vaMzajonI paDakhe rahIne temaNe aneka yuddho khelyAM ane ghaNA deza tathA ghaNI saMpatti meLavI. pATaNanI sattAnA sUryane khUba camakAvyo. chellA pATaNapati durlabharAja prAyazcitta karavA zuklatIrtha gayA. vIra maMtrI paNa potAnI suzIla patnI vIramatIne potAnA be putra 'neDha' tathA 'vimaLa'ne bhaLAvI jaina sAdhu thayA. mbhe zUrA so dharmo zUA. vIrotsavamAM yazakalagI paheranAra bANAvaLI baMdhuo te A vimaLa ane neDha ja hatA. 8 0 maMtrIzvara vimala Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 'mA ! mAmAnuM ghara keTale ?" aMdhArI rAtamAM thoDA musApharo vATa kApatA hatA. eka gadheDA para sAmAna mosALamAM hato. eka nAnA TaTTu para be kizoro beThA hatA. pAchaLa eka uMmaralAyaka bAI cAlatI hatI. eNe sAdo sALu paheryo hato, paNa gorI-gorI kAyA chupAtI nahotI. A komaLa strIe gharanI bahAra kI paga mUkyo nahi hoya, ema lAgatuM hatuM. paNa nasIbanI balihArI che ! nasIba jema nacAve tema mANasane nAcavAnuM che. TaTTu para beThelA bALake mAne prazna ryo. ene mosALa pahoMcavAnI utAvaLa hatI. eNe pUchyuM : 'bA ! mAmAnuM ghara keTale ?' beTA ! dIvo dekhAya eTale.' mAe TUMko javAba Apyo. enA mana para mosALamAM 9 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ du:khano bhAra hato. dIvA to dUranA paNa dekhAtA hatA, ane pAsenA paNa dekhAtA hatA; paNa mAmAnA gharano dIvo kayo ? dIkarA pUchavA jatA hatA ke mA, kayA dIvA ? paNa mAtAnuM bhArekhama moM joI kaMI na pUchyuM. pravAsa AgaLa vadhyo. dIvA to dUranA ne pAsenA badhA AvI gayA, paNa mAmAnuM ghara na AvyuM. baMne kizoro ekabIjA sAthe vAta karIne vATa khuTADavA lAgyA : 'bhAI vimaLa ! mAmI goLanA mATalA jevI garavI che. ApaNA mATe kaMIkaMI khAvAnuM banAvI rAkhyuM haze. pUraNapoLI, ghArI, baraphI, seva, sArevaDAM.' 'bhAI neDha ! mane to mAmA madhanI zIzI jevA mIThA lAge che. jaIzuM eTale khetaromAM poMka khAvA laI jaze. AMbalInA vratarA ne caNIbora khAvAnI tyAM majA paDaze. maganA khetaramAM to jamaNa jamIzuM. eka jamAghara kUtaro pALIzuM. pATaNa AvIzuM tyAre e jamAdArane letA AvIzuM.' bIjA kizore kahyuM. TaTTu A badhI vAta sAMbhaLatuM hatuM, TApasI pUravA lAMbuM moM Amatema halAvatuM hatuM, paNa kaMI bolatuM nahotuM. gadheDAbhAIne vacce kaMIka gAvA-bolavAnI icchA thatI haze, paNa pITha para bhAraboja eTalo hato ke mana khATuM thaI gayuM hatuM. are, A vajana sAthe te kaMI gAvAnI majA Ave ? pATaNa have dUra ne dUra thatuM jatuM hatuM. A pATaNa ! pUrvajonI ahIM Aka vAgatI. vimaLanA pUrvajoe rAjsavA ne dezasevA karatAM kAyA caMdananI jema ghasI nAkhelI ! e pATaNa Aja choDavuM paDatuM hatuM. ane te paNa aDadhI rAte ne bhAre mane. enuM e ja pATaNa, bharyuM-bhAdaryuM pATaNa. paNa e bharyA pATaNamAM vIramatIno samAveza na thayo. sukhanI ghaDIo ekAeka sarI gaI ! patinA gayA pachI bhAgye ja koI divasa evo gayo haze, jyAre vIramatIe chAnAM AMsu sAryAM na hoya. neDha ane vimaLa have samaju thayA hatA, eTale temanA dekhatAM te potAnuM hRdaya chupAvatI hatI. pitAnA viyoge temane kAMI ochuM na Ave tenI e hamezAM 10 * maMtrIzvara vimala Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvacetI rAkhatI. putrone samaju tathA parAkramI joI tenuM haiyuM harakhAtuM, paNa sAthe-sAthe eka mahAna citA tenA kALajAne kerI khAtI. rAjyanA adhikArIo A putronI caDhatI kaLA joI dveSa karatA ane temanuM bhUMDuM tAkatA. karmavIra ane dharmavIra vIra maMtrInAM pAsAM sevanArI vIramatI barAbara jANatI hatI ke rAjyanA prapaMca kevI bhayaMkara vastu che ! eka najIvI bAbatamAM paNa khUna thayAnI vAto teNe sAMbhaLI hatI. e potAnA UcharatA be bALanI rakSA karavA mAgatI hatI. divase-divase neDha ane vimaLanAM parAkramo vadhatAM jatAM hatAM. rAjyanA adhikArIo e joI vadhAre khArIlA banyA hatA ane vIramatInI citAmAM aneka gaNo vadhAro thayo hato. Akhare eka rAtrie teNe potAnI badhI milakatanI vyavasthA karI nAkhI. thoDoka sAmAna ane keTaluMka cekaDa nANuM hAtha para rAkhI potAnA banne putro sAthe pATaNano tyAga karyo. neDha tathA vimaLa baMne kizoro to laheramAM hatA. mosALamAM mahAlavAnuM maLaze ema samajI aMtaramAM harakhAtA hatA. bALArAjAone bIjuM zuM joIe ? paNa pATaNa choDatAM vIramatInuM hRdaya raDatuM hatuM. - A e ja nagara hatuM, jyAM eka vakhata te bahAra nIkaLatI tyAre aneka nokaracAkara khammA-khammA karatA AgaLa cAlatA ane loke mAnabharI salAmo bharatA. atyAre tene "Avo" "Avajo" henAruM paNa keI na hatuM. pATaNa choDatAM enI AMkhamAMthI AMsu TapakyAM. pharI pATaNa kyAre AvavAnuM thaze te nakka nahotuM. vimaLanuM mosALa pATaNathI thoDA gAune aMtare AveluM hatuM. e eka nAnuM gAmaDuM hatuM ane tyAM mAmA-mAmI sivAya koI paNa na hatuM. mAmA-mAmI bahu ja garIba hAlatamAM hatAM ane sAmAnya kheDUta jevuM jIvana gujArIne ja nirvAha karatAM. teone vIramatI tathA potAnA bhANejo para khUba vahAla hatuM. mAmA-mAmIe traNe jaNAMno bhAvabhIno satkAra karyo. divaso pharI AnaMdamAM vItavA lAgyA. kharA vakhate pote bahena bhANejAMne hAma ane ThAma ApI zakyAM teno UMDo AtmasaMtoSa bhalA mAmA ane mAmI anubhavatAM hatAM. mosALamAM 11 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIramatI je kaMI potAnI sAthe lAvI hatI te badhuM bhAIne soMpyuM hatuM. paNa kamANI vinAnuM dhana keTalA divasa nabhe ? vIramatIe ApelA dhanamAMthI badhAMno gujAro karatAM dhIme-dhIme te ghaTavA lAgyuM. vIramatInA magaja para pharI pAchI moTI citA savAra thaI. je bALakone teNe pANInI jagAe dUdha ApelAM ne pUrA lADakoDamAM ucherelAM temanuM have zuM thaze, e vicAra tene bahu du:kha devA lAgyo. vimaLa ane neDha ramatanA bahu zokhIna hatA. temaNe thoDA vakhatamAM to A gAmamAM aneka mitro karyA ane temanI sAthe aneka jAtanI mardAnagInI ramato ramavA lAgyA. jaMgalanA niAre AvelA A gAmanA kumAro tIra calAvavAmAM ekkA hatA. temanI pAsethI A bhAIoe TUMka samayamAM tIra calAvavAnuM bahu sAruM jJAna meLavI lIdhuM. emAMya vimaLane to e bAbatano bahu zokha lAgyo. ghaNI vakhata savAramAM ja khabhe bANa ane tIranuM bhAthuM bharAvI mitro sAthe te nadInAM kotaromAM ke jaMgalomAM nIkLI paDe, ane dhAryuM nizAna toDI pADe. thoDA mahinAmAM A baMne bhAIo gAmanI AjubAjunAM badhAM kotara ane jaMgalanA bhomiyA thaI gayA; gAya-bheMsanAM ghI-dUdha tathA khullI havAthI zarIre paNa bahu majabUta banyA. paraMtu vIramatInA hRdayamAMthI pelI ciMtA khasatI na hatI. eka divasa teNe baMne bhAIone potAnI pAse besADIne kahyuM : "juo, hamaNAM ApaNe pATaNa javAnuM nathI, ahIM ja rahevAnuM che. tame have uMmaralAyaka thayA gaNAo. Akho divasa jaMgalamAM ryA karo te ThIka nahi. have to mAmAne kramamAM kAMIka madada karo." bIjA ja divasathI baMne bhAIo mAmAnAM Dhora carAvavAnuM tathA khetaranuM krama karavA lAgyA. khullI kudaratanI emane ostI thaI. sUraje emane teja ApyAM. cAMdAe emane zItaLatA ApI. havAe emane khaDatala banAvyA. kizora vaya vItI gaI. juvAnI AvIne daravAje UbhI. baMne jaNAnA dehamAM lohI caTakA bharavA lAgyAM; vagara hathiyAre vAdha-varu sAthe laDavAnA manoratha jAgavA lAgyA. 12 7 maMtrIzvara vimala Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be sat 's" W lagna ziyALu pAka taiyAra thaI javA Avyo. hajIye hemaMta RtunA ThaMDA vAyarA vAtA hatA. khetaromAM anAjanA dANAothI bharacaka kUMDAM pavananI laharIomAM nIcAM namI jhUlI rahyAM hatAM. khetaronA dhULabharyA mArga upara Akho divasa avarajavara rahetI. rastA uparanA jamarUkhI ane sItAphaLInA bagIcAo phaLothI bharAI gayA hatA. pakSIone uDADavA Akho divasa khetarapALa patarAno Dabo vagADato, hoMkArA karato ne goNamAMthI patharo pheMkato. bapora thavA Avato ke mAthe chAzano ghaDo ane upara be-pAMca maracAM sAthe roTalA laIne bhatavAraNo cAlI AvatI. catathI khetaranI cokka karavA rahelA kheDUto bhAtanI AturatAthI rAha jotA, ane e sAduM bhojana bAdazAhI jamaNanI jema jamatA. A dhULabharyo bhUkharo mArga paNa itihAsa rAkhato hato. keTalAya vRddha kheDUtoe ahIM beThAM lazkaro pasAra thatAM joyAM hatAM, ne Tapakate AMsuDe potAnA lIluDA molane ghoDAonI kharIothI verAna thato joyo hato. lagna ke 13 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje vimaLa potAnA bhAI neDha sAthe mAmAnA khetara upara hato. sarasvatatIre ghoDesavArI karatAM je majA AvatI, evI ja majA ahIM mahuDA ke AMbAnI UMcI DALe hIMcakA khAvAmAM AvatI hatI. - sau bhAtanI rAha joIne beThA hatA ane hAthanuM nejuM karI dUra-dUra najara pheMkatA hatA. pATaNa taraphathI AvatA mArga upara kaMIka dhULa UDatI dekhANI hatI. badhA kaMIka bhaya ane kaMIka Azcarya sAthe e tarapha joI rahyA. - thoDI vAramAM eka ratha ane thoDA ghoDesavAro AvatA jaNAyA. rathamAM kaI zeTha beThA hatA. bIje gAma jatA haze, ema samajI sau potapotAnA kAme vaLagyA. AkhuM ToLuM AvyuM ne gAma tarapha cAlatuM thaI gayuM. vimaLa ane tenA goThiyAone bhUkhane lIdhe A vAtamAM rasa pedA na thayo. badhA bhUkhyA-bhUkhyA bhAtanI mALA japI rahyA hatA. divasa AgaLa vadhato cAlyo, paNa bhAtanuM nAmonizAna na dekhAyuM. evAmAM gAma taraphathI koI doDatuM AvatuM jaNAyuM. vimaLe tarata kahI dIdhuM ke e to eno gheo dezaLa hato. dezaLa zvAsabhera vimaLa pAse Avyo. "vimaLa ! dosta ! mIThAI ApavI paDaze !" "alyA, paNa mIThAI zenI ne vAta zI ? ahIM to bhUkhe jIva jAya che!" vimaLe javAba Apyo. dosta, tAruM kAma pADyuM. pATaNathI tArA cAMllA karavA zrIdA zeThanA munIma AvyA che. cAla, ghera mA bolAve che. dezaLa kahevAnuM badhuM ekazvAse kahI dIdhuM. vimaLa zaramAto-harakhAto goThiyAo sAthe ghara tarapha cAlyo. sau sagapaNanI mIThAI khavarAvavA vimaLane Agraha karI rahyA. zrIdatta zeTha pATaNanA nagarazeTha hatA; rAjyamAM sAruM mAna-pAna dharAvatA hatA. rAjyAbhiSeka prasaMge temane ja hAthe rAjA bhImadevane tilaka thayuM hatuM. teo AkhA pATaNanA saMghane DahApaNathI sArA mArge doratA hatA. zrIdA zeThane saMtAnamAM kevaLa putra-putrInI joDalI hatI. baMne rUpa ane guNathI bharelAM hatAM. putranuM nAma caMdra ane putrInuM nAma zrIdevI hatuM. 14maMtrIzvara vimala Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdevI have yogya umaranI thaI hatI. vayanA vadhavA sAthe enAmAM saguNono paNa vikAsa thayo hato. zeTha potAnI nAtamAM yogya varane zodhI rahyA hatA, chatAM managamato beI vara maLato na hato. zrIdevInA bhAI caMdrakumArano Agraha vimaLa mATe hato. caMdra ane vimaLa eka ja nizALe bhaNelA ane te vakhatathI ja vimaLanI buddhi temaja ramatomAM ajoDapaNuM joI enuM mana AkarSAyuM hatuM. sagAMvahAlAMo vimaLanI cAla paristhiti joI kaMIka AnAkAnI karatAM. paNa zrIdatta zeThane potAnA putranI, temaja, tapAsa karatAM zrIdevInI paNa tenA upara pasaMdagI UtarelI jaNAI : tyAre to emaNe vimaLanA mAmA pAse phleNa mokalI dIdhuM hatuM. Aje AvelA ratha ane ghoDAo e zrIdatta zeThanA ja mokalelA hatA. vimaLa ghera pahoMcyo. e sAdya pozAkamAM hato, paNa suMdara dekhAto hato. rUpa ane bahAranI TApaTIpane ocho saMbaMdha hoya che. jenuM zarIra khaDatala che, je haMmezA zArIrika mahenata kare che ne je AnaMdI caherAvALo hoya che, e game tevAM vastro pahere che, chatAM suMdara ja dekhAya che. - zrI datta zeThe mokalelA zrIphaLano svIkAra thayo. mAtAne khAnadAna kuLanI dikarI maLyAno AnaMda hato. mAmAne potAnA ghera bhANejanuM zubha thayAno harSa hato; ane goThiyAone mIThAI khAvAnI hoMza hatI. chatAM A AnaMda pAchaLa eka ciMtAno kiDo vIramatInA hRdayamAM DaMkha mArI rahyo hato. putranA lagna mATe dravyanI vyavasthA kevI rIte karavI ? bhAI pAse to phUTI koDI paNa na hatI. chatAM nasIba upara vizvAsa rAkhI teNe hA kahI hatI. kudarata jene AgaLa vadhAravA cAhe che, tene game tyAMthI sahAya AvI maLe che. eka divasa vimaLa khetara jatAM mArgamAM moTuM dara joyuM. bAlasahaja jijJAsAthI jotAM daramAM ene kaMIka caLakatuM dekhAyuM. vadhAre UMDuM khodatAM sonAmahorathI bhareluM pAtra dekhAyuM. vimaLe ati AnaMda pAmI e badhuM laI lIdhuM ane ghera AvI mAtAne soMpyuM. mAtA ene daivI sahAya samajI nirAMte lagnanI badhI taiyArIo karavA lAgI. lagna che 15 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdatta zeTha taraphthI badhAne pATaNa AvavAnuM nimaMtraNa maLyuM. vIramatIne vicAra karI jotAM have pATaNamAM javuM jokhamabharyuM na lAgyuM, neDha tathA vimaLa baMne yogya uMmaranA thayA hatA, temaja bhaviSyanI jiMdagI mATe zaheramAM javAnI jarU2 paNa hatI. zrIdatta zeTha jevAnI najara hovAthI have vadhAre bhaya paNa na hato. vimaLane mosALa choDavuM bahu vasamuM lAgyuM. suMdara khetaro ane bhoLAbhalA gAmaDiyAo vaccethI khasavuM ene na gamyuM; paNa have bIjo rasto nahoto. eka divasa badhAM taiyAra thayAM ne dardabharI vidAya lIdhI. lAMbI-lAMbI DAMgo hAthamAM laIne tathA poMka, sItAphLa ane jAmaphLanAM bhAtAM laIne enA dosto vaLAvavA AvyA. gAmanA AgevAno paNa teonI sAthe thoDe dUra gayA. "vimaLabhAI ! amane bhUlazo nahi, ho !" lADIne Teke mAthuM mUkI AMsu sAratAM sau dostoe vinaMtI karI. "nA, bhAIo ! huM tamane kadI nahi bhUluM !" vimaLa gaLagaLo thaI gayo. mAmAe baLadane hAMkyA. jotajotAmAM sau dUra nIkaLI gayA. gAma, pAdara, sIma, taLAvaDuM, khetara ne Akhare pelo bhUkharo ne dhULavALo mArga paNa pAchaLa rahI gayo. pATaNanA gaDhanA minArA dekhAvA lAgyA. ane A pachInA divaso khUba dhamAlamAM vItyA. pharI pATaNavAsI banelA vimaLanAM lagna khUba AnaMdapUrvaka thayAM. zrIdatta zeThe chUTe hAthe dhana kharyuM. vIramatIe paNa dhAmadhUmamAM kacAza na rAkhI. vimaLe lagnamAM mahAlavA mosALathI potAnA goThiyAone bolAvyA hatA. vimaLa ane zrIdevInI joDI apUrva thaI. sau baMnenA prema ane guNono meLa joI harakhAyAM. neDhanAM lagna paNa eka khAnadAna kuLanI kyA sAthe thayAM. potAnA baMne putrone sukhI joI vIramatIne haiye TADhaka vaLI, A pachI vIrotsavano prasaMga Avyo. temAM bahAdurI batAvI vimaLa daMDanAyaka thayo ane neDha maMtrImaMDaLamAM salAhakAra nimAyo. 17 * maMtrIzvara vimala Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka saphaLa senApati jyA pAMca-pAMca nadIonAM pANI pIne sidhu nadI vizALa sAgara jevI banI rahe che, jyAM bhalabhalA nAviko thApa khAI jAya tevAM mojAM UchaLyAM kare che, ne jyAM UMDAM jaLa ghUmarI khAtAM prajAnA rakSaNa mATe vadhAre UMDAM thatAM jAya che, evA siMdhudezanI gAdIe hamIra sumaro rAjya karato hato. hamIra sumarA abhimAnanI mUrti hato. baLiyo paNa jabaro hato. eNe baLavAna zivazANanA rAjAne jItI potAno khaMDiyo banAvyo hato ne najIkanA ghaNA rAjAone vaza ryA hatA. yuvAnImAM eNe kesara makvANA nAmanA baLavAna zatrune harAvI ThAra karyo hato. kesara makvANAnA nAmanI e vakhate hAka vAgatI. paNa jara ane jora evAM che ke mANasane bhAna bhulAve che. kesara urphekhala banI siMdhanA ghoDA, jarajhaverAta ane Akhare strIone paNa corI javA lAgyo hato. hamIre ene zikSA karavAnuM dhAryuM, ne pachI to barAbara zikSA karI. Aje A vAta upara varSo vItI gayAM hatAM. have to hamIra sumaro prauDha thayo hato. chatAM siMha te siMha ja hato ! saphaLa senApati che 17 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka divasa eNe abhimAnamAM AvI jaI sabhAmAM kahyuM : "bhImadevanI huM khabara laIza." rAjA bhImadevanA guptacaroe A samAcAra pATaNa pahoMcADyA. mahArAjAne bahu roSa caDhyo ne potAnI ANa mAnavA mATe athavA laDAIne mATe taiyAra thavA hamIrane vAvI dIdhuM. paNa haThIlo hamIra mAne ? ene potAnI senAnuM khUba abhimAna hatuM. eNe saMdezo lAvanArane haDadhUta karIne kADhI mUkyo. saMdezavAhake pATaNa AvI badhA samAcAra kahyA. rAjA bhImadevanI AMkhomAMthI aMgArA varSavA lAgyA. emaNe tarata ja laDAInI taiyArIo karavAno hukma Apyo. senApati vimaLazAhane paNa AmAM sAthe javAnuM hatuM. vimaLazAhanuM sainya bahu baLiyuM gaNAtuM. temaNe potAnA sainyane uttama rIte keLavyuM hatuM. badhA vimaLazAhanA eka ja avAje jAna phanA karI nAkhe tevA svAmIbhakta hatA. prayANane ADI eka ja rAta bAkI hatI. pATaNane mAthe zukla pakSano caMdra ajavALAM veravA lAgyo, chatAM pATaNa e cAMdanI jovA navaruM nahotuM. sau AvatIkAle prAta:samaye thanAru yuddhaprayANa mATe taiyAra thaI rahyA hatA. yuvAno zastro taiyAra che ke nahi, tenI tapAsa karatA hatA. gharaDI DozIo potAnA putrone taiyAra thatA joI AMkhamAM AMsu sAthe AzIrvAdo ApyA karatI ne bhagavAnane prArthanA karyA karatI. navavadhUo potAnA svAmInI rakSA khAtara iSTadevanI prArthanA karatI hatI. nAnAM bALako A dhamAlano artha na samajatAM ADAMavaLAM pharatAM nakAmA prazno pUchI rahyAM hatAM. AkhuM pATaNa Aje jAgatuM hatuM. vimaLazAha mahArAjA bhImadevanI aMtima salAha laI ghera AvyA. gharamAM zrIdevIne na