Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA viracita zrI jJAAsAra prakaraNa (bhAga 2) : saMkalana : pa.pU.A.bha.zrI.vi. candragupta sU.ma. prakAzana zrI anekAntaprakAzana jaina rilIjIyasa TrasTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjA viracita zrI jJAnusAra prakaraNa (aSTaka 17 thI 32) (bhAga 2) : saMkalana : pa.pU. paramazAsanaprabhAvaka A.bha.zrI.vi. rAmacandrasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra pa.pU.sva.A.bha.zrI.vi. aticandra sU.ma. nA ziSyaratna pa.pU. sva. A.bha.zrI.vi. amaraguptasU. ma. nA ziSyaratna pa.pU.A.bha.zrI.vi. candraguptasUma. : prakAzana : zrI anekAnta prakAzana jaina rilIjIyasa TrasTa : Arthika sahakAra : a.sau. kailAsabahena manubhAInI dvitIya puNyatithi nimitte zA. nagInadAsa kacarAbhAI parivAra pAlaDI-amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jJAnasAra prakaraNa (bhAga 2) AvRtti : prathama nakala : 1000 vi.saM. 2064 zrA. su. 10 : prAptisthAna : zA mukuMdabhAI ramaNalAla 5, navaratna phleTsa navAvikAsagRha mArga pAlaDI, amadAvAda-7 pramodabhAI choTAlAla zAha 102, vorA AziSa paM. solIsITara roDa, malADa (IsTa), muMbaI-97 jatInabhAI hemacaMda zAha komala' chAparIyA zerI mahIdharapurA surata-3 : phoTo kaMpojhiMga : MTala priTasa, pUnA-411037
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkalanakAranI vAta... anantopakArI zrI tIrthaMkara paramAtmAnA paramatAraka zAsananA paramArthane pAmelA zAstrakAraparamarSioe zAsananA paramArthane samajAvavA mATe atyAra sudhI pUrato prayatna karyo che. game te kAraNe e aMge ApaNe eTalI ja upekSA sevI che - e mAnyA vinA cAle evuM nathI. Ama chatAM niSkAraNa paramopakArI evA zAstrakAraparamarSioe ApaNI upara anugraha karavA svarUpa e puNyapravRtti anavarata cAlu rAkhI che. enI pAchaLa eka ja Azaya rahelo che ke vartamAnamAM kadAca koIvAra koIne e pravRttithI lAbha na paNa thAya to ya bhaviSyamAM enAthI aneka jIvone lAbha thavAnI zakyatA pUrNapaNe rahelI che. AvA ja AzayathI racAyelA anekAneka paramatAraka granthonI ApaNane prApti thaI che, je ApaNA sadbhAgyanuM eka mahattvanuM cihna che. e granthomAMnuM eka 'jJAnasAra' prakaraNa che. samartha zAstrakAra upAdhyAyajI zrImadyazovijayajI mahArAjAe racelo e grantha che. pU. upAdhyAyajI ma. ke mahAmahopAdhyAyajI ma. nA TUMkA nAmathI teozrI ApaNe tyAM khUba ja prasiddha che. sUripuraMdara pUjyapAda haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA pachI ATalA moTA pramANamAM granthonI racanAnuM kArya pU. upAdhyAyajI ma. ne choDIne bIjA koIe karyuM nathI. tema ja najIkamAM koI karaze evuM atyAre to jaNAtuM nathI. ane kadAca koI e kArya kare tyAre ApaNe tyAM nahIM hoIe - e vAstavikatAno khyAla rAkhI ApaNane maLelA A paramatAraka granthonuM adhyayana yogya rIte karI levuM joIe. A prakaraNamAM batrIza aSTakothI mukhya batrIza viSayonuM varNana karavAmAM AvyuM che. avAntara viSayo to bIjA ghaNA che. paraMtu dareka viSayamAM jJAna ja sArabhUta hovAthI mukhyatA jJAnanI che. A vAta prakaraNanA nAmathI ja samajI zakAya che. prakraNamAM jaNAvelA viSayo mukhyapaNe pU. sAdhumahAtmAone anulakSIne che. eTale zudhadharmanI upAdeyatA mukhya bane e spaSTa che. ene anusarIne A grantha nizcayanayano che ema kahIne ghaNA vidvAno (?) enI upekSA kare che. AgaLa vadhIne keTalAka to ene heya tarIke gaNe che. vAstavika rIte nizcayAbhimukha vyavahAranaya sApekSa A prakaraNa che, je sarvAze upAdeya che. kAraNane kAryarUpe pariNAvI sAdhakane sAdhanA dvArA siddha banAvanArI ahIM prakriyA che. enI upekSA karavAnuM ApaNane pAlave nahi. nizcayanayanA lebala lagADI vyavahAranayano paNa apalApa karanArA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAruM jatuM raheze ane mane nahi maLe, A eka prakArano kAlpanika bhaya che arthAt bhayano bhrama che. mArA jJAnAdi guNo kyAre paNa javAnA nathI ane bIjAM dhanAdi sukhanAM sAdhanonI mATe AvazyaktA ja nathI. tethI mAruM javAnuM ja na hoya ane parapadArthonI AvazyaktA ja na hoya to javAnA ke nahi maLavAnA bhayano saMbhava ja nathI. tethI te bhaya kAlpanika che, vAstavika nathI, ajJAnamUlaka che. AthI samajI zakAya che ke jene paravastunI apekSA nathI evA AtmAnA ekasvabhAvane anusaranArA madhyasthane bhayanA bhramathI janmelI khedanI paraMparAnI alpatA (maMdatA) prApta thAya che. madhyasthanI nirbhayatAnuM bIja paranI apekSAno abhAva ane AtmAnA eka svabhAvanuM anusaraNa che. taduparAnta paNa nirbhayatAnuM bIjuM bIja jaNAvAya che bhavasaukhyena kiM bhUribhayajvalanabhasmanA / sadA bhayojjhitaM jJAnaM, sukhameva viziSyate // 17-2 // "ghaNA bhaya svarUpa agnithI rAkha svarUpa banelA saMsAranA sukhanuM zuM prayojana che? sadA bhayathI rahita jJAnasvarUpa sukha ja viziSTa-utkRSTa che." - sAmAnya rIte A saMsAramAM keTalAMka duHkhanAM sAdhana che, keTalAMka sukhanAM sAdhana che ane bAkInA badhA upekSaNIya che. emAMthI duHkhanA sAdhanabhUta padArthonI ane upekSaNIya padArthonI apekSA na hoya : te samajI zakAya che. parantu sukhanA sAdhanabhUta dhanAdinI apekSA to paDI ja hoya che. ane tethI paranI apekSAmAM nirbhaya kaI rIte rahevAya? arthA e sthitimAM nirbhaya rahevAnuM zakya banatuM nathI. AthI AvA avasare nirbhaya mahAtmAo je vicAre che te jaNAvAya che. chavo saMsAramAM jene sukha mAne che te sukha vastutaH duHkha che. kAraNa ke viSayonA upabhogathI prApta thanAruM sukha duHkhathI anuviddha che. enI prApti pUrve duHkhano anubhava che. bhogavatI vakhate cora vagere corI to nahi jAya ne? evI ciMtA rahelI che. sAthenA lokone ApavuM paDe che. tema ja rAjA vagere game tyAre tenA sAdhanabhUta dhanAdine laI letA hoya che. bhogAdithI rogano bhaya satAve che ane bhaviSyamAM pAchuM maLaze ke nahi-enI cintA satata rahelI hoya che.... ItyAdi svarUpanA aneka prakAranA bhayasvarUpa agnithI jenI rAkha thaI che, tevuM A bhavanuM sukha che. AvA sukhane sukha mAnavuM te mahA ajJAna che. jJAnI evA mahAtmA tene sukha tarIke mAnatA na hovAthI teo tenI apekSA ja rAkhatA nathI. teozrIne
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnasvarUpa ja sukha che. game tevA azAtAnA udayamAM paNa teozrI jJAnanA baLe pote svastha rahe che. e jJAnane koIno paNa bhaya nathI. sadAne mATe te bhayathI mukta che. jyAre paNa teno nAza thavAno nathI. tene koI paNa laI zakatuM nathI. enA jevuM jagatamAM bIjuM koI sukha nathI. sarvAtizAyI e sukha che. tenI sarvAtizAyitAne ja jaNAvAya che.... na gopyaM kvApi nAropyaM, heyaM deyaM ca na kvacit / kva bhayena muneH stheyaM, jJeyaM jJAnena pazyataH // 17-3 // koI paNa sthAne chupAvavA jevuM, koI paNa sthAne Aropa karavA yogya ane kyAre paNa choDavAyogya ke ApavAyogya munibhagavanto pAse nathI. tethI jJAnathI zeyane jonArA evA temane bhaya sAthe kyAM rahevAnuM che? arthAt sarvatra munibhagavanto nirbhaya che." kAraNa ke teozrInI pAse je jJAnAdi guNo kSayopazamabhAvanA che; te chupAvavA yogya, Aropa karavA yogya, tyajavAyogya ke ApavAyogya nathI. jemanI pAse kazuM paNa chupAvavA yogya ke Aropa karavA yogya athavA tyAjya ke ApavAne yogya hoya tene satata bhaya rahe che. pU. munibhagavanto akiMcana (aparigrahI) che. potAnA zarIra pratye paNa mamatvathI rahita che. tethI temanI pAse chupAvavAyogya eTale ke rakSaNa karavA yogya kAMI nathI. potAnA je jJAnAdi guNo che te svabhAvabhUta hovAthI sadAne mATe avasthita ja che, surakSita che, parirakSita che. tene koI paNa laI jaI zake ema nathI. e badhA guNo Aropita nathI, vAstavika che. bIjI koI paNa vastunA saMyogathI te te vastune sArI banAvAya che, tyAre te vastumAM bIjI vastunA guNono Aropa thAya che. arthAt je jevuM nathI tene tevuM jaNAvavuM : te Aropa che. pU. munibhagavanto tattvadraSTA hovAthI koI paNa viSayamAM teozrIne Aropa karavAno raheto nathI. svaparanA vivekano teozrIne spaSTa khyAla hovAthI svano paramAM ke parano svamAM Aropa karavAno prasaMga Avato nathI. jJAnanA sukhano anubhava karatA hovAthI ane parapariNatino teoe tyAga karelo hovAthI temanA mATe have koI heya nathI. svano tyAga karI zakAto nathI ane parano tyAga to karelo che ja. AvI rIte ja pU. munibhagavantonI pAse ApavA jevuM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa kAMI nathI. kAraNa ke svaguNo apAtA nathI ane para guNo grahaNa karAtA nathI. jenI jarUra che te temanI pAse che ane para vastuo to sarvathA nirarthaka che. AtmAne tenI sAthe koI saMbandha nathI. ajJAnamUlaka mamatvane laIne ApavA-levAnI pravRtti che. pU. munibhagavantone evuM mamatva hotuM nathI ke jethI koIne kAMI ApavuM paDe. potAnA guNo potAnI pAse che. tene pragaTa karavAnuM kArya pote ja karavAnuM che. bIjAo to temAM nimittamAtra che. pUrve jaNAvyA mujaba bhayathI vyApta saMsAranuM sukha paramArthathI duHkharUpa ja che. jJAnasvarUpa ja sukha vAstavika sukha che; je chupAvavAyogya nathI, Aropita nathI, ApI zakAtuM nathI ke choDI zakAtuM nathI. tethI jJAnAtmaka sukhane prApta karavAthI mAtra zeya padArthone jonArA pU. munibhagavantone kyAM ya kyAre ya bhaya raheto nathI. 'koI joI jaze, koI jANI jaze, koIne ApavuM paDaze ane koIvAra choDI devuM paDaze...' ityAdi prakAranI ciMtA viSayajanya sukhanA viSayamAM satata rahelI hoya che. parantu jJAnasvarUpa sukhanA viSayamAM evI ciMtA saheja paNa na hovAthI munibhagavantone bhaya sAthe jIvavAnuM kaI rIte bane ? vivekapUrNa jJAnathI jJeya(sva-para padArtha)ne jonArA mahAtmAo mAtra draSTA banI rahe che. mohane AdhIna banIne svakalpanAthI kalpita svarUpe jJeyane jovAthI aneka vikalpo pedA thAya che. jethI bhayanuM sAmrAjya sarjAya che. tethI potAnI nirbhaya avasthAne pragaTa karavA ke jALavI levA e pU. mahAtmAo mohasenAne je rIte haNe che : te jaNAvAya che - ekaM brahmAstramAdAya, nighnan mohacamUM muniH / bibheti naiva saGgrAma- zIrSastha iva nAgarAT / / 17-4 / / ''eka brahmasvarUpa zastrane grahaNa karIne mohanI senAne haNatA mahAmunimahAtmA sagrAmanA mokhare rahelA hAthInI jema bhaya pAmatA nathI.'' Azaya e che ke mohane laIne AtmAthI bhinna evA zarIrAdi parapadArthomAM AtmA (sva) ane AtmIya (svakIya) paNAnI buddhi thAya che. jethI AtmA vivekahIna banI A saMsAramAM bhaTakyA kare che. vivekasampanna mahAmuni eka AtmajJAna svarUpa zastrane grahaNa karIne mohanI senAne haNI nAMkhe che. 4
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddhamAM mokhare rahelo hAthI jema zatruonA bANonA prahArane sahana kare che ane zatrunI senAno kaccaraghANa kADhI nAMkhe che tema mahAmuni mohanA prahArone sahana karIne AtmajJAna svarUpa brahmanA acitya sAmarthyathI mohanI senAne haNI nAMkhe che. paramArthanA jJAtAne mATe mithyAtva, viSayo, kaSAyo ke hAsyAdi nokaSAyo... vagere mohanI senA che. tenAthI parAbhava pAmelA jIvo A saMsAramAMthI kyAre paNa mukta thaI zakatA nathI. saMsArathI mukta thavA mATe mohanI senAne jItyA vinA cAle evuM nathI. sAmAnyathI prathama guNasthAnake mohane haNavAnI zarUAta thAya che. ThAsAtamA guNasthAnake mohanI senAne haNavAno puruSArtha prabaLa bane che. AThamA guNasthAnake e puruSArtha prabaLatama bane che ane dazamA guNasthAnake mohano nAza thAya che. AtmajJAnathI moha-ajJAnano nAza thAya che. tAtvikajJAna thavAthI moha parAsta thAya che. agni bALe che viSa mAre che ane pANI DubADe che. ItyAdi jJAnanI jema mithyAtva vagere saMsAranA kAraNa che - evuM jJAna thaI jAya to mithyAtvAdinA pariNAmAdithI dUra rahevAnuM khUba ja saraLa che. saMsAranI nirguNatAnuM jJAna thaI jAya to saMsArathI mukta thavA mATeno adhyavasAya jAgyA vinA nahi rahe. agni bALe che.. ityAdi jJAna ane saMsAra nirguNa che, asAra che... ItyAdi jJAnamAM ghaNo ja taphAvata che : e samajAvavAnI AvazyakatA nathI. ApaNuM mana jANe che ja. zAstrIya paribhASAmAM e samajavuM hoya to jJAna ane saMvedanamAM je vizeSatA che teTalI vizeSatA e baMnne jJAnamAM che - enI vicAraNA karavI joIe. A rIte eka brahmasvarUpa zastranA kAraNe mohanI senAno nAza karanArA mahAmuni sadA nirbhaya hoya che. kAraNa ke ajJAnIne bhaya hoya che. jJAnIne bhaya nathI - A vAta ja daSTAntathI jaNAvAya che : mayUrI jJAnadRSTizcet, prasarpati manovane / veSTanaM bhayasarpANAM, na tadA''nandacandane // 17-5 // - "AtmajJAnadaSTi svarUpa mayUrI (Dhela) manasvarUpa vanamAM pharatI hoya to Ananda svarUpa caMdananAM vRkSone bhayasvarUpa sarpo vIMTaLAtA nathI." lokaprasiddha vAta che ke jaMgalamAM caMdananAM vRkSo upara sarpo vIMTaLAya che. parantu e jaMgalamAM mora ke Tela pharatA hoya to tenA bhayathI sarpo bhAgI jAya che. tema ahIM paNa vivekasahita AtmajJAnanI daSTi manamAM hoya to manamAM rahelA AnaMdane koI ja bhaya nathI. arthA bhayo dUra jatA rahe che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM manane vananI upamA ApI che. jJAnadaSTine mayUrI(Dhela)nI upamA ApI che. Anandane caMdananI upamA ApI che ane bhayane sarponI upamA ApI che. Ama mana che nAnuM, paNa duniyAbharanA vicArane samAvI letuM hovAthI kharekhara ja te eka vana che. zubha ke azubha, sakke asad ane vAstavika ke avAstavika vagere badhA ja viSayone mana grahaNa karI le che. AvA paNa manovanamAM jIvo AnaMda anubhavavA mATe satata prayatnazIla hovA chatAM, dhAraNA mujaba AnandanI prApti thatI nathI. candananAM vRkSonI jema manamAM AnandanuM astitva koI vAra ja anubhavAya che. e AnaMda paNa sarSothI vIMTaLAyelAM caMdananAM vRkSonI jema aneka prakAranA bhayothI vIMTaLAyelo che. paraMtu vanamAM je moro pharatA hoya to jema candananAM vRkSo uparathI sarpo bhAgI jAya che tema AtmajJAnanI daSTi hoya to manamAM rahelA AnaMdane koI ja bhaya raheto nathI. parapadArthonI pariNatine AtmAnA svarUpanI sAthe koI ja saMbandha nathI; eno jemane pUrNa khyAla che, temane sahajasiddha AnaMdano anubhava thato hoya che. e AnaMdane dUra karavAnuM sAmarthya koI para padArthamAM nathI. tema ja tene lAvI ApavAnuM sAmarthya paNa koI para padArthamAM nathI. tethI parapadArthamAM rAga ke dveSa karavAnuM koI ja kAraNa nathI. jyAM rAgAdinI pariNati hoya che, tyAM ja mohanI saphaLatA che. bAkI to moha niSphaLa ja che. AtmajJAnanI nirmaLadaSTine dhAraNa karanArA mahAtmAo rAgAdithI para che. tethI temane koI ja bhaya nathI. "je joIe che te pAse che ane je joItuM nathI te kyAre paNa AvavAnuM nathI." - AvA prakAranI zraddhAdithI mahAtmAo taddana nirbhaya che. mohane mAravA mATenuM zastra hovA chatAM mohe ugAmelAM zastrothI vIMdhAI jAya to mohane haNatAM pUrve ja muni mahAtmA kema haNAtA nathI. te jaNAvAya che : kRtamohAstravaiphalyaM, jJAnavarma bibharti yaH / kva bhIstasya kva vA bhaGgaH, karmasaGgarakeliSu // 17-6 // karmanI sAthenI yuddhanI krIDAmAM mohanAM zastrone jeNe niSphaLa banAvyAM che; evA jJAnasvarUpa kavaca(bakhtara)ne dhAraNa karanArA mahAtmAne bhaya kyAM hoya ? ane parAbhava kyAM hoya?" - sAmAnya rIte siddhimArganI