dekhatAM agAsImAM haze ema samajI upara gayA. zrIdevI agAsInA ravezane aDhelI caMdra tarapha ekITaze joI rahI hatI; 18 * maMtrIzvara vimala Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimaLazAhanA AgamananI ene khabara na paDI. e bilakula pAse AvyA tyAre zrIdevIne bhAna thayuM. "darabAramAM jaI AvyA ?" zrIdevIe dhIrethI pUchyuM. "zrIdevI ! Aje tuM udAsa kema jaNAya che ? zuM mAruM laDAImAM javuM tane nathI gamatuM ?" vimaLazAhe hasatAM-hasatAM prazna pUchyo. nAtha ! huM sneha ane kartavyanA vicAramAM DUbI hatI. sneha svAmIthI vikhUTA thavAnI nA pADe che, jyAre vya bIjI ja vAta kare che. mAre bene mAna ApavuM ?" zrIdevIe potAnI ciMtAno khulAso karyo. devI ! kartavyamAM ja sneha AvI jAya che. sneha evo na hovo joIe, je mANasane kartavyane mArge jato rokI rAkhe." "paNa snehIne mRtyunA mukhamAM javAnI rajA kema ApI zakAya ?" zrIdevIe prazna karyo. "devI ! zANI thaIne kema bhUla kare che? jo snehane khAtara mAtA putrane kartavyamArgathI rokaze, bahena bhAIne aTakavaze, patnI patine beDarUpa banaze to jagata kevaLa svArthanI bhaThThI banI jaze." "ApanI vAta barAbara che. sneha jo mANasane kartavyamAM jato roke to e sneha nathI, kevaLa ghelachA che. patnI puruSane beDarUpa na bane, bojA svarUpa na thAya, to ja e jIvana uttama gaNAya. mArA nAtha ! Apa sukhethI raNe sidhAvo !" vimaLazAhe utsAhamAM AvI zrIdevIne Adarza patnI vizenI potAnI bhAvanA varNavatAM kahyuM : "devI ! jyAre raNamAM paDelA patinA ghA upara hasate mukhaDe pATA bAMdhanArI patnIo haze, nirAza thatA patimAM kartavyanI jhaLahaLatI jyota pragaTAvanArI satIo pAkaze, e divase jagata jItavuM saheluM paDaze !" "sAcuM che, hRdayane jItyA pachI jagata jItavuM saheluM che. paNa mArI eka prArthanA svIkArazo ?" zrIdevIe namra mukhe kahyuM. "devI ! prArthanA nahi paNa AjJA o ! jyAM sAco sneha che tyAM prArthanA karo ke AjJA karo, banne sarakhuM che. ho, zuM kahevA mAgo cho ?" saphaLa senApati 19 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane sAthe laI jazo ?" "devI ! tamAro sahavAsa lene na game ? paNa rAjaAjJA che ke laDAImAM strI sAthe na rahI zake." zrIdevInA mananuM samAdhAna thayuM. te patine vidyaya ApavAnI taiyArI karavA hasate mukhaDe tyAMthI cAlI gaI. madharAtano caMdra pATaNane mAthe ajavALAM verato hato. gharomAM hajIye dhamAla cAlI rahI hatI. pUrva dizAmAM sUraja mahArAje lera kaDhI ne pATaNanA bajAromAM raNabherIo gAjavA lAgI. nobato gaDagaDavA lAgI. kapALamAM kumakumanuM lAMbuM tilaka tANI laDavaiyAo medAnamAM ekaThA thavA lAgyA. mukhya senApati tarIke mahArAjA bhImadeva pote hatA. vimaLazAha tathA rAjyanA bIjA zUravIra bhAyAto temaja sAmanto paNa sAthe ja hatA. mArAjA senA sAthe kUca karatA paMcanadane tIre AvI pahoMcyA. paNa bhalabhalA mardonI hiMmata toDI nAkhe tevI sidhu sAgaranI jema uchALA mArI rahI hatI. chatAM bhImadeva himata hAre tevA nahotA. paththaro ane jhADothI pula bAMdhavo zarU ryo. "jhAjhA hAtha raLiyAmaNA." jotajotAmAM pula baMdhAI gayo. badhA sAvacetIthI sAme pAra pahoMcyA. hamIra sumaro tyAM taiyAra khaDo hato. bhayaMkara yuddha macyuM. pATaNanuM sainya prathama to jarA pAchuM kahyuM, paNa mArAjAne saradAro sAthe mokhare AvelA joI pharI jorathI laDAI zarU thaI. evAmAM acAnaka mahArAjA ane hamIra sAmasAmA AvI gayA. hamIre vaMdvayuddhanI mAgaNI karI. mahArAjA taiyAra thayA. uparAchAparI dhavo ramAvA lAgyA. hamIre pracaMDa vegathI mahArAjA upara bhAlo pheMkyo, paNa mahArAjAe nizAna cUkavyuM ne tarata ja talavAranA jhATakathI hamIranA hAtha kApI nAMkhyA. 20 maMtrIzvara vimala Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamIra paTakAI paDyo. senAnAyane na jovAthI lazkara nAsabhAga karavA lAgyuM. mahArAjA bhImadevano vijaya thayo. sindha dezanI vyavasthA karI mahArAjA rAjadhAnI tarapha pAchA pharyA. mArgamAM cedi dezanA svataMtra rAjA pAse potAnI ANa manAvI. cedi dezanA rAjAe paNa AvA prabaLa rAjavI sAthe laDAI karavI yogya na dhArI emanI AjJA mAnI lIdhI. vimaLazAhanA sainya AmAM bhAre vIratA batAvI. vimaLazAhanA sainyanI kuzaLatA joI mArAjA bhImadeva bahu khuza thayA ane emaNe yoddhAone sArAM inAma ApyAM. rAjA bhImadevanI kirti sAthe vimaLazAhanI paNa zUravIra yoddhA tarIke khyAti ghaNI vadhI. vIra'no putra vIra ja pAkyo. saphaLa senApati 21 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IrSAnI Aga "guNa na jANaI je jehanA, Adara na kara te tehanA. dRSi kaga, kavijana ima bhaNaI, melI drAkSa lIMbolI caNaI." jagatamAM jo sarvatra prema ja hota, ane ekabIjAnI unnati dekhI sau rAcatAM hota to pRthvIthI svarga dUra na hota ! vimaLazAhanI dina-dina caDhatI kaLA tathA kirti lAtI joI bIjA adhikArIo manamAM baLavA lAgyA ane rAjAnI najaramAM tene halake pADavA prayatna karavA lAgyA. eka divasa lAga joI emaNe mahArAjAnA kAna bhaMbheryA : "mahArAja ! Ape kadI vimaLazAhanI saMpatti diThI che ?" "nA, huM vimaLazAhane ghera kadI gayo ja nathI." "mahArAja ! jevI samRddhi rAjamahelomAM paNa na hoya, evI samRddhi ane 22 maMtrIzvara vimala Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ghera che ! hAthI, ghoDA ne lAvalazkara paNa ghaNuM che." "vadhAre hAthI-ghoDA rAkhIne e zuM karaze ?" "mahArAja ! bhUla thatI hoya to kSamA karazo, amArA mata pramANe to ene gAdIpati thavAnA keDa jAgyA lAge che." ema ke ?" ha, mahArAja jenA bApadyadA maMtrI hoya eno dikaro rAjyano dhaNI kema na thAya ? dhakAne bApathI savAyA thavAnA koDa to hoya ja ne !" adhikArIoe AvI-AvI ghaNI ADIavaLI vAto karI-karIne rAjAnA kana bhaMbheryA. eka to mahArAjA bhImadeva pote bhoLA svabhAvanA, temAM vaLI rAjA eTale banatAM sudhI kAcA mananA ! vaphAdhara vimaLazAha upara eka kSaNamAM mahArAjAno bhAva kaMIka ocho thaI gayo. emaNe kahyuM : "ThIka, mAre enuM ghara jovuM paDaze !" bapora thayA ne vimaLazAha rAjasabhAmAM Avyo. mahArAjAnA manamAM pelo vicAra ghoLAto hato. vimaLazAhanA AvatAnI sAthe ja temaNe prazna karyo : vimaLazAha ! ghaNA vakhatathI mAro vicAra tamAruM ghara jovA AvavAno che. Aja mana paNa jarA susta che. cAlo, tamAre tyAM jaIe. manane thoDoka vinoda paNa maLaze." mahArAja ! Apa mAre AMgaNe padhAro enAthI rUDuM bIjuM zuM ? ApanAM pagalAMthI to mAruM ghara pAvana thaze. sAMjanuM bhojana paNa tyAM levAya to moTI kRpA thAya !" jevI tamArI icchA, vimaLazAha, cAlo, vAhana maMgAvo !" vimaLazAhane mahArAjAnI ATalI utAvaLa joIne manamAM vicAra thayo ke kaMI navuM tUta to jAgyuM nathI ne ? zAstramAM kahyuM che ke "rAjAnI mitratA koNe diThI ane koNe sAMbhaLI ?" chatAM nyAyI manuSyone bhaya ocho hoya che. vimaLazAhane potAnA vahemamAM kaMI vajUda jevuM na jaNAyuM. IrSAnI Aga - 23 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArAja bhImadeva potAnA be-cAra khAsa mANaso sAthe vimaLazAhane tyAM padhAryA. vimaLazAha kaLAnA casayA hatA. je kAMI kAma karavuM e kaLApUrvaka ja karavuM sAduM ghara hoya, ke moTo mahela, paNa e kaLAthI zobhI rahevAM joIe, evI emanI mAnyatA hatI. sAmAnya ghara paNa jo kalAmaya hoya to rAjAno mahela paNa enI pAse jhAMkho paDe che. vimaLazAhanuM ghara svaccha arIsA jevuM hatuM. emAM keI sthaLe avyavasthA nahotI. joItI vastu yogya sthaLe goThavelI hatI. kyAMya kacaro ke dhULa to maLe ja zAnAM ? vaLI zrIdevI jevI Adarza gRhiNI jyAM hoya tyAM sauMdarya ane sughaDatA soLe kaLAe dhape emAM navAI zI ? vimaLazAhano mahela aneka jAtanI samRddhithI bharapUra hato. - zrIdevIno khUba moTo kariyAvara ane emAM vimaLazAhanI vIratAe karelo umero rAjyariddhine paNa jhAMkhI pADavAne basa hatAM. paraMtu kamaLAvALo AkhuM jagata pILuM ja bhALe ! mahArAjAnI svaccha AMkhomAM adhikArIoe pahelethI judo ja raMga reDI dIdho hato. temane lAgyuM ke vimaLazAha A saMpattithI eka divasa nakke mArI sAme thaze ! bhojana vagere thayuM paNa mahArAjAnuM mana eka ja vicAramAM hatuM : vimaLazAhane kevI rIte kAbUmAM levo ? bhojana AdithI paravArI sarve rAjamahAlaya tarapha pAchA pharyA. vimaLazAha thoDe sudhI vaLoTAvI pAchA pharyA. mArAjA eka ja dhUnamAM hatA : potAnA svabhAva pramANe taDa ne phaDa karavuM joIe. paNa adhikArIonI salAha paDatAM leI kAvataruM ghaDavA lAgyA. teoe vicAryuM ke, vimaLazAhanA hAthamAM rahelI senAnI lagAma bhayarUpa che. ATalI saMpattivALo kAle mArI senAnA baLathI mArI sAme ja moracA mAMDe to ? 24 maMtrIzvara vimala Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenA upara kSaNa pUrve pUrato vizvAsa hato, enA upara ATalo bhayaMkara avizvAsa ! kharekhara, mAnavInA caMcaLa hRdayano zo vizvAsa ! mahArAja ! sainya upara vimaLazAhano kabU ajaba che. utAvaLa karavA jevuM nathI. dhIraja ne caturAIthI kaThina kama paNa siddha thAya che, e vAta bhUlavA jevI nathI. je goLathI marato hoya tene jhera devAnI zI jarUra ?" paDakhiyAoe salAha ApI. TADhe pANIe khasa jAya tevo mArga to mane paNa pasaMda che. keI batAvazo kharA ?" "mahArAja ! thoDA divasathI zikArakhAtAmAM eka vAgha Avelo che. kAle ene nirjana mArga upara choDI mUkae. pachI vimaLane badobasta karavA AjJA Apo. basa, badhuM tyAM ja patI jaze !" zAbAza ! ThIka chuM." mahArAjAe khuzAmatiyAonI pITha thAbaDI. re! rAjAmitra, e vAta jeNe jhI ne koNe sAMbhaLI ? IrSAnI Aga rapa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ polAdI paMjA pATaNa upara madhyAhnano sUrya tapato hato. darabAra bharAyo hato. mahArAjA paNa Aje jaladI AvIne birAjI gayA hatA. vimaLazAha hamaNAM ja AvyA hatA. acAnaka bUmo saMbhaLANI : "ho, ho, vAgha chUTyo ! vAgha nATho !" mahArAja ekadama UbhA thaI gayA ne bUmo pADavA lAgyA : pakaDo ! pakaDo ! mArI rAMka prajAne e mArI khAze !" "svAmI, AjJA !" vimaLazAha UbhA thaI gayA. vIra puruSa kadI hAka pacce beTho rahe kharo ? mahArAjA bebAkaLA banI bolavA lAgyA : "atyAre AjJAnI rAha na hoya ! vimaLazAha, jAo jaladI karo !" vimaLazAhe paLavAramAM zastro saMbhALyAM ne chalAMga mArI nIce UtarI AvyA. 26 maMtrIzvara vimala Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jaya pArzvanAtha !"nI bUma mAratA teo vAgha sAme AvI pahoMcyA. jaMgalano madonmatta rAjA kedakhAnAnA saLiyA pAchaLa aneka divasothI dhUMdhavAIne paDyo hato, emAM be divasathI to khAvA paNa nahotuM maLyuM. kakaDIne bhUkhyo thayelo vAgha chUTatAMnI sAthe chalAMgo mAravA lAgyo. prathamathI ApelI sUcanA mujaba sau gharamAM pesI gayAM hatAM. vAgha daravAjo vaTAvI mArga upara Avyo, paNa kyAMye bhakSa na dekhAyo. eka bhayaMkara garjanA karI e AgaLa vadhyo. DhIlApocAnA to rAma ramI jAya evI e garjanA hatI. vimaLazAha vadhu najIka AvyA. vAgha ane zAhanI najara eka thaI. netranI jyote jyota maLI. baMnemAMthI aMgAca jharatA hatA. vAgha thaMbhI gayo. kudaratano kAyado che ke 'dIThe karaDe kto ne pIThe karaDe vAgha.' tyAM pAchaLa bUma saMbhaLANI. vimaLazAhe pAchaLa najara pheravI ke vAgha vimaLazAhanA zarIra upara kUdI paDyo. paNa jaMgalanA zAhathI nagarano zAha ocho Utare ema nahoto. eno deha pUrepUro ksAyelo hato. vimaLazAha nIcA namI gayA. vAghanI tApa nakAmI gaI. enA polAdI paMjA jamInamAM UMDA khUMpI gayA. vIpharelo vAgha pharI bamaNA jorI kUkyo. eNe bhayaMkara mukha phADyuM. enI pUMchaDI soTI jevI sIdhI thaI gaI. saune lAgyuM ke basa, vimaLazAhanAM soe so varSa abaghaDI pUrAM ! paNa vimaLazAha pUrepUrA sAvadhAna hatA. emaNe vIjaLInI jhaDape kmaranuM zeluM kADhI hAthe vIMTALI lIdhuM ne vAghanA moMmAM jhaDapathI ThAMsI dIdhuM. vAghanuM moDhuM bharAI gayuM. eNe paMjo upADyo, paNa vimaLazAhe bIjA hAthe vAghanA gaLAne bAtha bheravI dIdhI. vanamAM bhalabhalA hAthIo sAme bAthoDA bharanAra vAghabhAIne Aja polAdI paMjA * 27 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasamI veLA AvI paDI ! enI garadana bhIMsAvA lAgI. paMjo upADavAnI zakti na rahI. je AMkhomAM agni jevI lAlAza tagatagatI hatI, emAM pANI AvI gayAM. gAya banIne vAgha Ubho rahyo ! vimaLazAha enA moDhAmAM hAtha rAkhIne ane gaLe cUDa bheravIne ene pAMjarA pAse laI gayA ne ughADA bAraNethI ene aMdara haDaselI dIdho. chUTA thatAMnI sAthe vAghe bIjI tarApa mArI, paNa e pahelAM to daravAjo baMdha thaI gayo hato. lokhaMDI saLiyA sAthe vanano zAha bhaTakAI ne pAcho paDyo ! vimaLazAha hasatA-hasatA darabAra tarapha cAlyA. kapaDAM phATI gayAM hatAM, AkhA zarIre ujharaDA thayA hatA, chatAM vijaya maLavAthI vimaLazAhanA deha u52 apUrva tAjagI dekhAtI hatI. mahArAjA bhImadeva potAnA saraLa svabhAva pramANe badhuM bhUlI vimaLazAhanI prazaMsA karavA lAgyA. e siMhasanethI UtaryA, vimaLazAhanI sAme thoDAM pagalAM gayA, pITha thAbaDI potAnI sAthe siMhAsana pAse lAvyA ne sonerI mUThavALI talavAra tathA jariyAnI pozAka bheTa ApyAM. pATaNanuM sainya potAnA senApatinI vIratA joI mugdha thaI gayuM. AkhuM pATaNa vIra vimaLazAhanAM yazogAna gAvA lAgyuM. zrIdevIne paNa potAnA patinI vijayagAthA sAMbhaLIne pote trilokanuM rANIpada bhogavatI hoya evo harSa thavA lAgyo. vimaLazAha rAjsabhAmAMthI ghera gayA. zrIdevI patine vadhAvavA bAraNAmAM ja UbhI hatI. patine jotAM ja enI AMkhomAMthI harSanAM AMsu vahevA lAgyAM. racelI bAjI dhULamAM maLelI joI kAvatarAkhora adhikArImaMDaLI navA dAvapeca zodhavA lAgI. vIMchIno AMkaDo kaye dI namyo che ! vimaLazAhane mAthethI eka polAdI paMjo nakAmo gayo, have bIjo taiyAra thavA lAgyo. vIra ne dhIranA jIvanamAM Dagale ne pagale Aphto ane muzkelIo UbhI ja hoya che. chatAM vIra puruSo ii potAnI dhIratA choDatA nathI. 28 * maMtrIzvara vimala Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mallayuddha mahArAjA bhImadevanA darabAramAM jAtajAtanA kalAkAro AvatA. tyAM kavio AvatA, paMDito AvatA, mallo AvatA. ane mahArAjA e badhAne udAratAthI navAjatA. Aje darabAramAM eka moTo malla Avyo hato. enA masala daDA jevA moTA ne patharA jevA majabUta hatA. enI baMdha pADAnA jevI hatI. mAthuM moTA keLA jevuM hatuM. AMkho moTI keDA jevI hatI. zarIra ThIMgaNuM ane raMga daLo hato. eno hATo sAMbhaLIne moTA-moTA mardo paNa zeha khAI jatA. bharadarabAramAM eNe hAkeTo ryo : "pATaNapuramAM mArI sAthe yuddha kare evo I marda che kharo ?" e vakhatanA rAjadarabAromAM harIphAIo ghaNI thatI. deza-dezanA kalAkAro ne kasabIo AvatA. koI nRtyanI harIphAI karatuM. koI dharmacarcAnI to beI vaLI kavitvanI ! tyAM AvA mallo paNa AvatA. rAjAo A mATe dareka kalAnA jANakAronuM eka moTuM maMDaLa potAnI pAse rAkhatA. pATaNanA be-cAra mallo e sAMbhaLI AgaLa AvyA. eka pachI eka kustI mallayuddha 29 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laDavA lAgyA, paNa na jANe paradezI malla kvo jabaro nIkaLyo ! pATaNanA badhA mallo hArI-hArIne potapotAne sthAne pAchA jaIne besI gayA ! lokone acaraja thavA lAgyuM. keTalAka rAjaraMgane jANa kara pATaNavAsIone A stImAM kaMIka bheda jevuM paNa jaNAyuM. teo vicAravA lAgyA ke pATaNanA sArA gaNAtA mallo paNa Ama bAyalAnI jema kema laDe che ? to to emaNe pATaNanuM anna khAdheluM bagADyuM! "che kaI bAka ? pATaNanAM pANI Aja pUrepUrAM joI levAM che." male vaLI paDakAra karyo. mahArAjAe cAre tarapha najara nAkhI, paNa e paDakAra jhIlavA koI taiyAra nahotuM. mahArAjAe adhikArIo sAme najara nAkhI. eka adhikArI lAgalo ja bolI UThyo : "mahArAjA ! vAgha sAme laDavuM saheluM che, paNa A mallanI sAme javuM muzkela che ! ko to vAgha sAme jaIe; janAvarane vaza karavAmAM zuM ?" mahArAjA hasyA. vimaLazAha pAse ja beThA hatA. teo A vyaMga samajyA ? A TIkA potAnA upara ja hatI. e to vIratAnI jIvatI-jAgatI mUrti samA hatA ! emanAthI maheNuM kema sahana thAya ? "mahArAjA ! AjJA hoya to taiyAra chuM." vimaLazAhe UbhA thatAM kahyuM. "vimaLazAha ! tame to vara cho, paNa A malla to vIrano paNa vira lAge che. rahevA de !" "nahi mahArAjA ! pATaNane lAMchana e mane lAMchana che." pATaNanuM pANI javuM na joIe. tame jItazo to moM mAgyuM inAma ApIza." vimaLazAhe kaccha bhIDyo ne akhADAmAM kUdako mAryo. saunA manamAM aniSTanI zaMkAo thavA lAgI. malle jAMgha upara thApoTa mArI. nagArA upara DAMDI paDatAM jevo avAja thAya tevo avAja thayo ! vimaLazAhe sAme hAtha ThokyA. tAMbAnA nagArA para jANe hathoDI paDI. 30 maMtrIzvara vimala Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malle petaro lIdho ne yuddha jAmyuM. mallane thoDI vAramAM ja lAgyuM ke vANiyo DhIlI daLano nathI ! have ene lAgavA mAMDyuM ke bAjI dhAravAmAM AvatI hatI tevI sahelI nathI. sAdhAraNa dekhAtA vimaLazAha uparAuparI ghava mAravA lAgyA. malla paNa pUrajozamAM potAnA ghavapeca ajamAvavA lAgyo. kustIno kharekharo raMga jAmyo. malluM hatuM eTaluM jora karyuM. eNe vimaLazAhane UMcakyA ane nIce pachADyA. paNa vimaLazAha ema jAya evA nahotA. teo mallanA zarIrane khUba majabUta rIte vaLagI rahyA. malla nIce paDI cIta karavA yatna karavA lAgyo. tarata vimaLazAhe avaLI gulAMTa laI mallane cIta karI nAkhyo. badhethI ekasAmaTA harSanA pokaro UThyA. mahArAjA bhImadeva khuza thayA, paNa pAchaLa beThelA adhikArIonAM mukha upara kyavATa dekhAto hato. vimaLazAha badhAnI zAbAzI letA darabAramAM AvyA. mahArAjAe pITha thAbaDI. thoDI vAra pachI darabAra pUro thayo ane vimaLazAha ghara tarapha gayA. patine ksoTImAMthI pAra UtaryA jANI zrIdevI khUba AnaMdI banIne AvA vIra pati mATe magarUra thavA lAgI. vimaLazAhane to hajI paNa A badhAmAM kaMI zaMkA jevuM lAgatuM nahotuM. emaNe zrIdevIne bhoLAbhAve kahyuM : devI ! Aja huM Ubho thayo na hota to pATaNano darabAra jhAMkho paData." "ApaNA jIvatAM e kema bane ? paNa darabAramAM bahAdumAM tame eklA ja cho ke zuM ? mUche traNa-traNa lIMbu laTakAvIne pharanArA kema AgaLa AvatA nathI ?" zrIdevIe kahyuM. sahu sahunuM kartavya jANe, ApaNe ApaNuM kartavya jANIe." vimaLazAhe kahyuM, "pATaNanuM jarA paNa ghasAtuM mArAthI sAMbhaLI zakatuM nathI. game tevI toya ApaNI bhUmi !" pati-patnI badhuM bhUlI vArtAvinoda karI rahyAM, nirAMte jIvI rahyAM, paNa keTalAMkanI UMgha harAma hatI. keTalAka pArakanI unnatimAM potAnI avanati jonArA hoya che ! mallayuddha 31 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 dAva para dAva mahArAjA bhImadeva aMtaHpura tarapha jatA hatA. sAthe anucara varga hato. eka NAe kahyuM, "mahArAja ! je vAghathI Darato nathI, je mallathI pAcho paDato nathI, e puruSa konAthI Dare ?" "are, Aja to eNe gujarAtanuM nAka rAkhyuM. vimaLazAha kharekhara, vIratvano bhaMDAra che." mahArAjA bhImadeve bhoLAbhAve kahyuM. "mArAja ! hamezAM vakhANI khIcaDI ghaMte coTe che. vimaLazAhanAM bahu vakhANa na karazo. senA to enA nAma pAchaLa ghelI che. senApatio paNa ApanA karatAM enAM vadhu vakhANa kare che." "te emAM zuM ? yogyanAM vakhANa jarUra thAya, thavAM joIe." "gurjarezvara ! Apa bhoLA cho. pavitra mANasane pRthvI para kyAMya pApa dekhAtuM nathI. Ape eno mahela joyo ? rAjAnA rAjamahelane jhAMkho pADI de tevo hato ne ! ane ene pAghaDI pheravatAM jarA paNa vAra na lAge, ho. vANiyAvANiyA pheravI toLa !" 