sAdhanA karanArA mahAtmAone moha aneka rIte muMjhavaNamAM mUke che. pratikULa athavA to anukULa saMyogone UbhA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI sAdhakane sAdhanAmArgathI vicalita karavA mATeno e prayatna hoya evuM ja lAge. AvA saMyogomAM AtmajJAnI mahAtmAo mohanI darekedareka cAla nakAmI kare che. rAga ke dveSanA prasaMge rAgAdine AdhIna banyA vinA munibhagavanto karmanirjarAnA sAdhanAmArgathI saheja paNa calAyamAna thatA nathI. rAga ke dveSane AdhIna banI anantAnanta kALathI cikAra karmabandha karyo che, tethI tenAthI chUTavA mATe rAgAdine dUra karavA sivAya bIjo koI ja upAya nathI.... ItyAdino jemaNe paricaya karyo che, evA samarthajJAnI bhagavanto mohanA prahArone pAchA vALe che. koI paNa rIte teozrI rAgAdine paravaza banatA nathI. samarthajJAnI ajJAnane AdhIna banI kaI rIte pravarte ? mohanI karAmata ja e che ke jJAnInuM jJAna nAza pAme-evuM karI nAMkhe. jJAnano nAza thayA pachI to mohane kAMI ja karavAnuM rahetuM nathI. jJAnI pote ja akArya karavA mAMDe che. samarthajJAnI bhagavanto mohanI cAla barAbara samaje che. tethI tenI cAlamAM saheja paNa AvatA nathI. jJAnanuM bakhtara khUba majabUta hovAthI mohanAM zastro niSphaLa bane che. mohanAM zastro to A rIte nakAmAM bane ja che. mohanA AghAtathI jJAnI bhagavanto tasubhAra paNa potAnA sthAnathI khasatA nathI - te jaNAvAya che. arthAd jJAnI bhagavaMtane haNavAnuM sAmarthya to mohamAM nathI ja, paNa temane potAnA sthAnathI khaseDavAnuM sAmarthya paNa mohamAM nathI.... te jaNAvAya che : tulavallaghavo mUDhA, bhramantyabhre bhyaanilaiH| naikaM romApi tai nigariSThAnAM tu kampate / / 17-7 / / : "mohane AdhIna thayelA jIvo rUnI jema halakA (tucchavRttivALA) banIne bhaya svarUpa pavana vaDe AkAzamAM bhamyA kare che. paraMtu jJAnathI zreSTha evA mahAtmAonuM eka paNa rUMvADuM bhayasvarUpa pavananA kAraNe halatuM nathI." mUDha mANaso vivekathI rahita hoya che. mohane AdhIna thaIne teo atyanta tuccha buddhivALA bane che. heyane upAdeya mAnIne ane upAdeyane heya mAnIne A saMsAramAM pravartanArA mANasonI mUDhatA, temanI buddhimattAnA astitvamAM zakkA upajAve che. evI mUDhatAne kAraNe temane jyAM paNa anukULatA jaNAya che, tyAM teo doDI jAya che ane jyAM paNa thoDI pratikULatA dekhAya che, tyAMthI teo bhAgI jAya che. kyAMya paNa teone sthiratA prApta thatI nathI. sukha maLaze nahi ane duHkha AvyA (7)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA raheze nahi....' ityAdi prakAranA bhayathI kaMpatA evA te mUDha mANaso daze dizAmAM rUnI jema bhamyA ja kare che. covIze kalAka bhayanI nIce jIvatA hovAthI mUDha jano rUnI jema bhamyA ja kare che. pavanathI halakI vastu jema bhame che, tema bhayasvarUpa pavanathI halakA (tucchavRttivALA) mUDha jIvo AkAzamAM bhame che. halakI cIjo (rU vagere) pavanathI UDayA kare : e samajI zakAya che. parantu bhAre-vajanadAra vastuo pavanathI UDatI nathI. AtmajJAnI mahAtmAo jJAnathI gariSTha-bhAre (zreSTha) hovAthI bhaya svarUpa (sAta prakAranA bhayasvarUpa) pavano vaDe teozrIno eka paNa roma kaMpato nathI. svasvarUpamAM ramaNatA karanArA AtmajJAnIo zarIrAdi koI paNa parapadArthonI apekSA rAkhatA nathI. sarvathA spRhAthI rahita hovAthI parapadArthane AzrayIne utpanna thanAro eka paNa bhaya AtmAne vicalita karavA samartha banato nathI. AtmA ane zarIrane bhinna jonArA pU. mahAmunione koI paNa bhaya AtmAnA eka paNa pradezane dhrujAvI zakato nathI. sAmAnya rIte bhayanA prasaMge zarIranAM badhAM ja rUMvADAM UbhAM thatAM hoya che. parantu jJAnathI gariSTha evA mahAtmAonA asaMkhyAta pradezamAMthI eka paNa pradezamAM bhayano leza nathI hoto. AtmAnA pradeze pradeze avinAzI zuddha jJAna svarUpa sukha vyApta hovAthI temAM sthiratAne prApta karavAnA kAraNe AtmAne bhayano saMbhava ja nathI raheto e AtmAnI nirbhayatAnuM parama kAraNa jaNAvAya che : citte pariNataM yasya, cAritramakutobhayam / ahahajJAnarAyasya, tasya sAtho: to bhayam ? / / x7-8 / / 'jene koInAthI bhaya nathI evA cAritrane vize jemanuM citta pariNameluM che, evA akhaMDa jJAna svarUpa rAjyavALA sAdhumahAtmAne bhaya kyAMthI hoya ? arthAr bhaya na hoya''... sarvathA pApanI pravRttinI nivRtti ane zubhayogonI pravRtti svarUpa cAritranI ArAdhanA karavA dvArA potAnA jJAnAdiguNonI sthiratAmAM ramaNa karavA svarUpa nizcaya cAritramAM jemanuM citta ekameka thayuM che temane koIno paNa bhaya nathI. cAritrane koInAthI paNa bhaya nathI. svasvarUpamAM ramaNatA svarUpa cAritra che. tenA sAdhaka ke bAdhaka koI parapadArtha nathI, tethI parapadArthanI prApti ane nivRttine laIne utpanna thanArI cintAne karavAnuM koI ja kAraNa rahetuM nathI. A rIte cAritra 8
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvathA bhayathI rahita che. tema ja cAritrathI koI parapadArthane hAni thatI nathI, tethI tenAthI paNa koIne bhaya nathI. AvA prakAranA cAritramAM jemanuM mana sthira che, evA akhaMDajJAnanA rAjyanA svAmI sAdhubhagavantane bhaya kyAMthI hoya ? vibhAvanI IcchA paNa nahi ane svabhAvanA pUrNa svAmI hoya pachI bhaya kyAMthI hoya ? arthAt na ja hoya-e spaSTa che. kahevAno Azaya e che ke pU. sAdhubhagavantone jJAnAtmaka ja sukha che. game tevAM karmanA udayathI AvelAM duHkhomAM paNa teozrI sahajapaNe svastha rahI zake che - e badho prabhAva teozrInA AtmajJAnano che. jJAnAtmaka sukhano anubhava karavA mATe koI sAdhananI jarUra nathI. sAdhananI apekSAmAM ja bhaya che. tethI munibhagavantone koI spRhA na hovAthI teozrIne koInAthI bhaya nathI. IcchAnA abhAvamAM cAritra vyavasthita che. e cAritramAM jemanuM citta lIna banyuM che - evA AtmajJAnI mahAtmAone bhayano saMbhava nathI. anne evI cAritranI vizuddha sthitine prApta karavA prayatnazIla banI rahIe e ja zubhAbhilASA. // iti zrIjJAnasAraprakaraNe saptadazaM nirbhayASTakam //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate zrIjJAnasAraprakaraNe'STAdazamanAtmazaMsASTakam / 28 A pUrve AtmajJAnIne koInAthI paNa bhaya hoto nathI te jaNAvyuM. AtmajJAnI potAnI prazaMsA na kare. kAraNa ke anAtmapadArthomAM AtmA ke AtmIyapaNAnI buddhi thAya tyAre ja AtmAnI prazaMsA karavAnuM bane che. tethI Atmabhinna padArthomAM AtmA ke AtmIyapaNAnI buddhi na karI levAya-e mATe AtmaprazaMsAthI dUra rahevAnuM jaNAvAya che : guNairyadi na pUrNo'si, kRtamAtmaprazaMsayA / guNairevAsi pUrNazcet, kRtamAtmaprazaMsayA // 18-1 // "jo tuM kevalajJAnAdi guNo vaDe pUrNa nathI, to AtmAnI prazaMsA karavA vaDe saryuM ane te te kevalajJAnAdi guNothI tuM pUrNa ja che, topaNa AtmAnI prazaMsA karavA vaDe sayuM. arthAH baMnne rIte paNa AtmAnI prazaMsA karavAnuM nirarthaka che." kahevAno Azaya e che ke A pUrvenA aSTakamAM AtmajJAnI mahAtmAo nirbhaya hoya che : te jaNAvatAM teozrInI nirbhayatAnA kAraNa tarIke parabhAvanI nivRtti ne varNavI che. parabhAvanI nivRtti, parabhAvamAM AtmA ke AtmIyapaNAnI buddhinI nivRttine laIne thatI hoya che. AtmaprazaMsA, parabhAvane svabhAva mAnavAthI thAya che. tethI samajIne zakAze ke parabhAvanI nivRtti mATe "AtmaprazaMsA' - e virodhI pariNAma che. nirbhayatAnI surakSA mATe AtmaprazaMsAno tyAga karavAnuM have A aSTakathI jaNAvAya che. aSTakanI zarUAtamAM ja AtmaprazaMsAnI sarvathA nirarthakatA jaNAvAI che. AtmA zrIkavalajJAnAdi guNothI paripUrNa na hoya to guNahIna AtmAnI prazaMsA karavAno koI ja artha nathI. puNyanA udayathI game tevA ane game teTalA zreSThakoTinA parabhAvo(zarIrAdi)nI prApti thAya to paNa; zrI kevalajJAnAdiguNonA nidhAnabhUta AtmAothI e guNarahita AtmAo koI rIte zreSTha nathI. saMsAramAM game teTaluM sAruM ke zreSThakoTinuM maLe parantu te saMsAramAM che - e yAda rAkhavuM joIe. haoNspiTalamAM game teTalI chellAmAM chellI anukULatA maLatI hoya toya te nirogInI apekSAe zreSTha nathI. AvI ja rIte saMsAramAM chellAmAM chellA prakAranI anukULatA maLe to paNa te
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnI svabhAvadazA karatAM zreSTha avasthA to nathI ja. tethI AtmA jo guNothI pUrNa na hoya to khoTI AtmaprazaMsA karavAno koI artha nathI. karmanA udayathI maLelI para vastuone laIne AtmAno utkarSa gAvAthI koI ja lAbha nathI. vastutaH e ajJAnamUlaka pravRtti che. zrI kevalajJAnAdi guNothI AtmA je paripUrNa hoya topaNa AtmaprazaMsA karavAnI AvazyaktA nathI. kAraNa ke pragaTa thayelA e AtmaguNo enI meLe lokamAM jaNAze. e lokamAM jaNAya athavA na paNa jaNAya topaNa tethI AtmAne koI lAbha ke hAnino prasadga Avato nathI. prazaMsAthI koI guNanI vRddhi thavAnI nathI ke bIjA guNonI prApti thavAnI nathI. tema ja AtmAnI prazaMsA na karavAthI koI paNa guNano nAza thavAno nathI ke koI paNa guNanI hAni thavAnI nathI. tethI AtmA zrI kevalajJAnAdi guNothI pUrNa hoya to AtmaprazaMsAnuM koI ja prayojana nathI. A rIte ubhayathA AtmaprazaMsA karavAnuM koI phaLa nathI. eTaluM ja nahi eka apekSAe (vyavahArathI) AtmaprazaMsA karavAthI phaLanI hAni thAya che - te jaNAvAya che : zreyodrumasya mUlAni, svotkarSAmbhaHpravAhataH / puNyAni prakaTIkurvan, phalaM kiM samavApsyasi ? // 18-2 // "kalyANasvarUpa vRkSanA mUlasamAna puNyone, potAnA utkarSa svarUpa pANInA pravAhathI pragaTa karato tuM, kalyANasvarUpa vRkSanuM zuM phaLa prApta karIza? arthAt koI phaLa nahi maLe." - pUrve karelAM satkarmo puNyabandhanuM kAraNa hovAthI tene puNyakarma kahevAya che. bhaviSyamAM prApta thanArA kalyANanuM e mukhya kAraNa hovAthI kalyANa svarUpa vRkSanA mULa tarIke tene ahIM varNavyuM che. e satkarma karIne tenAthI potAno utkarSa jeo jaNAve che, teo potAnA utkarSa svarUpa pANInA pravAhathI puNya (satkarma) svarUpa mULane pragaTa kare che. A rIte je vRkSanuM mULa ja pragaTa thaI jAya to pachI te vRkSanuM phaLa kyAMthI maLe ? arthAt na ja maLe. jamInamAM jenuM mULa sthira thayeluM che ane bahAra AvyuM nathI, evAM vRkSo phaLane ApanArAM bane che. paraMtu jenuM mULa bahAra khulluM thayeluM che, evAM vRkSo phaLa ApatAM nathI. e mujaba dharma(satkarma-puNya)nA kIrtanathI dharmanuM phaLa ApaNe pAmI zakatA nathI. anyatra prasiddha che ke "dharma kSati vIrtanata' - kIrtanathI dharma kSaya pAme che. gupta puNya ja phaLane Ape che. 11 -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ satkArya karIne koInI AgaLa tene jaNAvavuM nahi. anyathA tenuM varNana karavAthI tenuM je phaLa che te ApaNane maLatuM nathI. dharmanA utkIrtanathI eTale ke pote karelA puNyane bIjAnI AgaLa gAvAthI te puNyano, phaLa Ape te pUrve ja nAza thAya che. tethI svAtmaprazaMsA puNyanA phaLane hAni pahoMcADanArI che. kharekhara to ApaNe keTaluM karyuM che e lokone jaNAvyA vinA ApaNuM keTaluM bAkI che, te vicAravAnI AvazyakatA che. keTaluM dAna ApyuM, keTalo tapa karyo, keTalAM sAmAyika karyAM ane dIkSAne keTalAM varasa thayAM.... vagere aneka vAra lokonI AgaLa jaNAvyuM che parantu enI sAme Aja sudhImAM keTaluM rAkhyuM che, keTaluM khAdhuM che, keTalI avirati bhogavI che ane dIkSA keTalIvAra pALI che... eno vicAra ekAda vAra paNa karyo che kharo ?..... e vicAravAthI samajAze ke AtmaprazaMsA mATe yogya ApaNI pAse kAMI nathI. AvA prakAranI avAstavika AtmaprazaMsAthI phaLa to maLatuM nathI; parantu tethI je apAya thAya che - te jaNAvAya che : AlambitA hitAya syuH, paraiH svaguNarazmayaH / aho svayaM gRhItAstu, pAtayanti bhavodadhau // 18-3 / / ''bIjAoe grahaNa karelA potAnA guNa svarUpa doraDA temanA hita mATe thAya che. parantu Azcarya che ke potAnI prazaMsAsvarUpe pote ja e, potAnA guNa svarUpa doraDAnuM AlaMbana le to pote bhavasamudramAM paDe che. arthAr e doraDA potAne bhavasamudramAM pADe che.'' - sAmAnya rIte prasiddha che ke je doraDAnuM AlaMbana (Teko-sahAya) le che, te paDato nathI. e AlaMbana paNa potAnI pAsenuM hoya to tenAthI paDavAnuM na thAya. ahIM Azcarya che ke potAnA guNo svarUpa doraDAnuM AlaMbana bIjAo le che, to temanA hita mATe thAya che ane pote tenuM grahaNa kare, to te potAne bhavasamudramAM pADe che. eno Azaya spaSTa che ke ApaNA potAnA guNonuM AlaMbana je koI bIjA loko grahaNa kare to temanuM cokkasa ja kalyANa thAya che. paNa ApaNA potAnA guNonI prazaMsA ApaNe ja karIe to saMsAramAM bhaTakavuM paDe. karelAM satkarmo nakAmAM thAya ane saMsAramAM bhaTakavuM paDe - evA apAyane karanArI AtmaprazaMsA che. Ama paNa potAnA mukhe potAnA guNa gAvAnuM lokanI dRSTie paNa ghaNuM ja kharAba che. lokottara dRSTie paNa e sAruM nathI : ahIM jaNAvyuM che. ahaMkArAdi aneka doSono janma A AtmaprazaMsAthI thato hoya che. anAdinA AtmaprazaMsAnA saMskArane dUra karavA mATeno upAya jaNAvAya che : ja 12
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ uccatvadRSTidoSotthasvotkarSajvarazAntikam / pUrvapuruSasiMoo, nRzaM nIcatvabhAvanam / / 8-45 ''potAnI uccapaNAnI dRSTinA kAraNe utpanna thayelA svotkarSa-svAbhimAna svarUpa tAvane zAnta karanAra; 'pUrva puruSomAM siMhasamAna puruSonI apekSAe ApaNe atyanta nIcA chIe.' - tevI vicAraNA-bhAvanA karavI te che.'' kahevAno Azaya e che ke sAdhanAnA abhyAsathI AtmAne jJAna, vinaya, tapa ane vaiyAvacca... vagere guNo AtmasAt thatA hoya che. parantu e vakhate paNa AtmAmAM anAdikALathI paDelA mohane laIne, 'huM jJAnI, vinayI, tapasvI ane sevAbhAvI'... ityAdi prakAre sva-utkarSanI bhAvanA utkaTa rIte AvatI hoya che; jene laIne ApaNA potAnA guNo to baLI jatA hoya che ane sAthe sAthe koI vAra bIjAnA guNone paNa baLI javAno prasaGga Avato hoya che. tethI ja A svotkarSabhAvanAne ahIM jvara (tAva) nI upamA ApI che. tAvanI pIDA ApaNA mATe navI nathI. zarIra khalAsa thaI jAya evI e pIDA che. evI ja pIDA A svotkarSajvaranI che. guNone khalAsa karanAro e jvara che. zarUAtamAM to svotkarSazrvarano ApaNane khyAla ja Avato nathI. potAnAM sukRtyonI anumodanA ja ApaNe karatA hoIe-ema ja ApaNane lAgyA kare. parantu kharekhara to te eka prakAranI AtmaprazaMsA hoya che. ApaNane jyAre eno khyAla Ave tyAre to ghaNuM moDuM thayuM hoya che. te pUrve to badhuM ja khalAsa thaI gayeluM hoya che. tethI koI paNa rIte AtmaprazaMsA karavA svarUpa svotkarSazrvarane dUra karyAM vinA cAle evuM nathI. zlokanA uttarArdhathI AtmotkarSasvarUpa jvaranI zAntine karanAra upAya jaNAvAya che. puruSomAM siMhasamAna evA pUrvapuruSonI apekSAe ApaNe nIcA chIe, apakRSTa chIe, dIna ane tuccha chIe, ityAdi rIte nIcatvanI bhAvanA karavAthI AtmotkarSa svarUpa jvara zAnta thAya che. jJAna vinaya ke tapa vagere guNo ApaNAmAM je che tenI apekSAe pUrvakALanA mahApuruSonA jJAnAdi guNo, sarvathA zreSThatama hatA. tenI apekSAe ApaNAmAM kAMI ja nathI. zrI zAlibhadrajI zrIdhanyakumAra, zrIvajrasvAmIjI ane zrI sthUlabhadrasvAmIjI Adi mahAtmAonA vairAgya sattva jJAna ane cAritrAdi guNonI sAme ApaNA guNo guNasvarUpe paNa TakI zake ema nathI.... ityAdi rIte nIcatvanI bhAvanAthI bhAvita banIe to cokkasa ja AtmotkarSavara 13 ....