32 : maMtrIzvara vimala Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "oha ! kevI dveSabharI hevato ! huM ema nathI mAnato." "Apa na mAno, paNa ame to enA badhA cenacALA joI rahyA chIe. roga ane zatrune to UgatA ja dAbavA sArA." "zuM vimaLa mAro zatru ?" "Aje zatru nathI. paNa mANase dUra-dUra jotAM zIkhavuM joIe. A to rAjakAraNa che, kaMI dharmakAraNa nathI. AvA vIratvavALA ne buddhivALA puruSanuM mana kAle badalAI jAya, ne tyAre ene vaza karavo muzkela bane. Apa jarA prajAmAM pharo to khabara paDe ke enAM kvAM vakhANa thAya che ! e sAMbhaLIne Apane acaraja thayA vagara nahIM rahe." "to huM zuM karuM ?" "TADhe pANIe khasa kADho !' "kevI rIte ?" mahArAjA bhImadeve prazna ryo. "ame badhuM vicArI rAkhyuM che. Apa to rAjA rAmacaMdra jevA cho, paNa sonAnI laMkAmAM vasatA rAvaNonI tapAsa amAre rAkhavI paDe che." mahArAjAnI buddhi vaLI cakarAvA levA lAgI. thoDI vAra vicAra karyA pachI emaNe kahyuM, "nakkI ! mArA zUrA sAmaMto ne buddhidhana maMtrIo mane khoTuM na kahe. mANasanA mananuM kaMI na hevAya. kIrti, kAMcana ne sAmarthya mANasane khoTe raste laI jAya. A vANiyAne dUra karavAmAM ja sAra che. koI sAro mArga zodhI kADho !" "mArAja ! mArga to eka maLyo che. jUnA copaDAo tapAsatAM vimaLazAhanA bApadAdAo pAse rAjanuM laheNuM nIkaLe che. ne te bharapAI karyAnuM copaDAmAM jaNAtuM nathI. mane lAge che ke emanI pAse ApaNuM leNuM avazya che. to zA mATe vasUla na karavuM ?" " "ThIka, mane copaDA batAvajo. huM vicAra karIza." mahArAja aMtaHpuramAM cAlyA gayA. pAchaLathI maMtrImaMDaLa potapotAnA sthAna tarapha ravAnA thayuM. ravAnA thatAM pahelAM eka adhikArIe prazna karyo : "kema, copaDAnI badhI vyavasthA karI rAkhI che ne ?" dAva para dAva 2 33 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "barAbara taiyArI che, have bacI zake tema nathI." javAba maLyo. maMDaLa vIkharAyuM ne temanA kRtya jevo rAtano paDado pRthvI para vIMTAyo. A kALA paDadAnI ADamAM besIne kAvatarAkhoroe badhI racanA karI lIdhI. mahArAjA bhImadevane paNa yojanA samajAvI dIdhI. badhAMe AkhI rAta jAgaraNa karyuM. vimaLazAha A badhAM karastAnothI ajANa hatA. bIje divase darabAra bharAyo. sahu potapotAnA sthAne goThavAyA. bharasabhAmAM maMtrIrAja UbhA thayA. badhAnuM mAnavuM hatuM ke vimaLazAhanI kadara thaze, ne emane kaMIka khitAba bakSase . maMtrIrAje vimaLazAhane prazna karyo : "vimaLazAha ! rAjane copaDe tamArI pAse rAjanuM leNuM nIkaLe che, e jANo cho khaca ?" ekadama vIjaLI paDe ne jema mANasa camakI UThe ema vimaLazAha camakI UThyA. "zAnuM leNuM ? maMtrIrAja, kayA vakhatanI vAta karo cho ?" "vimaLazAha, utAvaLA thavAnI jarUra nathI. je haze te copaDA kaheze; e mArI ke tamArI zarama nahi rAkhe." mahArAjA bhImadeve vacamAM kahyuM. vimaLazAhane mahArAjanI bhASAmAM ne bhAvamAM kAMIka phera lAgyo, paNa utAvaLe abhiprAya na bAMdhatAM prazna karyo : "maMtrIrAja, batAvo to kharA ke rAjanuM keTaluM leNuM che ?" "tamArA dAdA hiranA vakhatanuM che. chappana lAkha TaMkA nIkaLe che. juo, AthI nArAja na thazo. tamArA manamAM inAmanI AzA haze, paNa pahelAM copaDA cokhkhA karIe. bakSisa lAkhanI, paNa hisAba koDIno." "TADhA DAma na dezo, maMtrIrAja ! tejodveSa tamane Ama bolAve che. mATe devuM pi na hoya. haze to te bharapAI thaI gayeluM haze. A mArA upara jUThuM ALa che." - "vimaLazAha ! utAvaLamAM ADuMavaLuM bolI na nAkho ! tame ke huM juThThA TharIe, paNa copaDA - rAjakArabhAra - juThTho na TharI zake !" mahArAjAe saheja 34 2 maMtrIzvara vimala Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UMcA svarathI hyuM, emAM krodha hato, dhamakI hatI. vimaLazAhane A badho vartAva vicitra lAgyo. emaNe kahyuM : "maharAja ! A koI luccA ne peTabaLyAnI cAlabAjI lAge che." "vimaLazAha, bhUlazo mA ke tamo rAjanA sevaka cho. vinaya tamAro dharma che." "mahArAja ! rAjyano sevaka nyAya na mAge ? mArI vAgharI ke kartavyaniSThA upara pANI pharatuM hoya tyAre Ada ke phariyAda paNa na thAya ?" vimaLazAhanA dilamAM dharuNa vedanA jhagI hatI. "vimaLazAha ! rAjanA copaDA sAcA ja hoya. tene tamAre mAnya rAkhIne cAlavuM paDe ! bAkI bIjI vAta je hevI hoya te o, huM sAMbhaLavA taiyAra chuM. hisAba koDIno, bakSisa lAkhanI.". vimaLazAhanI AMkhe have sAcI sthiti dekhAvA lAgI. je prasaMgone e svAbhAvika samajatA hatA, e eka irAdApUrvaka goThavAyelI cAlabAjIo hatI ema emane spaSTa thayuM. "mahArAjA ! jo ema ja hoya to pachI je karavuM hoya te karI zako cho. dhaNIno koNa dhaNI che ?" vimaLazAha UThIne darabAra choDI cAlatA thayA. mahArAjA roSabharI AMkhe joI rahyA, chatAM senAnA uparI sAme ekdama pagalAM na levAya, ema paNa teo sArI rIte samajatA hatA. "vimaLazAha ! A rAjanuM apamAna che. tamAre tamArA parano Aropa ane pheMsalo sAMbhaLavo joIe." mahArAja bhImadevanI mRkhAkRti lAlacoLa thaI gaI hatI. "Apa mArA dhaNI cho. Apa kyo te Aropa sAco; mane mAnya." vimaLazAhe adabathI kahyuM. "ane pheMsalo mAnya ke nahi ?" maMtrIe vacce kahyuM. "maMtrIrAja ! Aja mAre kaMI kahevuM nathI, kahevAnI veLA paNa nathI. paNa tame cokhkhA dUdhamAM jheranAM TIpAM nAkhyAM che ! eka sAcA sevaghne naSTabhraSTa karavAnuM nATaka yojyuM che !" dAva para dAva * 35 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "nATaka ?" "hA, nATaka ! e nATaka mAre jovuM nathI. mahArAja mArA dhaNI che. je pheMsalo Apaze te mastaka para dhAraNa karIza." "to pheMsalo sAMbhaLatA jAo." "nA. A nATakmAM huM bhAga nahi lauM. jUThANAne meM kadI sAtha Apyo nathI, ApIza nahi. mane dehAMta daMDa Apavo hoya to khuzIthI Apajo. mArI milakata japta karavI hoya to tema karajo. ahIM rahIne be zabdo momAMthI nIkaLI jAya ne deva ane guru pachI jene trIjA pUjanIya mAnyA che, e rAjAdhirAjanuM apamAna thaI bese, enA karatAM huM cAlyo jAuM te ja sAruM. ahIMthI mArAM annajaLa khUTyAM lAge che ! jevo bhAvibhAva !" sarI siMhanI jema pagalAM bharatAM vimaLazAha rAjasabhAnI bahAra nIkLI gayA. sabhAjano joI rahyA : e jAya ! e jAya ! jANe sUraja Akho divasa prakAza verI pazcimanA sAgaramAM DUbakI mAravA cAlyo. "vuM uddhata vartana !" maMtrIrAje gurjarapatinA moM sAme jotAM kahyuM. "A to mahArAjanuM apamAna, e kema jIravAya. are, AvAne to avaLA gadheDe besADI gAma bahAra karavA joIe." eka sAmaMte kahyuM. "khabaradAra ! mahArAjanA bhoLapaNano khoTo lAbha na lo. mahArAja pote A bAbata vicAre ne nirNaya le." sabhAmAMthI avAja Avyo. e pATaNanA nagarazeTha hatA, ne mahAjananA mobhI hatA. mahArAjA karatAM mahAjananI sattA vadhu hatI. mahArAjAe tarata sabhA barakhAsta karI, ane aMtaHpuramAM cAlyA gayA. paga nIcenI pRthvI AMcakA khAtI hoya tema lAgatuM hatuM. have A prakaraNano zubha aMta Ave che ke azubha; enA vicAramAM badhA DUbI gayA. pATaNa paranI e rAta bhayaMkara vItI. 36 : maMtrIzvara vimala Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *. . ' ** *** ' 10 karI, karI ne na karI ! zrIdavI sone raselA gokha para beThI svAmInI rAha jotI hatI. dUra-dUra sudhI enI najara pharatI hatI : hamaNAM Avyo, hamaNAM Avaze chabIlo asavAra. abalakha ghoDAno asavAra ! mAthe mugaTa, kamare jaraksI jAmo, keDe kTArI ! bhANa AthamaNo UtaravA lAgyo. paMkhI gIta gAtAM mALA bhaNI cAlyAM. gAyo vAcharaDAMne paMpALavA lAgI, paNa potAno svAmI na Avyo te na Avyo! DAhyA nizALiyAnI jema darabAramAMthI sIdho ghera AvanAra pati Aje moDo ke ? zrIdevI manamAM kaMI kaMI vicAra karI rahI. lagnane to vakhata vItyo hato, paNa saMtAna nahotuM thayuM. ane A kAraNe ekabIjAMne ekabIjA vagara na cAlatuM. tyAM to ekAeka potAno svAmI Avato dekhAyo, paNa na e chaTA che, karI, karI ne na karI ! 37 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na e umaMga che, na e haraNaphALa che ! dhImo-dhImo azva cAlyo Ave che. upara vimaLazAha moM DhALIne beThA che. are, vAghane vaza karanAra, mallane jera karanAra mArA svAmIne Aje zuM thayuM ? zrIdevI to nAnI bALakInI jema doDatI nIce gaI. hajI DelImAM azva paga dIdho ke doDIne ghoDAnI vAgha pakaDI lIdhI. vicAramAMthI jAgatA hoya ema vimaLazAhe mAthuM UMcuM karyuM, lukhkhuM hAsya ryuM, ne jANe eka divasamAM dharaDApo AvI gayo hoya tema zrIdevIno Teko laI nIce UtaryA. "zuM thayuM mArA siMhane ?" zrIdevIe prazna karyo. " "zrIdevI ! karI, karI ne na karI !" vimaLazAhe virAmAsana para kahyuM. "zuM karI, karI ne na karI, svAmI ? ATalA DhIlA kAM ? zuM koI zatrue tamAro parAbhava karyo ?" "zatru hota to pahoMcI vaLata, enuM ane mAruM jora mapAI jAta. paNa A to vADe cIbhaDuM khAdhuM." vimaLazAha bolatAM acakAtA hatA. "zuM mahArAja bhImadevanI avakRpA UtarI ? kaMI kAraNa ?" "devI ! comAsAmAM badhAM jhADapAna khIle, ne javAso sukAya, enuM kaMI kAraNa ? mArI unnati khaTapaTI lokothI na sAMkhI zakAI. teoe kAvatarAM karyAM !" "tamArI sAme kAvatarAM ? zuM tamArAM baLa-buddhithI e ajANyA hatA ?" "nA. jANatA hatA mATe ryAM. emaNe khoTI rIte vAdha Ubho karyo, khoTI rIte malla ANyA; ane have kahe che ke tamArI pAse rAjanuM leNuM nIkaLe che !" "rAjanuM leNuM ? are, emAM vyavahAre vAta che ne ! leNuM hoya eTaluM laI le." "are zrIdevI ! A to badhAM bahAnAM che. leNAnI vAtamAM harAvI nahi zake to vaLI navuM kaMIka braDhaze. huM darabArane AMkhanA kaNAnI jema khUMcuM chuM." "to zuM karIzuM ?" 38 7 maMtrIzvara vimala Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "chellI vAta. mahArAjane je karavuM hoya te kare. katva mATe taiyAra chuM, karAgAra mATe taiyAra chuM, paNa A kAvatarAkhoro bheguM have nathI rahevuM. guno evo nathI ke ApaNA jAnane hAni pahoMce. milakata bhale levI hoya e laI jAya. cAlo, A bhUmine praNAma karIe. ApaNe taiyAra thaI jaIe." "taiyAra chuM, svAmI ! zrIdevIne tame nirbaLa na mAnatA. abaLA jyAre sabaLA thAya tyAre ene beI na pahoMce." "to karo taiyArI sAthe eka joDa kapaDAMthI vadhu kaMI na lezo !" ane baMne taiyArImAM paDI gayAM. A tarapha mahArAjA bhImadeva paNa vicAramAM paDI gayA. thatAM to thaI gayuM, paNa mAmalo kAbUmAM rAkhavA jevo hato ! paNa have to sApe chachUMdara gaLyA jevuM thayuM hatuM : vimaLazAhane manAvavA jatAM potAnuM mAna ochuM thatuM hatuM, tema temane javA detAM rAjyamAM moTI hohA thAya tema hatuM. - have zuM karavuM ? mahArAjA bhImadeve potAnA khAnagI salAhakArone pharI teDAvyA. sau UMDA vicAramAM paDyA. chevaTe eka yukti sUjhI AvI. maMtrIe kahyuM : "mahArAja ! caMdrAvatIno rAjA dhaMdhuka Ajakala uddhata banI gayo che; khaMDaNI vagere niyamita moklAvato nathI. ene zikSA karavA vimaLazAhane mokalohAre to to ThIka che, TADhe pANIe khasa jaze !ne jIte to vyavasthA mATe tyAM ja rAkhajo !" "hA, hA, barAbara yukti che." sau rAjI thaI gayA. vimaLazAhane bolAvavAmAM AvyA. vimaLazAha baLA poSAke ne kaLA ghoDe tyAM AvyA; vidAyanI badhI taiyArIo thaI cUkI hatI. hAthamAM bhaMDAranI cAvIo hatI. paNa vAtAvaraNamAM vaLI mIThAza ghoLAtI lAgI. A mIThAza jhera karatAM paNa bhUMDI hatI. mahArAjAe mIThA avAjathI kahyuM : "vimaLazAha! tamane duHkha thAya evI vAta huM karato nathI. ApaNuM leNuM-zuM ApaNe pachI samajI lezuM. ghI DhoLAyuM to karI, karI ne na karI ! ja 39 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIcaDImAM che. kadAca gAya ratana gaLe to zuM karIe ? e vAta pachI." mahArAjA hasyA ane dhImethI mULa vAta upADI : "vimaLazAha! huM bIjI citAmAM hato. caMdrAvatInA rAjA dhaMdhukanI uddhatAI mane khaTI rahI che. ene jyAM sudhI zikSA na karuM tyAM sudhI mArA jIvane ArAma nathI. e ciMtAmAM mAruM mana vyagra hovAthI rAjasabhAnI vAta upara mAruM pUratuM lakSa nahotuM." mahArAja ! amArA jevA sevako jIvatA hoya tyAM sudhI Apane zI ciMtA ?" "vimaLazAha, paNa koNa taiyAra thAya che ?" potAnA svabhAva pramANe vimaLazAhe kahyuM : "AjJA hoya to huM taiyAra chuM." "vimaLazAha, basa, A javAba ja mane joIto hato. jAo ane phateha karo !" mahArAjAe pITha thAbaDI. vimaLazAhe namana karI AjJA mAthe caDhAvI. sau saune joItuM maLyuM hatuM. vimaLazAhane have pATaNamAM vasavuM gamatuM nahotuM. mahArAjAne je vANiyAnAM himata ane parAkrama DarAvI rahyAM hatAM, te dUra thato hato; maMtrImaMDaLa mATe vaccethI kaMTo nIkaLI jato hato. DaMkanizAna gaDagaDyAM. potAnA cunaMdA savAra sAthe vimaLazAha caMdrAvatInA rAjA dhaMdhukAjane jItavA ghoDe caDhyA. sAthe mAnAmAM zrIdevI paNa hatAM. vimaLazAhe azrubhInI AMkhe pATaNane chellI salAma karI. pATaNavAsIonAM haiyAMmAMthI e dahADe UnA ni:zvAsa nIkaLatA hatA. vimaLazAha kharekhara dhaMdhukarAja para vijaya karavA jAya che ke mahArAjA temane dezavaTo de che e prazna saune mUMjhavato hato. 40 maMtrIzvara vimala Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kimI JAD, dalaDaN IT 11 viyayAtrA AburAjanI zItaLa chAyAmAM pUrva dizAnI taLeTIe caMdrAvatI vaseluM hatuM. caMdrAvatI e vakhate alabeluM nagara hatuM. eno vistAra bahu moTo hato. vepAra dhamadhokAra cAlato hato ane dhanADhya vepArIo tyAM vasatA hatA. ahIM dhaMdhuka nAmano rAjA rAjya karato hato. mALavAnA rAjA bhoja sAthenI mitratAne lIdhe e abhimAnI banI gayo hato. sAmAnya rAjAone to e lekhAmAM ja na leto. vimaLazAhanI senAe caMdrAvatI najIka paDAva nAMkhyo. guptacaroe dhaMdhukarAjane khabara pahoMcADI ke siMha jevI garjanA karato vimaLazAha AvI rahRAo che. dhaMdhukarAjanA sainyamAM vimaLazAha AvavAnI vAtathI nirAzA phelANI. sau samajatA hatA ke vimaLazAhanI sAthe laDavuM e ramata nathI. dhaMdhukarAja pote paNa vicAramAM paDI gayo ke have zuM karavuM ? | vimaLazAhanAM nizAnaDala gaDhanI bahAra gaDagaDavA lAgyAM. dhaMdhukaraja vijayayAtrA 41 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre gabharAyo. enuM abhimAna zatru sanmukha AvatAM gaLI gayuM. e bacavAno upAya zodhavA lAgyo. bIjA divasanuM prabhAta thayuM. vimaLazAhanuM sainya laDAI mATe kUca karatuM caDhyuM, paNa jue che to daravAjA ughADA ! na maLe zatrunuM sainya ke na maLe hAthI ghoDA ! vimaLazAhane lAgyuM ke avazya koI kAvataruM racAyuM lAge che. kadAca sainyane nagaramAM phasAvI hallo karavAno irAdo to nahIM hoya ? sau thoDI vAra daravAjA bahAra sAvacetIthI UbhA rahyA, paNa zI hilacAla na jaNAI. vimaLazAha cunaMdA savAro sAthe daravAjAmAM dAkhala thayA. cotarapha jotA jAya, paNa badhuM sUnasunAkAra ! kyAMya yuddhanI taiyArI nahi ! vimaLazAhe sainyane AgaLa vadhAryuM; rAjamahela pAse AvyA. tyAM saragharonuM ToLuM UbhuM hatuM. saue vimaLazAhane jotAM hathiyAro namAvI dIdhAM ne ghoDA AgaLa Dhagalo karI dIdho. tapAsa karatAM jaNAyuM ke rAjA dhaMdhuka DarIne bahAra nAsI gayo che. eka paNa lohInuM biMdu pADyA vagara caMdrAvatI sara thaI ! vimaLazAhe mahArAjA bhImadevanI jaya bolAvI; solaMkI rAjano vAvaTo gaDha upara pharakAvyo. game tema hoya paNa vimaLazAhanI nasomAM vaphAdArInuM lohI vahetuM hatuM. mahArAjA bhImadevano e sAco sevaka hato. mAna ke apamAna to saMdhyAnA raMgo jevA che. e khAtara vIra puruSa potAnI Teka kema choDe ? mahArAjA bhImadeve vimaLazAhanA sainyamAM guptacaro mUkelA. emaNe A samAcAra pATaNa pahoMcADyA. A badhI vAto sAMbhaLI mahArAjA bhImadevanI najara sAmethI khoTA khyAlanA paDA haThI gayA. emane vimaLazAhanuM vaphAdArIbharyuM sAcuM svarUpa samajAyuM. ane AthI mahArAjA bhImadeve vimaLazAhane caMdrAvatInA daMDanAyaka tarIkenuM AjJApatra temaja pozAka vagere bheTa mokalAvyAM, temanAM kAryonI khUba prazaMsA karI ane pATaNamAM paNa eka vakhata jarUra AvI javA lakhyuM. 