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnta paDaze. huM kAMI ja nathI : e vicAraNA, huM kAMIka chuM - e vicAraNAne rokI zake che. anAdikALathI rahelA ApaNA doSonuM darzana karIe to AtmaprazaMsA karavAnuM mana nahi thAya. A rIte AtmAnA jJAnAdi guNonI apekSAe paNa AtmaprazaMsA karavAnI pravRtti ucita nathI. kAraNa ke karmanA kSayopazamAdine laIne AtmAnA te te guNonI taratamatAno anubhava thAya che. Atmatattva eka svarUpa hovA chatAM AtmAne lAgelAM karmonA kSayopazamAdinA kAraNe te te guNono AvirbhAva taratamabhAve thAya che. eTalA mAtrathI bIjA jIvonI apekSAe ApaNe zreSTha chIe-ema mAnavAnuM ucita nathI. tema ja zarIrAdinA kAraNe paNa ApaNI potAnI jAtane zreSTha mAnI zakAya evuM nathI - te jaNAvAya che - zarIrarUpalAvaNyagrAmArAmadhanAdibhiH / utkarSaH paraparyAyaizidAnandaghanasya kaH // 18-5 // "jJAnanA AnaMdathI paripUrNa evA AtmAne zarIranA rUpa lAvaNya tema ja gAma bagIcA dhana ane putrAdi svarUpa anyadravyonA paryAyo-dharmo vaDe utkarSa abhimAna kaI rIte hoya? arthahna hoya." - Azaya e che ke AtmA anAjJAnamaya amUrta zuddha budha svabhAvavALo che. ene varNa gabdha rasa ane sparzavALA pudgaladravya ke tenA dharmanI sAthe paramArthathI koI saMbandha nathI. kAraNa ke jaDa padArtho cetanasvarUpa nahi pariName ane cetana jaDasvarUpe nahi pariName. Ama chatAM anAdikALathI karmanA saMyoge AtmAne potAnA svarUpanuM bhAre ajJAna hovAthI zarIrAdine ane zarIrAdinA rUpAdi dharmone potAsvarUpe ane potAnA svarUpe mAnIne viziSTa pugalAdi dravya ane tenA paryAyone (dharmone) prApta karavAthI potAnA utkarSane AtmA gAyA kare che. parantu te koI paNa rIte ucita nathI. zarIrAdithI ke tenA rUpAdithI AtmAne koI ja lAbha nathI. parapadArthothI AtmAno utkarSa saMbhavita nathI. AtmAnA guNone pragaTa karavA mATe, dhana svajana ke pAMceya IndriyonA viSayonuM tema ja zarIranA rUpa lAvaNyAdinuM vAstavika koI ja prayojana nathI. sAcI hakIkta to e che ke e badhA parapadArtho che, svasvarUpanA avarodhaka che, svasvarUpano AvirbhAva karavA mATe vijJabhUta che. e parapadArthono saMyoga IcchanIya nathI, saMsAranuM kAraNa che. evA parasaMyogathI zuM AtmAno utkarSa thAya? cidAnandamaya AtmA kyAre paNa parapadArthonA saMyogathI utkarSano Azraya nahi bane.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte kSayopazamabhAvanA guNonI apekSAe ke audayikabhAvanA te te parapadArthonI apekSAe AtmAno utkarSa bhale nA hoya paraMtu kSAyikabhAvanA AtmAnA guNone AzrayIne to AtmAno utkarSa hoya ne ? - A zakkAnA samAdhAnamAM jaNAvAya che - zuddhAH pratyAtmasAmyena, paryAyAH paribhAvitAH / azuddhAzcApakRSTatvAn notkarSAya mahAmuneH / / 18-6 // "karmanA kSayathI AvirbhAva pAmelA AtmAnA te te zuddha paryAyo dareka AtmAmAM samAna che ane karmanA udayAdithI paradravyAdinA saMyoge prApta thayelA azuddha paryAyo svayaM apakRSTa (nIcA) hovAthI te te zuddha ke azuddha paryAyo mahAmunionA utkarSa mATe thatA nathI." - Azaya e che ke AtmAnA zrI kevalajJAna zrIkevaladarzanAdi sarva guNo dareka AtmAmAM samAna che. karmanA udayAdinA kAraNe te te kAle teno AvirbhAva ochA-vadhatA pramANamAM hoya : e bane. parantu jJAnAvaraNIyAdi karmanA kSayathI prApta thayelA zrIkevalajJAnAdi guNone laIne te te avasthAomAM dareka AtmAmAM koI ja pharaka paDato nathI. koI koInI apekSAe zreSTha nathI ke kaniSTha nathI. badhA ja samAna che. AtmAthI sarvathA vilakSaNa evA jaDa padArthonI apekSAe AtmAnI zreSThatA koI vicAratuM nathI. evI zreSThatA vicAravAnI hoya paNa nahi. karmanA udayAdine laIne AtmAnI te te zubha paNa avasthAo azuddha paryAyo svarUpa che. jaDa evAM karmonA (padravyanA) saMyogathI utpanna thayelA, jIvanA devAdipaNAnA paNa paryAyo azubha na lAge to ya azuddha to che ja. AtmAnA zuddhasvarUpane DhAMkI denArA te paryAyone laIne AtmAno utkarSa; mahAmunione hoto nathI. parasaMyogathI AtmAnA utkarSane mAnanArA kharekhara to mahAmunio nathI, parantu ajJAnI che. sojA AvavAthI zarIrane puSTa mAnanArA jema ajJAnI che, tema parasaMyogathI AtmAne utkRSTa jonArA AtmajJAnI nathI, paraMtu AtmajJAnathI rahita che. tethI AtmajJAnI banavA mATe AtmaprazaMsAthI dUra rahevA jaNAvAya che : kSobhaM gacchan samudro'pi, svotkarSapavaneritaH / guNaughAn bubudIkRtya, vinAzayasi kiM mudhA // 18-7 // (15)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ''samudrajevo (maryAdAzIla) hovA chatAM paNa svotkarSa-svaprazaMsA svarUpa pavanathI prerAIne kSobhane pAmato guNanA samudAyone parapoTA banAvIne vyartha zA mATe vinAza pamADe che.'' samudra, pavananA kAraNe parapoTAvALo bane che. samudranI bahAra javAthI teno vinAza thAya che. pavanathI kSubdha thayelA samudranuM pANI e rIte bahAra javAthI nAza pAme che. parantu pavana vinA zAnta sAgaranuM pANI nAza pAmatuM nathI. svabhAvathI ja zAnta samudra maryAdAzIla hovA chatAM pavanane kAraNe potAnA pANIno nAza kare che. tyAM to bIjo koI upAya nathI. kudaratI rIte ja e banatuM hoya che. dRSTAntanuM tAtparya eTaluM ja che ke sahaja rIte ke ApaNI IcchAthI, parane paravaza banavAthI ApaNA ja guNonI hAni thAya che. AtmAne uddezIne ahIM jaNAvyuM che ke AtmA samudra eTale ke maryAdAzIla che. guNonuM nidhAna che. ratnatrayInI anupama ArAdhanA karavA pragaTa thayelA e jJAnAdi guNo hovA chatAM puNyanA udayathI ke karmanA kSayopazamAdithI prApta thayelA mAna-sanmAnAdi ke labdhio vagere svarUpa bAhya bhAvone laIne potAnI jAtane mahAna mAnavAnuM kArya AtmA karyA kare che. AtmaprazaMsA svarUpa A pavanathI prerAyelA, potAnA guNonA samudAyane parapoTA jevo banAvIne teno nAza karato hoya che, je mahAmunio koI paNa hAlatamAM nA kare. svabhAvathI ja zuddha buddha niraMjana ane nirAkAra svarUpane varelo AtmA dhIra ane gaMbhIra che. karmAdi parapadArthanA saMyogathI prApta thayelA audayikAdi bhAvothI phulAI javAnuM vAstavika koI ja kAraNa nathI. anantajJAnAdiguNono svAmI AtmA te te audayikAdi bhAvone laIne chIcharo kaI rIte bane ? AtmAnuM ajJAna ja AtmaprazaMsAnuM mukhya kAraNa che. atyanta tuccha ane vinazvara evA parapadArthothI potAne mahAna mAne ene kyAre paNa utkRSTa padArtho maLe nahi. mahAmuni bhagavantone sudRDha AtmajJAna hovAthI AtmaprazaMsAthI teo sarvathA dUra rahe che. teo sArI rIte samaje che ke AtmaprazaMsA AtmAnA guNono nAza karanArI che. yogIjano AtmajJAnI hovAthI teo parapadArthonI pratye taddana udAsIna hoya che. tethI para padArthonA kAraNe potAnA utkarSanI kalpanA paNa teo karatA nathI. arthAd parapadArtho pratyenI udAsInatA anAtmaprazaMsAnuM kAraNa che : te parokSa rIte jaNAvAya che - 16
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirapekSAnavacchinnAnantacinmAtramUrtayaH / yogino galitotkarSApakarSAnalpakalpanAH // 18-8 // "apekSAthI rahita sarvadezamAM ane sarvakAlamAM rahenAra jJAnamAtra svarUpa jenuM che evA ane utkarSa apakarSanI ghaNI kalpanAo jemanI nAza pAmI che evA yogIjano hoya che." - Azaya e che ke sAmAnya rIte yoganI sAdhanAmAM lIna banIne anekAneka mahAsiddhione prApta karelA yogIjanone AtmajJAna paNa prApta thayeluM hoya che. zuddha cetanAnA dhyAnamAM magna banelA temane koInI apekSA nathI. kAraNa ke AtmajJAna mATe zarIrAdi parapadArthonI apekSA nathI ane AtmA ke tenA jJAnAdi guNo to yogI janothI bhinna nathI. tethI AtmajJAna nirapekSa che. tema ja parapadArthanI apekSA na hovAthI tenA koI deza nathI. zarIrAdi parapadArthone AzrayIne AtmajJAna thatuM nathI. jene AzrayIne jJAna hoya che, tenAthI te avacchinna kahevAya che. AtmajJAnano evo koI Azraya na hovAthI sadAne mATe te anavacchinna che. tema ja teno nAza thato na hovAthI ananta che. AvA prakAranuM nirapekSa anavacchinna ane ananta jJAnamaya jemanuM svarUpa che, evA yogIjano jIvamAtrane te svarUpe jue che. tethI A utkRSTa che ane A kaniSTha che' .. ityAdi svarUpa aneka kalpanAothI teo rahita che. jIvamAtrane zuddhasvarUpe jonArA yogIjanone evI utkRSTa ke apakRSTanI kalpanA karavAnuM koI ja kAraNa nathI. sAmAnya mANaso paNa koInI karmajanya avasthAone joIne utkRSTa ke apakRSTanI kalpanA karatA nathI, to AtmajJAnI yogIjano to e kaI rIte kare ? ane jIvamAtranA zuddha svarUpane joIne AtmaprazaMsAthI dUra rahI anantajJAnI bhagavantoe darzAvelA te zuddhasvarUpane prApta karavA ApaNe sau prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA..... // iti zrIjJAnasAraprakaraNe'STAdazamanAtmazaMsASTakam //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate zrIjJAnasAraprakaraNa ekonaviMzaM tattvadRSTyaSTakam / 19 A pUrve AtmaprazaMsA-abhimAnano tyAga karavAnuM jaNAvyuM, je tattvadRSTinI prAptithI ja zakya che. te te vastunA vAstavika svarUpanA jJAnane tattvadaSTi kahevAya che. mithyAjJAnanA kAraNe athavA apUrNa jJAna(ajJAna)nA kAraNe AtmaprazaMsA thatI hoya che. tattvadaSTithI svaparano vAstavika bodha thAya che. tethI ajJAnAdimUlaka AtmaprazaMsAno saMbhava raheto nathI. e AzayathI tattvadaSTinuM nirUpaNa karAya che H rUpe rUpavatI dRSTi, rdRSTvA rUpaM vimuhyati / majjatyAtmani nIrUpe tattvadRSTistvarUpiNI / / 19 - 1 / / ''rUpane joIne rUpane vize rUpavatI dRSTi moha pAme che. parantu tattvadaSTi to arUpI hovAthI rUparahita evA AtmAmAM lIna-magna bane che.'' Ama to dRSTi jJAna svarUpa che ane jJAna arUpI che. chatAM ahIM dRSTine rUpavatI jaNAvI che ane rUpathI rahita varNavI che, te tenA viSayane laIne che. paudgalika mUrta dravyone jyAre dRSTi grahaNa kare che tyAre te dRSTi rUpavatI hoya che. AvI dRSTine jyAre paNa rUpAdi viSayonI prApti thAya che, tyAre te rUpAdi padArthomAM ja moha pAme che. mAtra paudgalika viSayonuM grahaNa te niraMtara karyA kare che. parantu jyAre te dRSTi rUparahita AtmAdinuM grahaNa kare che tyAre te dRSTi rUparahita manAya che. pudgalanA saMbandhano tyAga karI zuddha AtmasvarUpamAM magna banelI e tattvadaSTi che. para padArtho uparathI dRSTi khasI jAya to AtmAmAM dRSTi magna banI zake. parantu sadAne mATe para padArthonuM darzana karatA rahevAthI Atmadarzana karavAno prasaMga ja Avyo nathI. bAhyadRSTie jaNAtI sArI vastuo abhyantara vastuo tarapha najara paNa mAMDavA detI nathI. bAhya vastuone jovAnuM aTake to abhyantara vastuo tarapha najara vaLe. jIvano anAdikALano svabhAva (saMskAra) ja evo che ke potAnuM je che te jovAnuM na game. karoDopati hoya, cAra karoDanA phleTamAM raheto hoya, chellAmAM chellI DhabanI cIja vastuo potAnI pAse hoya chatAM ya evA jIvone paNa rastA uparanI vastuo jovAmAM rasa cikAra hoya che. bAhya vastuomAM paNa potAnI ane pArakAnI vastuomAM jo ATalo pharaka paDato hoya to abhyantara 18
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ je vastuo che, tene jovAnI vAta ja kyAM rahe? ApaNI pAsenuM paNa jovAnuM na game to ApaNuM jovAnuM kaI rIte zakya bane? mananI ghaNI ja vicitratA che. ene zuM joIe che, eno ApaNane khyAla ja Avato nathI. ApaNI pAse sArAmAM sArI cIjo hoya to paNa kharAba cIjonI pAchaLa bhaTakavAnuM cAlyA ja kare che. sAva nAnA chokarAo jevuM che. moMghAM dATa ramakaDAM gharamAM paDyAM hoya to paNa temane dhULamAM ja ramavAnuM game. mananI upekSA karIne jJAnInI vAtano vicAra karatA thaIe to tattvadaSTi prApta thaI zake ane rUpavatI daSTino tyAga thaI zake. rUpavatI daSTinuM ane tatvadaSTinuM svarUpa varNavAya che : bhramavATI bahirdRSTibhraMmacchAyA tdiikssnnm| abhrAntastattvadRSTistu, nAsyAM zete sukhaashyaa||19-2|| - "bAhyadaSTi bhramanI vADI (nAnA bagIcA) jevI che. tenAthI je jovAya che te bhramanA prakAza svarUpa che. tattvadaSTi to bhramathI rahita che. sukhanI AzAthI te bhramavATikAmAM sUto nathI." Azaya e che ke sva (AtmAdi) para (zarIrAdi) padArthamAtrane bAhyadaSTithI jovAmAM Ave che. tyAre te te vastumAM aneka vikalponuM grahaNa thatuM hoya che, je moTA bhAge avAstavika ane apUrNa hoya che. jyAM paNa vAstavikatA jaNAya che tyAM ghuNAkSaranyAye te hoya che. paramArthane AzrayIne te hotI nathI. tethI samajI zakAze ke bAhyadaSTi bhramanI vADI che. te daSTithI thanAruM jJAna, bhramanI chAyA jevuM arthAt bhramanA prakAza jevuM che. avAstavika sAdhanathI thanAruM jJAna vAstavika na hoya-e spaSTa che. abhyantaradaSTi bAhyadaSTithI taddana ja viparIta che. tenAthI joIne svapara padArthono nirNaya karavAmAM Ave to te vAstavika hoya che, bhramasvarUpa hoto nathI. kAraNa ke te tatvadaSTithI thayo che. tattvadaSTithI thayelo bodha tAtvika ja hoya. AvI tattvadaSTinA AzrayabhUta AtmAo bhramathI rahita hoya che. teo sukhanI AzAthI bahirdaSTimAM sUtA nathI. tAtparya spaSTa che ke tattvadaSTine pAmelA sAdhu mahAtmAo bAhyadaSTimAM ramatA nathI. sAmAnyathI jIvo sukhanI IcchAthI sukhanA sAdhanarUpe viSayonuM grahaNa kare che ane duHkha nahi bhogavavAnI IcchAthI duHkhanA sAdhanabhUta aniSTa viSayono tyAga ( 19
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che. temAM temanI bAhyadaSTi mukhyapaNe hetu che. ApaNane je ISTa ke aniSTa hoya te bIjAne ISTa ke aniSTa na paNa hoya. tethI vastutaH viSayomAM ISTatva ke aniSTatva che nahi. ApaNI mananI kalpanA mAtra te che. e rIte viSayone sukha-duHkhanA sAdhana tarIke jANavA mAnavA ane grahaNa karavA ke choDavA : e bhrAMti che. bAhyadaSTithI vastune jovAthI dareka viSayamAM koI ne koI prakAre bhrAnti hoya che. tethI bAhyadaSTi bhramanI vADI che. tattvadaSTimAM koIpaNa viSayamAM bhramano abhAva che. tethI tenA vaDe viSayAdine jevAthI mAnavAthI ane grahaNa karavAthI ke choDavAthI bhrAntino abhAva thAya che. kAraNa ke tattvadaSTi vastutattvane anusare che, kalpanAne anusaratI nathI. bAhyadaSTi to kalpanAne anusaratI hovAthI bhramamUlaka che. AthI ja tattvadaSTivALA bhramarahita AtmAo sukhanI AzAthI bAhyadaSTimAM sUtA nathI arthA ramatA nathI. koI vAra pUrvakarmanA udayathI bAhyadaSTimAM vartatA jaNAya to paNa temAM ramatA nathI. bAhya padArthone jevA chatAM tattvadaSTivALA AtmAono vairAgya TakI rahe che te jaNAvAya che : grAmArAmAdi mohAya, yad dRSTaM bAhayA dRzA / tattvadRSTyA tadevAnta taM vairAgyasampade / / 19-3 // "bAhya daSTithI joyelA gAma udyAnAdi viSayo AtmAne mohanAM kAraNa bane che. tattvadaSTithI joyelA te ja AtmAnA viSaya banelA, vairAgyanI prAptinAM kAraNa bane che." bAhyadaSTivALA ke abhyattaradaSTivALA : baMnne AtmAo gAma udyAna vagerene jotA hoya che. paraMtu bAhyadaSTithI gAma udyAna vagere bAhya padArthone jonArAne te te padArtho keTalA sArA che, keTalA kharAba che, anukULa che pratikULa che, kAmanA che nakAmA che ane priya che apriya che.... ItyAdi svarUpe jaNAya che. tethI temAM rAgadveSa thavAthI te padArtho bAhyadaSTivALA AtmAone mohanAM kAraNa bane che. abhyantara daSTithI AtmAne anulakSI jonArAne sArI rIte samajAya che ke zuddha caitanyAdi svarUpa evA mArAthI gAma udyAnAdi tamAma padArtho taddana bhinna che. mAre enI sAthe koI paNa prakArano saMbaMdha nathI. AtmAnA jJAnAdi guNonA AvirbhAva mATe bAhya padArtho sAdhaka paNa nathI ane bAdhaka paNa nathI. sva svamAM lIna che ane para paramAM lIna che. tethI viSayomAM rAga-dveSa karavAnuM koI prayojana nathI. game tevI paristhitimAM sva, sva maTIne para nahi bane ane para, para maTIne sva nathI banavAnuM... (20)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagereno pUrNa khyAla hovAthI gAma ArAmAdi bAhya padArtho AntaradaSTi(tattvadaSTi)thI jovA chatAM tatvadaSTivALAne vairAgyasampadAnI prApti thAya che. dazya eka ja che. jenArAnI daSTi judI judI hovAthI ekane mohanI prApti thAya che ane bIjAne vairAgyanI prApti thAya che. phalabhedamAM daSTibheda kAraNa che. gAma ane udyAnAdine AzrayIne daSTibhedanuM varNana karIne strIne AzrayIne tenuM varNana karAya che : bAhyadRSTeH sudhAsAra-ghaTitA bhAti suNdrii| tattvadRSTestu sA sAkSAviNmUtrapiTharodarI // 19-4 // "bAhyadaSTivALA jIvone strI amRtanA sArathI ghaDelI jaNAya che. tattvadaSTivALAne to te strI sAkSAt viSTA ane mUtranI hAMDalI jevA peTavALI jaNAya che." bAhyadaSTivALA jIvo vastunA bAhyasvarUpane ja jotA hoya che. vastunA abhyantara svarUpano teo vicAra ja karatA nathI. tethI strIne teo e rIte jue che ke jethI temane te strI amRtanA sArathI ja jANe ghaDelI hoya evI jaNAya che. jevI temanI daSTi che, tevuM temanuM jJAna che. bAhya daSTithI strInuM bAhya zarIra ja joIne strInI suMdaratA varNave che. cAmaDInI aMdaranuM svarUpa kevuM che - e teo jotA nathI. tattvadaSTivALA AtmAo potAnI tattvadaSTithI strInA zarIrane malamUtranI hAMDalI jevuM taddana apavitra azucimaya jue che. zuddha Atmatattva hovA chatAM karmanI viSamatAne laIne kevI vicitra avasthAne anubhavavI paDe che : eno vicAra tattvadaSTithI thAya che. tethI strInA te zarIrane joyA pachI paNa moha thato nathI.. vairAgya TakI rahe che. dareka vastunuM svarUpa bAhya ane abhyattara prakAre be prakAranuM rahevAnuM. tattvadaSTithI teno vicAra karavAmAM Ave to vAstaviktAnuM bhAna thavAthI vivekane jALavI zakAya che. ane rAgadveSathI dUra rahI zakAya che. vastu svasvarUpe svastha hoya che. tene te svarUpe jovAthI ApaNe svastha rahI zakIe chIe. tattvadaSTithI ja te zakya che. bAhyadaSTithI jovAthI vastunuM svarUpa jaNAze nahi. je jaNAze te vastunuM svarUpa nahi hoya, virUpa haze. tene svarUpa mAnIne bAhyadaSTivALA AtmAo pade pade moha pAmatA hoya che. mohane dUra karavA abhyantaradaSTi keLavyA vinA cAle evuM ( 21
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. samagra jagata sAme jonArA paNa AtmAnI sAme nathI jotA - e bAhyadaSTino prabhAva che. tattvadaSTimAM evuM nathI banatuM. Atmadarzana thavAthI jagatanA darzananI apekSA ja rahetI nathI. A rIte tattvadaSTivALA AtmAo strInA zarIrane ja nahi, potAnA zarIrane paNa apavitra jue che. tethI svazarIramAM paNa rAga karavAno prasaMga Avato nathI.... te jaNAvAya che. arthAd strInA zarIra pratye jema rAgano saMbhava nathI. kAraNa ke te apavitra che, tema zarIramAtra azucimaya hovAthI tenI pratye paNa rAga thavAnuM koI kAraNa nathI-te jaNAvAya che : lAvaNyalaharIpuNyaM, vapuH pazyati bAhyadRg / tattvadRSTiH zvakAkAnAM, bhakSyaM kRmikulAkulam // 19-5 // "bAhyadaSTivALA AtmAo zarIrane, lAvaNyanA tarajhathI pavitra thayeluM jue . che. tattvadaSTivALA AtmAo zarIrane, kUtarA ane kAgaDAdinA bhakSya ane kRmionA samudAyathI vyApta svarUpe jue che." Azaya e che ke A zarIra, azucithI baneluM che. azucithI pUrNa che ane game tevI uttama vastune potAnA saMparkathI azucimaya banAvanAruM che. nirantara nava chidromAMthI durgandhI rasa emAMthI vahyA ja kare che. Ama chatAM bAhyadaSTivALA AtmAone zarIranI bahAranuM lAvaNya joIne zarIra pavitra jaNAya che. A AtmAo mAtra zarIranI bahAranI ja avasthAne joyA kare che. tenuM bAhyasvarUpa game teTaluM sAruM jaNAtuM hoya topaNa te azucithI yukta che. mAtra zarIranI cAmaDInuM AvaraNa hovAthI azuci dekhAtI nathI. zrImallinAtha bhagavAne potAmAM Asakta banelA puruSone potAnI pratimAmAMthI AvatI durgandhanuM jJAna karAvIne pratibodhyA hatA. bAhyadaSTivALA AtmAo zarIranA bAhyasvarUpane joIne temAM Asakta bane che. paraMtu tattvadaSTivALA AtmAo tenA abhyantara svarUpane joIne sanakumAra cakravartInI jema virakta bane che. teo sArI rIte samaje che ke zarIramAM jyAM sudhI AtmA che tyAM sudhI ja tenI zobhA che. temAMthI AtmA jato rahe eTale jaDa banI gayelA zarIranI koI ja kiMmata nathI. kUtarA ane kAgaDA vagere prANIo mATe khAvA yogya banI jAya che. tema ja A zarIramAM kRmi vagere jIvone samudAyo che. tethI karmanI upAdhithI utpanna thayeluM A zarIra aneka upAdhiothI bhareluM che. temAM rAga karavAnuM koI kAraNa nathI. zarIrane AzrayIne bAhyadaSTi ane tatvadaSTimAM je pharaka che, te varNavIne have hAthI ghoDA vagerene AzrayIne te jaNAvAya che : (22)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gajAzvairbhUpabhavanaM, vismayAya bahirdRzaH / . tatrAzvebhavanAt ko'pi, bhedastattvadRzastu na // 19-6 // hAthI ghoDA vagerethI yukta rAjabhavana bAhyadaSTivALA AtmAone Azcarya mATe thAya che. tattvadaSTivALA AtmAone rAjabhavanamAM ane hAthIghoDAothI yukta evA vananI apekSAe koI vizeSa jaNAto nathI." - Azaya e che ke rAjabhavane hAthI ghoDA vagerenI samRddhi ghaNI hoya che. te joIne bAhyadaSTivALA manuSyone Azcarya thAya che. temane lAge che ke puNyodaya ghaNo che. ATalI samRdidha bIje jovA nA maLe. adbhuta che sAmrAjya.... ItyAdi rIte bAhyadaSTivALA jIvo hAthI ghoDA vagere samRddhine joIne Azcarya anubhave che. bAhyavastuothI ja puNyaprabhAva mApavAnI temanI dRSTi hoya che. tethI AtmAnI samRddhine joI ja zakatA nathI. - tattvadaSTivALA AtmAone to AtmAnI samRddhino pUrato khyAla hovAthI teo e rIte bAhyadaSTithI sampattino vicAra karatA nathI. hAthI ghoDA vagere to jema rAjabhavanamAM che tema vanamAM paNa che. tethI temane rAjabhavanamAM ane vanamAM koI vizeSatA jaNAtI nathI. tattvadaSTi prApta thayA pachI rAjabhavanamAM ane vanamAM koI ja vizeSatA jaNAtI nathI-e viSayamAM eka laukika daSTAnta yAda rAkhavA jevuM che. eka rAjAnI pAse eka saMnyAsI Avyo. teno dedAra joIne rAjAe tene kahyuM ke - A rAjamahelamAM rahevA mATe tane je joIe te jagyA ApuM. A mATInA ThIkarAnA badale koI dhAtunuM pAtra vAparavA mATe rAkhI le. A jhADa-pAnanAM vastronA badale kapaDAnAM vastro paherI le ane rAtre UMghavA mATe gAdI tane ApuM. e sAMbhaLIne saMnyAsIe rAjAne kahyuM ke - rAjan ! mAre rahevA mATe vRkSa nIce jagyA che. mATInA A ThIkarAmAM ApanI jema ja huM bhojana karIne tRpta thAuM chuM. mulAyama rezamI vastrothI ApanA zarIranI lAja rahe che. tema A mArAM jhADa-pAnanAM vastrothI paNa mArA zarIranI lAja rahI jAya che ane ApanI komala zayyAmAM jema Apane UMgha AvI jAya che, tema mane paththaranI zayyAmAM paNa UMgha AvI jAya che. to pachI Apa rAjA cho ane huM bhikhArI chuM - Avo bheda zA mATe? vastutaH rAjan ApaNA baMnnemAM koI ja vizeSatA nathI. chelle rAjAe saMnyAsIne kahyuM ke huM ApuM chuM, to laI le; mArA jevo ApanAro nahIM maLe. tyAre saMnyAsIe kahyuM ke rAjan! ApanA jevA ApanArA to bIjA maLI raheze. paNa mArA jevo nA pADanAra nahIM maLe. kahevAnuM 2.2
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAtparya eTaluM ja che ke paramapadanI sAdhanAmAM bAhya padArthonI AvazyakatA nathI. tattvadaSTithI padArthamAtranI vicAraNA karavAthI AtmalakSI banI zakAze. tattvadaSTi ane bAhyadRSTine oLakhavA mATenAM liGga jaNAvAya che - - bhasmanA kezalocena, vapurdhRtamalena vA / mahAntaM bAhyadRgvetti, citsAmrAjyena tattvavit / / 19-7 / / 'zarIra upara coLelI rAkha vaDe, vALano loca karavA vaDe athavA zarIra upara dhAraNa karAyelA mela vaDe 'A mahAtmA che.' ema bAhya dRSTivALA jIvo mAne che ane jJAnanA sAmrAjya vaDe 'A mahAtmA che.' - ema tattvanA jANakAra mAne che.' bAhyadaSTivALA jIvo, mAtra bAhyavastuo jotA hoya che. tethI teo bIjA AtmAonI mahAnatAne paNa bAhya liMgo dvArA ja mAnI le che. zarIre rAkha coLelI hoya, mastakAdinA vALano loca karyo hoya ane zarIra upara mela hoya evA lokone bAhyadaSTivALA jIvo mahAna mAne che. teo e vicAratA nathI ke zarIre rAkha coLavI, vALano loca karavo ane zarIra upara mela ghAraNa karavo vagere lakSaNo to je mahAna nathI evA jIvomAM paNa hoya che. game te mANasa evAM lakSaNo dhAraNa karI zake che. eTalAmAtrathI e lokone mahAna mAnavAnuM ucita nathI. tattvanA jANakAra jJAnanA sAmrAjyane laIne tenA svAmIne mahAna mAne che. jeo potAnA jJAnAdiguNomAM lIna che, teo mahAna che. para vastunA kAraNe jo mahAnatA varNavavAnI hoya to kharI rIte te paravastunI mahAnatA che, potAnI mahAnatA nathI, aupAdhika mahAnatA che. paravastunI jemAM AvazyakatA nathI, tevI mahAnatA potAnA jJAnAdi guNomAM che. tattvanA vidvAnane vAstavika mahAnatAno pUrNapaNe khyAla hovAthI teo paravastune laIne koIne paNa mahAna mAnatA nathI. AtmAnA jJAnAdi guNone laIne te te mahAtmAone teo mahAna tarIke jANe che. bAla jIvo bAhya liMgone joIne, madhyama kakSAnA jIvo bAhya AcArane joIne ane paMDito Agamatattva joIne tattvano nirNaya karatA hoya che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM paNa A vAtane prakArAntarathI jaNAvI che. mAthuM muMDAvAthI zramaNa kahevAto nathI. kArano jApa karavAthI brAhmaNa kahevAto nathI. araNyamAM rahevAthI muni kahevAto nathI ane ghAsanAM vastro paheravAthI tApasa thavAya nahi, parantu samabhAvathI zramaNa thAya che, brahmacaryathI brAhmaNa kahevAya che. jJAnathI muni kahevAya che ane tapathI tApasa kahevAya 24
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. AthI samajI zakAze ke bAhya liMgo AtmasvarUpanA AvirbhAva mATe kAraNa nathI. e hoya ke na paNa hoya to ya AtmasvarUpano AvirbhAva nathI paNa thato. abhyantara dRSTi ja AtmAnA AvirbhAva mATe kAraNa che. ene laIne ja mahAnatAnuM jJAna karavuM joIe. tattvadaSTine pAmyA pachI te dRSTine pAmelA jIvo bIjA jIvonI pratye paNa upakAra karavA mATe samartha bane che te jaNAvAya che : na vikArAya vizvasyopakArAyaiva nirmitAH / sphuratkAruNyapIyUSavRSTayastattvadRSTayaH / / 19-8 / / ''jemAMthI karuNA svarUpa amRtanI varSA pragaTa thAya che evA tattvadaSTivALA puruSo vizvanA upakAra mATe nirmANa karAyelA che, vikAra mATe nirmANa karAyA nathI.'' kahevAno Azaya e che ke anAdikALathI ApaNe bAhyadaSTivALA hatA. bhavanistAraka pU. AcAryabhagavantAdinA pAvana paricayamAM AvavAthI grahaNazikSA ane Asevana zikSA prApta thavAthI kramAnusAra tattvadaSTi prApta thatI hoya che. AthI pU. AcArya bhagavantAdi dvArA tattvadaSTivALA nirmANa karAya che - ema jaNAvAya che. 'jJAna gurvAdhIna che.' e ApaNe jANIe chIe. 1 A rIte tattvadaSTivALA nirmANa karAyelA puNyapuruSo vizva upara upakAra kare che. potAnI jevA tattvadaSTivALA bIjAne paNa banAve che. je dRSTi bIjAne nathI maLI ane potAne maLI che, te dRSTi bIjAne je rIte maLe te rIte teo prayatna kare che. tattvadRSTi rAgadveSa vadhAravA mATe nathI, parantu jagatanA jIvo upara upakAra karavA mATe che... ante anAdikALanI bAhyadaSTino parityAga karI tattvadaSTine prApta karavA prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA... / / iti zrIjJAnasAraprakaraNe tattvadRSTyAkhyamekonaviMzamaSTakam / / 25
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate zrIjJAnasAraprakaraNe viMzatitamaM sarvasamRddhyaSTakam / 20 A pUrve tatvadaSTinuM nirUpaNa karyuM. prasadgathI bAhyadaSTinuM paNa nirUpaNa karyuM. tattvadaSTine AzrayIne sakala padArthone jovAmAM Ave to paNa bAhyasamRddhi AtmAmAM na hovAthI tenAthI zUnya evA AtmAnA nirIkSaNamAM AnaMda kaI rIte Ave - evI zaMkAnA samAdhAna mATe AtmAmAM ja sarvasamRddhine jaNAvAya che - bAhyadRSTipracAreSu, mudriteSu mahAtmanaH / sAvAvamAso, purA: sava: samRdhaya: ra0-1 "bAhyadaSTinI viSayone vize thatI pravRttine rokavAthI mahAtmAone AtmAmAM ja badhI samRdhio pragaTa thayelI jaNAya che." - Azaya e che ke tattvadaSTinI prApti pUrve AtmA bAhyadaSTithI ja vastumAtrane joto hato. tethI bAhya viSayomAM ja bAhyadaSTinI pravRtti ke nivRtti thatI hatI, AtmA ke tenA jJAnAdi guNone vize tenI pravRtti hatI nahi. tethI bAhya sthAnomAM tene samRddhi jaNAtI hatI. potAne choDIne anyatra badhe ja samRddhi joIne jIvane bAhya sthAnomAM ja rati hatI. paraMtu tattvadaSTi prApta thavAthI bAhyadaSTinI viSayo taraphanI pravRtti aTakI jAya che. ene laIne svane choDIne bIje jovAnuM thatuM nathI. atyAra sudhI bAhya sthAnomAM je samRddhi dekhAtI hatI tenA karatAM zreSTha samRddhi spaSTarUpe AtmAmAM dekhAya che. tattvadaSTino e camatkAra che. duniyAnI badhI ja samRddhi AtmAnI samRddhinI apekSAe atyanta tuccha lAgavA mAMDI. bIjI rIte to ema ja lAgavA mAMDyuM ke AtmAnI samRddhimAM e badhI ja samRddhi samAI gayelI che. AtmAnI samRddhinA darzanathI - anubhavathI bAhyasamRddhinuM koI prayojana ja rahetuM nathI. AtmasvabhAvano AvirbhAva karavA mATe AtmasamRddhi samartha che. bAhyasamRddhi tenA mATe taddana ja asamartha hovAthI nirupayogI che. bAhyasamRddhi karmanA udayathI ke kSayopazamabhAvathI prApta thAya che. AtmAnI samRddhi karmanA kSayathI prApta thAya che. kSAyika avasthAnI apekSAe lAyopazamika ke audayika avasthA koI paNa rIte zreSTha nathI. tattvadaSTi jene prApta thaI che tene teno cokkasa khyAla che. tethI ja teo bAhya samRddhi, AtmasamRddhimAM spaSTarUpe dekhe che. 26
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhyasamRddhi AtmasamRddhimAM mahAtmAo je rIte anubhave che te jaNAvAya che : samAdhi nandanaM dhairya, dambholiH samatA zacI / jJAnaM mahAvimAnaM ca, vAsavazrIriyaM muneH // 20-2 / / "samAdhisvarUpa naMdanavana che, dhairya svarUpa ja che, samatA svarUpa IndrANI che ane jJAnasvarUpa mahAvimAna che - A munimahAtmAnI IndrasambandhI lakSmI che." - ahIM sauthI prathama IndralaMbandhI bAhyasamRddhine AzrayIne AtmAnI samRddhimAM mahAtmAo je anubhave che, tenuM varNana karyuM che. muni mahAtmA Indra jevA che. teo IndrasambandhI lakSmIno anubhava kare che. IndranI samRddhimAM temanI pAse pharavA mATe naMdanavana che. zatruno nAza karavA mATe ja che. patnI tarIke IndrANI che ane rahevA mATe mahAvimAna che. AvI samRddhine ImahArAjA bhogave che. muni mahAtmAo paNa evI samRddhino anubhava niraMtara kare che. dhyAtA dhyeya ane dhyAnanI ekatA svarUpa samAdhi che, je dhyAnanuM phaLa che. AvI samAdhimAM muni mahAtmAo pharatA hoya che. naMdanavanamAM pharIne je Anandano anubhava Indra kare che tenAthI atyadhika AnaMdano anubhava, samAdhimAM pharavAnA kAraNe muni mahAtmA kare che. Indra mahArAjA jema vajathI potAnA zatruo upara vijaya prApta kare che, tema muni mahAtmA khUba ja dhairyathI pariSaho upasarga ane rAgadveSAdi upara vijaya prApta kare che. Indra mahArAjAnI IndrANInI jema muni mahAtmAnI samatA strI che. samatAnA sAnnidhyathI munimahAtmAne para padArthomAM rAga dveSa thatA nathI. sarvotkRSTa pariNatinI vidyamAnatAmAM apakRSTa pariNatino saMbhava nathI. sarvotkRSTa pAtra ApaNI pAse hoya to bIjAM badhAM pAtro akiMcikara che, te badhAM upekSaNIya ja bane che. Indra mahArAjAne rahevA mATe jema moTuM vimAna che, tema muni mahAtmA yathArthIvabodhasvarUpa jJAnamAM nirantara ramatA hoya che. AtmajJAnamAM lIna rahenArAne bhaya zoka ke upadravAdino saMbhava nathI. sarvathA ane sarvadA surakSita mahAtmAo, mahA vimAnamAM rahenArA IndrAdi karatAM atyadhika AnaMdane anubhave che. jJAnasvarUpa mahAvimAnanuM sAmarthya adbhuta che. A rIte IsaMbandhI lakSmIno anubhava karatA muni mahAtmAo vastutaH Indra che. have A lokasambandhI cakravartInI cakravartIpaNAnI -(27)
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ samRddhino anubhava karavAthI muni mahAtmAo ja sAkSAt cakravartI jevA che te jaNAvAya che - vistAritakriyAjJAnacarmacchatro nivArayan / mohamlecchamahAvRSTiM, cakravartI na kiM muniH? // 20-3 // kriyA ane jJAna svarUpa carmaratna ane chatraratna jemaNe vistRta (phelAvela) karyuM che evA, mohasvarUpa svecche karelI mahAvRSTinuM nivAraNa karanArA muni mahAtmA zuM cakravartI nathI?" - Azaya e che ke cakravartInAM cauda ratnomAM "carmaratna' ane chatraratna' : e be ratno che. e ratnonA prabhAve cakravartI daityo dvArA karAyelI mahAvRSTithI potAnI senAnI rakSA kare che. nIcethI ke uparathI koI paNa rIte pANI vagereno upadrava thato nathI. potAnA e banne ratnone vistRta (pahoLA) karIne . cakravartI potAnA parivArAdinI rakSA kare che. AvI rIte ja munibhagavanto pAse kriyA ane jJAna svarUpa carmaratna ane chatraratna che. tene vistArIne munimahAtmA, mohasvarUpa svecche karelI duSTa vAsanAonI mahAvRSTine nivAre che. jJAna ane kriyAno suyoga thavAthI duSTa vAsanAo nAza pAme che. navI pedA thatI nathI. mohanA kAraNe duSTa saMskAro utpanna thatA hoya che. enA nivAraNa mATe jJAna ane kriyA apratima sAdhana che. cakravartInA carmaratna ane chatraratnanA prabhAvano jene khyAla che teo jJAna ane kriyAnuM apratima sAmarthya sArI rIte samajI zake che. mohasvarUpa mleccha karelI kuvAsanA svarUpa mahAvRSTi bhayaMkara lAge ane tenAthI AtmAnI rakSA karavAnI bhAvanA jAge to jJAna ane kriyAnuM mahattva samajAze. muni mahAtmA jJAna ane kriyAne laIne cakravartI che. jJAna ane kriyAmAM tatpara rahenArA muni mahAtmAone moha naDato nathI. pUrNa zraddhA jJAna ane cAritranI kriyAmAM apramatta rahenArA teozrI mohano nAza karI duSTa vAsanAothI mukta banI rahe che ane bIjA lokone paNa muphata banAve che. jJAna ane kriyAnuM astitva mohanI mahAvRSTine nivAre che. mahAmunio "zeSanAga jevA che - te jaNAvAya che : navabrahmasudhAkuNDaniSThAdhiSThAyako muniH| nAgalokezavad bhAti, kSamAM rakSan prayatnataH / / 20-4 / / 28
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ "nava brahmacaryanI vADo svarUpa amRtanA kuMDamAM rahelA svAmI evA muni mahAtmA nAgalokanA svAmInI jema kSamAne prayatnapUrvaka dhAraNa karatA jaNAya che." - Azaya e che ke lokamAM prasiddha che ke A "kSamA' ne arthAt pRthvIne zeSanAga dhAraNa kare che. te nava amRtanA kuMDono svAmI che ane tyAM ja rahe che. nAgalokano te svAmI che. tenI jema ja muni mahAtmA paNa kSamA" eTale ke kSamAdharmane sArI rIte rakSe che - dhAraNa kare che. nava prakAranI brahmacaryanI vADImAM (maryAdAmAM) sArI rIte rahelA hovAthI teozrI navavADo svarUpa amRtakuMDanA svAmI che. A rIte muni mahAtmAmAM zeSa nAganuM sAmya jaNAvyuM che. zeSanAganI jema pU. munibhagavano prANa jAya topaNa kSamAdharmanuM pAlana kare che. sAmarthya hovA chatAM pratikAra karyA vinA ane koI paNa prakAranI dInatA vinA game tevA aparAdhane sahana karI levA svarUpa kSamA dharma che. - "strIo pazuo ke napuMsakonI jyAM vizeSa Ava-jA hoya tyAM muni mahAtmAoe rahevuM nahi." A brahmacaryanI pahelI vADa (maryAdA) che. "strInI sAthe vAta karavI nahi, "strInI jagyAe be ghaDI sudhI besavuM nahi.', "teNInA aMgopAMga nIrakhavA nahi,' dIvAlAdinA aMtare jyAM strI rahetI hoya tyAM paNa rahevuM nahi.' 'pUrve bhogavela viSayonuM smaraNa nahi karavuM,' 'snigdha AhAra vAparavo nahi, "nIrasa AhAra paNa pramANathI adhika vAparavo nahi ane zarIranI vibhUSA karavI nahi' - A nava brahmacaryanI vADonuM niraMtara pAlana karanArA munimahAtmAo ajarAmara sthAnane prApta kare che. amaraNa avasthAnuM je kAraNa che te amRtatulya hoya-e samajI zakAya che. tethI brahmacaryanI nava vADone ahIM amRtanA kuMDanI upamA ApI che. amRtanA nava nava kuMDonA jeo svAmI che, temane maraNano bhaya kaI rIte hoya? jemanuM maraNa TaLyuM hoya temane badhI ja samRddhio maLI che. amaraNAvasthA karatAM bIjI koI samRddhi moTI nathI ja-eno jemaNe khyAla rAkhyo che e mahAtmAo apramattapaNe kSamAdharmanI rakSA karatA hoya che. pramAdathI paNa krodha thaI na jAya : enuM satata dhyAna rAkhe che. covIse kalAka jeNe pRthvIne dhAraNa karavAnI che, te pramAda kare to zuM thAya : e ApaNe sArI rIte samajI zakIe chIe. AvI ja zeSanAga jevI avasthA pU. muni mahAtmAonI che. covIse kalAka jemane kSamAdharmanI rakSA karavI che, temane pramAda kaI rIte pAlave ? zlokamAMnuM chelluM prayatnati: A pada . tenI upara khUba ja dhyAna ApavuM joIe. kSamAne dhAraNa karavA mATe khUba ja apramatta rahevuM ( 29