42 7 maMtrIzvara vimala Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu vimaLazAhane have rAjakhaTapaTanA gadya vAtAvaraNathI tiraskAra chUTyo hato. pATaNamAM jaI pharI chaLa ne prapaMcathI bharapUra vAtAvaraNamAM paDavAnuM emane mana na thayuM. vimaLazAhane caMdrAvatI khUba pasaMda paDyuM. have pachInuM jIvana ahIM ja gALavA emaNe nirNaya karyo, paNa kaLAnA pUjArIne kadI suMdaratA ne sughaDatA vagaranI vastu gamatI nathI. e vakhatanuM caMdrAvatI bahu sAmAnya hatuM. rastAo sugama ane suMdara na hatA. jaLAzayo svaccha ane jaLathI bharapUra na hatAM. bajAro astavyasta hatI. vimaLazAhe AkhA zaherane eka manohara nagara banAvI devAno prAraMbha karyo. caMdrAvatInuM samArakAma zarU thayuM. jotajotAmAM suMdara rAjamArgo, svaccha jaLAzayo, mArga upara chAyA mATe vRkSo, ane pravAsIo mATe ArAmagRho taiyAra thayAM. bajAro paNa vaheMcI nAkhavAmAM AvyAM. jhaverIo jhaverI bajAramAM, kApaDiyAo kApaDabajAramAM, telIo telabajAramAM, gAMdhIo gAMdhIbajAramAMema badhuM vyavasthita banI gayuM. caMdrAvatI kharekhara, apUrva banI. deza-paradezathI lo jovA AvavA lAgyA. vIra vimaLazAhanI ummara vadhatI jatI hatI. rAjaraMga ne raNabhUmi have khArI lAgatI hatI. talavAra joIne to dhRNA ja thatI. mana zAMti ane saMtoSanA mArga tarapha kheMcAvA lAgyuM hatuM. A samaye vihAra karatA jainAcArya zrI dharmaghoSasUri tyAM padhAryA. tarasyAne pANI maLyuM. vimaLazAhe badhI rAjakhaTapaTa choDI dharmopadeza sAMbhaLavA mAMDyo. vijayayAtrA 43 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alkan jpr-p 12 tarasyAne pANI AcArya dharmaghoSasUrino upadeza ajaba hato. chellA vakhatathI vicAravamaLamAM paDelA vimaLazAha upara enI khUba asara thaI. AcAryazrIe rAjakAraNane mArIno karaMDiyo kahyo. karaMDiyAmAMthI kaye kALe zuM nIkaLaze, e kaMI na kahevAya. emAMthI sApa paNa nIkaLe, dho paNa nIkaLe ne rAkhoDI raMganuM bUtara paNa pAMkha phaphaDAvatuM nIkaLe ! sApa bIvaDAve, gho gabharAve ne kabUtara zAMtinA samIra paNa laherAve. badhuM paristhiti para nirbhara. eTale rAga e samayadharma che ane dharmaraMga e sanAtana dharma che. rAjakAraNa game tevAne eka ne eka divasa zramita kare che. rAmarAjyanA sthApaka zrIrAmane paNa Akhare dehane sarayUmAM visarjana karavo paDyo hato; rAva durgAdAsane Akhare mAlezvarano Azaro levo paDyo hato; pAMDavone himAlaya gALavo paDyo, e suvidita bInA che. zrama jyAM nirarthaka nIvaDe che, ane eka moTA manakheda sAthe visarjana thavuM 44 * maMtrIzvara vimala Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe che, e vakhate agara leI mana ane dehane bhAMgI paDatAM TakAvI rAkhe che to te mAtra dharma; nahi to AtmahatyAnuM pAtaka vahoravuM paDe che. rAjakAraNanA jakhama AvA che, ne eka vAra jakhama thayA pachI emAM mIThuM ja bhabharAvAya che. emAM kaMI malama lagADe to kevaLa dharma ja ! vimala maMtrInAM hRdayadvAra khUlI gayAM : jIta ! vijaya ! aparaMpAra vijaya ! eno hisAba ja nahi, paNa jANe badhuM ja mAyAvI ! AkhI bAjI jItIne hArI gayA ! vimala maMtrI jUnI ghaTanAo yAda karI-karIne varNavI rahyA : "gurudeva ! ekalavyanI jema vagara gurue vidyA hAMsala karI ane dhanurvidyAmAM ajoDa banyo. AkhA pATaNapuranA bANAvaLIo ekaThA thayA hatA. mahAcaja bhImadeve bANavidyAnI parIkSA yojI hatI. huM to hajI sAva navajuvAna hato. ane dhanurvidyAmAM meM badhA gurjaravIronAM mAna mukavyAM ! valoNuM pheravatI suMdarInA kAnanI jhabUkatI kAla vadhI batAvI ne evA-evA kaMIka prayogo karIne rAjyamAM mAna meLavyuM, ane daMDanAyaka pada hAMsala karyuM." AcAryazrI mahAmaMtrInI vAtane sAMbhaLI rahyA. e dhasamasatA vicArapravAhane rokvA icchatA nahotA. vimala maMtrInI vAdhArA AgaLa cAlI : "A eka jItane jhAMkhI pADe tevI bIjI jIta ! sAhasane sadya chAtI sAthe dAbeluM rAkhyuM. eka ghaDIno paNa pramAda na karyo. eka dahADo pAMjarAmAM ANelo navo vAgha chuTI gayo. yamane joI jIva bhAge, ema badhA vIro gharamAM purAI gayA. e vakhate huM AgaLa dhasyo. vAghane bAthamAM laIne dhabI dIdho ne gAyane vADAmAM pUre ema pAMjarAmAM pUryo ! jIta ! vijaya ! vijaya te kvo ? mArI viratAnAM gIta garabe gavAyAM." "maMtrIzvara ! duniyA to paraNe tenAM gIta gAnArI che !' AcAryazrIe samita kahyAM. vimaLazAha to potAnI kathanI kahevAnA AvegamAM hatA. saMsAramAM sarvathI chUpuM rakhAya, paNa guruthI kaMI na chUpAvAya, e nItisUtramAM e mAnanArA hatA. e AgaLa bolyA : "are, e vijayane bhulAve evo ethI adhike tarasyAne pANI 45 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya ! pATaNamAM eka malla Avyo. vikhyAta malla. e malla sAthe kustI karatAM bhalabhalAnAM pANI UtarI gayAM. meM e malane paDakAryo ane ene cAra khAnA cIta karI gujarAtanA vIratvane aNanama rAkhyuM. jItanA mArA vAvaTA have to cAretarapha pharakatA thayA hatA, gurudeva !" "ati prazaMsAnuM bIjuM pAsuM ati nidya che. ane kAvatarAkhorI e rAjakAraNanI anivArya Upaja che." AcAryazrIe kahyuM. vimalazAhe e zabdo jhIlI letAM kahyuM : "sAcuM kahyuM gurudeva ! kAvatarAkhoroe mArAjA bhImadevane caDhAvyA. kahyuM ke strInuM ati baLa ane sevanuM ati priyatva svAmIne Akhare saMtApanuM kAraNa bane che. ane - "mArI sevAo paLavAramAM bhulAI gaI. mArI khaNakhoda zarU thaI. rAje bhAre leNuM kahyuM. keTaluM moTuM leNuM ? mArI sAta peDhI paNa bharI na zake eTaluM ! vAgha ane malla karatAM A navuM yuddha kaparuM hatuM. pelAmAM mANasano jIva jato, AmAM jIva ane yaza baMnenuM jokhama hatuM. ane mANasa jIvato hoya to yaza mATe ja jIve che ne ! yaza vinAnA mAnavanA jIvanamAM ne paththaranA jIvanamAM kaMI pharaka nathI. "A bhayaMkara morace paNa mArA nItitattvano vijaya thayo. huM aNIzuddha bahAra Avyo. paNa pachI khArIlA lokee TADhe pANIe khasa jAya, tevo ghATa racyo ! "re! jenI tana, mana ane dhanathI sevA karI e rAjasevAnuM khappara mAruM balidana levA laMbAyuM. AbunI taLeTImAM AvelI caMdrAvatI nagarIno paramAra rAjA dhaMdhukrAja mAthAbhAre thayo hato, gujarAtanA rAjAne gAMThato nahoto. khaMDaNI bharavAnI to vAta ja kevI ? , pATaNapatie baLatuM ghara kRSNArpaNa karavAno ghATa racyo ! rAjadhAnImAMthI mAro vaMTo kADhavA hukama karyo ane kahyuM ke dhaMdhukarAjane jItIne tyAM thANuM nAMkhIne raho ! mahArAja ! e divase mane gujarAta jAkAro detuM lAgyuM. pATaNamAM pANI pIvAno paNa samaya na raho ! huM senA laIne nIkaLyo. senA paNa nAmanI ! enAthI phateha hAMsala na thAya." 47 maMtrIzvara vimala Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "rAjakAraNa jene pyAra kare ene sonAnI pAghaDI baMdhAve. rAjakAraNa jeno dveSa kare, enI hastI paNa na sAMkhe !" AcAryazrIe kahyuM. e bhAre maramI lAgyA. "hastI miTAvavAno ja A yatna hato. mane paNa have khare vakhate khoTa khAdhA jevuM jIvatara bhAre lAgatuM hatuM. yuddhamAM Atma-samarpaNa karI devAnA nizcaya sAthe huM nIkaLyo. "dhAraNA hatI ke yuddha bhayaMkara thaze ane mArI pAse suvyavasthita senA nathI, eTale mAro parAjaya thaze.' raNamAM meM ii pITha batAvI nathI, eTale parAjaya mAro prANa leze. re ! niraMtaranI cAlabAjIomAM jIvavA karatAM raNabhUmimAM thayelo A prANatyAga mITho lAgaze. paNa vidhAtA mane jivADavA mAgato haze. banyuM evuM ke vimala maMtrInA nAmathI ja DarIne dhaMdhukarAja bhAgI chUTyo ! "puNyavAnane pagale vijaya ja hoya che. vagara laDye vijaya hAMsala thayo ne ?" AcAryazrIe vimala maMtrIne birAvyA. "hya, mahArAja ! eka vadhu vijaya lAdhyo. caMdrAvatI para gujarAtano kukkuTaja ropAyo, mahArAja bhImadevanI ANa vartAI. rAjakAraNamAM beya bAju DholakI vagADanArA ghaNA taksAdhu hoya che. UgatA sUrajanI pUjA e emano siddhAMta hoya che. teo ekAeka mArA hitasvI banI gayA ne mane vagara mAgI salAha ApavA lAgyA : 'maMtrIzvara ! ahIM kyAM bhImadevano hAtha pahoMcavAno che ? rAjA thaI jAo, rAja tamAruM karo ! niSphaLa gayelo baMDakhora gunegAra. saphLa thayelo baMDakhora rAjA ! pATaNa tamArA mATe have kAMTAnI pathArI che." "kahenAra to kahe, paNa gurudeva ! mane e salAha na rucI. saMsAramAM eka pakSa adharma Acare, eTale sAmAe paNa e ja rIta AcaravI ? aMdhakAranI sAme aMdhakA2 dharavAthI kaMI artha na sare. huM mAtra gujarAtano sUbo banIne caMdrAvatImAM rahyo. paramAra rAjAne pharI ahIM ANyo ne mahArAjA bhImadevanI ANa aravallInA pahADomAM guMjatI karI. "paNa mArA kalAkAra AtmAne cena nahotuM. mArA gharane joIne mahArAjAnI AMkho phATI rahI hatI. e mAtra vyavasthA ne surucibharI sughaDatA ja tarasyAne pANI 2 47 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. meM caMdrAvatIne navI nagarI banAvI. ArasanI nagarI ! svapnanI nagarI ! devanI amarApurI ! "paNa mAro AtmA have judAM uDDayano karato hato. mAca saMtapta manane dharmavAdaLIe chAMTavAno yatna Adaryo. meM zatruMjayano saMgha kADhyo ! "yuddhanA saMgha ghaNA racyA, have zAMtinA saMgha mane rucyA. saMtApavALo mAro AtmA tyAM saMtoSa pAmyo. yAtrAmAM Apa maLyA. satsaMgathI mana sukhiyuM thayuM. mananI ghaNI vAto Aje karI dIdhI. have jIvananuM navaprasthAna AdaravuM che." vimala maMtrIe potAnI vAta pUrI karatAM kahyuM. AcAryazrI vimala maMtrInA caheA sAme joI rahyA, jANe zrAvaNanI jaLabharI vAdaLI joI lo ! vimala maMtrIe vaLI kahyuM : "gurudeva ! Atama nagarImAM Aga lAgI che. ene ThAravA kaMIka karo. ghaNuM ghaNuM pAmIne jANe huM sAva bhikhArI thaI gayo chuM. badhuM khAlI, khAlI ne zUnyanA saravALA jevuM lAge che. vitta, adhikAra e badhuM ja nirarthaka bhAse che." AcAryazrI saMtoSa anubhavI rahyA. teo manabhara avAje bolyA : "rAjakAraNanI zetaraMjanA khelADIonI ramata haMmezAM adhUrI rahe che, ne adhUrI ramate ja emane UThavuM paDe che. rAjakAraNa to rezamanA kIDAnA kozeTA jevuM che; emAMthI koI chUTyo nathI. vrajaLanI koTaDImAMthI raMgAyA vagara koI bahAra nIkLyo nathI. e to e bhramaNAmAM rahe che ke mArA vagara A gADuM kema cAle ? ane kharekharuM Azcarya to e vAtanuM hoya che, ke gADAnA baLone paNa enI mukhachabI akArI thaI paDI hoya che ! ghaNA loko to ene gADAnI nIce cAlato zekhIkhora to ja mAne che ! jo karma karIne bahu lAMbA phLanI apekSA vagara rAjakAraNI puruSo nivRtta thatA hoya, to sudIrgha dharmakAraNa paNa enI pAse jhAMkhuM lAge !' AcAryazrI ATaluM bolIne maMtrIzvaranA mukha sAme joI rahyA. vimala maMtrI jANe hajI paNa tApamAM zekAtA hoya ema bolyA : "kIrti ane vAha vAha zUnya bhAse che. gurudeva ! kharekhara, mArA zUnyano saravALo karuM to meM atizaya ghora karma karyAM che. hajAro ke lAkhonI saMkhyAmAM meM lokone 48 7 maMtrIzvara vimala Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAMgaNamAM dhairyA che. na jANe keTalAMyanI mArA hAthe hatyA thaI haze ! meM zatruonA deza ujjaDa karyA, nago lUMTyAM, bALaka ane tenI mAtAne vikhUTAM pADyAM, moTA moTA rAjAone daMDyA, zatruonA khajAnA lUMTyA, na karavAnAM karma zatrubhAve ane mitrabhAve karyAM. have evo koI mArga batAvo ke A bhavasAgara tarI jAuM." "dhanya vimala ! teM tArA rAjA mATe, tArA deza mATe A badhuM pharaja samajIne karyuM. have tArA potAnA mATe dharmanuM zaraNa svIkAra. vAliyAmAMthI vAlmIki banyA hatA, to tuM upayogavALo AtmA che. tArA hRdayanI Aga tane jarUra pavitra karaze." AcArye kahyuM. "AcAryavara !" vimala maMtrI bolyA, "eka vAta hevAnI rahI gaI. chellI rAte prabhAtakAle mane svapna AvyuM. meM eka gaMdhahastI joyo ane ene meM kAnathI paDyo." "dhanya dhanya ! tAruM jIvana gaMdhahastI jevuM thaze. tane putraratna ane kIrtiratna baMne prApta thaze." "paNa mArA jIvane zAMti maLe tevuM kaMIka sUcavo. mArA dhananI sArthakatA thAya tevuM koIka kArya cIMdho. baLatA hRdayane satkarmanI koI AchI-AchI vAdaLI saghALa chAMTyA kare evuM kaMIka batAvo." "eka rIte tArAM karma ghaNAM bhAre che : je nasarI e narakezvarI. tAro karmabhAra haLavo karavA jagata-tAraka tIrtha sarajAva." "tIrtha sarajAvuM ?" ."hA, e tIrthanI yAtrA karanArAM potAnAM pApa bhegAM tAruM pApa paNa dhoze- potAnAM vastra dhonAra dhobI jema paththarane paNa dhue che tema ! ne tuM sadaiva maMdira, mUrti ne dharmanA vicAramAM rahIza, eTale tArI vicArazreNI niSpApa thaze." "gurudeva ! Apa ja mArA mATe jaMgama tIrtha cho. kyo, kayuM sthAvara tIrtha sthApuM ?" vimala maMtrI bhAvapUrvaka bolyA. AcAryazrIe dUra dUra UMcI TekarIo tarapha najara cIMdhatAM kahyuM, "arbuda tarasyAne pANI * 49 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvata para derAM bAMdha. A pahADa paNa himAlaya jevo pavitra che. ekvAra ahIM sarovara hatuM. dharatIkaMpa thayo ane ahIM jamIna ne TekA nIkaLI AvyA. e ja vakhate himAlayanuM eka zikhara bhUmimAM UtarI gayuM. kahe che ke e andarUpe ahIM pragaTa thayuM. A bhUmi paNa mArI che. zrImAla-bhillamAlanA ame mULa rahevAsI. prAgavATa-poravAla jJAti amArI. ahIM ja amArA pUrvaja nInA zeThanA nAmanI hAka vAgatI. koTyAdhipatinI zAkha amArI hatI. bhillamAla bhAMgyuM ne ame gujarAtanA gAMbhu gAme jaI vasyA." maMtrIzvare jUno itihAsa saMbhAryo. - "siMha ane sapuruSone potAnuM ke pArakuM hotuM nathI. jyAM jAya che, tyAM potAnAM parAkramathI bhUmine ane yazane potAnAM kare che. bhArata sahunI mAtA. bhillamAla ke pATaNa to enAM judAM-judAM aMga che. maMtrIrAja ! dharatIne dharmathI ne jIvanane tyAgathI zobhAvo." AcAryazrI dharmaghoSasUrie TUMke maMtra Apyo. "AcAryavara ! have talavAra to prabhucaraNe mUkI dIdhI che. suMdara nagara racavAno irAdo nathI. ne gRhaprAsAdamAM prema rahyo nathI. have huM prabhuprAsAda ja racIza ane tyAM mArI kalA ThAlavIza. mArA aMtaranI Aga ThAraze to e ThAraze." to maMtrIrAja ! mAtA aMbAjInuM ArAdhana karaze. enI sahAya haze, to tamAruM kAma pAra paDaze." "jevuM ApazrInuM vacana ! mA aMbA to amArAM ArAdhya devI che." ne vimalazAha khuza thatAM-thatAM ghera gayA. Aja emanI chAtI parathI hajAro maNanI zilAono bhAra jANe dUra khasI gayo hato 50 maMtrIzvara vimala Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 arbudAcala caMdrAvatI arbudAcaLanI pUrva taraphnI taLeTInI najIka vaseluM hatuM. mahamaMtrI vAre-vAre e UMcA pahADanAM suMdara zRMgo sAme nIrakhI rahetA. ane rAjakAjamAMthI nivRtta thatAM arbudAcala para AvelA acalagaDha para jaIne rahetA. ahIM emanuM bhAre dila haLavuM phUla banI rahetuM. e ja bhUmi 52 gurudeve derAM bAMdhavAno Adeza ryo : jANe joItuM hatuM ne vaidye kahyuM. vimalazAhanuM kalAkAranuM dila ane dAnavIratAnA hAtha have A puNyabhUmi tarapha laMbAyA hatA. e hamezAM bhAvanA bhAvatA ke e zikharo para vItarAganAM kalAmaya maMdiro sarajuM ! evAM sarajuM ke mANasane sonuM pheMkI devAnuM ane patharA saMgharavAnuM mana thAya; bhalabhalA rAjavIne talavAra pheMkI devAnuM ane tasabI upADI levAnuM dila thAya. A pahADa para Aje vItarAganuM eke maMdira nahotuM. paghaDa jaMgalI jAnavarothI bharelo hato. Abu e himAlayano bhAga lekhAto. jUnA loko vAto karatAM ke pahelAM A tapobhUmi hatI. RSio A parvatanA zikhara para vAsa karatA ane paramAtmAnuM dhyAna dharatA. arbudAcala 51 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM vaziSTha RSinI kAmadhenu gAya caravA AvatI; mITho madha cAro carIne, nirmaLa jaLa pIne sAMje pAchI pharatI. eka divasa RSi rAha joIne beThA hatA. sAMja DhaLI gaI hatI, ne rAta paDavAnI taiyArI hatI, paNa kAmadhenu gAya carIne pAchI AvI niha ! RSi gAyane zodhavA