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe... ityAdi arthane sUcavanAruM e pada che. have mahAdevane AzrayIne munimahAtmAnI samRddhi jaNAvAya che : muniradhyAtmakailAse, vivekavRSabhasthitaH ! zobhate viratijJaptigaGgAgaurIyutaH zivaH / / 20- 5 / / ''adhyAtmasvarUpa kailAsaparvatamAM vivekasvarUpa vRSabha upara beselA, virati ane jJaptirUpa gaGgA ane pArvatIthI sahita mahAdeva svarUpa munimahAtmA zobhe che.' A zlokathI pU. munibhagavantonI samRddhi mahAdeva(zaMkara ziva)nI samRddhi jevI varNavI che. mahAdevanuM nivAsasthAna kailAsaparvata che. temanuM vAhana vRSabha che. ane temane gaMgA ane gaurI (pArvatI) be strIo hatI. tema ahIM paNa muni mahAtmAo adhyAtma-svarUpa kailAsaparvatamAM nivAsa kare che. vivekasvarUpa vRSabha upara bese che ane temane virati svarUpa gaMgA ane jJapti svarUpa gaurI : e be strIo che. tethI te muni mahAtmAo mahAdevanI jema zobhe che. jemanI uparathI mohano adhikAra jato rahyo che, evA AtmAonI AtmAne uddezIne karAtI je zuddha kriyA che tene adhyAtma kahevAya che. jyAM sudhI jIvane eka pudgalaparAvarttakALathI adhikakALa sudhI saMsAramAM rahevAnuM hoya evA jIvo acaramAvarttava jIvo che ane tenAthI bIjA jIvo caramAvarttavartI jIvo che. acaramAvarttavartI jIvo je koI paNa dharmakriyA kare te badhI ja kriyA mohanA adhikAra nIcenI hoya che. mohane paravaza jIvo badho ja dharma mohanA kahyA mujaba ja karyA kare. e badho dharma mohAdhikAravALo kahevAya che. evA dharmane adhyAtma kahevAtuM nathI. caramAvarttamAM AvyA pachI ja A adhyAtmanI prApti thAya che. ananto kALa hovA chatAM vItelA kALanI apekSAe caramAvartakALa nahIMjevo che. anantA pudgala parAvarto Aja sudhI ApaNA vItyA che. have eka ja pudgalaparAvarttakALa bAkI hoya to te kAMI ja nathI. A caramAvarttakALamAM ja thoDI thoDI paNa mohanI upekSA karI zakAya che. jethI aMzata: paNa mohano adhikAra jato rahe che nAza pAme che. A rIte adhyAtmaprAptino zubhAraMbha thAya che. sAmAnya rIte anukULatA mujaba dharma karavAthI mohano adhikAra cAlu rahe che ane dharmane (paramatAraka zrI arihantaparamAtmAnA vacanane) anukULa banIne dharma karavAthI mohano adhikAra jato rahe che. vartamAnamAM 30 -
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagabhaga ApaNo dharma mohanA adhikArataLe che. dharma karatI vakhate duHkha paDe nahi eno vicAra mohanA adhikArano che. dharma karatI vakhate duHkha paDaze to veThI laIzuM - Avo vicAra mohAdhikArano nAza thayA pachIno che. jema jema guNasthAnakonI uttarottara prApti thatI jAya, tema tema mohano adhikAra ocho thato jAya che. te te guNasthAnake paNa vizuddhi vadhavAthI mohAdhikArInI nivRtti thatI jAya che. jemanA AtmA uparathI mohano adhikAra nAza pAmyo che, evA AtmAo; AtmAne uddezIne je koI kriyA kare che - te adhyAtma kahevAya che. mohAdhikAra nAza pAmavA mAtrathI ke thoDo ocho thavA mAtrathI dareka vakhate AtmAne uddezIne ja kriyA thaI jAya evuM sadA banatuM nathI. zarIrAdi parapadArthonuM mahatva khUba ja bhayaMkara che. AtmAno nistAra karavA mATe nIkaLelA AtmAo zarIrAdi parapadArthonI cintAmAM ne cintAmAM AtmAnA astitvanuM bhAna ja vIsarI jatA hoya che. tyAre temanI kriyA, AtmAne uddezIne rahetI nathI. brahmaktacakravartInA ane pUrvabhavamAM cAritranI kriyAone paNa niyANAnA kAraNe AtmalakSI rAkhI na hatI. mohanA adhikArathI rahita ane AtmAne uddezIne thatI paNa kriyA pramAdAdine laIne azuddha thatI hoya che. tethI tevI kriyAne adhyAtmasvarUpa mAnatA na hovAthI mohanA adhikArathI rahita, AtmAne uddezIne karAtI zuddhakriyAne adhyAtma kahevAya che. pU. munibhagavantone A adhyAtmabhAva khUba ja sArA pramANamAM hoya che. nirantara temAM ja ramaNatA karatA hovAthI munimahAtmAo A adhyAtmasvarUpa kailAsa parvatamAM mahAdevanI jema rahe che. pU. muni mahAtmAone sva-paranA bhedanuM jJAna thayeluM hovAthI te jJAnasvarUpa vivekavALA teo che. sadaiva te pAse hovAthI vivekArUDha thaIne pU. muni mahAtmAo adhyAtmamAM vicare che. mahAdevanI jema ja vivekavRSabhArUDha banIne adhyAtmakailAsa parvatamAM munimahAtmA zobhe che. sAthe mahAdevanI jema gaMgA ane gaurI jevI virati ane jJapti svarUpa strIo che. sarvathA sarva pApathI virAma pAmavAsvarUpa virati che ane yathArtha-vastutattvAvabodha svarUpa jJapti che. pU. munibhagavantonA paramAnaMdanA e be mukhya sAdhana che. jJAna ane cAritra e be jene maLyA che, ane bIjuM kAMI ja joItuM nathI. anuttara vimAnanA devatAonA AnaMdathI paNa atyadhika AnaMda virati ane jJaptine laIne che.... have kRSNanI apekSAe muni mahAtmAnI samRddhi ochI nathI - te jaNAvAya che : 31
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadarzanacandrArkanetrasya narakacchidaH / sukhasAgaramagnasya, kiM nyUnaM yogino hareH / / 20-6 // jJAna darzana svarUpa candra ane sUrya jemanI AMkha che evA ane narakano nAza karanArA tema ja sukhasAgaramAM magna yogIjanone kRSNa karatAM zuM ochuM che?" - lokamAM prasiddha che ke kRSNabhagavAnane candra ane sUrya AMkha che. narakAsurano temaNe uccheda karyo che ane teo cAturmAsamAM samudramAM zayana kare che- magna rahe che. e apekSAe vicArIe to kRSNabhagavAna karatAM munimahAtmAne kazuM ja ochuM nathI. kAraNa ke jJAnasvarUpa candra ane darzanasvarUpa sUrya mahAmunionI AMkho che. mahAmunio narakzatino uccheda-nAza kare che ane teozrI sukhasAgaramAM magna che. vizeSa avabodhane jJAna kahevAya che ane sAmAnya avabodhane darzana kahevAya che. pU. muni bhagavantonA saMyamajIvanamAM jJAna ane darzananuM khUba ja mahattva che. potAnI AMkhe joyelI vastune paNa jJAnathI vicArIne pachI ja tene vize teozrI pravRtti ke nivRtti karatA hoya che. dekhItI rIte vastu heya ke upAdeya jaNAtI hovA chatAM jJAnathI vicAratAM evuM na paNa hoya - evuM bane. AthI ja pAramArthika rIte mokSanI prApti mATe karAtI sAdhanAmAM pU. munibhagavanto jJAnane ja pramANa mAne che. cakSu vagerene pramANa mAnIne teo cAlatA nathI. AthI ja mahAmunionAM vAstavika netro jJAna ane darzana che. A lokamAM sarvazreSTha prakAzavALA candra ane sUrya che. enA prakAza karatAM paNa sarvazreSThatama prakAza jJAna ane darzanano che. candra ane sUrya atIndriya padArthone prakAzita karI zakatA nathI. jJAna ane darzanamAM atIndriya padArthone prakAzita karavAnuM sAmarthya raheluM che. tethI ja ahIM jJAna ane darzanane anukrame candra ane sUryanI upamA ApI che. enA karatAM bIjI koI upamA ApI zakAya evuM zakya na hatuM. pU. muni mahAtmAo saMyamanI sAdhanAnA prabhAve narakAdigatino uccheda kare che. tethI kRSNanI jema temane narakano nAza karanArA varNavyA che. A jagatamAMnI koI paNa vastunI apekSA na hovAthI teozrI sukhasAgaramAM magna che. pAramArthika sukha ja e che ke "kazuM ja joItuM nathI. muni mahAtmA evA sukhasAgaramAM sadAne mATe magna che. tethI loka-prasiddha kRSNabhagavAna karatAM pU. munibhagavantone kazuM ja ochuM nathI. e samajI zakAya che. A rIte hara ane harinI apekSAe muni mahAtmAnI samRddhinI analpatAnuM varNana karIne have brahmAnI apekSAe tenuM varNana karAya che : 32
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA sRSTi brahmaNo bAhyA, bAhyApekSAvalambinI / muneH parAnapekSA'ntarguNasRSTistato'dhikA / / 20- 7 / / 'brahmAnI je sRSTi che te bAhyavastuonI apekSAnA avalambanavALI bAhya che. paravastuonI apekSAthI rahita abhyantara guNonI sRSTi je munibhagavantone che te bAhyasRSTi karatAM adhika-caDhiyAtI che.'' Azaya e che ke A vizvanuM sarjana brahmAe karyuM che : e lokamAM prasiddha che. brahmAe karelI A bAhya sRSTi (vizvanI racanA), bAhya te te kAraNonI apekSAne avalaMbe che. arthAt bAhyakAraNone laIne brahmAnI bAhyasRSTi racAyelI che. - enI apekSAe pU. munibhagavantonI AtmAnA anantaguNonI sRSTi ghaNI ja caDhiyAtI che. enI racanA mATe parapadArthanI apekSA nathI. mAtra AtmAnA vivekapUrNa puruSArthathI e sRSTinI racanA che. e svAbhAvika che, aupAdhika nathI. bAhya sRSTi paropAdhithI janya hovAthI aupAdhika-atAttvika che. bAhya sRSTi game teTalI suMdara jaNAya topaNa te kSaNika che, vikRtisvabhAvavALI che. tethI brahmAnI sRSTinI apekSAe munimahAtmAnI antarguNasRSTi caDhiyAtI che. pU. munibhagavantonI samRddhi laukika samRddhi karatAM caDhiyAtI che - te jaNAvIne have lokottara samRddhinI prApti paNa temanA mATe sulabha che - te jaNAvAya che : ratnaistribhiH pavitrA yA, srotobhiriva jAhnavI / siddhayogasya sA'pyarhatpadavI na davIyasI // 20-8 // ''svargaloka, mRtyuloka ane pAtAla lokamAM vahetI hovAthI traNa pravAha vaDe pavitra evI gaGgAnadInI jema traNa ratno vaDe pavitra evI arihanta padavI paNa; siddhayogIne dUra nathI. arthAd evA yogIne arihaMtapadavI sulabha che.' Azaya spaSTa che ke jJAna darzana ane cAritra : e traNeyanI jemane siddhi thaI che e mahAtmAone siddhayogI kahevAya che. AvA siddhayogIone zrItIrthaMkarapaNAnI prApti thatI hoya che. gaMgAnadI traNa lokamAM vahetI hovAthI pavitra manAya che tema ja kSAyikabhAvanA jJAna darzana ane cAritrathI zrI arihantapada paNa pavitra manAya che. kSAyikabhAvanA jJAnAdinI prApti pachI ja zrItIrthaMkarapadanI prApti teramA guNasthAnake thatI hoya che. ja 33
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdarzanane pAmyA pachI ratnatrayInI vizuddha ArAdhanAne apramattapaNe karavAthI viziSTa koTinA tathAbhavyatvanI sahAyathI zrI tIrthaMkaranAmakarmano baMdha thAya che. kAlAntare e karmanA udaye zrI arihantapadanI prApti thAya che. khUba ja suprasiddha e padane pAmavA mATenI yogyatA dareka AtmAmAM hotI nathI. anAdikALanI sahajasiddha e yogyatAne laIne ratnatrayInI vizuddha sAdhanAmAM tatpara rahenArA siddhayogIone zrI arihaMta padavI dUra nathI, najIka che. anta laukika-lokottara samRdhionuM vAstavika svarUpa samajIne AtmAnI abhyAra samRddhine prApta karavA prayatnazIla banI rahIe e ja ekanI eka zubhAbhilASA.... | | ti zrIjJAna sarakArane viMzatita sarvasamRdhyaSTam | 34
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate karmavipAkacintanASTakamekaviMzatitamam / A pUrve muni mahAtmAne sarvasamRddhio prApta thAya che te jaNAvyuM. parantu A badhI samRddhimAM teozrI koI paNa rIte mamatva karatA nathI. samabhAvane jALavI rAkhe che. koI vAra puNya ane kSayopazamanI alpatAne kAraNe AvI samRddhi na maLe toya teozrI karmanA vipAkonuM cintana karIne samabhAvamAM sthira rahe che. tethI muni mahAtmAonA samabhAvanI sthiratAnA kAraNabhUta karmavipAkanA cintananuM svarUpa varNavAya che : duHkhaM prApya na dInaH syAt, sukhaM prApya ca vismitaH / muraH vipAkya, kAnana paravaza ban gAra?-A. karmanA zubhAzubha pariNAmane paravaza banelA jagatane jANatA munimahAtmA duHkhane pAmI dIna banatA nathI ane sukhane pAmI AzcaryavALA banatA nathI." A anAdi ananta saMsAramAM anantAnanta jIvo karmanA yoge paribhramaNa karI rahyA che. A saMsAramAM paribhramaNanA kAraNa tarIke karmanuM varNana potapotAnI rIte dareka darzanakAroe karyuM che. karmanA yoge saMsAra che. saMsAramAMthI mukta thavAnI IcchA hoya topaNa karmathI rahita banyA vinA saMsArathI mukta thavAze nahi ja. saMsAramAM jIvo zubhAzubha karmonA vipAkane paravaza che. "IcchA mujaba maLatuM nathI ane aniSTa maLyA vinA rahetuM nathI." - A zubhAzubhakarmanI paravazatA che. AvI sthitimAM sukha ke duHkha je kAMI paNa maLe che te ApaNA potAnA ja zubhAzubha karmanuM phaLa che - ema mAnIne muni mahAtmA sukha pAmIne AnaMda pAmatA nathI ane duHkha pAmIne dIna banatA nathI. AtmAthI bhinna evA parapadArthathI prApta evA para padArthane laIne harSa ke viSAda karavAnuM vastutaH koI ja kAraNa nathI. parantu ajJAnane AdhIna banI avivekI AtmAo parapadArthone svapadArtho mAnIne te te padArthomAM harSa ke viSAda karatA hoya che. pU. muni bhagavanto to paramajJAnI ane vivekI hovAthI samasta jagatane karmathI paravaza jANatA hovAthI te te nimitte prApta thayelA sukha ke duHkhathI harSa ke (35
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSAda pAmatA nathI. bIjAnA sukha ke duHkhathI koI harSa ke viSAda pAmatuM nathI. tethI pU. muni bhagavantone harSathI utpanna thanAro vismaya ane viSAdathI utpanna thanArI dInatA paNa thatI nathI. teozrI samaje che ke sukha ane duHkha, zubha ane azubha karmanuM phaLa che. zuddha buddha ane avinAzI evA AtmAne enI sAthe koI saMbandha nathI. aupAdhika e sukhaduHkhAdithI, AzcaryathI yukta thavAnuM ke dIna banavAnuM kArya ajJAnamUlaka che. karmajanya avasthAne paravaza banavAthI AtmAnI je dazA thAya che, te jaNAvAya - zeSa jUmamALa, baco parvatA pitA tairaho karmavaiSamye bhUpairbhikSA'pi nApyate // 21-2 // jeonI bhrakuTInA bhaMgamAtrathI parvato paNa bhAMgI jAya che evA rAjAone karmanI viSamasthiti AvI paDe tyAre bhikSA paNa prApta thatI nathI." - Azaya e che ke pU. munibhagavanto karmanA te te vipAkone paravaza banatA nathI. tethI sukha duHkhane pAmIne teozrI vismaya ane dInatAne prApta karatA nathI. paraMtu jagata, karmanA vipAkone AdhIna banI vismaya ane dInatAne pAme che. AvI sthitimAM pU. munibhagavanto je kAraNathI karmanA vipAkone paravaza banatA nathI te kAraNane A zlokathI jaNAvyuM che. enuM tAtparya spaSTa che ke jemanI bhrakuTI(bhamara)nA caDhavA mAtrathI pahADa paNa bhedAI jatA hatA, evA balavAna rAjAone paNa karmanI viSama avasthAmAM bhikSA paNa prApta thatI nathI. karmanA baLathI prApta thayeluM baLa, karma pUrNa thayA pachI koI paNa rIte Takta nathI. teno paNa nAza thato hoya che. jyAM sudhI karmano udaya hato tyAM sudhI e baLa hatuM, paraMtu karmano udaya pUrNa thayA pachI e baLa paNa nAza pAme che ane pachI je viSama paristhiti sarjAya che te khUba ja bhayaMkara hoya che. tethI ja pU. munibhagavanto karmaparavaza banatA nathI. ApattimAM mUke e sampatti zA kAmanI ? karmanA vipAkane jANyA pachI karmane paravaza banavAnuM pAlave evuM nathI. AtmAne jenI sAthe koI saMbandha nathI evAM karmonA vipAkane paravaza banI khUba ja viSamasthitimAM ApaNe mukAyA chIe. enuM ApaNane bhAna thAya to ApaNe vismaya ane dInatAthI dUra thaI zakIe. kyAM sudhI ApaNe paravastunA AdhAre jIvavAnuM cAlu rAkhIzuM? karmane paravaza banI ApaNI zakti vagerenuM astitva ja ApaNe bhUlI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA chIe. karmanI zaktine ja ApaNI potAnI zakti mAnIne vismaya ane dInatAmAM ApaNe jIvIe chIe. balavAnane baLahIna banAvavAnA karmane sAmarthyanuM varNana karIne have tenAthI viparIta paNe balahInane balavAna banAvavAnA tenA sAmarthyanuM varNana karAya che : jAticAturyahIno'pi, karmaNyabhyudayAvahe / kSaNAd raGko'pi rAjA syAt, chatrachannadigantaraH / / 21-3 // "zubhakarmano udaya thaye chata, jAti ane cAturyathI hIna hoya to paNa potAnA chatrathI dizAone DhAMkI denAra evo rAjA kSaNavAramAM thAya che." kahevAno Azaya khUba ja spaSTa che ke bhUtakALanA koI azubhakarmanA udayathI, janmathI ja evI koI hina jAti maLI hoya ane sAthe nipuNatA(AvaData)no paNa abhAva hoya-evA paNa mANaso zubhakarmono udaya thaye chate kSaNavAramAM cAre ya dizAonA cheDAo sudhInuM sAmrAjya prApta karanArA bane che. "raka paNa rAjA thaI jAya che.' - A bhUtakALamAM upArjana karelA zubha karmonA udayanuM phaLa che ane 'rAjA bhikhArI thAya che? - A bhUtakALamAM upArjana karelAM azubha karmonuM phaLa che. pUrvakRta zubhAzubhakarmonA udayathI je phaLa maLe che, tenAthI AtmAne vastutaH koI lAbha nathI. parantu tevA prasaMge karmanA udayathI prApta thayelA che te zubhAzubhaphaLane AzrayIne vismaya ke dInatA karIne AtmA pAchAM navAM karmono bandha karyA kare che. AvI avasthAmAM vicAravuM joIe ke game tevI karmanI viSama avasthAmAM paNa AtmAnA jJAna, darzana ane cAritrAdi guNone koI asara pahoMcatI nathI. zubha karmonA udayamAM game teTalI anukULatA maLe to paNa jJAnAdi guNo maLatA nathI ane azubhakarmonA udayamAM game teTalI pratikULatA maLe to paNa jJAnAdi guNo naSTa thatA nathI. ApaNA guNo ApaNI pAse ja che. nathI emAM vRddhi thatI ke nathI enI hAni thatI. je kAMI vRddhi ke hAni thAya che, te paudgalika para padArthonI. paranA utkarSamAM ke apakarSamAM ApaNe kyAM vismaya ke dInatA karIe chIe ? to pachI karmanA udayathI prApta thanArA zubhAzubhabhAvone laIne vismaya ke dInatAne kaI rIte kare ? Avo vismaya ke AvI dInatA bhayaMkara ajJAnamUlaka che. pU. munibhagavanto karmajanyabhAvone yathArtha rIte jANatA hovAthI te bhAvomAM rati karatA nathI, te jaNAvAya 37
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSamAH karmaNaH sRSTi, dRSTA karabhapRSThavat / jAtyAdibhUtivaiSamyAt, kA ratistatra yoginaH ? // 21-4 / / "UMTanI pITha jevI, jAti vagerenI prAptinI viSamatAne kAraNe karmanI racanA viSama che. tethI yogIjanane temAM rati kema hoya ?". jAti (mAtRpakSa) kuLa (pitRpakSa) zarIra jJAna AyuSya baLa zabdAdiviSayo ane sampatti karmanA yoge jIvone prApta thAya che. emAM cikAra viSamatA che. eka gharamAM rahenArA paNa te te jIvone e badhI vastuo ekasarakhI maLatI nathI. eka ja UMTanI pITha jema sarakhI hotI nathI, paNa UMcInIcI hoya che tema jIvone karmanA yoge prApta thanArI jAti vageremAM paNa bhAre viSama avasthA hoya che. sArI-narasI, gamatI-aNagamatI, ochI-vadhatI ane UMcI-nIcI... vagerenI apekSAe te te vastuonI prAptimAM , bhAre viSamatAno ApaNane anubhava karavo paDe che. ApaNI IcchA mujabanuM ApaNane Aja sudhI maLyuM nathI. je ApaNI pAse che te anukULa nathI ane je anukULa lAge che te ApaNI pAse nathI. je maLyuM che tenAthI nabhAvI laIe te judI vAta che. AvI viSamasthitimAM ApaNe ananto kALa vitAvyo che. karmajanya bhAvonI A viSamasthitine dhyAnamAM laIe to te bhAvonI prAptithI vismaya nahi thAya ane aprAptithI dInatA nahi Ave. AthI ja yogI janane karmanA udayathI prApta thanArA te te bhAvomAM rati ke arati thatI nathI. teo samaje che ke zubha karmano yoga ratinuM kAraNa che ane azubha karmano yoga aratinuM kAraNa che. zubhakarmanA yoge rAga vadhe che ane azubhakarmanA yoge dveSa vadhe che. zubhAzubhakarmanA vipAko A rIte mokSanI prAptimAM vighnarUpa bane che ane cAritrano bAdha kare che. tethI vIra puruSone tyAganA pariNAmathI samatAnI prApti thAya che...... karmanI bhayaMkaratAne varNavAya che. karmanI upara jaNAvyA mujaba viSamatA to che ja, paraMtu tenA jANakArone paNa kevI bhayaMkara avasthAmAM te mUkI de che - te jaNAvAya ArUDhAH prazamazreNiM, zrutakevalino'pi ca / bhrAmyante'nantasaMsAramaho duSTena karmaNA // 21-5 / / (38)