nIkaLyA. aMdhAruM thatuM jatuM hatuM. evAmAM kAmadhenunI hAvaLa saMbhaLANI. RSi doDyA : "bApa gAya ! mA kAmadhenu ! tame kyAM cho ?" joyuM to kAmadhenu moTA UMDA khADAmAM paDyAM hatAM. uttaka RSinA Azramano e khADo hato. ghaNA badhA ekaThA thayA hatA, paNa gAya mAtA bahAra nIkLI zakatAM nahotAM. uttaka RSie vaziSTha munine joyA, ne temanuM moM paDI gayuM. manamAM thayuM ke zuM javAba ApIza ? tyAM to vaziSTha munie hAkala karI : "gaumAtA ! tame kAmadhenu cho. tamArA dUdhathI A khADo bharI lo, ne dUdhanA sarovaramAM taratAM-taratAM bahAra nIkaLI Avo !" "re munijI ! mAruM dUdha mArA sukha je na vaparAya; to to mAro godharma lAje. mArA dUdha para tamAro haka. hAranI AjJA joIe. huM vicAramAM ja hatI, koI mane AjJA kare. have tamArI AjJA che, to huM mArA dUdhano upayoga karIza." madhenue to AMcaLamAMthI dUdhanI dhArA choDI. sarara karatI seDo chUTI. jotajotAMmAM khADo chalochala bharAI gayo. gAya mAtA taratAM-taratAM bahAra nIkaLI AvyAM; AvIne hAtha joDIne bolyAM: "amAruM dUdha A rIte vaparAya te ThIka nahi. RSivara ! AnAthI to jate divase, paDate kALe, jhADa potAnAM phLa khAtAM thAya ne gaumAtAo potAnuM dUdha pote vAparatI thAya. A khADo pUrI devo joIe. enI vyavasthA karo. "e kema bane, mAtAjI ?" badhA prazna karI rahyA. "Apa parvatarAja himAlayane vinatI kye, emanuM eka zikhara ahIM ', mokle.' "himAlaya ahIM zikhara mokalaze kharA ?" para ja maMtrIzvara vimala Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zA mATe nahi ? A parvata paNa eTalo ja pavitra che; ne nagAdhirAjano aMza AmAM bhaLatAM e adhika pAvanakarI banaze." kAmadhenue kahyuM. vaziSTha RSi to himAlaya pAse pahoMcyA. parvatarAja pAse mAgaNI karI. himAlaya parvate kahyuM, ke "mAro putra naMdivardhana e krama mATe tyAM AvavA taiyAra che. bhAvika lokone ATale dUra AvavAnI taklIpha paNa dUra thaze. paNa ene tyAM koNa laI jAya ? gaMgAne lAvavA bhagIrathano khapa paDyo, ema mArA putrane tyAM laI janAra koI bhagIratha joIze." anda nAmano nAga tyAM hAjara hato. eNe kahyuM, "mArI pITha para naMdivardhana besI jAya. huM ene tyAM pahoMcADI daIza." basa. tarata ja naMdivardhana abda sarpa para savAra thayo, ne khararakhaTa karatA baMne A parvata para AvyA. naMdivardhane zikharathI khADAmAM sthAna lIdhuM ne tarata khADo purAI gayo, ne pahADa para ghaNI jagA thaI gaI ! arbada sarpa paNa ahIM ja rahI gayo. e cha-cha mahine paDakhuM pherave che, tyAre hajIya pahADa hAle che. e anda sarpanA karaNe A parvatanuM nAma arbuda Abu paDyuM. ne naMdivardhana zikhare khADo pUryo, mATe ghaNA ene naMdivardhana paNa kahevA lAgyA. vimalazAhe Abu parvatano Avo mahimA yAda karatAM nizcaya karyo ke A prAcIna ane pavitra pahADa para juga-juga sudhI jeno mahimA rahe evAM kalAmaya derAM bAMdhIza. kahevAya che ke ahIM bharatadeva yavartIe deze bAMdhelAM; A paththara para ghaNA munirAjoe tapa karI mokSa meLavelo. are ! AcArya pAdaliptasUri AkAzagAmI hatA. roja zatruMjaya, giranAra, aSTApada, Abu ane sametazikharanI yAtrA karI AhAra grahaNa karatA. ahIM ja vaziSTha RSino yajJakuMDa hato, ane emAMthI jagatanuM rakSaNa karavA paramAra, paDihara, solaMka ne cauhANa nAmanA cAra puruSo emaNe pedA karelA. e pavitra pahADa para derAM bAMdhuM ! vimalazAhano utsAha dina-dina vRddhi pAmI rahyo. arbudAcala pa3 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 udAratAnI avadhi arbudAcalanAM zikharo upara yugAdinAthanAM moTAM maMdiro hatAM. e vAta upara Aje to varSonAM vahANAM vAI gayAM. e vakhate enI zobhA ne enI bhavyatA ajoDa hatI. dezadezathI hajAro bhakto prativarSa ahIM darzanArthe AvatA. paTTana so daTTaNa, e niyama pramANe kALano kyora pravAha Avyo ane maMdiro khaMDera banI gayAM. e khaMDero paNa pRthvInI chAtI upara na TakyAM. e upara mATInA thara bAjhayA ne vakhata jatAM tyAM jhADa ne ghAsathI bhareluM jaMgala banI gayuM. rAnI pazuo tyAM vasavA AvyAM. mANasonI avarajavara ochI thaI gaI. A nIrava ekAMtano lAbha levA aghorIo AvyA, tAMtriko AvyA; beparavA mastarAma sAdhuo ahIM AvIne vasyA. kyAMka-kyAMka nAnAM maMdiro ne nAnI derIo dRSTigocara thavA lAgyAM. e maMdiromAMthI avAranavAra zaMkha phUMkAtA ane havanano dhumADo gUMcaLA khAto AkAzamAM caDhato. rdIka AratI vakhatanI madhura ghaMTaDIono raNakAra saMbhaLAto. e sivAya A sthAna nirjana hatuM. 54 x maMtrIzvara vimala Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM saMdhyAnI namatI havAmAM caMpAnAM phUla parimala prasAratAM. savAre kesUDAMthI AkhI bhUmi suzobhita banI jatI. Ika pUjArIonI gAyo ahIM AvatI ne emanA gaLAnI ghaMTaDIo gAjI rahetI. Aje vimaLazAha Abu upara caDhI rahyA hatA. zrIdevI paNa sAthe hatI. pAchaLa nokaravarga dhIre-dhIre cAlyo Avato hato. jeo ii ATaluM cAlavAne TevAyelAM nahotAM, te Aja ullAsabhera tIrthoddhAranA vicAramAM jhaDapathI AgaLa vadhye jatAM hatAM ! vimaLazAhane ahIM maMdiro bAMdhavAM hatAM, yuga-yuga sudhI na bhulAya tevI kRtio sarjavI hatI, paNa badhuM nyAya ane nItine mArge karavuM hatuM. sattA ke adhikArano emAM aMza paNa na Avavo joIe. prathama rAjaAjJA joIe. mATe emaNe mahArAjA bhImadevanI AjJA paNa maMgAvI hatI. A pachI ahIMnA rAjA dhaMdhukarAjanI anumati icchI hatI. dhaMdhukarAje e saharSa ApI hatI. A pachI vivekI vimaLazAhe potAnA vaDIla bhAI maMtrI neDhanI paNa e mATe rajA mAgI lIdhI. gurjarapati samajatA hatA ke vimaLazAha kalArasika che. e je karaze te rAjyane zobhA ApanAruM ja karaze. ethI emaNe joIe teTalI jamIna laI levAnI AjJA moklI ApI. sau caDhate pariNAme AburAjanAM zikharo upara AvI pahoMcyAM. ahIM paMkhIo madhura gAna gAtAM hatAM, rasavALI velo maMDapa racatI hatI ne phUlachoDa para bhamarA guMjArava karatA hatA. suMdara tIrtha mATe sRSTisauMdarya anivArya hatuM. kharekhara, mana masta banI mayUranI jema nAcI UThe tevI A bhUmi hatI. ahIMnA sUryAsta ne sUryodaya jovA e paNa anupama lAvA samAna hatuM. AcArya dharmaghoSasUri paNa e vakhate tyAM AvI gayA hatA. Abu upara rahenAra brAhmaNavarga ane pUjArIvarge A uddhAranI vAta sAMbhaLI, ne teo paNa tyAM AvI pahoMcyA. udAratAnI avadhi : 55 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teoe hyuM, "A bhUmi to amArI che." vimaLazAha pAse vijayI talavAra hatI ne gurjarapatino paravAno hato; paNa tIrtharacanA mATe e nirarthaka hatAM. chellA keTalAka samayathI pUjArIo ne brAhmaNo A pradeza para vasatA hatA ane enI dekharekha rAkhatA hatA; eTale teonAM mana khuza karavA mATe vimaLazAhe suMdara badalo ApavAno vicAra karyo, ane zrIdevInI salAha pUchatAM kahyuM, " "zrIdevI ! joIne A bhUmi. ahIM ja yugAdidevanAM suMdara derAM sarjavAM che. ApaNA dhananI sArthakatA thaze to ahIM thaze." "jIvananI paNa sArthakatA thaze to ahIM thaze nAtha ! mAruM mana to mohI gayuM che. have to A paghaDa parathI nIce UtaravAnuM mana paNa thatuM nathI ! bhUMDAM tamAruM rAjakAja ! karI, karI ane na karI jevI tamArI nokarI ! oha ! mane to ahIM ramatAM jaMgalI bhUMDa ne pAmara sasalAM jagatanAM mANaso karatAM pyAruM lAge che !" zrIdevIe kahyuM. enuM mana to ahIMnI zobhAmAM magna banyuM hatuM. "kharI vAta che. A jaMgalanI zAMti rAjamahelamAM kyAM maLe tema che ? ne A jharAnA jaLanI zItaLatA suvarNa kuMbhamAM bharelA jaLamAM kyAMthI prApta thavAnI che ? A guphAomAM je jIvana jIvavAnI uSmA che, e bIje kyAM maLavAnI che ? mAruM mana paNa ahIM zAMti anubhave che !" "A yogabhUmi che, paNa rAjakAraNanA vo ahIM Ave to bhogabhUmi banI jAya. mATe tamArI khaTapaTone ahIM na ANazo. huM to have ahIM ja rahIza." "zrIdevI ! tArI jema nizcaya sAthe huM koI vAta na kahI zakuM; paNa eTaluM to kahI zakuM ke rAjaAjJAthI kyAMya javuM anivArya thaze to mAruM khoLiyuM tyAM jaze, bAkI mAro prANa to ahIM ja raheze. A devabhUminA Azraye rAjasthAno ne dezathAno meM niSedha karyo che." "barAbara che, mArA janakavidehI !mithilA jale, emAM mAruM zuM jale, evI bhAvanA rAkhajo ! rAjakAja to evAM che ke paLabharanI nirAMta mANavA detAM nathI. mANasanI vidyA, buddhi, AnaMda, zAMti ane chevaTe prANa paNa harI le che !" 56 : maMtrIzvara vimala Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdevInI prasanna najara arbudAcalanAM sohAmaNAM zikharo para pharatI hatI. vimaLazAhanA zramita dila-dehane A vAtAvaraNa praphullAvI rahyuM. emaNe utsAhamAM kahyuM, "zrIdevI ! ApaNA jIvananuM chelluM ne mahattvanuM kArya A haze. ApaNI buddhi ne ApaNe tamAma dhana have ahIM ThalavAze." zrIdevIe jaNAvyuM, "nAtha ! A jamIna ApaNe mana sonA jevI che, mATe sonAmahoro pAtharIne teno badalo Apo !" zrIdevInAM vacano sAMbhaLI vimaLazAhe hasate mukhe kahyuM : "devI ! huM e ja vicAra karato hato, paNa tAruM mana jANavAnI icchA hatI. vAru, paNa citA eka vAtanI che. ApaNI pAse goLa sonAnAruM che. e pAtharIe to vacce thoDI jamIna khAlI rahe. mATe tenAthI calAvI levuM ke navA corasa sikka taiyAra karAvavA ?" "soyanA nAkA jeTalI jamIna paNa ema ne ema na levI. navuM corasa sonAnANuM DhALo. ethI brAhmaNo ane pUjArIone prasanna karo. ane emanI zubhecchA sAthe devAlaya nipajAvo." zrIdevIe spaSTa kahI didhuM. A vAta sAMbhaLI sahu AzcaryamAM DUbI gayA. brAhmaNo ane pUjArIone to A jUnI AMkhe navo tamAzo hato. emaNe AkhI umaramAM AvI udharatA kyAMya dIThI nahotI. vimaLazAhe khajAnacIne hukama karyo : "corasa sonAnANuM banAvI bhUmine DhAMka ghe !" hukama mujaba sonAnANuM karAvavAmAM AvyuM, jamIna upara pAtharavAmAM AvyuM. brAhmaNo ane pUjArIo A sonuM joI harakhAyA ne zAhanI udAratAnAM guNagAna karavA lAgyA. bhUmi nakkI karavAnuM kAma samApta thayA pachI bIjI ciMtA kuzaLa zilpIne zodhI lAvavAnI hatI. game teTaluM dravya kharcAya paNa jo kuzaLa zilpI na maLe to e badhuM eLe jAya. vimaLazAhe potAnA bAhoza sarakArane kuzaLa zilpazAstrIne zodhI lAvavA ravAnA karyo. udAratAnI avadhi 27 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c)Ada karavAmAM 'il|| 15 aDazilpI gujarAtanuM zahera che. vaDanagara nAma che. eka kALe e pATanagara hatuM. Aja e vaibhava cAlyo gayo hato, ne e jAhojalAlI paNa nAza pAmI hatI. zahera sAmAnya banI gayuM hatuM. A zaheranI AsapAsa nAnAM nAnAM parAMo jevAM gAmaDAM vaselAM hatAM. loke kArIgarI ane majUrI karI potAnuM gujarAna calAvatA. ahIMnA kArIgaro kotaraNI kAma mATe paMkAtA. - savArano samaya hato. sImamAM jatI gAyonA dhaNanI kharIothI UDelI dhULa badhe patharAI rahI hatI. havAmAM ThaMDI hatI. e samaye vimaLazAhanA saradAre potAnA maMDaLa sAthe e dhULiyA gAmamAM praveza karyo. AvanArAo gAmathI ajANyA hatA. kArIgaronAM nAma pUchatA jAya ane AgaLa vadhatA jAya. dhIre dhIre badhA eka corA pAse AvI pahoMcyA. corAmAM bAra-tera mANaso sagaDInI cAre tarapha vIMTAIne beThA hatA. dhIrI hAsyabharI vAto cAlI rahI hatI. saradAra najare paDatAM badhA e tarapha joI rahyA. 58 kamaMtrIzvara vimala Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saradAra potAnA maMDaLa sAthe najIka Avyo, ne saue rAma rAma karI sAmasAmuM svAgata karyuM. "bhAIo, mahArAjA bhImadevanA senAdhipati ane caMdrAvatInA daMDanAyaka zrImAna vimaLazAha Abu pahADa upara devAlayo baMdhAvavA mAge che, ane te mATe eka kuzaLa zilpazAstrInI jarUra che. huM enI zodhamAM ATalo paMtha kheDI ahIM Avyo chuM. tame mane koI kAbela zilpazAstrI batAvazo ?" saradAre besatAMbesatAM khUba vinayathI kahyuM. "sarAra sAheba ! ame badhAya zilpazAstrIo chIe. amAsa A hAthoe ja dakSiNanA moTA-moTA killAo bAMdhyA che; topono mAro calAvo paNa emAMthI ekeya kAMkarI khare nahi. are ! A hAthathI keTalAya mahelo ane vihArabhavano baMdhAyAM che !" eka vRddhe abhimAna sAthe vAta karI. "tamArI vAta sAcI, paNa mAro svAmI to navakhaMDamAM nAmanA rahI jAya tevAM maMdiro baMdhAvavA icche che. ene to duniyA mAthe ajoDa sarjana karavAnA koDa che. e koDa pUrA kare tevo koI kalAkAra ene khape che !" badhA vicAramAM paDyA. thoDI vAre AgevAna jevA mANase kahyuM : "juo, eka vAta kahIe chIe. paNa .nA....nA.....amAro jIva cAlato nathI. tamArAM krama vakhatasara karI ApavAnAM hoya ane kArIgarane to manamoja upara badho AdhAra hoya ! bicArA garIba kalAkArane pelI vhevata mujaba pUta levA jatAM khasama khovAno ghATa thAya. mahenatanI mahenata jAya ane mAthe rAjanI khakSmI Utare e naphAmAM !" A sAMbhaLI saradAranA mukha upara citAnI rekhAo taNAvA lAgI. eNe khUba bhAvabhInA zabdomAM kahyuM : "bhAIo ! rAjanAM A kAma nathI. ciMtA na karazo. A to dhyAdharmanA pALanAranuM kAma che. ene manuSyane gALa devAmAMya pApa lAge che. are bhAI ! enA gharanI strI to sAkSAta dayA ane udAratAno avatAra che. prasanna thAya to Akho bhava tArI de ! jarAya bhaya vagara mane e kalAkAranuM nAma kyo ! huM ene page paDIza ne manAvIza. eno vALa vAMko thAya to mAce jAna ApIza. huM jUThuM bolato houM to mane somanAtha bhagavAnanI ANa." ajoDa zilpI 59 www.jainelibrary:org. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saragharanI namratAthI sau pIgaLI gayA. eka vRddhe kahyuM : "sarArajI ! juo, ame eka mANasa batAvIe chIe; paNa enI pAse hA paDAvavI e kaThina kAma che. jarAye ropha ke dAba batAvazo mA ! nahi to e casaklanuM magaja vadhu casakI jaze ne pachI Akho sonAno pahADa Apazo ke enA TukaDeTukaDA karI nAkhazo toya hA nahi bhaNe !" vRddha thoDI vAra thobhyo ne gaLuM khaMkhArI pharI teNe AgaLa calAvyuM : "ne sarAra sAheba ! zuM kahuM enI vAta ! enI uMmara to mArAthI nAnI che, ho ! paNa bhagavAne evI kakaLA ne evI hathoTI ApI che ke jyAM eno hAtha pharyo tyAM nirjIva patharA paNa bolavA lAge che. enuM nAma kIrtidhara ane peluM pUrva dizAmAM dekhAya che e enuM makAna." saradAra A vAta sAMbhaLI stabdha banI gayo. lakSmI ane sattAnI sAme beparavA rahenAra mANasanI vAta e Aje ja sAMbhaLato hato. lakSmI khAtara sArAmAM sArA gaNAtA mANasone paNa eNe nIcamAM nIca kAma karatA joyA hatA. sattAnI bIkathI nIti ane dharmane dUra phaMgoLI denAra ghaNAye nAmI mardone eNe nIrakhyA hatA, paNa A to ajaba jevo mANasa sAMbhaLyo ! saradAra e dizA tarapha vaLyo ne AvA kArIgarane jovAnI utAvaLamAM jaladI-jaladI ene ghera pahoMcyo. gharanI parasALamAM koI nahotuM. joyuM to gharamAM paNa kaMI rAcaracIluM na hatuM. "mahAzilpI kIrtidharajI gharamAM che ke ?" saradAre bahArathI bUma mArI. "koNa cho, bhAI ?" aMdarathI avAja Avyo ne gAmaDiyuM hAsya karato koI sAmAnya kArIgara hoya tevo mANasa bahAra Avyo. saradAre klpanAthI nakkI karI lIdhuM ke A ja kIrtidhara. eNe namratAthI kahyuM : "huM mahArAjA bhImadevanA senApati vimaLazAhano sarAra chuM." "padhAro." kIrtidhare eka ImatI pAtharaNuM bichAvyuM. saraghare joyuM ke pAtharaNuM bahu kImatI hatuM, paNa sAcavaNa vagara cUMthAI gayuM hatuM. "kIrtidharajI ! A pAtharaNuM kyAMnuM che ? bahu kImatI lAge che." "mane paNa lAge che ke kImatI haze ! koI rAjAe bheTa ApyuM hatuM." mahattva 60 x maMtrIzvara vimala tr Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAnI vAta hoya ema kirtidhare javAba Apyo. saragharane lAgyuM ke AnI sAthe muddAnI vAta karI levAmAM ja sAra che. eNe kahyuM : "kartidharajI ! daMDanAyaka vimaLazAhe Apane teDAvyA che." "bhAI ! rAjadarabAramAM mAruM kAma nahi. have meM evA saMbaMdha bahu ochA karI nAkhyA che. mane zA mATe bolAve che ? kaMI keTalliA ke rAjamahela nirmANa karavA bolAvatA haze, bIjuM zuM hoya ? paNa saradArajI ! meM to have ojAra mUka dIdhAM che." paNa vimaLazAhane ApanuM bahu agatyanuM kAma che. eka vakhata padhAro, pachI bIjI vAta." nA bhAI, e nahi bane ! mane tyAM bolAvI herAna kare. mAre have lliAo ke bhedI rAgRha nathI racavAM. rAjamahelo vihArabhavano nathI bAMdhavAM. bhAI ! meM to badhe anyAya thato joyo che. karAgRha ane killAomAM bicArA sapuruSone goMdhI rAkhI emanA upara trAsa vartAvAya che, ne rAjabhavano ane vihArabhavanomAM have satIone saMtApa denArI vAcaMganAo vasavA Ave che." kirtidhara bolatAM thobhyo. enA bedarakara caherA upara atyAre puNyaprakopa chavAyelo hato. eNe pharIthI kahyuM : "basa, ghaNuM karyuM, have kaMI nathI karavuM. saradharajI, jaIne tamArA mAlikane kahI dejo ke kirtidhara marI gayo che ! have vilAsamaMdira ke rAjabhavano bAMdhanAro kirtidhara pRthvIpaTa para hayAta nathI. bhAI ! mArI patnI gujarI gaI ane gulAbanA goTA jevo putra paralokamAM sidhAvI gayo, te divasathI A badhuM baMdha karyuM. nAnI jiMdagI mATe A udhAmAM zA ? prabhunI kudarata jouM chuM ne masta rahuM chuM. mane kirti ke dravyano lobha nathI !" saradhara to Abho banI gayo. eNe ghera cAMllo