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ "upazamazreNI upara ArUDha thayelA zrutakevalI-caudapUrvadhara mahAtmAone paNa duSTa karma ananto kALa saMsAramAM jamADe che." cAritramohanIyakarmanA tIvra kSayopazamane laIne zrI zrutakevalI evA caudapUrvanA jJAtA mahAtmAo upazamazreNIno prAraMbha kare che. ATha karmamAM mAtra mohanIyakarmano ja upazama thAya che. mohanIyakarmanI aThThAvIza prakRtimAMthI koI paNa prakRtino koI paNa prakAre je udayano abhAva-anuya che, tene upazama kahevAya che. AvA mohanIyakarmano upazama karavA mATenA AtmAnA adhyavasAya-vizeSane upazamazreNI kahevAya che. AkhA bhavacakramAM cArathI vadhAre vAra upazamazreNI prApta thatI nathI. AThamA guNasthAnakathI zarU thayelI e zreNI agiyAramA guNasthAnake pUrNa thAya che. eka antarmuhUrta mATe sarvathA mohanIyanI anuya avasthAmAM vItarAgatAno anubhava karI sUkSma lobhanA udayane teozrI zreNIthI paDIne anubhavavA lAge che. pachI to adhyavasAyanI parivartanAryasthAne kAraNe teozrI prathama guNasthAnake paNa jatA rahe che. khUba ja viSama sthiti che karmanA vipAkonI. karmono kSaya na thAya tyAM sudhI A saMsAramAM A duSTa karyo ApaNane jamADyA ja karaze. cauda pUrvadhara-zrutakevalI mahAtmAone paNa duSTa karmo anantakALa sudhI saMsAramAM bhamADatA hoya to ApaNA jevAne to e zuM nA kare ? ahIM yAda rAkhavuM joIe ke karmono baMdha jema bandhanAM kAraNone laIne che, tema karmono udaya paNa tenAM kAraNone laIne thato hoya che. e kAraNone AdhIna nA thaIe to karma kAMI nA kare. paraMtu anAdikALanA tIvra rAgAdi doSone AdhIna banavAthI jIvane ananto kALa saMsAramAM bhaTakavuM paDe che. samyagdarzanAdi guNo je majabUta bane to rAgAdino nAza thavAthI AtmAnA adhyavasAya atyanta vizuddha bane. jethI karmano upazama thavAnA badale karmono kSaya ja thaI jAya che. pachI to saMsAramAM paribhramaNa mATe koI kAraNa ja rahetuM nathI. karmanI upazama avasthA mAtra antarmuhurta sudhI ja rahe che. tyAra pachI to te karmono udaya thAya che. bAhya nimittone laIne karmano udaya thato hovAthI bAhya nimitto paNa saMsAramAM paribhramaNanAM kAraNa bane che. tethI mAtra karmanA udayathI jIvane saMsAramAM bhaTakavuM paDe che. ema kahevA pAchaLano je Azaya che, te spaSTa karAya che : arvAk sarvA'pi sAmagrI, zrAnteva paritiSThati / vipAkaH karmaNaH kAryaparyantamanudhAvati // 21-6 // (39)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanA udaya pUrvenI bIjI badhI sAmagrI (te te dravyAdi nimitto), potAnuM kArya karyA vinA thAkI gayelAnI jema paDI rahe che. paranta karmano vipAka kAryanA anta sudhI kAryarata rahe che." - kahevAno Azaya e che ke A jagatamAM te te dravyakSetrakAlAdi vidyamAna ja che. nimitta pAmIne je karmano vipAka ApaNane anubhavavo paDe che, e vipAkano anubhava karatAM pUrve paNa te te nimittabhUta kAraNanI sAmagrI vidyamAna hovA chatAM karmono udaya thayo nahi tyAM sudhI te sAmagrIe kazuM ja karyuM nahi. potAnuM kArya karavAthI jANe thAkI gaI hoya tema kArya karyA vinA ema ja paDI rahI. kArya karavA mATe tatpara banI nahi. paNa jevo karmono udaya zarU thayo ke turata ja te badhI sAmagrI kAryarata banI gaI. AthI samajI zakAze ke zubhAzubha phaLa(kAryanI siddhimAM karmanA udayanI ja mukhyatA che. kAraNa ke enA vinA enI najIkamAM rahelI sAmagrI kazuM ja karatI nathI. AthI spaSTa che ke te te nimittonI upekSA karI mukhyapaNe karmanA kSaya mATe ja mumukSa janoe prayatna karavo joIe. karmane AdhIna nA banIe to cokkasa ja bAhya nimitto ApaNane kAMI karI zake ema nathI. karmanA vipAkane AdhIna banelA AtmAone ananto kALa saMsAramAM bhaTakAvavAnuM kAma karmano vipAka je rIte kare che - te jaNAvAya che : asAvacaramAvarte, dharma harati pazyataH / caramAvartisAdhostu, chalamanviSya hRSyati // 21-7 // "A karmavipAka acaramAvartakALamAM ApaNA dharmane ApaNA jotAM laI jAya che. caramAvartakALamAM rahelA sAdhunA to chaLane zodhIne harSa pAme che. arthAt chaladoSane zodhIne sAdhunA dharmane laI jAya che." - anantI utsarpiNI avasarpiNI kAlapramANa kALano eka pudgalaparAvarta thAya che. eka pudgalaparAvartakALathI adhika kALa sudhI jemane saMsAramAM rahevAnuM nathI - evA AtmAone carAvartavartI (caramAvartI) kahevAya che ane tenAthI jeo bhinna che evA jIvone 'acaramAvartavartI jIvo' kahevAya che. acaramAvartakALamAM karmanuM prAbalya (jora-sAmarthya) ghaNuM ja hoya che. AtmA te kALa daramyAna game teTalo paNa dharma kare to paNa tenuM vAstavika phaLa AtmA meLavI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja zakato nathI. dharmanA baLane, karmano vipAka ApaNI najara sAme ja harI le che. tethI kSINa thayelA baLavALA dharmathI vivakSita phaLanI prApti thatI nathI. jenI zakti kSINa thaI che te potAnuM kArya kaI rIte kare ? acaramAvarttakALamAM A rIte karmano vipAka dharmane ApaNA dekhatA ja pragaTa rIte harI le che. parantu caramAvarttakALamAM rahelA pU. sAdhumahAtmAono karmavipAka sAmAnyathI bahu samartha hoto nathI. tethI teozrInA paramatAraka dharmane pragaTa rIte te harI leto nathI. joke evA asAmarthyamAM paNa karmavipAka potAnI e pravRttine choDato nathI. pU. sAdhu mahAtmAonA pramAdAdi chala(dUSaNa, chidra)ne te zodhyA ja kare che ane koI paNa evuM chidra joIne tene AnaMda thAya che. jethI te chalane pAmIne pU. sAdhumahAtmAnA dharmane paNa te harI jAya che. AthI ja teozrI khUba ja apramattapaNe saMyamajIvananI ArAdhanA karatA hoya che. koI paNa prakAre karmanA udayane chala prApta na thAya-eno pUrato khyAla rAkhe che. game tevA zubhAzubha karmanA udayamAM paNa teozrI samatAne sArI rIte dhAraNa karI le che - te jaNAvAya che : ja sAmyaM bibhartti yaH karmavipAkaM hRdi cintayan / sa eva syAccidAnandamakarandamadhuvrataH / / 21-8 / / - ''jeo karmanA zubhAzubha vipAkanuM cintana karatAM hRdayamAM samatAne dhAraNa kare che, teo cidAnaMdasvarUpa puSpanA parAganA bhogI bhramara bane che.'' Azaya e che ke je mumukSu AtmA karmonA zubha ke azubha vipAkano vicAra kare che te sArI khUba ja rIte hRdayamAM samatAne dhAraNa karI zake che. AtmA ane tene lAgelAM karmo : e baMnne taddana bhinna che - eno pUrNapaNe khyAla hovAthI pU. sAdhu mahAtmAo karmanA zubhAzubha vipAkane AdhIna banyA vinA AtmAnA jJAnAdi guNomAM rame che. taddana ja bhinna svarUpa jenuM che evA Atmadravyane ane karmedravyane evo koI saMbandha nathI ke jene laIne te te dravyanA svarUpamAM koI pharaka paDe. AtmA AtmA ja che ane karma karma ja che. koI kazuM ApI jatuM nathI ane koI kazuM laI jatuM nathI. potAnuM potAnI pAse ja che. kSaNavAra thaI jAya ke ApaNuM karye harI lIdhuM. parantu e vastutaH eka prakAranI ajJAna dazA che. karmanA vipAkathI je maLe che tenI sAthe AtmAne kAMI lAgatuM-vaLagatuM nathI. ane AtmAne jenI sAthe lAge-vaLage che evI koI paNa cIja karmathI maLatI nathI. 41 -
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte paramArthano vicAra karavAthI pU. sAdhumahAtmAone karmanA zubhAzubhavipAkonI vacce paNa samatA jaLavAI rahe che. parapadArthonI IcchA-apekSA ja sAmAnyathI rAgAdine utpanna kare che. karmanA vipAkathI prApta thanArA parapadArthonI saheja paNa apekSA nahi hovAthI samatA prApta thAya che. evI samatAne varelA mahAtmAo jJAnanA AnaMda svarUpa makaraMda-puSpaparAgano AsvAda bhamarAnI jema le che. puSpaparAgamAM bhamarAo gADha Asakta hoya che - e lokamAM prasiddha che. enI jema ja saccidAnaMda svarUpa makarandamAM Asakta bhamarA svarUpa mahAtmAo che. ante karmanA zubhAzubhavipAkonuM cintana karI saccidAnaMdanA bhoktA banavA mATe ApaNe prayatnazIla banI rahIe e ja ekanI eka zubhabhilASA.... ja / / iti zrIjJAnasAraprakaraNe karmavipAkacintanAkhyamekaviMzatitamamaSTakam // 42
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate dvAviMzatitamaM bhvodvegaassttkm| 22 A pUrve karmanA vipAkonuM varNana karyuM. zubhAzubha karmanA vipAka svarUpe A saMsAramAM jIvone ISTa ane aniSTanI prApti thAya che. anAdinA kusaMskArone laIne, jyAre paNa A saMsAramAM jIvone game tevA paNa aniSTanI prApti thAya che, tyAre prApta thayelA thoDA ISTane kAraNe athavA to bhaviSyamAM ISTanI prApti thaze : evI AzAne kAraNe vartamAna aniSTane teo nabhAvI le che. AvA saMyogomAM karma pratye uga to Avato ja nathI. "zubha karmo jAya ane azubha karmo nabhI jAya' - AvI sthitimAM karmo pratye uga thAya : eno upAya jaNAvavA mATe A aSTakathI bhavoganuM varNana karAya che : yasya gambhIramadhyasyAjJAnavajramayaM talam / kathA vyasanI vai:, sthAno yatra kumA: rara-1 pAtAlakalazA yatra, bhRtAstRSNAmahAnilaiH / kaSAyAzcittasaGkalpavelAvRddhiM vitanvate / / 22-2 // smaraurvAmivalatyantaryatra snehendhanaH sdaa|| yo ghorarogazokAdimatsyakacchapasaGkulaH // 22-3 // durbuddhimatsaradrohairvidhudurvAtagarjitaiH / yatra sAMyAtrikA lokA; patantyutpAtasaGkaTe // 22-4 // jJAnI tasmAd bhavAmbhodhernityodvimo'tidAruNAt / tasya santaraNopAyaM sarvayatnena kAGkSati / / 22-5 // "jeno madhyabhAga agAdha che, ajJAnasvarUpa vajamaya jenuM taLiyuM che, jyAM saMkaTa svarUpa parvatonI zreNIo vaDe rUMdhAyelA ane duHkhe karIne jaI zakAya evA mArgo che." jyAM tRSNAsvarUpa mahAvAyuthI bharelA krodhAdi cAra kaSAyo rUpa pAtAlakalazo mananA saMkalponI bharatI kare che." 43
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAM madhyabhAgamAM sneharAga svarUpa jalanA baLataNavALo kAmasvarUpa vaDavAgni haMmezA baLe che, je bhayaMkara roga zoka vagere svarUpa mAchalAM ane kAcabAothI vyApta - pUrNa che;" jyAM duSTabuddhi mAtsarya ane droha svarUpa vIjaLI, vAvAjhoDA ane garavanA kAraNe yAtrika-(vAhana calAvanArA) loko saMkaTamAM paDe che." evA atyanta bhayaMkara bhavasamudrathI nitya bhayabhIta thayelA jJAnI mahAtmAo te saMsArasamudrathI taravA mATe sakala prayatna vaDe upAyane Icche che." - A pramANe A aSTakanA prathama pAMca zlokono artha che. A pAMca zlokone bhegA rAkhIne artha samajavAno che. - ahIM saMsArane samudranI upamA ApIne tenI bhayaMkaratA varNavI che. samudranI bhayaMkaratA ApaNe samajI zakIe chIe. saMsAranI bhayaMkaratA samajavAnI vAta thoDI agharI che. samudramAM paDyA vagara tenI bhayaMkaratAno ApaNane pUrato anubhava che. saMsAramAM paDelA hovA chatAM tenI bhayaMkaratAno khyAla hajI sudhI Avyo nathI. samudrano madhyabhAga, samudranuM taLiyuM, tyAM javA mATenA durgama mArga, parvatono avarodha, pAtAlakaLazonA kAraNe AvatI bharatI, samudramAM baLato vaDavAnala, tyAM rahenArAM mAchalAM ane kAcabA vagere jalacara jIvo, vAvAjhoDA, vIjaLInA kaDAkAthI trAsa pAmatA loko.... ItyAdino vicAra karavAthI samudranI bhayaMkaratA spaSTa jaNAya che. samudranI jema saMsAra paNa bhayaMkara che. upara jaNAvelA zlokomAM saMsAranI bhayaMkaratAnuM varNana, te te samudra saMbandhI bhAgonI upamA ApavA dvArA karAyuM che. samudrano madhyabhAga jema agAdha UMDo (na mApI zakAya-evo) hoya che, tema A bhavasamudrano madhyabhAga paNa agAdha hoya che. cAragatimaya A saMsAra agAdha che. tenA pArane pAmavAnuM khUba ja agharuM che. samudranuM taLiyuM jema abhedya hoya che tema A bhavasamudranuM taLiyuM ajJAnasvarUpa vajajevuM abhedya hoya che. ajJAnano nAza karavAnuM dhArIe chIe eTaluM saraLa nathI. 44
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvatonA kAraNe jema samudramAM javA-AvavAnA mArgo avaruddha hoya che, tema A saMsAramAM anekAneka saMkaTo svarUpa parvatonA samudAyo vaDe sakala mArgo avaruddha hovAthI tyAM duHkhe karIne jaI zakAya che. lavaNasamudranA madhyabhAganA taLiye moTA ghaDAnA AkAranA cAra dizAmAM cAra pAtALa kaLazo che. temAM nIcenA bhAgamAM mAtra vAyu bharelo che. madhyabhAgamAM vAyu ane jaLa hoya che ane uparanA bhAgamAM jaLa hoya che. temAMno vAyu bahAra nIkaLavA mATe prayatna karato hoya tema UchaLe che, tyAre samudramAM bharatI Ave che... ItyAdi kSetrasamAsAdimAM jaNAvyuM che. A rIte samudramAM jema pAtAlakalazAdine kAraNe bharatI (velAvRddhi) Ave che, tema ahIM saMsAramAM tRSNA svarUpa mahAvAyuthI bharelA krodhAdi cAra kaSAya svarUpa pAtAlakaLazo cittanA saMkalpavikalponI vRddhi (velAvRddhi) - bharatI kare che. samudramAM jaLathI utpanna thayelo vaDavAnala jema baLyA kare che, tema A saMsAramAM sneha svarUpa jaLathI utpanna thayelo kAmAgni svarUpa vaDavAnala baLyA kare che. mAchalA ane kAcabAo vagere jalacara jIvothI bharelo jema samadra che, tema A saMsArasamudra bhayaMkara evA roga ane zoka vagerethI bharelo che. vAvAjhoDA ane vIjaLInA kaDAkAthI samudramAM musApharI karanArA loko jema saMkaTamAM paDe che, tema duSTa buddhi svarUpa ane mAtsarya tema ja droha svarUpa vIjaLIo ane vAvAjhoDA tema ja garjanAothI A saMsArasamudramAM pravAsa karanArA (cAritravAhanamAM beselA) yAtriko utpAtasvarUpa anekAneka saMkaTomAM paDe che. AvA bhayaMkara saMsAra samudramAM paDelA prANIo khUba ja yAtanAo bhogavI rahyA che. paraMtu bhAna gumAvelA lokonI jema ja potAnI yAtanAono khyAla ApaNane Avato nathI. pU. bhavanistAraka gurudevAdinI puNyakRpAthI ApaNane thoDuM bhAna Ave eTale ApaNI yAtanAono thoDo khyAla Ave kharo, paNa te; kSaNavAramAM to thoDI anukULatA maLatAMnI sAthe jato rahe che. pU. gurudevazrInuM satata sAnnidhya ane zAstranuM parizIlana ja ApaNane bhAnamAM lAvI zake ane rAkhI zake. jyAM sudhI saMsArasamudranI upara varNavyA mujabanI bhayaMkaratAnI pratIti nahi thAya tyAM sudhI vAstavika rIte dharmanI zarUAta paNa nahi thAya. upara jaNAvyA mujaba saMsAranI ' nA paDe che. 45
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhayaMkaratA mohanIyakarmanA udayane laIne che. tRSNA kaSAyo viSayo ane mithyAtvAdine laIne A saMsArasamudra bhayaMkara che. ApaNe je rIte saMsArane bhayaMkara mAnIe chIe, te rIte saMsArane bhayaMkara ahIM varNavyo nathI. viSaya ane kaSAya saMsAranuM mULa che. tenI bhayaMkaratAno jyAM sudhI khyAla nahi Ave tyAM sudhI saMsAranI bhayaMkaratAno paNa khyAla nahi Ave. A bhayaMkara saMsArasAgarathI nitya udvegane pAmelA jJAnIbhagavanto koI paNa rIte arthAt saghaLAya prayatna te saMsArasAgarathI tarI javA mATenA upAyane Icche che. teo jANe che ke A bhavane tarI javA mATe samyajJAna darzana ane cAritra : A eka ja upAya che. tethI saMsArathI uga pAmelA jJAnI bhagavanto sadAne mATe samyajJAnadarzana ane cAritrane Icche che. tAtvika rIte saMsArathI udvega pAmelA jJAnI bhagavantonI, e ratnatrayI prApta karavAnI IcchAne ApaNe samajI zakIe chIe. eka vakhata bhaya ane asurakSAnI lAgaNI pedA thaI jAya to ene dUra karavAnA sAdhanane choDIne bIjI koI paNa IcchAne avakAza ja raheto nathI. samudramAM paDelA AtmAne zAnI IcchA hoya - enI kalpanA ApaNe karI zakIe chIe. evI ja rIte bhavasAgarathI bhayabhIta banelA jJAnIne bhavataraNanA upAyanI ja eka IcchA hoya - e spaSTa che. pUrve karelA azubha karmanA tIvra udayanA kAraNe koI vAra e upAya na paNa maLe to paNa tenI IcchA uttarottara vadhatI jatI hoya che. bhavasamudrathI bhaya pAmelA jJAnIbhagavatone pAra utAranAra cAritra svarUpa yAna-vAhana che. AtmasvarUpanuM jJAna ane AtmasvarUpamAM ramaNatA : e bethI cAritrasvarUpa vahANa atyanta manohara che. enuM sukAna samyagdarzana che. daza prakArano kSamAdi yatidharma ane aDhAra hajAra zIlanA bhAMgA (prakAra) svarUpa pATiyAthI e vahANa majabUta che. samyajJAna svarUpa nirdhAmakathI sahita A cAritrayAna susAdhujanonA saMsarga svarUpa doraDAothI baMdhAyeluM che. saMvarasvarUpa khIlAothI enA Azrava svarUpa chidro baMdha karAyA che. sAmAyika ane chedopasthApanIya svarUpa be mALanI racanAvALuM te vahANa sAdhusAmAcArI svarUpa karaNamaMDapathI suzobhita che. traNa guptithI surakSita te vahANa asaMkhyAta zubha adhyavasAya svarUpa yoddhAo vaDe susajaja hovAthI zatruothI ajeya che..... ItyAdi jenuM svarUpa che - evA cAritra svarUpa vahANane jJAnI bhagavanto Icche che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyathI maLelAM saMsAranAM sukhone choDIne cAritravAhanamAM jJAnIbhagavanto kaI rIte jAya-te daSTAntathI jaNAvAya che. Azaya e che ke puNyathI maLelAM sukhono tyAga kaI rIte zakya bane ? duHkhathI bhaya pAmelAne paNa sukhanI prApti vizrAmanuM sthAna banatuM jovAya che. tethI jJAnIbhagavanto saMsArathI bhaya pAmIne cAritrane kaI rIte Icche che - te daSTAntathI jaNAvAya che : tailapAtradharo yadvad, rAdhAvedhodyato yathA / ziyAtvanacarittara kyA bhavakhata tathA muHi rara-ddA "telathI bharelA pAtrane dharanArAnI jema tema ja rAdhAvedhane sAdhavAmAM tatpara evA mANasanI jema bhavathI bhaya pAmelA muni kriyAone vize ekAgra cittavALA bane che." Azaya e che ke koI eka rAjAe game te kAraNe koI eka sArA mANasane tenA vadhanI zikSA pharamAvI hatI. sabhAjanonI vinaMtine mAna ApI rAjAe eka zarate te sajAmAMthI tene mukta karyo. zarata e hatI ke telathI bhareluM vAsaNa hAthamAM laIne samagra nagaramAM pharI AvavAnuM. emAM ja telanuM ekAda TIpuM paNa nIce paDe to tarata ja tenuM mAthuM, sAthenA aMgarakSako zarIrathI juduM karI nAMkhaze. A zarate pelA mANase telanuM bhAjana laIne nagaramAM pharavAnI zarUAta karI. tenI sAthe khullI talavAra hAthamAM rAkhIne be rAjapuruSo paNa nagaramAM pharyA. eka paNa telanuM TIpuM pADyA vinA pelA mANase nagaramAM pharIne telanuM pAtra rAjAnA caraNe mUkyuM. ane sajAmAMthI mukta banyo. nagaramAM te te sthAne aneka prakAranA nAca-gAna cAlatA hatA. aneka prakAranA khAna-pAna paNa upalabdha hatA. parantu maraNano Dara hovAthI pelA mANase jema pAMceya IndriyonA viSayonI sAme paNa joyuM nahi, tema munibhagavanto paNa saMsArathI bhayabhIta thayelA hovAthI cAritranI kriyAmAM ja upayogavALA hoya che. bIjI aviratinI kriyAmAM teozrInuM citta jatuM nathI. A ja vAtane samajAvatuM daSTAnta "rAdhAvedha' nuM che. maMDapanI vacce thAMbhalo Aropelo hoya che. tenI upara cAra cakaraDAM jamaNethI DAbe ane cAra cakaraDAM DAbethI jamaNe atyanta vegathI pharatAM hoya che. tenI upara "rAdhA' nAmanI pUtaLI goThavelI hoya che. nIce telanuM phUDuM rAkheluM hoya che. jemAM uparanI pUtaLInuM pratibiMba paDe che. e pratibiMbane joIne uparanI pUtaLInI DAbI AMkha je vadhe, tene 'rAdhAvedha no sAdhaka kahevAya che. pUrvakALamAM svayaMvaramAM rAjakanyAne paraNavA mATe rAjaputro
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAdhAvedhanI sAdhanA karatA hatA. rAdhAvedhanA sAdhakanI jema mahAmunionuM citta sthira rahetuM hoya che. aniSTanI (maraNAdinI) prApti na thAya ane ISTanI prApti (rAjakanyAnI prApti) thAya : e mATe telanuM pAtra dharanAra ane rAdhAvedhamAM udyamavanta jema game tevA saMyogomAM citta sthira rAkhe che, tema mahAmunio paNa cittane sthira rAkhe che. temane saMsArano bhaya che ane mokSe javuM che. tethI aniSTathI (saMsArathI) dUra rahevA ane ISTa (mokSanI) prApti mATe pU. mahAtmAo game tevI paristhitimAM cittasthiratAne prApta karI le che. A rIte bhavano bhaya hovAthI munibhagavantonuM citta kriyAomAM ekAgra banee samajI zakAya che. parantu upasargo vakhate teozrInuM citta kaI rIte sthira rahe che A zakkAnuM samAdhAna karAya che : viSaM viSasya vanezca, vahnireva yadauSadham / tatsatyaM bhavabhItAnAmupasarge'pi yanna bhIH / / 22-7 / / ja - ''viSanuM auSadha viSa che; agninuM auSadha agni ja che - ema kahevAya che te satya che. jethI saMsArathI bhaya pAmelA mahAtmAone upasargamAM paNa bhaya nathI hoto.' Azaya e che ke saMsAra duH khamaya che, duH khanA phaLavALo che ane duH khAnubandhI che. enAthI bhayabhIta banelA mahAtmAo tAttvika rIte to saMsArasvarUpa duHkhathI ja bhaya pAmyA che. 99 - A saMsAra janma maraNa jarA zoka ane rogAdinAM du:kho svarUpa che. bhavAntaramAM e duHkhone ApanAro ane tenI paraMparAne vadhAranAro che. bhUtakALanA prabaLa puNyodaye game teTalo sAro lAgato paNa A saMsAra janmamaraNAdinAM du:khothI mukta nathI. A du:khathI bhayabhIta banI tenA uccheda mATe apramattapaNe sAdhanAmAM tatpara banelA mahAtmAone jyAre paNa upasargo Ave che, tyAre teozrI saheja paNa bhaya pAmatA nathI. kAraNa / ke teozrI sArI rIte samaje che ke bhavanA bhayane dUra karavAnuM auSadha ja A upasargo che. upasargonuM du:kha, koI paNa prakAranI dInatA vinA sahana karI levAthI karmono sarvathA kSaya thAya che ane tethI bhavano uccheda thavAthI bhavano bhaya dUra thAya che. AthI samajI zakAya che ke duHkhane dUra karavA mATe auSadha duHkha che. saMsAranA kAraNabhUta zubhAzubhakarmonI nirjarA mATe khUba ja asarakAraka auSadha upasargonuM duH kha 48
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tene samatApUrvaka sahana karI levAthI cikAra karmonI nirjarA thAya che, je bhavakSayanuM ekamAtra sAdhana che. kAyama mATe duHkha jatuM hoya to te mATe game teTaluM duHkha veThI levAmAM koI ja takalIpha nathI. AthI ja mahAtmAo upasarga Ave tyAre bhaya pAmatA nathI. A vAtanuM samarthana A zlokamAM be daSTAnto dvArA karAyuM che. viSanI bAdhAne dUra karavA mATe jema viSano prayoga karAya che ane agnithI baLelAnI pIDAne dUra karavA mATe agni vagereno zeka karAya che. tema ahIM paNa bhavanA duHkhane dUra karavAnuM auSadha upasarganuM duHkha che. upasargonI prAptimAM A rIte muni mahAtmAone bhaya hoto nathI-e samajAya che. paraMtu varSo sudhI cAritranI ArAdhanA karavA chatAM bhavano anta jaNAya nahi to teozrI sthira kaI rIte rahe : A zaMkAnuM samAdhAna karAya che : sthairya bhavabhayAdeva, vyavahAre muni vrjet| svAtmArAmasamAdhau tu, tadapyantarnimajati / / 22-8 // "bhavanA bhayathI ja munibhagavano vyavahAramAM (prAraMbhika avasthAmAM) sthiratAne prApta kare che. potAnA AtmAnI rati svarUpa samAdhinI prApti thaye chate to bhavano bhaya paNa samAdhimAM ja lIna thAya che." kahevAno Azaya e che ke vyavahAradazAmAM (namAM) pravRtti-nivRtti svarUpa cAritra hoya che. tyAra pachI to potAnA AtmAnA) guNo(jJAnAdi) vizenI sthiratA svarUpa cAritra hoya che. pravRtti-nivRtti svarUpa cAritrathI nijaguNanI sthiratA svarUpa cAritra prApta thAya che. pAMca samiti, traNa gupti, navakalpI vihAra, svAdhyAya, nirdoSabhikSA, gurupAratanya ane parIsahasahana.. ityAdi sAdhudharmanI pravRtti tema ja sarvasAvadya pravRttinI nivRtti svarUpa cAritranI ArAdhanA kharekhara ja duSkara che. zarUAtanI kakSAmAM emAM sthiratA pAmavAnuM khUba ja kaThina che. paranta bhavano bhaya hovAthI ja pUjya munibhagavanto pravRtti ane nivRtti svarUpa cAritramAM sthiratAne prApta kare che. teozrI sArI rIte jANe che ke A sarvaviratidharmanI vizuddha ArAdhanAthI ja bhavano bhaya dUra thaze. anyathA e dUra thaze nahi. cAritradharmanI ArAdhanA game teTalI kaSTakAraka hoya to paNa te, bhavanA bhayanI apekSAe koI paNa rIte kaSTakAraka nathI. vAstavika rIte bhavano bhaya lAgyA pachI cAritramAM asthira thavAnuM koI kAraNa nathI. bhavano bhaya 49
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jato rahe eTale saMsAra tarapha ja daSTi jatI hoya che ane tethI cAritramAM asthiratA pedA thAya-e samajI zakAya che. pU. munibhagavantone bhavanA bhayane laIne ja sthiratA prApta thatI hoya che. A rIte vyavahAramAM (pravRtti-nivRttisvarUpa vyavahArAbhimata cAritramAM) sthiratAne prApta karavAthI anukrame AtmaraNitA karavA svarUpa samAdhimAM magna bane che. tyAre to pUrvano bhavabhaya e samAdhimAM ja vilIna thAya che. arthAd bhavano bhaya ja raheto nathI. kAraNa ke bhavano anta ja thayA jevo hoya che. jemane saMsAra game che emane bhavano bhaya hoto nathI. evA jIvo bhavAbhinandI hoya che. ane jemanA saMsArano anta najIkamAM che, evA jIvone paNa bhavano bhaya hoto nathI. e muni bhagavanto AtmasvabhAvamAM lIna hoya che. sukhamAM ke duHkhamAM ane bhavamAM ke mokSamAM.... ityAdindromAM sarvatra teozrI sarvathA nispRha hoya che. anne tAtvika rIte bhavabhayane prApta karI ApaNA AtmAne bhavanA bhayathI rahita banAvavA mATe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA... // iti zrIjJAnasAraprakaraNe dvAviMzatitamaM bhavovegASTakam / / 50
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate trayoviMzatitamaM lokasaMjJAtyAgASTakam / 23 A pUrve bhavanA udveganuM nirUpaNa karyuM. saMsArathI udvega pAmIne mokSanI sAdhanAne apramattapaNe karanArA munimahAtmAonI sAdhanAmAM vighna karanArI lokasaMjJA che. lokasaMjJAno tyAga na kare to mahAtmAonI sAdhanAmAM aneka avarodho UbhA thatA hoya che. kAlAntare to samagrapaNe ArAdhanAnuM vAstavika svarUpa ja badalAya che. tethI bhavodveganA nirUpaNa pachI tarata ja lokasaMjJAnA tyAganuM varNana karAya che - prAptaH SaSThaM guNasthAnaM, bhavadurgAdrilaGghanam / lokasaMjJArato na syAn munirlokottarasthitiH / / 23-1 // ''saMsArasvarUpa vikaTa parvatane oLaMgI javA svarUpa chaThThuM guNasthAnaka jemaNe prApta karyuM che, evA lokottara maryAdAmAM rahelA munimahAtmA lokasaMjJAmAM rakta na bane.'' anantopakArI zrI vItarAgaparamAtmAe A saMsArane dAvAnala rAkSasa aTavI kArAgRha ane zmazAna vagere upamAo dvArA khUba ja bhayaMkara varNavyo che. ahIM duH khe karIne oLaMgI zakAya (pAra karI zakAya) evA parvatanI upamA ApIne bhavanI bhayaMkaratA varNavI che. duHkhe karI oLaMgI zakAya evA parvata jevA saMsArathI pAra UtaravA mATe sarvaviratidharma vinA bIjuM koI sAdhana nathI, jenI prApti chaThThA guNasthAnake thAya che. duHkhe karI pAra pAmI zakAya evA pahADa jevA A saMsArano pAra pAmavA mATenA sAdhanabhUta chaThThA guNasthAnakanI jene prApti thaI che, evA mahAtmAoe lokasaMjJAne AdhIna banavuM joIe niha. loko je kare che athavA je kahe che, tema karavuM kahevuM athavA mAnavuM... tene sAmAnyathI lokasaMjJA kahevAya che. zrI tIrthaMkaraparamAtmAnI paramatAraka AjJAnI ArAdhanAmAM nirantara udyamavanta mahAtmAo chaThThA guNasthAnake rahelA che. bhavathI pAra UtaravA mATenA amogha sAdhanane pAmyA pachI lokonI sAme jovAnuM koI ja kAraNa nathI. lokottara paramatAraka zAsananI maryAdAmAM rahelA mahAtmAone lokane AdhIna banI koI paNa pravRtti karavAnuM pAlave nahi. sarvajJabhagavanto dvArA pratipAdana karAyelI lokottara maryAdAmAM rahelA mahAtmAo lokanuM anusaraNa nA kare. loka ajJAnI che, vivekahIna che ane aparamArthadardI che. temanI 51
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTithI calAya nahi. loko viSayanA abhilASI hoya che tema ja paudgalika sampattithI ja mahatvane mAnanArA hoya che. munibhagavanto to mokSanA abhilASI ane jJAnadarzanAdi AtmAnA guNothI mahattvane mAnanArA che. lokanI mAnyatA ane lokottara mAnyatA : e bemAM ghaNuM ja antara che. tethI muni bhagavanto lokasaMjJAno tyAga kare che, temAM taNAtA nathI. teozrI sArI rIte samaje che ke - lokasaMjJAne AdhIna banavAthI zuM thAya che. lokasaMjJAne AdhIna thavAthI ApaNane koI lAbha to thato ja nathI. parantu uparathI ApaNane A pUrve prApta thayelA guNo nAza pAme che : e daSTAntathI jaNAvAya che : yathA cintAmaNiM datte, baTharo badarIphalaiH / hahA jahAti saddharma, tathaiva janaraJjanaiH // 23-2 // mUrkha mANasa boranA badale jema cintAmaNiratna ApI de che, tema aneka prakAre lokonuM raMjana karavA vaDe saddharmano tyAga kare che - te duHkhanI vAta che." daSTAntamAM jaNAvelI mUrkhatA to khUba ja spaSTa che. AvI mUrkhatA to koI nA kare. mUrkhatAnI parAkASThA Ave tyAre ja koI vAra evuM ko'ka kare. paraMtu janaraMjana karavA dvArA saddharmano tyAga karanArAnI saMkhyA ghaNI moTI che ane emAM divase divase vadhAro thato ja jAya che. joke enI sAthe ApaNane vyakti paratve koI saMbandha nathI. ApaNA potAnA ja AtmApUratI ciMtA karavAnI che. prApta thayelA saddharmane lokaraMjanane kAraNe ApaNe tyajI nA besIe eTalA mATeno ahIM prayAsa che. lokone rAjI karavAnI vRtti-pravRttine janaraMjana kahevAya che. janaraMjananA aneka prakAro che ane enAM prayojano paNa aneka che. ApaNI A loka saMbandhI evI koI paNa IcchAne pUrNa karavA mATe lokanI AvazyaktA UbhI thAya eTale lokane rAjI karavA mATe pravRtti karavI paDe che. tene ahIM lokaraMjana tarIke varNavI che. nahi jevI atyanta tuccha evI A loka saMbandhI vastunI prApti mATe lokane rAjI karI saddharmano tyAga karavAnuM kRtya khUba ja bhayaMkara che. loka kadAca rAjI thaI paNa jAya, parantu tethI temAM nathI to lokanuM hita thatuM ke nathI ApaNuM potAnuM hita thatuM. chaThA guNasthAnake sarvaviratisvarUpa saddharmanI prApti thayA pachI, A loka saMbandhI koI paNa cIjanI apekSA rAkhavAnI AvazyaktA nathI ke jene pUrNa karavA 52
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe lokanI ApaNane jarUra paDe. zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka zAsananI suMdara rIte ArAdhanA karavAnI sarvotkRSTa taka maLyA pachI zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka vacananuM anusaraNa karavAnA badale lokanuM anusaraNa karavAnuM kharekhara to koI ja kAraNa nathI. A saMsAranAM sukhono tyAga karyA pachI loko pAsethI meLavavA jevuM kharekhara to kAMI ja nathI. parantu pUjA khyAti mAna sanmAna ane kIrti AdinI tIvra IcchAne laIne lokone rAjI karavA mATe aneka tarakIbo racavI paDe che. lokane game evuM bolavuM paDe. saMpUrNa rIte sAcI vAta hovA chatAM lokane na gamavA mAtrathI e vAta karavAnuM mAMDI vALavuM paDe ane ApaNane gamatI vAta na hoya to paNa temanI vAtano svIkAra karavo paDato hoya che. bhAre viTaMbaNA che lokaraMjananI. AtmAnA hitane je anukULa hoya te karavAnA badale manane je anukULa lAge te karavAthI lokasaMjJAne AdhIna thavAno ja prasajJa Ave che. tethI anukULatAnI arthitAno tyAga karyA vinA cAle evuM nathI. chaThThA guNasthAnake rahelA munibhagavanto anukULatAnA arthI na hovAthI ja lokasaMjJAnA pravAhathI dUra hoya che - te jaNAvAya che. arthAt lokasaMjJAno tyAga karavAno upAya jaNAvAya che : lokasaMjJAmahAnadyAmanusroto'nugA na ke ? / pratisroto'nugastveko, rAjahaMso mahAmuniH / / 23-3 / / "lokasaMjJAsvarUpa mahAnadImAM pravAhane anusarI janArA koNa nathI? parantu lokasaMjJArUpa mahAnadInA sAmA pravAhe cAlanAra rAjahaMsa jevA mahAmuni eka ja che." - Azaya e che ke sAmAnyathI mokSanA arthI jIvo paNa jyAre jyAre dharmanI ArAdhanA kare che tyAre tyAre temanI najara lokanI sAme hoya che. prAye karI loko je pramANe kare te pramANe teo dharma karyA kare. lokano svabhAva che ke jema anukULa paDe tema ja karavuM. zAstra ke zAstrakAra paramarSio vagerenI vAtano vicAra karavAnuM loko mAnatA nathI. AvI sthiti hovA chatAM chaThThA guNasthAnake rahelA mahAmuni lokanuM anusaraNa karatA nathI, paramatAraka zrI vItarAgaparamAtmAnA vacananuM ja anusaraNa kare che; je, lokone mana pratikULa hoya che. lokonI daSTie je viruddha dizA che, te dizAmAM mahAmuninuM anugamana che. tethI mahAmuni mahAtmAne pratisrotagAmI kahevAya che. nadInA pravAhanI dizAmAM ghAsa vagere paNa jatA rahe che. paraMtu nadInA pravAhanI viruddha dizAmAM sAmA pravAhe taravAdinuM kAma ghaNuM ja kaparuM che. khUba ja prayatna mAMgI 53
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ le evuM e kAma che. badhA loko e karI zakatA nathI. pU. muni mahAtmA jevA ja koI virala mahAtmA, e karI zake che. anukULatAnA arthI loko lokonuM ja anusaraNa kare che. pU. munibhagavanto anukULatAnA arthI na hovAthI teozrI samyajJAna darzana ane cAritranuM anusaraNa kare che. AtmA ane tenA jJAnAdi guNone choDIne anya zarIrAdi bAhyapadArthonI koI ja apekSA na hovAthI munimahAtmAo lokane anusaratA nathI. joke muni bhagavantonI apekSAe lokonI saMkhyA ghaNI moTI che. ghaNA lokonuM anusaraNa mahAtmAoe karavuM joIe. parantu e pramANe kahevuM barAbara nathI-te jaNAvAya che : lokamAlambya karttavyaM, kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmo, na tyAjya: syAt kadAcana / / 23-4 // . "lokanuM AlaMbana laIne ghaNAe karyuM hoya te ja karavAnuM hoya to mithyAdaSTiono dharma kyAre paNa choDI zakAze nahi." AjanA lokonA mAnasanuM pratibiMba varSo pUrve pU. mahAmahopAdhyAyajI mahArAjAe A zlokamAM dekhADyuM che. dareke dareka kSetramAM sakhyAnuM mahattva khUba ja vadhyuM che. Azcarya to e che ke potAnA gharamAM ophisamAM ke saMsthAmAM potAnuM ja mahattva vadhAravA mATe prayatnazIla loko dharmamAM bahumatInI vAto karI rahyA che. sArA mANasonI bahumatI kyAre paNa hatI nahi ane che paNa nahi. Ano artha e nathI ke jemanI bahumatI nathI-e badhA sArA ja che ane sAcA ja che. kahevAno Azaya eTalo ja che ke sArA ane sAcA mANasonI saMkhyA; kharAba ane khoTA mANasonI saMkhyAnI apekSAe ochI ja rahevAnI. janasaMkhyAnA AdhAre ja sAcA-khoTAno nirNaya karavAno hoya to kAyamane mATe khoTA mANasone sAcA ane sArA mAnavAno prasaMga Avaze, je koIne ya kyAre paNa ISTa nathI. Ama chatAM lokaraMjana dvArA bahumatInA jore dharmanI pravRtti cAlI ja rahI che. eTaluM ja nahi, zAstrIya rIte sAcI pravRttine rokavAno khUba ja ugra prayatna paNa cAlI rahyo che. satyano virodha ane asatyano pracAra karavA mATe khUba ja mahattvanuM lokanuM AlaMbana che. evA AlaMbane cAlanArA lokone pU. mahAmahopAdhyAyajI mahArAjAe khUba ja mArmika vAta karI che. 54 )
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNA lokoe kareluM ja karavAnuM hoya to mithyAdaSTiono dharma kyAre paNa choDavo nA joIe. kAraNa ke mithyAdaSTionI saMkhyA kAyama mATe moTI hoya che. hiMsA asatya corI anAcAra ane parigraha.... vagere pApa karanArAnI saMkhyA, pApa nahi karanArAnI saMkhyAnI apekSAe cikAra moTI che; chatAM lokamAM hiMsAdinI pravRttine karavAjevI koI mAnatuM nathI. satyAsatyano vivekapUrvaka nirNaya karyA vinA mAtra bahumatInA AlaMbane karAtI saghaLI ya dharmapravRttio lokasaMjJAmUlaka che. 'mithyAdaSTiono dharma kyAre paNa choDavo nA joIe' - A pramANe lokanA AlaMbane cAlanArAone je jaNAvyuM che - tenuM kAraNa have jaNAvAya che : zreyo'rthino hi bhUyAMso, loke lokottare na ca / stoLA hi ratnaLina:, stoAzAtmasAdhajA: IIRrU-II ''kharekhara ja mokSanA arthI loko lokamAM ke lokottaramArgamAM ghaNA nathI hotA. ratnono vyApAra karanArA jema thoDA hoya che, tema AtmAnI sAdhanA karanArA paNa thoDA hoya che.'' - A pUrvenA zlokathI jaNAvyuM che ke lokanuM AlaMbana laIne, ghaNA lokoe kareluM ja karavAnuM hoya to mithyAdaSTi AtmAonA dharmano kyAre paNa tyAga karavAno prasaGga nahi Ave. kAraNa ke mithyAdaSTio ghaNA che. te mithyAdaSTio ghaNA kema che - te jaNAvAya che : - A lokamAM ane lokottaramArgamAM mokSanA arthI jIvo ghaNA hotA nathI. mokSanuM arthipaNuM prApta thayuM na hoya to samyagdarzana paNa prApta thatuM nathI. samyagdarzanane prApta karelA jIvo ghaNA ochA che. teothI bhinna jIvonI saMkhyA ghaNI ja moTI che e samajI zakAya che. zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka zAsanane choDIne anya jainetara lokone ahIM loka tarIke jaNAvyA che ane temanI mAnyatA mujabanA mokSamArgane laukikamArga kahevAya che. zrI vItarAgaparamAtmAe upadezelA paramatAraka mokSamArgane lokottaramArga kahevAya che. baMnne mArgamAM sAmAnyathI dharma karanArA jIvomAM mokSanA arthI jIvonI saMkhyA khUba ja ochI hoya che. jeo dharma karatA nathI evA jIvonI vAta na paNa karIe to ya dharma karanArAomAM paNa mokSanA arthI jIvo ghaNA ochA maLavAnA. prAyaH jIvo sukhanA arthI ane duHkhanA dveSI hovAthI sukha meLavavA ane duHkha TALavA mATe ja dharma karatA rahevAnA. AvI sthitimAM mokSanA arthI jIvo kAyama mATe ochA ja rahevAnA. A vAtane dRSTAntathI spaSTa rIte samajAvI che. 55
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnono vyApAra karanArAnI saMkhyA sadAne mATe ochI ja rahevAnI che. lagabhaga badhA ja loko potapotAnI zakti mujaba vyApAra-dhaMdho karatA hoya che. paraMtu ratnono vyApAra karanArA ghaNA ja ochA hoya che. tema AtmAnI sAdhanA karanArA thoDA hoya che. karmanI laghutAne pAmyA vinA AtmasAdhanA zakya nathI. AthI samajI zakAze ke sArA lokonI saMkhyA ochI hoya che ane khoTA lokonI saMkhyA tenA pramANamAM ghaNI hoya che. tethI ghaNI moTI saMkhyA joIne khoTA lokonI sAthe maLI javAnI AvazyakatA nathI. satya svayaMsiddha che, tene siddha karavAnI jarUra nathI. tene samajI levAnI jarUra che. anantajJAnIoe te jaNAvyuM che. tene samajIne svIkArI levAmAM ApaNuM kalyANa che. lokonI saMkhyA joIne satya samajAze paNa nahi ane prApta thaze paNa nahi. Ama paNa lokonI moTI saMkhyAne joIne temAM maLI gayelAne satya samajAyeluM to hoya che. parantu ekatAdinA kAraNe teo sAcuM choDIne khoTuM laIne pharatA hoya che. manamAM DaMkhatuM hovA chatAM jyAre paNa lokanI khAtara teo khoTuM karatA hoya che, te vakhate temanI sthiti ghaNI ja viSama banatI hoya che. e viSama sthitinuM varNana karAya che : lokasajJAhatA hanta, nIcairgamanadarzanaiH / zaMsayanti svasatyAGga-marmaghAtamahAvyathAm // 23-6 // khedanI vAta che ke lokasaMjJAthI haNAyelA loko nIcuM jovA vaDe ane dhIme cAlavA vaDe, potAnA satya svarUpa adgamAM thayelAM marmaprahAranI mahAvyathAne jaNAve che." - Azaya e che ke lokasaMjJAne AdhIna banelA mANaso sAcuM zuM che - te samajatA hotA nathI evuM nathI. tethI potAnI lokane anusAre karAtI pravRttithI teo antarathI vyathita hoya che. AthI ja teo larjita thaIne dhIme dhIme nIcuM joIne cAlatA hoya che. satyano tyAga karIne lokanuM anusaraNa karavAthI manamAM zalyano anubhava thato hoya che. sAcA mANasonI sAme jovAnuM sAmarthya tevA lokomAM rahetuM nathI. tethI teo nIcuM joIne cAlatA hoya che. | sAmAnyathI niyama che ke ApaNA zarIramAM koI sthAne vedanA thatI hoya to ApaNuM dhyAna zarIranA te bhAgamAM ja jatuM hoya che. mana e sthAne evuM to kendrita thatuM hoya che ke jethI bIje kyAMya dhyAna rahetuM na hovAthI ApaNI daSTi nIcI ja 56