karavA AvatI lakSmIne Thokare mAranAra puruSa Aje ja joyo ! AvAne samajAvavA mATe to vimaLazAhe pote ja ahIM AvavuM joIe. saraghare vimaLazAhane badhI hakIkata lakhI ane eka ghoDesavArane saMdezo ApI tAbaDatoba ravAnA karyo. ajoDa zilpI ja u1 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDA vakhatamAM vimaLazAha pote tyAM AvIne hAjara thayA. rAjasattAnAM badhAM cihno choDIne e sAva sAda veze AvyA hatA. "kIrtidharajI ! vimaLazAha pote AvyA che." saradAre vAta karI. kirtidhare tAkatAne vimaLazAha tarapha joyuM ane ene Azcarya thayuM ke A mANasamAM rAjasattAnI khumArI ke vaibhavanuM abhimAna leza paNa nathI ! "kIrtidharajI ! huM vinaMtI karavA Avyo chuM. mArA suktanA dravyane UjaLuM banAvavA tamAre AvavuM ja paDaze." vimaLazAhe lAgaNIbharyA svare kahyuM. "zAha! meM eka vakhata nA pADI dIdhI, pachI lAMbI lapa zA mATe ?" mukha upara kaMTALo lAvatAM kirtidhare kahyuM. "kIrtidharajI ! huM tamane ATale varSe vilAsabhavano banAvavA mATe kahevA na AvuM. mAre to lokalyANa mATe prabhunAM maMdiro caNAvavAM che, tIrthanuM nirmANa karavuM che, ane te paNa pavitra AbunA zikhara upara-nirdoSa bhUmimAM." vimaLazAhe potAnI vAta zarU karI. "zAha ! ghaNA kArIgaro che. laI jAo ane banAvI lo." "nA, kIrtidharajI, ema na bane ! mAre sRSTi para ajoDa kalAkRti sarjavI che. jagatajanonA rAga-dveSa nItarI jAya, evI pratimAo sarjavI che. varSo vite paNa manuSya jotAM ja mugdha thaI jAya tevI svargIya kalA utAravI che." bhAI ! rAjakIya mANaso bhAre dhamAliyA ne utAvaLA hoya che. e tamAruM kama nahi. e kAma mATe aDhaLaka dravya joIe. enI pAchaLa dgA thavAnI tamannA joIe. pUrepUruM banAvavAnI dhIraja joIe. male tamArI dhIraja khUTe tyAre mAruM nAma jAya ne mArI kirti lajavAya." dhartidhare khumArIbharyA avAje kahyuM. potAnI vAtamAM e pratApazALI daMDanAyakanI hastI paNa visarI gayo hato. kIrtidharajI, kahe to badho khajAno tamArI pAse ThAlavuM. kaho to badhuM tamane soMpI huM sAdhu thaI jAuM. paNa mArA mananI murAda pUrI kare. "zAha ! khabara che ke jyAre amArI vetaraNI thaze tyAre paththaranA bhUkanI bhArobhAra cAMdya jokhavI paDaze ! e vakhate mana lobhI to nahi thAya ne ?" Akhara to vaNikanuM lohI che !" "kIrtidharajI ! nahi thAya. vaNika vepAramAM pAI paNa na javA de, paNa kara maMtrIzvara vimala Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMTanI khAtara jara ane jAna baMne ApI de. zaMkA na rAkho, cAlo, kirtidharajI, jenA jIvanamAM dharma sauthI mahAna rahyo che, e dharmanI sAkSIe huM A badhI vAta karuM chuM." vimaLazAha ! tamArA sAcA dila upara ane tyAganI apUrva bhAvanA upara mAruM haiyuM pharIthI sateja banI gayuM che. paNa AbunI zaradInI to tamane khabara che ne ? mArA kArIgaronAM AMgaLAM ja sajjaDa thaI jAya, bAra mAsamAM cAra mAsa ja kAma thaI zake ne e rIte to devAlaya kyAre pUruM thAya ?" kirtidhare vAMdho batAvyo. "bhalA zilpI ! dareka kArIgarane garamInAM sAdhano ApIza. e uparAMta bIjI jarUriyAto paNa huM pUrI pADIza. zaradImAM garamI kaLAya to to pachI kama thaze ne ?" "AvA pahADa para, AvI ThaMDI jagAmAM, bhavya maMdironuM nirmANa azakya vAta che. paNa tamArA jevA dRDhanizcayI azakyane zakya karI zake che. jAo, TUMka samayamAM AvI pahoMcuM chuM. juga-jugamAM nAma rahe tevuM kAma jarUra karIzuM." kirtidharanA hRdayamAM utsAha pragaTyo. abhuta kalAkRti sarajavAnA vicAro enA magajamAM pedA thavA lAgyA. "kartidhara! e kalAnI pAchaLa A jIvana sAthe tamAma samRddhi samarpa chuM." vimaLazAha ! tamArAM jIvana ane samRddhinI sAthe-sAthe mArI samagra kalA paNa ene samarpa chuM. e Akho devaprAsAda - are, eno eka-eka paththara - jagatane mugdha na kare to mAro hAtha kya nAmo gaNajo ! jo enuM eka-eka zilpa sajIvana na lAge to, hamaNAM bolI UThaze evo bhAsa na thAya to, meM tamane dago dIdho gaNajo ! have sukhethI padhAro ! yathAsamaye mArA kArIgaro sAthe hAjara thaIza." "jaya pArzvanAtha !" "jaya somanAtha !" vimaLazAha ane saradAra caMdrAvatI tarapha gayA. kirtidhare khUNAmAM dhULa khAtAM paDelAM potAnAM ojAro saMbhALyAM, badhA karIgarone taiyAra karyA ne ravAnA thavA mATe zubha divasa ne zubha muhUrta jozI pAse jovarAvyAM. ajoDa zilpI ja u3 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s Sws SS issW/ 24. je dara shkovimi : ajaka 15 19 parIkSA AburAjanA vizALa dehanI AsapAsa nAgacUDanI jema mArgo vIMTaLAI vaLyA che. e mArgo uparathI hAthIonI hAranI hAra saMgemaramaranA patharAo potAnI pITha para lAdIne cAlI jAya che. Akho divasa enA ghaMTArava gAjyA kare che. AburAjanA zikhara upara hajAro majUro ane hajAro kArIgaro kAme lAgI gayA che. Akho divasa karIgaronAM TAMkaNAMono ane majUronA medALAono avAja saMbhaLAya che. loDhuM ane paththaranA aphaLAvAthI jharato cakamaka divALInI phUlakhaMDInI yAda Ape che. bAra-bAra gAunA cheTethI, khANomAMthI lAvelA saMgemaramaranA sohAmaNA paththaro cotarapha vIkharAyelA paDyA che. kArIgaronI zaradI uDADavA darekanI pAse sagaDIo mUkelI najare paDe che. kalAkArone ane majUrone badhI sagavaDo maLI rahe te mATe eka khAsa adhikArI dekharekha rAkhI rahyo che. bhAvanAnI bharatI judI ja hoya che. nAnAthI laIne moTA kArIgarane ane karmacArIne haiye kaMIka ne kaMIka karI chUTavAnI tamannA jAgI che. koIne paNa UMcuM u4 maMtrIzvara vimala Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jovAnI phurasada nathI. sahune pacAsa varSanuM kAma pAMca varSamAM karavAnA umaMga che. - sau potapotAnA kAmamAM magna najare paDe che, paNa pelo masta zilpI kartidhara kyAM che ? kIrtidhara ahIMthI thoDe dUra caMpAnA vRkSanI nIce bedarakArIthI paDyo che. paDyo-paDyo e hAthanI AMgaLIothI kaMIka havAmAM cItaryA kare che. kadI-kadI e dhULa upara lITA kare che; e lITAmAM kalAkRtionA adbhuta namUnA chupAyelA paDyA che. kIrtidhare saune Adeza ApI dIdho che, "bhAIo ! TAMkaNAMo evAM pheravajo ke kevaLa prANanI ja khAmI rahe. dravya kharcanAra badhuM tajI kevaLa uttama sarjana upara ghelo banyo che, to tame paNa pAchA haThazo mA ! jamAnAo sudhI na vIsarAya tevI kaLA pASANamAM utArajo !" ne AvI AjJA ApI bhAIsAheba pote to pharatA phare che ke sUI rahe che! paNa badhA kahe che ke e jyAre tame besaze tyAre bhUkha ke tarasa, UMgha ke ArAma badhuMya tajIne kAma karaze ! hajI to enI kalpanAmAM ja kalAprAsAda ghaDAya che. bIjI tarapha pAyA khoghaya che - khUba UMDA pAyA. enA para vizALa ne UMcAM maMdira khaDAM karavAnAM che. pahADanA paththaro bhUrAza paDatA moTA dANAvALA che. kyAMka emAM abarakha bhaLeluM che. kyAMka cUnAnA paththaro che. paNa toDanAranA TAMkaNAne kazuM ja duSkara nathI. pAyA khodAI rahyA ane zubha muhUrta caNatarakAma zarU thayuM. zrIdevI ane vimaLazAhano dharmaraMga anero hato. je jue te e raMgamAM raMgAI jatuM ! bhAvanAnI bharatIthI kAma cAlavA lAgyuM. paNa eka bhAre Azcarya thavA lAgyuM. jeTaluM kama divase thAya teTaluM badhuM cate UkhaDI jAya. savAre pAchuM hatuM tevuM ne tevuM - badhuM sApha ! kArIgaro acarajamAM paDI gayA. A leI khArIlA lodhenuM kAma che. vimaLazAha khuda rAte cokI para AvyA, paNa koI pakaDAI zakyuM nahi ! koIe kaMI vAta karI. koIe kaMI vAta karI. koI kahe : "jainonA dveSIonAM A karatUta che." parIkSA ja u5 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimaLazAha kle, "evo dveSa huM koIno joto nathI. deva to sahunA sarakhA. sahunA devane sahu pUche. AvI vAto karI mArA manamAM rAga-dveSa UbhA na karazo. maMdira huM vItarAganAM bAMdhuM chuM." koI vaLI kaMI vAta batAvI gayuM. sArA kAmano dveSa karavo, e duniyAno svabhAva che. koInuM gADuM zAMtithI cAlatuM hoya to garabaDa kema UbhI thAya, tophAna kema jAge, e jovAno svabhAva jagatano che. paNa zrIdevI ane vimaLazAha baMne duniyAnAM pUrAM anubhavI hatAM; koInI vAtamAM Ave tevAM na hatAM. divaso vItatA cAlyA, mahinA pasAra thavA lAgyA, paNa kAma AgaLa vadhe ja nahi. eka dahADo Abu padyaDano eka bhUvo dhUNyo ne bolyo : "A DuMgarano huM kSetrapAla deva chuM. mAruM nAma vAlinAha. badhAne tuSTamAna kyuM, paNa mane tuSTamAna karyo nathI. mane tuSTamAna karo, nahi to kAma nahi thavA dauM." vAta cAlatI-cAlatI vimaLazAha pAse AvI. Aja kAla karatAM cha-cha mahinA vItI gayA hatA. pathA ghaDAIne taiyAra paDyA hatA. cUno pisAIne taiyAra hato. majUro ne kArIgaro paNa taiyAra hatA. paNa kAma kaMI thatuM na hatuM. vimaLazAhe kyuM : "evA devomAM huM mAnato nathI; paNa jo mAruM kAma thatuM hoya to ene rIjhavavAmAMya mane vAMdho nathI." mevA-mIThAI ane bALA taiyAra karo. 'bhUMDA grahane paheluM japAna' e nyAye Aje rAte e devane niveda dharIzuM. mAre to devaprAsAda khaDA karavA che; emAM paLanoya vilaMba khapato nathI. jIvana to caMcaLa che; e kyAre AthamI jAya eno zo bharoso ?" khUba-khUba naivedya taiyAra karavAmAM AvyAM. dUdha-ghInA ghaDA bharyA. mIThAInA tAsa taiyAra karyA. bAkaLAnA Dhaga taiyAra karyA. laIne e vAlInAhanA sthAnake samI sAMjathI rAha joIne beThA. madharAta vItI. vimaLazAha nAhI-dhoI iSTadevano jApa japatA tyAM AvIne beThA. rAta samasamATa karatI vahI javA lAgI. ziyALiyAM UMce sAde raDavA lAgyAM, ne cIbI jhINe cage gAvA lAgI. 66 : maMtrIzvara vimala Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahADa para Thera-Thera siriyA bhaDaka thaIne olavAI javA lAgyA. khoparIonA daDA ne hADakanI geDI laIne I ramatuM hoya tema lAgyuM. vimaLazAhe moTe avAje devane notaruM ApatAM kahyuM : "he deva ! A bAkaLA lo ne saMtuSTa thAo, ane mAre jagaprasiddha maMdiro sarajavAM che, emAM sahAyabhUta thAo !" thoDI vAramAM kaMI khaDakhaDATa hasatuM lAgyuM. pachI tALIo pADatuM lAgyuM ne pachI aMdhakAramAMthI be lAMbA-lAMbA hAtha laMbAyA. avAja Avyo, 'lAva ! lAva" e hAtha lohIthI raMgAyelA hatA, ane enA nakha pAvaDA jevA lAMbA hatA. vimaLazAhe mevA-mIThAI ne aDadanA bAkaLA dharyAM. hAtha pAchA kheMcAyA. ane pharI avAja Avyo : re vaNika ! mane A na khape." "to zuM khape ?" vimaLazAhe pUchyuM. "mane to magha ane mAMsa khape." "huM ahiMsAdharmI !" "te tane e khAvAnuM kyAM kyuM chuM ?" "khAvuM-khavarAvavuM ne anumodavuM traNemAM ahiMsAdharmI pApa mAne che. kaMI bIjuM mAgo, deva !" . "mane bIjuM kaMI na khape." aMdhakAramAM bhayaMkara avAja gAjyo. DhIlopoco tyAM ne tyAM DhaLI paDe. paNa nIDara vimaLazAhanA rUMvADAmAMya bhaya nahoto. huM bIjuM kaMI ApI zakuM nahi." vimaLazAhe dRDha javAba Apyo. "mevAmIThAIne phaLa-phUla manamAnyAM mAgo, devatA !" mane to madya-mAMsa ja khape. tAre derAMno khapa hoya to mane eno bhoga dharAva." vimaLazAhe TaTTara thaIne, talavAra para hAtha mUkatAM kahyuM : "na bhUto na bhaviSyati - e kadI banaze nahi." "to tAro bhoga laIza. tArA mAMsanI mijabAnI uDAvIza. taiyAra !" ekadama e be hAthamAM talavAra camakI rahI. vimaLazAhe talavAra kADhI ane parIkSA ja ka7 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAme yuddha AdaryuM. re deva ! tuM game te ho, huM tArAthI Darato nathI. huM vitarAga devano upAsaka ne mA aMbAjIno bhakta chuM." sAmasAmI talavArabAjI cAlI rahI. ghora aMdhakAramAM jANe vIjaLIo bhaTAI rahI. paNa deva karatAM mAnavI kamajora nahoto. deva svArthI hato; mAnavI paramArthI hato. bhayaMkara avAjo thavA lAgyA. madharAte Akho DuMgara hAlavA lAgyo. paMkhIo bIne mALAmAMthI UDavA lAgyAM. ghuvaDo DarathI bolatAM baMdha thaI gayAM. talavArabAjI barAbara cAlI rahI; jIvasaTosaTano khela hato; paNa vimaLazAha aneka samarAMgaNonA anubhavI hatA. vaLI, jo deva jitAya nahi ne derAM baMdhAya nahi to jIvavuM maravA barAbara hatuM. jIvananuM have ekamAtra dhyeya saMsArane rAga-dveSamAMthI tAranAra mahAprabhujInAM bhavatAraNa derAM bAMdhavAnuM hatuM. thoDI vAre ekAeka yuddha aTakI gayuM. vimaLazAhanI sAme laDanAra hAtha talavAra sAthe adRzya thaI gayA. eka bhayaMkara hAsya dizAone dhrujAvI rahyuM. vimaLazAhe kahyuM : "re malina AtmA ! tuM je hoya te ho, mane tAro Dara nathI. huM mAro dharma kada nahi cUkuM. dharma cUkuM to pachI mAre jIvana e maraNa samAna che. mArI sahAyamAM sadA mA aMbikA khaDAM che. Aje ne Aje huM mAtA aMbikanI sAdhanAmAM besuM chuM. jou chuM, mA zuM javAba Ape che ? ane tAruM keTaluM cAle che ?" ne vimaLazAhe sAme beIne na joIne potAnI talavAra myAna karI. thoDI vAra emaNe cAre tarapha joyuM. jyAM paththaro ne bAMdhakAmano sAmAna paDyo hato, tyAM moTI Aga lAgelI dekhAI. paththo kASThanI jema baLatA hatA. patharA rasa thaIne gaLI jatA lAgyA. cUno retI thaIne verAI jato dekhAyo. kerelI paththaranI pUtaLIo sajIvana thaIne rAsa ramatI lAgI. re aghorI tattvo, malina jIvAtmAo ! huM zuddha devano ahisaka upAsaka chuM. mArI sAdhanA zuddha che, ne saMpUrNa thaze." vimaLazAha jyAre potAnA nivAsasthAna tarapha pAchA pharyA, tyAre dUra-dUra TekarIo pAchaLa sUryodaya thato hato. 98 maMtrIzvara vimala Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 derAM ke dIkarA ? AAsuranA DuMgarA Dole che. vanamAM vAgha bole che. 'jaya aMbe ! jaya jagadaMbe !' nA nAdathI guphAo gAje che. mA aMbAnA dhAmamAM eka mANasa beTho che. paDachaMda enI kAyA che. vizALa enI chAyA che. moM para bhAre teja che. traNa-traNa divasathI beTho che. khAdhuM nathI. pIdhuM nathI. vrata laIne beTho che. bhAre AtmazraddhAvAna puruSa che. ene haiye eka ja vAta che : "mA bole to hA, nahi to nA ! "mA hoMkAro bhaNe to hA, nahi to nA ! "Aja mAno javAba lIdhA vinA UbhA thavAnuM nathI. sAdhanA saphLa thAya kAM mota maLe !" rAta ghanaghora vIte che. divasa bhayaMkara jAya che. ane ethIya bhayaMkara vIte che samIsAMja ! mAnuM AratI TANuM thayuM che. dhUpa e vakhate khUNekhUNAne sugaMdhathI bharI de che. zata-zata davaDAo jhAkamajhoLa bane che. derAM ke dIkarA ? * 69 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dhola vAge che. zaMkha gAje che. jhAlara raNajhaNe che. mAnI AratI Utare che. bhakto jaya jaya pokAre che. ne pharI sthAnaka nirjana banI jAya che. sahu cAlyA jAya che, paNa hajIya pelo sAdhaka beTho ja rahe che. ene UbhA thavAnuM nathI, kyAMya javAnuM nathI. ugra enuM tapa che. aTala eno nizcaya che. dRDha enI pratijJA che. e vAre-vAre eka ja vAta kahe che : "mA ! Aja javAba lIdhA vinA nahi UThuM. meM tArAmAM bharoso karyo che. tArA bharosA para bhavasAgaramAM mArI nAva chUTI mUkI che ! meM ghara mUkyAM che, bAra mUkyAM che, rAja mUkyAM che, pATa mUkyAM che; sAdhanAnI pAchaLa sarva kaMI samarpaNa karyuM che. mA ! bola, javAba de - hA ke nA." bhaktanI sAdhanA ajoDa che, paNa mAnuM mauna paNa ajaba che. vAghanI savArI karIne mA beThAM che. moM para malakATa che. paravALA jevA hoTha UghaDuM-UghaDuM thAya che, ne UghaDatA nathI. "are mA ! bhaktane ATalo talasAve kAM ? taLAve lAvIne tarasyo rAkhe kAM ? mA ! be vAta mAgavA Avyo chuM : eka to kuLa-ujAgara dIkaro, ane bIjuM bhava-ujAga2 tIrtha ! derAM divase bAMdhuM chuM, ne sUtaranA daDAnI jema rAte UklI jAya che ! Ama kaM ? zuM mArI tArAmAM suratA khoTI ? zuM mArI sarva sAdhanA jUThI ? he mahAzakti ! javAba de ! derAM to prabhunI paraba, ane tuM to sAcanI saMgAthI. tAre vaLI vahAlAM-davalAM kevAM ? mA e mA. enA premane avadhi ja nahi !" sAdhaka ATaluM hI mAnA siMhAsana para mITa mAMDIne bese che. e pharI-pharI javAba mAge che; javAba lIdhA vagara Aje koNa javAnuM che ? mA paNa bhAre mIMDhI che. e mIThuM-mIThuM malake che, paNa bolatI kaMI nathI. enI TIlaDiyALI cUMdaDInA cheDAo havAmAM pharake che, ane AkAzanA paTa para tAralAo TamaTame che. paNa baMne mauna che ! "mA ! huM dhyAdharmano pALanAro. mane eka pUjArIe kyuM ke koI vyaMtara deva naDe che. bakarAnuM balidAna de, tRpta thaze, ne tAruM kAma pAra paDaze. meM nA pADI. bali ApuM to mArA dehano. bAkI bIjA jIvane vagara vAMke aDavAnuM paNa kevuM ? mA ! mane javAba de, badhA khulAsA de. zuM sAgara tarIne mAre kAMThe DUbavAnuM ? mArI sAdhanAmAM koI eba ? koI khAmI ?" ane sAdhake jorathI mAno nAmoccAra ryo. e zabda paNa zaktizALI hato. 70 maMtrIzvara vimala Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gabbaranA DuMgarAe eno paDagho pADyo. vAghanI DaNaka saMbhaLAI. koI aghorInI trADa saMbhaLAI. jaya aMbe ! jaya aMbe ! AkhuM vAtAvaraNa nAdathI chalakAI gayuM. bujhAyelA dIvA ekAeka jhaLahaLI UThyA. zAMta thayelI jhAlo pharI raNajhaNI UThI. citramAM Alekhelo savArIno vAgha saLavaLI UThyo. pAtALanA peTALamAMthI avAja Avato hoya ema avAja Avyo. ghora avAja ! jANe kALanagArA para dAMDI paDI. "tuSTamAna chuM. vara mAga ! vimaLa ! mArA bhakta !" havAmAM caMpAnI sugaMdha vahI rahI. paththara mAkhaNa jevA pocA lAgavA mAMDyA. dizAo eka ja nAdathI guMjavA lAgI. sAdhaka vimala Ubho thaI gayo ne bolyo : "mA ! arbuda parvata para amara devaprAsAda khaDA karavAnI ane pAchaLa gharasUtra cAlu rAkhe tevA putranI yAcanA karuM chuM. vimaLa jevo mahAyoddho Aja tArI pAse be hAtha joDIne ane mastaka namAvIne e mAge che." vimaLanI mAgaNI sAme paLavAranuM mauna patharAyuM. thoDI vAre pharI jhAlara raNajhaNatI hoya, dhImA zaMkha gAjatA hoya, rUperI nUpurano rava saMbhaLAto hoya, ema digantamAMthI Avato hoya tevo avAja Avyo. "nirmANa mithyA na thAya vimaLa ! be varanuM bhAgya tAruM nathI. kAM prAsAda mAga, kAM putra mAga. sAruM te tAruM." "mA ! mane baMne khape. koI upAya ?" "nA, koI nahi." "mA ! to thoDI mudata mAguM chuM. mArI patnIne laIne AvuM chuM. enI salAha jarUrI che." "sukhethI jA ! AvIne sAta avAja Apaje mArA nAmanAM sAta zrIphLa vadheraje. sAtamA zrIphLa huM hAjara thaIza ane tuM mAgIza e vara ApIza. niHzaMka raheje. tArI sAdhanA para prasanna chuM." sAdhaka vimaLazAha sAdhanAmAMthI khaDo thayo. eNe sAdhano veza tajI dIdho, potAno pozAka sajyo. mAtA aMbAnI mUrti para rahelA siMdUranuM tilaka karI e nIce UtarI gayo. gabbarano DuMgara ekalavAyo banI gayo. * * derAM ke dIkarA ? * 71 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA divasanI saMdhyA namavAnI sAthe be ghoDesavAro AbunA DuMgara parathI UtarI AvatA dekhAyA. baMne namaNA hatA. jovAmAM netrone AnaMda Ape tevA hatA. rUpa-chaTAmAM bemAM kone vakhANIe-e prazna thato. puruSa paDachaMda hato. enA kapALamAM kesariyuM tilaka hatuM. enA pagamAM UMcI jAtanI mojaDI hatI. cInamAM banelI sATInanI suravAla ane jarI bhareluM aMgarakhuM eNe paheryA hatAM. enA pagamAM moTo sonAno toDo hato; kaMThamAM bora bora jevaDAM nIlamanI mALA hatI; hAthamAM vIjakaMkaNa ne kAnamAM lekaravAM zobhatAM hatAM. kamara para sirohI samazera hatI. paNa samazera karatAMya vadhAre tejabharI enI AMkho hatI. e maMtrIzvara vimaLa hato. AbunI taLeTImAM vaselI caMdrAvatIne eNe zaNagArI hatI; ne have A parvatane e zaNagAravA mAgato hato. kalApremI AtmA hato. dareka vastumAM kalA utAravAnI AdatavALo hato. gujarAtano e daMDanAyaka hato. enI sAtheno bIjo azvArohI enAthI UlaTI prakRtino lAgato hato. A savAra kaThora lAgato, to bIjo bemaLa lAgato. A jarAka zyAma lAgato to pelo UghaDatA caMpAnA varNa jevo gaura hato. bIjA asavAranuM moM kharekhara rUpALuM hatuM. e bolato ne gAlamAM gala paDatA. enI AMkho khaMjana jema capaLa hatI. nAtha ! DuMgara UtaravAno zrama aparva che. ja A vAvamAM hAtha-paga dhoIe ne jaLa pIIe. kevI suMdara vAva che !" bolanAra strI lAgI. pozAka puruSano paherelo hato. "zrIdevI ! mAruM mana paNa jarA visAmo levAnuM che. mA pAse pahoMcavA mATe ApaNI pAse hajI pUrato samaya che." vimaLazAha ane zrIdevI ghoDethI nIce UtaryA. saMdhyAno sUraja namato hato. vApInA jaLamAM cAMca boLIne mora bahAra AvatA hatA. deva-devInI kalpanA jagave tevAM vimaLazAha ne zrIdevI vAvanAM pagathiyAM UtaravA lAgyAM. pANI bilorI kAca jevuM tagatagatuM hatuM. 72 maMtrIzvara vimala Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati-patnI potAnI chabI emAM nihALI rahyAM : vidhAtAe zuM ajaba joDuM sarakyuM che ! pati pANI levA vAMko vaLyo. sAthe anucaro hatA, sonAnA pyAlA paNa hatA, paNa e pyAlAnuM pANI ane A hastasaMpuTanuM pANI kaMI sarakhuM thoDuM kahevAya ? e paravALA jevA hoTha hAtha para maMDAya; nara pAya ne nArI pIve, e sukhanI to devatAone paNa adekhAI Ave. vimaLazAhe svaccha jaLathI chalakAto hastasaMpuTa jevo zrIdevInA mukha AgaLa dharyo, ne e rUpabharI strIe jovA potAnA lAlacaTaka hoTha e pIvA laMbAvyA ke cIsa pADato eka chokaro tyAM doDato Avyo ! eNe puruSanA hAthano khobo DhoLI nAkhyo-jANe hoThe ANeluM amRta koI dAnave roLIToLI nAkhyuM ! puruSano hAtha A beadaba mANasane sajA karavA kamara para gayo, paNa pAchA vaLIne joyuM to bAra-paMdara varSano choko ! chokaro ! bALaka! noMdhArAno AdhAra ! theIno lADakavAyo ! are, baccA sAthe te kaMI bAtha bhiDAya ? "koNa che tuM ?" vimaLazAhe pUchayuM. "A vAva baMdhAvanAranA dIkarAno dharo " pelA chokarAe garvabhera javAba Apyo. vimaLazAhe enA caherA para najara nAkhI : sAva kaMgAla cahere ! lAlaca AMkho; AMkhomAM pIA; ne hoTha sAva kaLA ! are, A apUrva vAva baMdhAvanArano A vArasa ! tuM ahIM zuM kare che ?" vimaLazAhe pUchyuM. "vAvanA pANIno paiso ugharAvuM chuM." "ne paiso na Ape tene ?..." vimaLazAhe prazna karyo. "ene dhakke mAruM chuM - ahIMthI! paiso ApyA pahelAM pagathiyuM jovAnuM kevuM? e to huM bhAMga chaNato hato pelA bAvAjI mATe." "bAvAjIe pANIno paiso Apyo hato ?" , "na Ape to zuM dhUDa pIve ? bhIkha mAgIne paiso lAvyA tyAre pANI pIvA dadhuM." "e bhIkhano paiso teM lIdho ?" derAM ke dIkarA? 73 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zA mATe na lauM ? mArA bApaghAe A vAva baMdhAvelI." "emaNe tArA dANa mATe kaMI lekha lakhelo kharo ?" "lekhanI zI jarUra? huM eno vArasa chuM; AkhuM gAma jANe che !" "vAru, le A paiso..."ne vimaLazAhe khissAmAMthI rUpAnANuM kADhIne chokarAnA hAthamAM mUkyuM. chokaro rUpAnANuM joI nAcI UThyo. rAtano paDado pRthvI para paDyo hato. pANI pIne baMne jaNAM pharI ghoDe caDhyAM. aMdhArI rAtamAM thoDI vAramAM adRzya thaI gayAM. gabbaranA DuMgarAno gokha pharI jhaLahaLI UThyo. mAtAnI sAme vimaLazAha ane zrIdevI hAtha joDIne UbhAM rahyAM. mAnA nAmanI sAta jayagarjanA karI. jANe mAnI savArIno sAvaja garyo. sAta thApA jaDyA. sAta zrIphaLa vadheryA. sAtame zrIphaLa mAe hoMkAro karyo. gaganamaMDaLa jANe tharaharI gayuM. A to zaktimAnuM AvAhana ! avAja Avyo : "ka vatsa! baMne jaNAM AvyAM? baMne jaNAMe vicAra karyo ? kaho, zuM mAgavuM che ?" "mADI ! zrIdevI ja kaheze." vimaLazAhe kahyuM. "zuM chellI ghaDIe mana zaMkAmAM paDyuM che ?" mAno svara gAjyo. "nA mA ! tArA viSe manamAM jarAya zaMkA nathI. vimaLazAhanI bAMhAmAM tAruM baLa che. paNa vara mAgavA viSe vicAra thAya che. kAM zrIdevI ?" zrIdevI sAme jotAM vimaLazAhe kahyuM. mADI ! tuM to aMtaryAmI che. mAragamAM vAvane janahita mATe baMdhAvanArano pautra maLyo. ene joIne putrecchAthI mana pAchuM paDyuM che." "zrIdevI ! yaza e ja ApaNuM saMtAna. putra pUrvajonI dharti ujALaze ke kalaMka lagADaze, jANe ? prabhuprAsAda khaDA haze to e puNyatIrthe jagata taraze." baMne jaNAM pharI vicAramAM DUbI gayAM. "vicArakaLe zaMkA sthAne; AcArakALe zaMka asthAne. mAgI lo, mArAM bAluDAM, je joItuM hoya te !" mahAzaktine paNa potAnAM upAsakenI dariyAvadilI haiye sparzI gaI hatI. 74 maMtrIzvara vimala Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havA vadhu ne vadhu sugaMdhI thatI jatI hatI. paNaDano paththare paththara jANe jyotivrupa banI gayo hato. jIvananI bhAvanAonA mahAvijayano A prasaMga hato. "mA ! mArA patideva anujJA Ape to derAM mAguM chuM. putrathI koInAM nAma amara rahyAM nathI, ne rahevAnAM nathI. nAma amara raheze eka mAtra sarmathI !" "mA ! zrIdevIno vAsanAmokSa thAya che. huM derAM mAguM chuM; jagatanAM kAmadvedhanAM tophAna zamAvanAra puNyatIrtha icchuM chuM. dIkarA to nAma rAkhe ke boLe. derAM to mAro ane jagano mokSa kare; sahune sahunI bhAvanA pramANe tAre !" " "tathAstu !" DuMgarAne bhedato avAja Avyo. vAghe bhayaMkara DaNaka dIdhI. sarpamAtra nirviSa thaI gayA, ne amaravela sugaMdha vahAvavA lAgI. "mAruM bALako ! jAo ! baDabhAgI cho. eka-eka paththara tamArA putranI garaja sAraze, dhanya tame !" ane sonerI valayathI zobhato eka hAtha aMtarIkSamAMthI bahAra Avyo. e hAthamAMthI kaMku garatuM hatuM. e kaMkuthI baMneno abhiSeka thaI rahyo. "tame vizvanAM banyAM cho, vizva tamAruM banyuM che. vatsa ! prabhAtakALe caMpAnAM jhADa nIce kaMkuno sAthiyo dekhAya tyAM khodaje. tAruM karya siddha thaze." e rAtanA mahAprasaMgane varNavatAM kavi kahe che - puhatau vimala gayuM aMbAvi, dhyAna dharI biThau mana bhAvi; bihu upavAse paraTiMga huI, mAgi mAgi vara tUDhi sahI; pahelaI vara mAgI prAsAda, arbuda zikhara sIsuM vAda; bIjai vara mAgIThuM ika putra, ma pUThaI rAkhaI dharasUtra; kiI suta kiI poDhau prAsAda, bihu vara vaccha makaresi vAda; vimalaI ulaTa ANiu ghaNauM, vara mAMgiu prAsAdaha taNau. derAM ke dIkarA ? * 75 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nahI 18 Arasane AtmA maLyo. arbada pahADanAM zikharo sonerI rase rasAya, e pahelAM vimaLazAha ane zrIdevI nAhI-dhoIne pavitra vastro paherIne taiyAra thaI gayAM hatAM. sAthe adhikArI varga hato, zrImaMta varga hato, zilpI ane zramajIvIono beDo paNa hato. badhAM vAto karatAM hatAM ke vimaLazAhane rAte mA aMbika svapnamAM AvyAM, ne kahI gayAM che, ke caMpAnA jhADa nIce sAthiyo dekhAya tyAM khodaje, tArI icchA pUrNa thaze. thoDI vAramAM rAjahAthI AvI pahoMcyA. enA para pUjAnA thALa ne sugaMdhI phUlonI chAbo mUkelAM hatAM. eka tarapha rUpAnANuM ne eka tarapha sonAnANuM hatuM. kanizAna gaDagaDyAM. zaMkha phUMkayA. ne pUrva dizA tarapha hAthI cAlyo. sUrajanArAyaNa sariyAM kiraNo prasAratA AkAzamAM AgaLa vadhI rahyA hatA. vimaLazAha ne zrIdevI bhaktinI suraMgI dhajA laIne AgaLa cAlatAM hatAM. haiye sAta-sAta dIkarAnAM ekasAthe lagnotsava mANavAno AnaMda hato. thoDe dUra caMpAnuM jhADa dekhAyuM : vAha ! svapna sAcuM thayuM ! nIce kaMkuno sAthiyo dekhAyo vAha mA aMbe ! vAha jagadaMbe ! 76 maMtrIzvara vimala Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimaLazAhe hAthamAM cAMdInA hAthAvALI meghaLI lIdhI, thoDIka jamIna khodI. pachI to majUroe tarata jamInamAM UMDo khADo karI dIdho. UMDA khADAmAM rahelI mUrti najare paDI. cAre tarapha jaya-jayakAranA dhvani gAjI rahRAA. pratimA dhIrethI bahAra kADhavAmAM AvI. zyAma varNanI e suMdara pratimA hatI. khabhA para kezanI eka laTa rahI gaI hatI. are, A to bhagavAna RSabhadevanI mUrti ! tarata pratimAne prakSAlathI svaccha karI, kesaracaMdanathI pUjita karI. phUlamALAo caDhAvavAmAM AvI, ne rAjAthI para ArUDha karavAmAM AvI. tAbaDatoba eka gabhAro taiyAra karavAmAM Avyo ne emAM AdidevanI mUrti padharAvavAmAM AvI. khUba AnaMda ! mahA harSa! AkhA Abu pahADane sugaMdhI jaLe chAMTyo. badhe raste sonaiyA ne rUpaiyA uchALyA. AcAryazrI dharmaghoSasUri tyAM padhAryA. aSTAkSika mahotsava ryo. zAMtisnAtra bhaNAvyuM ne pachI moTuM jamaNa ApyuM. tamAma sthaLe utsAha vyApI gayo, ne maMdironuM dhama dhamadhokAra cAlu thaI gayuM ! have bhUta-preta to kyAMya na rahyAM, paNa sApa-vIMchI paNa cAlyA gayA. kamamAM bAdhA karanAra koI jIva tyAM na rahyA. dAM divase vadhe eTalAM te vadhe; rAte vadhe eTalAM divase vadhe. vimaLazAha ane zrIdevI to jagata AkhAnI jaMjALa bhUlI gayAM, ne A kAryamAM lavalIna banI gayAM. emanA AtmAne apUrva AnaMda sAMpaDyo hato. e AnaMda pAse to suvarNa paNa mATInI barAbara lAgatuM hatuM. varSo vItavA lAgyAM. eka varSa pasAra thayuM, bIjuM varSa pasAra thayuM ne trIjuM paNa cAlavA lAgyuM. vimaLazAha zrIdevI sAthe divaso sudhI ahIM rahe che ane badhuM karya bArIkAIthI jue che. kirtidharanI sAthe kalAko sudhI potAnI dRSTi pramANe kalAnuM vivecana kare che. e rIte bIjAM cAra varSa paNa vItI gayAM, ne dazaka upara vAta AvI. paiso pANIne mUle vaparAto jato hato, chatAM vimaLazAhanI dhIraja jarAya ochI thatI nahotI. e to kvetA ke mAre mana siddhi karatAM sAdhanA mIThI che. A kAma cAle che, Arasane AtmA maLyo che 77 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e attariyAnI dukana jevuM che. attara maLe to ThIka, nahi to sugaMdha to maLe ja che ! devanAM derAM mArA manane ucca bhAvanA para rAkhe che. kevo A AnaMda! kevo A harSa ! ane emAM keTalAM mANaso kAma karatAM ? paMdaraso kArIgaro ane be hajAra majUro ! hAthI, ghoDA ne khaccarano to emAM sumAra ja na hato. vimaLazAha have maMdira pUruM thavAnI cAha joIne beThA hatA. dazA upara traNa varSa vadhAre vItI gayAM hatAM. tera-tera varSanI akhaMDa kamagIrI pachI paNa hajI maMdira to apUrNa ja hatuM. paNa have kIrtidhara raMga para AvI gayo hato. e maMca para caDhI gayo hato. UtaravAnI vAta kvI ? thAkanI vAta kvI ? khAvAnI sudha paNa tene che ? e pUrI kuzaLatAthI nakazI utArI rahyo hato. 140 phUTa lAMbA ane 90 phUTa pahoLA maMdiramAM eNe kaLAnI adbhuta sRSTi khaDI karI dIdhI. eNe maMdiranA staMbho para AmraparNonI dhara, hAthIghoDAnI hAra ane devadevIonAM manohara nRtya AbehUba utAryA; enA raMgamaMDapanI chata paNa saMgIta ane nRtyanA aneka abhinayovALI pUtaLIothI zaNagArI dIdhI. | mukhya maMdiranI AsapAsa devakulikAo (darIo) racI hatI. temAM chate-chate judI-juddha bhAtonI racanA karI hatI. enAM kamaLo jANe sAcAM sapheda kamaLo hoya eTalAM premaLa dekhAtAM hatAM - hAtha aDADatAM paNa keIno jIva na cAle ! rakhene pAMkhaDI karamAI jAya ! e uparAMta keTalIka chatomAM jaina dharmanA mukhya devo-tIrtha konA jIvananA adbhuta prasaMgo kerI kADhyA hatA. leI chatamAM tIrthakaranI mAtAne emanA garbhAdhAna samaye AvelAM suMdara svapno utAryA hatAM, to I chatamAM emanI bAlakriDAnAM dazyo AbehUba khaDAM karyA hatAM. ArasamAM jANe AtmA jAgI UThyo hato. eka chatamAM e vakhatanA gujarAtanA vahANavaTIonuM paNa suMdara citra berI kahyuM hatuM. vimaLazAha ane zrIdevI to chAyAnI jema tyAM pharatAM hatAM. e ghaDIkamAM 78 maMtrIzvara vimala Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kirtidhara sAthe vicAra-parAmarza kare, ghaDIkamAM bIjA zilpIone salAha Ape, ghaDIkamAM dharmakathAo saMbhaLAve. gujarAtano daMDanAyaka ahIM eka sAmAnya mAnavI banI gayo hato. deza-dezathI loke jovA mATe UmaTyAM, ane joI-joIne AzcaryamAM mastaka namAvavA lAgyAM. navA taiyAra thayelA maMdiramAM mUrtipratiSThAnI taiyArIo cAlI. A vakhate vimaLazAhe kahyuM : bhAI zilpIo! A mUrti ahIM ja rahevA do. tame jANo ja cho ke mAtA aMbAe svapnamAM AvIne sUcita karyuM ke "vimala ! caMpAnA vRkSa nIce khoje. tyAMthI eka pratimA tane lAdhaze. e pratimA tAruMlyANa karaze." e mUrti cothA ArAnI (lagabhaga 2460 varSa pahelAMnI) che. have thApyAM uthApavAM nathI. mULa maMdira mATe meM dhAtunI ramaNIya mUrti navI taiyAra karAvI che." bhale, jevI ApanI icchA !' ne zilpIo bhUmimAMthI maLelAM pratimAjIne tyAM rAkhI AgaLa kAme lAgyA. bhagavAnanA samavasaraNanI racanA thaI rahI. AcArya dharmaghoSasUrie kahyuM : samavasaraNa eTale bhagavAna jemAM besI upadeza Ape e vizALa vyAkhyAnazALA. devo ene banAve. ene traNa gaDha ane bAra daravAjA hoya. emAM khUbI e che ke bhagavAna bole eka bhASAmAM ne sahue upadeza sAMbhaLe potapotAnI bhASAmAM." zilpIoe ajoDa samavasaraNa utAryuM. ane aMbikAdevInI pratimA sAthe yakSamUrti, kSetrapAla mUrti ne iMdramUrtine paNa na bhUlatA. AmAM to jhAjhA hAtha ne jhAjhAM mana raLiyAmaNAM banyAM che." bhagavAnanI mUrtio ane paTo banAvI rahelA zilpIone vimaLazAhe sUcanA karI. "ane A yaMtra paNa ahIM cItarajo." zrIdevIe kahyuM. "zrIdevI, AcAryadevane to kema bhulAya ? emanI mUrtinuM nirmANa karAvIzuM ja." "ane lakSmIdevIne paNa." "hA. enI kRpA paNa moTI vAta che." "ane devI sarasvatI vagara lakSmI zobhe kyAMthI ? dhana sukRtamAM kharcavAno mArga jIvaMta sarasvatI jevA AcAryazrIe ja ApaNane batAvyo ne ? zrIdevIe kahyuM. Arasane AtmA maLyo 79 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAM kAmamAM ekbIjAM-ekbIjAMnI sarasAI karI rahyAM. kAma jhaDapathI cAlatuM hatuM. kyAMka garbhagRha taiyAra thatAM hatAM. kyAMka raMgamaMDapa racAtA hatA. toraNa, bArasAkha ne thAMbhalA jANe mINanAM banyAM hatAM. apUrva nakzI UtarI rahI hatI. guMbaja ane parakammAomAM to kArIgarInI kamAla thaI hatI. kArIgara to enA e hatA, paNa ahIM je kalA janmatI hatI te Aja sudhI apUrva hatI. are ! vastu to enI e hoya, paNa yojaka upara moTo AdhAra che. e kALamAM vimaLazAha jevo moTo koI kalAno yojaka nahoto. "are ! ahIM eka bhAva-citra Alekho." vimaLazAhe zilpIone kyuM, "bharata ane bAhubalinuM yuddha Alekho. rAja mATe bhAI-bhAI laDyA. rAjalakSmI kevI akArI che ? - chevaTe bAhubaline enuM bhAna thayuM. emaNe rAjalakSmI chAMDIne dharmalakSmI svIkArI. mAgyuM tyAre na maLyuM. tyAgyuM tyAre sarva maLyuM !.." - zilpIoe to AkhI kathA utArI. jonAranAM haiyAM bhAvathI nAcI UThyAM. "ane soLa vidyAdevIone na bhUlatA. rohiNI, prajJapti, vajrazRMkhalA, vajAkuzI, apraticakA (cazrvarI) puruSadattA, kAlI, mahAkAlI, gaurI, gAMdhArI, sarvastrA, mahAjvAlA, mAnavI, vairoTyA, achuptA, mAnasI ne mahAmAnasI." zrIdevI badhAM nAma gaNAvI rahI. e nAmamAM breI sAmarthya hoya tevo bhAsa thaI rahyo . "ane nAtha !" zrIdevIne koI bhAva-prasaMga yAda AvI rahyo hoya tema bolI, "pelo ArdrakumAravALo prasaMga jarUra citarAvajo. mane e kathA game che. kvo e upadeza ! hAthInA page bAMdhelI loDhAnI sAMkLa toDavI sahelI che, paNa saMsAranAM sUtaranA tAtaNe baMdhAyelAM snehabaMdhano chedavAM bhAre kaThina." "vAha ! bhAre suMdara prasaMga yAda ryo. are, ArdrakumAranI AkhI kathA Alekho. kyANa che to AmAM ja che. vimaLazAhe kahyuM ne AgaLa bolyA : "bhagavAna nemanAtha ne mahAsatI rAjulAnI kathA na bhUlatA. baMnenAM mana maLyAM paNa tana na maLyAM. rAjIvanamAM hiMsA ne pratihisA joI bhautika rAja choDI e giranAra gayAM, ne Atmika rAja meLavyuM, jagatamAM AvuM joDuM kyAM maLavAnuM che ?" eka chatamAM zrI neminAtha tIrthaMkara rAjimatI nAmanI yAdava mArIne 80 x maMtrIzvara vimala Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraNavA jAya che tenuM dRzya utAryuM hatuM, temAM vadha karavA pUrelAM prANIonA pokAra sAMbhaLIne pharatA neminAthanuM hRdayabhedaka citra sahunA dilamAM soMsaruMUtarI jatuM hatuM. "ane svAmI ! rAjA megharatha ane sIMcANAnI vAta paNa AlekhAvo. prema ane ahiMsAnI parAkASThA to juo ! AtmAnI samadRSTi to nIrakho ! eka kabUtaranA jIvane potAnA jIvasamAna lekhavyo, ne ene bacAvavA potAnA dehanuM balidAna ApyuM." "sarasa che bhAvaprasaMga ! je joze ne je vicAraze enuM sadya lyANa karaze. sAdhe paththara mANasane jalanidhimAM DubADe; A kalAmaya paththara mANasane bhavanidhithI tAre !"zrIdevI bolI, zilpIoe e prasaMgane Akho ne Akho utArI lIdho. "sAthe-sAthe zrIkRSNanI kathA paNa Alekhajo. # jevA baLavAna rAjAne kRSNa jevA bALake kevI rIte harAvyA ? abhimAnano pahADa kevI rIte UkhaDI gayo ? sarasa kathA che." nIti ne anItinuM e dRSTAMta che. ane narasiMha avatAranI kathA paNa garviSTha loko mATe bhAre bodhadAyaka che. dAnava hariNyakazipune phAMko hato ke ene koNa mAre ? paNa duniyAmAM zerane mAthe savAzera hoya ja che." "ane bhakti mATe pralAdano bhAvaprasaMga Alekhajo ! bhakta to prahnAda; bhakti to pralAdanI; bIjI badhI vAto !" zrIdevIe kahyuM. Ama caDhatA bhAve maMdiranuM nirmANa thatuM cAlyuM. varSa mahinA jevAM thaI gayAM, ne mahinA divasa jevA banI gayA. paNa koI thAkyuM nahi, koI kaMTALyuM nahi, koInI dhIraja khUTI nahi. gokhale gAkhale ne thAMbhale thAMbhale zilpanA adbhuta zaNagAra sajAyA. nAcatI pUtaLIo ne gAtI zilpAkRtiomAM jANe jIva mUkyo ja bAkI che. dhIre-dhIre maMdira taiyAra thayuM. lokee enuM nAma "vimalavasahI' rAkhyuM. kalApriya kirtidhare potAnI AMkhe je kAMI joyuM hatuM, te badhuM ja A maMdiranI zvetaraNImAM utArI dIdhuM. cauda varSanI akhaMDa tapazcaryA bAda eka ajoDa maMdira taiyAra thayuM. vimaLazAhe aparva utsava karI yugAdi devanI sthApanA karI. dhartidhare hathiyAro devacaraNe mUka kevaLa nivRttimAM rahevAnI pratijJA lIdhI.* * vi.saM. 1088mAM maMdira taiyAra thayuM. sADA aDhAra karoDanuM kharca thayuM. Arasane AtmA maLyo che 81 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ghara konuM ? yaza ane apayaza jenI jabAna para baMdhAyo che, e bhATanA samudAyamAM eka dahADo vAtamAM vAta nIkLI. eka jaNAe kahyuM : "are ! dAtAra to duniyAmAM vimaLazAha, bAkI badhI vAto. bhAToe pUchyuM, "e vimala vaLI koNa che ? "gujarAtano maMtrI che. vimaLa enuM nAma che. jJAte poravADa che. mULa zrImAlano rahevAsI che. enA bApadmA gujarAtanA gAMbhu gAme jaIne vasyA hatA. parAkrma karI, e pATaNano maMtrI banyo; pATaNathI AvI AbumAM vasyo che. A pradezano e daMDanAyaka che. paramAra rAjAne eNe vaza karyo che. DahApaNamAM e hAthI jevo ne parAkrmamAM siMha jevo che. dezanA duzmanone eNe sUtA mAryA che. paNa e mAtra laDavaiyo nathI, e kalAkAra paNa cheH ghaDatara ane caNataramAM hoziyAra che." "vAha bhAI vAha. AgaLa enI tArIpha ?" bhAToe pUchyuM. "eNe AbunI taLeTImAM namUnedara nagara bAMdhyuM che. caMdranI cAMdanI jevI e UjaLI nagarInuM nAma caMdrAvatI rAkhyuM che. caMdrAvatI nagarIne je jue e 82 * maMtrIzvara vimala Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ momAM AMgaLI nAMkhe; bolI UThe, are, AvI to amarApurI paNa nahi hoya !" "vAha vimaLa, vAha ! raMga tane !" "ane ATaluM adhUruM hoya ema vimaLa maMtrIe Abu para delavADAnAM deruM bAMdhyAM; sahunAM mana rAjI karI jamIna lIdhI; kaDiyA-salATane nihAla karyA; navakhaMDamAM nAmanA karI." "juga-juga jIve enI nAmanA. paNa vimale kaMI ghana dhadhAM che kharAM ?" "vimaLa ghatAra paNa evo; bhAgye ja koI yAcaka enI pAsethI khAlI hAthe pAcho phare. asala rAjA karaNano avatAra." A badhAM vakhANathI ghaNA bhATa lokonA peTamAM tela reDAyuM. teoe vicAra karyo ke kaliyugamAM dAtAra kyAM ? mATe AnI parIkSA levI; vimaLazAhane halake batAvavo; enI niMdA thAya tema karavuM. A mATe temaNe pAMca so agiyAra bhATane taiyAra karyA. te pAMca so agiyAra bhATone kahyuM ke "vimaLa pAse mAge enI bhUkha bhAMge. kaLiyugamAM vimaLa jevo koI ghatAra nathI. bhATa to taiyAra thayA, potAnA ghoDA palANyA ne keDe talavAro bAMdhI, hAthamAM hokka lIdhA. deza-deza pharatA caMdrAvatI nagarIe AvyA. caMdrAvatIno UMco daravAjo che. UMcI poLa che. poLa AgaLa poLiyA paheze bhare che. poLiyAoe pAMcasonA ToLAne joyuM. keDe hathiyAra joyAM. hokarApaDakArA sAMbhaLyA. ane jhaTa laIne daravAjA baMdha karyA. hAthamAM bhAlo laI ghoDe caDI, poLiyo AgaLa Avyo ane paDakAra karIne bolyo : "saba loka khaDe raho." "are poLiyA ! daravAjA baMdha karIza nahi. amane na oLakhyA, bhalA mANasa ?" "nA." poLiyAe kahyuM. "are, amArA hAthamAM hoka che, e tuM joto nathI ? laDavaiyA kadI potAnA hAthamAM hokA na rAkhe." bhAToe kahyuM. poLiyo kahe , "ame evuM badhuM na jANIe. tame koNa e tame pote ja kaho. ghara konuM? 83 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhATa he, "ame dUra dezanA rahenArA chIe. jAtanA bhATa chIe. ghatAra ane dharmI lokonAM vakhANa karavAno ane zaTha lokonI niMdha karavAno amAro dhaMdho che. arIsA jevA ame chIe; jevuM joIe evuM chaDecoka kDIe chIe.' poLiyo kye, "to tame ahIM zA mATe AvyA cho ?" bhATa he, "ame caMdrAvatI nagarInAM vakhANa sAMbhaLyAM che. e nagarInA racanAra vimaLa maMtrInI bahu nAmanA sAMbhaLI che. loka kye che ke e karNa jevo ghatAra che, bhIma jevo baLavAna che, arjuna jevo bANAvaLI che, ne vizvakarmA jevo kalAkAra che. amAre ene jovo che ne vakhANavo che. A sAMbhaLI poLiyAe UMDo nizvAsa nAkhyo. e bolyo : "paNa maMtrIzvara atyAre ghera nathI." "ohoho ! gajaba thayo. have zuM zuM ?" badhA bhATa vicAravA lAgyA. eka bhATe hyuM, "mAro eka anubhava che. je puruSa ghatAra hoya enI gharanAra kajiyALI ne kaMjUsa hoya che. hAlo pAchA. jevAM ApaNAM nasIba." bIjA juvAna bhATe kyuM : "nA, nA, koI ghera jugate joDI paNa hoya che. hAlo, have bUDyA para be vAMsa. vimaLanI strInuM pArakhuM to karIe." bhATa badhA nagaramAM peThA. UbhI bajAro jotA jAya, cauTAM nIrakhatAM jAya ane bhabhako ne ThATha joI raMga nAkhatA jAya. have rahevAnI havelIo AvI. ekane juo ane ekane bhUlo. emAM badhI havelIo jevI eka havelI AvI, paNa enI nakzI judI hatI. enA jharUkhe kaLAmaya pUtaLIo hatI. AgaLa mATInA be hAthI mUkyA hatA, paNa jANe sAcA hAthI joI lo ! bhATe kle, "nakkI vimaLa maMtrInI A havelI haze." havelInA daravAje daravAna beTho hato. bhATa tyA pahoMcyA ne bolyA : "bhAI, vimaLa maMtrInI A havelI che ne ? teo ghera che ? daravAne hyuM, "nA" bhATa he, "to bhAI rAma rAma ! emanAM gharavALAMne hejo ke bhATano samudhraya maMtrIzvarane maLavA Avyo hato." 84 2 maMtrIzvara vimala Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daravAna dhe, "ema na javAya.amArA maMtrI rAjano hukama che ke abhyAgata, paroNo, brAhmaNa-zramaNa ane TIpavALo keI AzA bharIne Avelo A nagaramAMthI nirAzAbharyo pAcho javo na joIe. e mATe rAtadahADo daravAjo khullo rAkhavAno hukama che." bhATa kahe, "e badhI vAta sAcI. paNa dhaNI ja ghera na hoya, pachI rokavuM nakAmuM ne !" daravAna kahe, "UbhA raho. huM maMtrI rAjanAM patnI zrIdevIne pUchI lAvuM." bhATa kahe, "bhAI ! puruSa ghera na hoya pachI zuM ? atyAre ame nahIM rokAIe ! vaLI koI vAra vAta. eTalI vAramAM to daravAna aMdara cAlyo gayo, ne thoDI vAramAM pAcho pharyo. eNe kahyuM : "he sarasvatIputro ! mArI bAIe puchAvyuM che ke bhATacAraNanI to catura jAta hoya che. mArA eka savAlano teo javAba Ape; pachI javuM hoya to jAya ne zekAvuM hoya to racAya." bhATa kahe, "are ! bAI koI caturasujAna lAge che ! amane savAla kaho. ame jarUra javAba ApIzuM. daravAna kahe : "bAIe puchAvyuM che ke ghara kevuM ?" bhATa jarAka khacakAI gayA. vicAravA lAgyA ke zAstramAM to gRhiNIne ghara kahyuM che. ApaNAthI AvI caturabAIne khoTo javAba kema apAya ? bhATanA movaDIe kahyuM : "ghara to strInuM." daravAna kyuM, "to bAIe kahevarAvyuM che ke vimaLa maMtrI bahAragAma gayA che, paNa gharamAlika ghera to che. mATe bhATa-samastane notaruM che. vimaLa maMtrI gharabhaMga nathI. jenI patnI mare e gharabhaMga hevAya - pachI gharanA thAMbhalA ne chAparAM emanAM ema bhale rahe ! mATe ghara mAruM che ne mArI vinaMtI che ke sahu DAyaro jamIne jAya." bhATanI jIbha kadI cUpa na thAya, e A javAba sAme cUpa thaI gaI. badhA manamAM ghakhala thayA. ahIM moTI evI atithizALA hatI. tyAM tamAma prakAranI sagavaDa hatI. pAMcaso ne agiyAra bhATano sArI rIte samAveza thAya tema hatuM. ghara konuM? 85 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhATa to atithigRha joI rahyA : vAha bhAI, vAha! rastAno thAka hato. nAhA-dhoyA ne thAka utAryo. jamavAno samaya thayo. bhAToe kahevarAvyuM ke "atithigRha to moTuM hoya paNa bhojanagRha bahu moTuM na hoya. ame pacIsa-pacIsanI paMgatamAM jamavA besIzuM." zrIdevIe kahevarAvyuM, "badhAne sAthe jamavA besavAnuM che ! pAMcaso paMcAvana pATalA naMkhAvyA che." darekane babe pATalA : besavAnA ne jamavAnA. pAse DhIMcaNiyAM. AgaLa gaMgAjaLa ne loTo-pyAlo. badhA paMgatamAM jamavA besI gayA,eTale zrIdevI pote pIrasavA AvyAM. bhATa to zrIdevInA rUpane ane tene joI vicAravA lAgyA, "are ! A to lakSmIno avatAra haze ke sAkSAta sarasvatI haze? koI bhUlI paDelI apsarA haze ke leI devI haze ?" hAthe kaMkaNa che. mane jhabUtI jhAla che. paga ane hAthanAM taLiyAM lAla kaMkunAM che ! bole che ne motI jhare che. e cAle che ne jhAMjhara vAge che. AgaLa dhasI kaMsAra pIrase che. pote vADhIe ghI reDe che. ghI te kevuM reDe che ? jANe comAsAnA meghanI dhArA ! cAraNo to jamavA lAgyA. zrIdevI pATale-pATale phare che, bamaNuM-bamaNuM pIrase che ane ghasIone vAnIo lAvavA vAraMvAra hukama kare che. bhATa badhA khAtA thAkyA, paNa zrIdevI khavarAvatAM na thAkyAM. pIrasanArIo paNa jANe keI piyaranAM sagAM AvyAM hoya ema utsAhathI pIrasatI hatI. bhATathI have AgaLa jamAya ema nahotuM. badhA hAtha joDIne bolyA : mAtAjI! zera sonuM (kaMsAra) ne bazera rUpe (bhAta) jamyA. amAruM sAgara jevuM peTa chalochala bharAI gayuM. have eka TIpuM paNa peTamAM samAya tema nathI." zrIdevI he, "mArA eka savAlano javAba Apo to UbhA thavA dauM." bhATa he, bhale." zrIdevI kahe, "mA vadhe ke bApa ?" 86 maMtrIzvara vimala Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhATa kaMI na samajyA. zuM javAba Apavo te na sUjhayuM. bhATa kahe, "mA ! tame ja tamArA savAlano javAba kyo." zrIdevI dhe, bApa karatAM mA vadhe. mAM kyAMya jamavA jAya to bALakane sAthe lIdhA vagara na jAya. eklA jamatAM leLiyo enA gaLe na Utare. bALaka cAlavAnI ADoDAI kare to ekane kAMkhamAM le ane ekane AMgaLIe le, ane vadhu hoya to ekane khabhe paNa laIne jAya. pahelo koLiyo dIkarAnA moMmAM mUke. kadApi I mA eklI jamavA jAya to miSTAnna mUkI rAkhe ne phakta dALa-bhAta jame." bhATa kahe : "sAcI vAta che mAtAjI!" zrIdevI kahe : to kAM tame tamArAM bALakone ahIM teDAvo ne baM temane mATe rastAmAM bagaDe nahi evI mIThAI banAvarAvuM tyAM sudhI rokao." bhAToe nachUTake rokavAnuM kabUla karyuM. badhA jamIne UThyA eTale pAnasopArI pIrasyAM. pachI hiMDoLAkhATo batAvI, palaMgo batAvyA. badhAnAM peTa bharelAM hatAM eTale badhA ghasaghasATa UMdhyA. bapore UThyA tyAM zirAmaNa taiyAra hatuM. zirAmaNa karyuM tyAM ratha taiyAra hatA. rathamAM besIne caMdrAvatI nagarI pharI-pharIne joI AvyA. sAMje vALu karavA beThA tyAM nagaraloka vAto sAMbhaLavA AvyA. je AvyA e dakSiNA ApI gayA. bhATone to vagara mAMgye saMpatti maLI. khAlI jhoLImAM sonuM-rUpuM bharAyuM. Ama, be divasa vItI gayA eTalAmAM vimala maMtrI ghera AvI pahoMcyA. emaNe kahyuM, "tame puruSa cho, huM paNa puruSa chuM. puruSa karatAM strI caDhI jAya e sAruM nahi. zrIdevIe be divasa tamane rokyA, to mAre cAra divasa rokavA joIe." Ama kahIne vimaLa maMtrIe bIjA cAra divasa bhATone rokyA. tamAma bhATa hajAra-hajAra jIbhe vakhANa karavA lAgyA. vidAya vakhate badhAne suvarNaTaMkanuM ghana ne miSTAnnanA ghabaDA baMdhAvyA. bhATa vimaLa maMtrInI ne zrIdevInI kIrti karatA cAlI nIkaLyA. ghara konuM? 87 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanasaMdhyA ja sUraja savAre Uge che, e bapore prakhara kiraNo prasAre che. mAMDI mITa maMDAtI nathI. e ja sUraja sAMje pazcima AkAzamAM zAMta thaIne DUbato hoya che. kevI zILI enI chAyA hoya che ! kevAM sonalavarNA enAM kiraNa hoya che ! jAtanAM ajavALAM karI jagatane prakAza ApyAno enA moM para AnaMda hoya che. utthAna, madhyAhna ne virama-saMsAranI traNatraNa sthitio vimaLazAhe zobhAvI hatI. vimaLazAhane badhuM sAMpaDyuM hatuM. cauda varSanI tapazcaryA pachI, aDhAra karoDa ane tepana lAkha rUpiyAnA bAdazAhI kharca pachI, devavimAna jevA manohara devamaMdiranuM nirmANa vimaLazAhane kartavyasiddhi jevuM lAgyuM. have badhuM choDI vimaLazAha tathA zrIdevIe dharmakAryomAM citta parovyuM; atithionI AgatAsvAgatA vadhu ne vadhu karavA mAMDI. 88 maMtrIzvara vimala Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arbudagiri para suMdara devakulapATaka (delavADA) sarajAI gayuM che. pRthvI para jANe svarganAM vimAno AvIne beThAM che. jANe iMdrano darabAra bharAyo che. devadevIo ne kinnara-gAMdharvo nRtya, gIta ne vAdana kare che. kyAMka pUjA che. kyAMka ghana che. kyAMka gIta che. kyAMka bhojana che. dharmamaya vAtAvaraNa che. saMsAranI lUSitatA ahIM dvAre paNa DokatI nathI. dhIre-dhIre vimaLazAhe rAjakIya saMbaMdho tajI dIdhA che. khaTapaTomAM emane rasa nathI. breInA SamAM emane bhAva nathI. savI jIva karuM zAsanarasI, e ja bhAvanA haiye ullase che ! satya, ahiMsA, kSamA, zaurya ne dAna-A bhAvomAM e sadA ramyA kare che. A premabhAvanAno pahelo paDagho paramAra rAjA dhaMdhukarAjanA dilamAM paDe che. e vimaLazAhanAM kAryomAM uttejana ApyA kare che. pATaNathI have premabharyA AmaMtraNa Ave che ! vimaLazAhanA manamAM jarAya du:kha nathI. saMsAramAM jo sadya sukha-zAMti hoya to bhAva, bhakti ane vairAgyane kaNa oLakhe ? Aja zatru e kAle mitra, Aje mitra e kAle zatru-saMsAranI A rIta che. mANase bane teTalA "jaLa-kamaLa' banavuM. e mAthAnA vADhanAraneya "kSamA vIrasya bhUSaNam' nA siddhAMte mApha karavAnI cAhanA rAkhe che. devanI bhakti, dukhiyAnI sevA ane vatabharyuM jIvana e emane mana sarvasva che ! jaLakamaLanI jema pati-patnI baMne jIve che. sAdhuveza svIkAryo nathI, paNa bhAvasAdhu jarUra banyAM che. baMne vizvanAM mAnavI banyAM che. AbunAM derAMnI patAka emane potAnI jayapatAka samI lAge che. e maMdiramAMthI AvatA ghaMTanA ninAda ne AratInA svaro manane khUba zAMti Ape che. zrIdevI atithizALA saMbhALe che. keI bhUkhyo-dukho AMgaNethI pAcho jAya nahi. yAtrIone Avakara, e jIvanano Adarza banyo che. dhArelAM kAryonI jIvanamAM siddhi thAya, e pachI jIvana ke mRtyuno vadhAre artha che ja nahi. kazI paNa karyasAdhanA vagaranuM hajAra varSanuM jIvana paNa nAmuM jIvanasaMdhyA 89 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, jyAre kartavyanI siddhivALuM TUMkuM jIvana paNa rasabharyuM che. ArAsaNa athavA kuMbhAriyAnAM derAM paNa kalApriya vimaLazAhe ja banAvyAM. Avo kaLAno amUlya vAraso ApanAra A naravIrano deha kyAre paDyo, tenI itihAsanA pAne koI noMdha nathI; paraMtu vimaLazAha ane zrIdevI mRtyu pAmavA chatAM kalAnI kRtiothI sabhara dharmamaMdironA racanAra tarIke Aje paNa amara che. delavADAnAM derAM nIrakhanAra jagatabharanA yAtrIo, e mahApuruSane Aje paNa bhaktibhAvabharI aMjali arpe che. jIvyuM enuM saphLa che. maravuM enuM saphLa che. amara tuM maraNe re ! 90 x maMtrIzvara vimala Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISBN 978-81-89160-81-4 pll788189||160814||