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahe che. lokasaMjJAthI haNAyelA jIvonI AvI ja sthiti hoya che. potAnA satya svarUpa aMganA marmasthAnamAM AghAta pahoMcavAthI teo nIcI najare cAle che ane potAnI e nIcI cAlathI potAnI mahAvyathAne teo jaNAve che. Ama chatAM lokasaMjJAno teo tyAga karatA nathI. lokone anukULa thaIne nA vartIe to loko nindA karaze - evA bhayathI teo lokone anukULa thaIne lokasaMjJAno tyAga ja karI zaktA nathI. khUba ja vicitra che lokaniMdAno bhaya. lokanidAnA bhayathI satyano tyAga thaI zake che. parantu satyanA nAzanA bhayathI lokasaMjJAno tyAga thaI zakto nathI. sAcuM jatuM rahe to vAMdho nahi, paNa lokamAM kharAba lAgavuM nA joIe evI vRtti khUba ja vicitra che. AvI vRtti lokottaramArgamAM paNa have khUba ja jhaDapathI AvatI hoya - ema lAgyA kare che. lokanI nindAnA bhayane dUra karI mumukSa janoe lokasaMjJAno tyAga karavo joIe. lokanI nindAnA bhayathI jeo satyano tyAga kare che, teo AtmasvarUpano ghAta karanArA bane che. mumukSu jano AtmasvarUpane pragaTa karavA prayatnazIla banelA hoya che. AtmAnuM zuddha svarUpa pAmavA mATe lokasaMjJAno tyAga karyA vinA cAle evuM nathI. AtmAnuM zuddha svarUpa prApta thatuM hoya to lokanI nindAnA bhaye lokane anusaravAnuM koI ja prayojana nathI - e jaNAvAya che : AtmasAkSikasaddharmasiddhau kiM lokayAtrayA / tatra prasAda, maratA nine pArarU-7TI. - "AtmAnI sAkSIe saddharmanI siddhi thaye chate lokyAtrAnuM koI ja prayojana nathI. e viSayamAM prasannacandrarAjarSi ane bharata mahArAjA daSTAntasvarUpa che." - Azaya e che ke jyAre paNa mumukSu jano lokanuM anusaraNa kare che tyAre tenI pAchaLano Azaya lokanA anusaraNathI dharmanI siddhi prApta karavAno hoya che. temanI evI daDha mAnyatA hoya che ke jyAM lokonI pravRtti hoya che tyAM dharma hoya che. Aje e mAnyatA to eTalI vyApaka banatI jAya che ke jene laIne dharmanA vAstavika svarUpano vicAra ja paDato mUkavAmAM Avato hoya che. bhagavAna zrI arihanta paramAtmAe prarUpelA paramatAraka dharmanI siddhi loyAtrA(anusaraNa)thI thatI nathI. parantu teozrInA paramatAraka vacananI ArAdhanAthI thAya che. lokottara dharmanI siddhi lokayAtrAthI zakya nathI-e samajI nA zakAya evI vAta nathI. 57 )
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmano zubhAraMbha ApaNe kaI rIte karyo, enuM bahu mahattva nathI. paraMtu dharmathI ApaNane zuM prApta thayuM enuM mahattva che. anantajJAnAdimaya sahaja siddha svarUpanA AvirbhAvamAM ja dharmanI ItizrI che. dharmabindu granthamAM jaNAvyA mujaba sUtra (dorA) jema vastra svarUpe pariName che tema dharma, AtmasvarUpamAM pariName che. prathama guNasthAnake paNa aMzata: paNa AtmasvarUpano avirbhAva thato hoya che. pUrva pUrva vizuddha Atma-pariNAma ja uttarottara vizuddhatara pariNAmane prApta karAvatA hoya che. A vizuddhatara AtmapariNAma svarUpa dharmane ja AtmasAkSika dharma kahevAya che. A dharmanI siddhi thaye chate lokayAtrAnuM koI prayojana nathI. kAraNa ke e dharmanI siddhi kSayopazamabhAvavizeSathI thAya che, lokanA anusaraNathI e siddhi prApta thatI nathI. A viSayamAM zrI prasannacandrarAjarSi ane zrI bharata mahArAjAnA daSTAntano vicAra karavo joIe. anukrame bAhyadaSTie anupamakoTinuM cAritra ane teno abhAva hovA chatAM AtmasAkSika dharmanI siddhi, mAtra AtmAnusaraNathI prApta thaI hatI, lokayAtrAnA kAraNe thaI na hatI. durmukha dUtanA vacanane anusaravAthI to zrI prasannacandrarAjarSine sAtamI narakamAyogya karmabandha thayo hato. AthI spaSTa che ke AtmasAkSika sadharmanI siddhimAM lokayAtrAnuM koI prayojana nathI. lokasaMjJAno tyAga karavAthI prApta thanAra phaLanuM varNana karAya che : lokasajhojjhitaH sAdhuH parabrahmasamAdhimAn / sukhamAste gatadrohamamatAmatsarajvaraH / / 23-8 // "lokasaMjJAthI rahita paramabrahmamAM lIna ane droha mamatA tema ja matsara svarUpa jvara jemano cAlyo gayo che evA sAdhumahAtmA sukhe rahe che." - pU. sAdhumahAtmAonA sukhanI sthitinuM mukhya kAraNa A zlokathI varNavatI vakhate granthakArazrIe lokasaMjJAno tyAga varNavyo che. lokane anusaravAthI sukhano vAstavika anubhava thato nathI. vAstavika sukha AtmAnA jJAnAdi guNonA anubhavamAM che. alpAMze paNa jyAre e guNono anubhava thAya che, tyAre anahada sukhano anubhava thato hoya che. zarIrAdinA duHkhanI vedanAmAM paNa e anubhava avasthita hoya che. bhautika viSayajanya ( 58
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhano anubhava jyAre paNa thAya che tyAre te duHkhanA anubhavathI saMbaMdha hoya che. Atmika ane bhautika sukhanA anubhavono svabhAva, taddana ja viruddha che. pU. sAdhumahAtmAo Atmika sukhono anubhava kare che, jemAM AtmA ane tenA jJAnAdi guNone choDIne anya koInI ja apekSA rahetI nathI. lokasaMjJAne AdhIna banelA parapadArthamAM ramatA hovAthI teo vAstavika sukhane bhogavI zakatA nathI. paranI apekSA ja moTAmAM moTuM duHkha che. sarva sAvadyayogathI virAma pAmelA mahAtmAone vAstavika rIte paranI apekSA rAkhavAnuM koI ja kAraNa nathI. AtmAnA jJAnAdi guNomAM ramaNa karanArA mahAtmA paNa jyAre lokasaMjJAne AdhIna bane che, tyAre teo potAnA Atmika sukhane gumAvI de che. lokonI vRtti parapadArthamAM ramaNa karavAnI hoya che. tene AdhIna banavAthI pU. munibhagavanto paNa parapadArthamAM ramanArA banI jatA hoya che. tethI teo lokasaMjJAno tyAga karI paramabrahmasvarUpa zuddha AtmatattvamAM lIna bane che. tethI teozrInA droha mamatA ane matsara svarUpa jvara nAza pAme che. apakAra karavAnI buddhine droha kahevAya che, zarIrAdi parapadArthone vize mArApaNAnI buddhine mamatva kahevAya che ane ahaMkArane matsara kahevAya che. parabrahmamAM lIna banavAthI droha mamatva ke matsara svarUpa jvara nAza pAme che. para padArthone sva ke svakIya mAnavAthI droha mamatva ane matsara vagere doSono prAdurbhAva thato hoya che. jene kharekhara ja ApaNe para mAnIe chIe, ene laIne droha ke mamatva vagere ApaNe karatA nathI. jenI sAthe thoDo paNa saMbandha che - ema ApaNane lAge tyAre tene AzrayIne ApaNe droha vagere karIe chIe. pU. muni mahAtmAo zuddha AtmasvarUpamAM lIna hovAthI sarva parabhAvone AzrayIne parama upekSA sevatA hoya che. tethI sarva prakAranI avasthAmAM teozrI sukhe karIne rahetA hoya che. lokanI vacce rahevA chatAM lokasaMjJAno tyAga karavAnA kAraNe drohAdithI rahita evA pU. sAdhubhagavanto sadA sukhe rahe - emAM Azcarya nathI. anta AvA paramasukhane pAmavA mATe ApaNe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA... // iti zrIjJAnasAraprakaraNe trayoviMzatitamaM lokasajJAtyAgASTakam / / 59
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate caturviMzatitamaM zAstrASTakam / 24 A pUrve pU. sAdhubhagavantoe lokasaMjJAno tyAga karavo joIe-te jaNAvyuM. e mujaba lokasaMjJAno tyAga karyA pachI dharmanI ArAdhanA mATe zAstrone anusaravA sivAya bIjo koI upAya nathI. tethI have zAstranuM svarUpa vagere varNavAya che. kahevAno Azaya e che ke dharmanI ArAdhanA mATe zAstranA anusaraNa sivAya bIjo koI upAya nathI. lokane anusarI karAtI ArAdhanA vAstavikapaNe dharmanA phaLane ApatI nathI. zAstrAnusAra karAtI ArAdhanA ja mokSanuM kAraNa bane che. tethI A aSTakamAM zAstranuM nirUpaNa karAya che : carmacakSurbhRtaH sarve devAzcAvadhicakSuSaH / sarvatazcakSuSa: siddhA:, sAdhava: zAstracakSuSa: / / 24-6 / / Ama to zAstranuM svarUpa sau koI jANe che. parantu badhA potapotAnI rIte zAstranuM svarUpa varNavatA hoya che. zAstranuM vAstavika je svarUpa che te ahIM varNavyuM che. zrI vItarAgaparamAtmAe prarUpelA arthane jaNAvanArAM paramatAraka vacano zAstrasvarUpa che. tenAthI viparIta evAM vacano zAstrasvarUpa nathI. sAmAnya rIte arthane (padArthane) grahaNa karavAnuM kArya cakSu Indriya kare che. tenI apekSAe zravaNendriyAdi Indriyo khUba ja alpatama viSayonuM grahaNa kare che. cakSu IndriyathI ghaNAM dravyanuM grahaNa thatuM hovA chatAM rUpI-arUpI badhA padArthonuM grahaNa thatuM nathI. zAstrathI rUpI-arUpI, jaDacetana, sthUla-sUkSma ane heya-upAdeya sakala padArthonuM sAmAnyathI grahaNa (jJAna) thatuM hoya che. ahIM jJAnanA sAdhana tarIke cakSune varNavIne zAstrane cakSunI upamA ApIne tenuM varNana karyuM che. arthane grahaNa karavA svarUpe cakSu ane zAstra : baMnnemAM sAmya che. 'badhA prANIo carmacakSune dhAraNa kare che. devo avadhijJAna svarUpa cakSuvALA che. siddhabhagavanto sarva pradeze kevalajJAna svarUpa cakSuvALA che ane sAdhu mahAtmAo zAstrasvarUpa cakSuvALA che.'' kahevAno Azaya e che ke sAmAnya rIte tiryaMco ane manuSyo vagere badhA ja prANIo carma(cAmaDA)nI cakSune dhAraNa kare che. tenA vaDe joIne teo arthanuM jJAna 60
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta kare che. devatAone cakSu indriyanI sAthe bhavapratyayika avadhijJAna prApta thayeluM hovAthI teo avadhijJAnanA upayogathI arthanuM grahaNa kare che. zrIsiddhaparamAtmAo to azarIrI hovAthI teozrIne cakSu vagere Indriyo hotI nathI. tema ja ATha ya karmothI teozrI rahita hovAthI avadhijJAnAdithI rahita che. teozrInA asaMkhya AtmapradezomAM dareka Atmapradeza kevalajJAna ane kevaladarzana hovAthI tenA upayoga vaDe sarva dravya guNa paryAyane grahaNa kare che. tethI teozrI badhI bAjathI cakSavALA che ane sAdhumahAtmAone cakSa vagere IndriyAdi hovA chatAM teozrI zAstrathI ja padArthone grahaNa kare che. badhA ja padArthone Indriyo grahaNa karatI nathI. jenuM pratyakSa IndriyothI thatuM nathI evA paNa atIndriya padArthonuM jJAna zAstrathI thAya che - te jaNAvAya che : puraHsthitAnivordhvAdhastiryaglokavivartinaH / sarvAnbhAvAnavekSante, jJAninaH zAstracakSuSA // 24-2 // - "Urdhvaloka adholoka ane tiryazlokamAM vartatA jANe sAkSAt AgaLa rahelA hoya evA vividha bhAvone jJAnIo zAstrasvarUpa cakSu vaDe dekhe che." saudharmAdi devaloka svarUpa Urdhvaloka; naraka vagere svarUpa adholoka ane jaMbUdvIpAdi jyAM che te tiryazloka: A traNe ya lokamAM, vividha pariNAmane prApta karanArA je je bhAvo che te badhAne potAnI AgaLa ja sAkSAt rahelA hoya te rIte jJAnabhagavanto zAstrasvarUpa cakSu vaDe dekhe che. asaMkhyAta yojana pramANa A traNa lokamAM anantAnanta padArtho che. pratyeka samaye vividha pariNAmane te pAme che. te badhA ja padArthone dekhavAnuM sAmarthya chadmastha jIvone hotuM nathI. paraMtu sAmAnyathI e badhA bhAvone zAstranA zravaNAdithI jANI zakAya che. zrI arihantaparamAtmAe prarUpelA te te bhAvone zrI gaNadharaparamAtmAe sUtromAM nibaddha karyA. e paramatAraka zAstranI agAdha zraddhAthI karelA zAstrazravaNAdithI jJAnIbhagavanto traNa lokamAM rahelA te te bhAvone jANe che. potAnI AgaLa ja jANe te bhAvo sAkSAt vartamAna hoya e rIte te bhAvone jJAnI mahAtmAo spaSTapaNe grahaNa kare che. carmacakSuthI je paNa padArtho ApaNe dekhIe chIe tenuM paNa vivekapUrvakanuM vAstavika svarUpa, zAstrathI ja samajavA maLe che. naya-nikSepAthI jaNAtA padArthanA svarUpanI heyopAdeyatAno viveka zAstra vinA zakya nathI. AthI ja jJAnIbhagavanto (61
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAdhyAyamAM tatpara bane che. jethI krame karI zAstranA paramArthane pAmIne teozrI zAstrathI ja te te padArthono nirNaya karyA pachI te te viSayamAM pravRtti ke nivRtti kare che. AthI ja potAnI AMkhe na jotAM zAstranI AMkhe jJAnI mahAtmAo jue che. dareka dharmamAM zAstro prasiddha hovAthI zAstranuM vAstavika svarUpa varNavAya che : zAsanAt trANazaktezca, budhaiH zAstraM nirucyate / vacanaM vItarAgasya, tattu nAnyasya kasyacit / / 24-3 // "zikhAmaNa ApavAthI ane AtmAnuM rakSaNa karavAnI zaktithI zAstrane zAstra kahevAya che - A pramANe paMDito vaDe zAstra zabdanI vyutpatti karAya che. zrI vItarAga paramAtmAnuM vacana ja zAstra che. paraMtu bIjA koInuM vacana zAstrasvarUpa nathI." - anAdikALathI jIva ajJAnavaza potAnA hitane vize anabhinna hoya che.. jJAnAvaraNIyAdi karmanA kSayopazamane pAmIne hitAhitanA vivekane prApta karavAnI je jIvone yogyatA prApta thatI hoya che tevA jIvone hitazikSA ApavAnuM sAmarthya zAstramAM raheluM che. yogya jIvonuM zAsana zAstra kare che. mArge pravartAvavAnuM ane unmArgathI pAchA vALavAnuM kArya zAstra kare che. je zAsana kare che tene paMDitajano zAstra kahe che. sAmAnya rIte jeo ajJAnI che parantu temane samajAvIe to samajavAnI yogyatA dharAve che, temanuM zAsana zAstra kare che. tema ja jeo saMsArathI bhaya pAmyA che, karmothI trasta che ane vibhAvathI duHkhI che, evA jIvone bacAvavAnuM kArya paNa zAstra kare che. saMsAranA bhayathI mukta banavA mATe ane karmothI chUTavA mATenA upAyo zAstra jaNAve che ane AtmAnA svabhAvanI sAthe vibhAvanuM varNana zAstra kare che. vAstavika rIte saMsArano bhaya ane karmono trAsa haju sudhI lAgyo nathI. bhayabhIta ane trasta janone ApaNe joyA che. tema ja ochA-vadhatA pramANamAM evI bhayabhIta ke trasta avasthAno anubhava ApaNe paNa karyo che. tyAre temAMthI mukta thavA mATe ApaNe je prayatna karyo che evo prayatna saMsArathI ke karmathI chUTavA mATe lagabhaga karyo nathI. enuM kharuM kAraNa e che ke haju saMsArano ke karmano evo bhaya ke trAsa ja pedA thayo nathI. AvI sthitimAM e zakya ja nathI ke zAstranA rakSaNasAmarthyano ApaNane khyAla Ave. paMDitajanone eno khyAla hovAthI zAsana karavAnA kAraNe ane rakSaNa karavAnA kAraNe zAstrane zAstra tarIke teo varNave che. -(62)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM paramatAraka zAstra zrI vItarAgaparamAtmAnA vacana svarUpa che. zrI vItarAga paramAtmA sarvajJa ane sarvadarzI hovAthI teozrInA vacanamAM asatyAMza hovAnuM koI kAraNa ja nathI. rAga dveSa ane ajJAna : A traNa doSone laIne vacanamAM asatyAMzano saMbhava che. zrI vItarAgaparamAtmA e traNeya doSathI sarvathA rahita hovAthI teozrInA paramatAraka vacanamAM vitathano leza paNa nathI. tethI te svarUpa ja zAstra che. zrI vItarAga paramAtmAne choDIne bIjA koInuM paNa vacana zAstra svarUpa nathI. kAraNa ke zrI vItarAga paramAtmAne choDIne bIjA sarvajJa nathI. asarvazanAM vacano sAcAM na hovAthI te zAstra svarUpa nathI. e vacano zAsana karavA mATe ke rakSaNa karavA mATe samartha nathI. AthI ja mumukSu AtmAo zrIvItarAgaparamAtmAnA paramatAraka vacana svarUpa zAstrAnusAra ja ArAdhanA mATe prayatnazIla hoya che. zAstrAnusAra ArAdhanA karavAthI prApta thanArA phaLanuM varNana karAya che : zAtre puro tamA, vIrA : purataH. puraskRte punastasmin, niyamAt sarvasiddhayaH // 24-4 / / "tethI zAstrane AgaLa (mukhya) karAye chate zrI vItarAgaparamAtmA mukhya (pradhAna) thaI ja jAya che. zrI vItarAgaparamAtmA mukhya thaye chate avazya sarva arthanI siddhi thAya che." - kahevAno Azaya e che ke - pU. sAdhubhagavanto dareka arthano nirNaya zAstrIya rIte ja karatA hovAthI dareka kAryamAM teo zAstrano Adara kare che ane zAstrane AgaLa kare che - mukhya kare che. tethI dareka kAryamAM zAstranA praNetA-upadezaka tarIke zrI vItarAgaparamAtmAnuM anusmaraNa thavAthI zrI vItarAgaparamAtmA mukhya bane A rIte zrI vItarAga-sarvajJa paramAtmA mukhya thaye chate cokkasapaNe sarvasiddhio prApta thAya che. kAraNa ke paramAtmAnA dhyAnathI paramAtmasvarUpa prApta thAya che. paramAtmasvarUpanI prAptithI koI paNa siddhi meLavavA jevI rahetI nathI. sarvasiddhio temAM antargata che. je potAnuM che te badhuM ja maLI jAya che ane je para ke parakIya che tenI apekSA ja naSTa thaI jAya che. sarvathA kRtakRtya evA mahAtmAo sarva siddhionA svAmI hoya-e samajI zakAya che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vastunuM varNana karatAM zrI SoDazaka prakaraNamAM paNa pharamAvyuM che ke ''Agama (zAstra) hRdayamAM hote chate vAstavika rIte zrI tIrthaMkaraparamAtmA ja hRdayamAM hoya che ane paramAtmA hRdayastha hote chate sarva arthanI cokkasa siddhi thAya che.'' A vastune jaNAvatAM anyatra paNa pharamAvyuM che ke ''Agama-zAstrano Adara karanArA ja vastutaH zrI arihantaparamAtmA munibhagavanto ane saMghano Adara kare che.'' je loko Agamano Adara karatA nathI, teo zrI arihantaparamAtmAdino paNa Adara karatA nathI. Agama mujaba ArAdhanA koI vAra na thAya topaNa Agamano anAdara to koI paNa rIte karavo nA joIe. pravRttinA abhAvamAM paNa pravRtti pratyeno Adara ApaNe rAkhatA ja hoIe chIe. lokottara te te pravRttinA viSayamAM evuM kema banatuM nathI- e samajI na zakAya evuM nathI. khUba ja dayanIya paristhiti che ! AgamanA anAdara jevuM eke ya pApa nathI - e bhUlavuM nA joIe. Agamano anAdara karanAranI je dazA che te varNavAya che : adRSTArthe'nudhAvantaH, zAstradIpaM vinA jaDAH / prALuvanti paraM levuM, pravruttta: paDe paDe ra4-95 'adaSTa nahi joyelA padArthanI pAchaLa doDatA ane dareka pagale pagale skhalanAne pAmatA jaDa-ajJAnI mANaso zAstrasvarUpa dIpaka vinA ghaNo kheda pAme che.'' - mokSa prApta karavAnI IcchA hovA chatAM ane te mATeno prayatna hovA chatAM ajJAnI ane avivekI evA jaDa mANaso adRSTa evA mokSamArganI pAchaLa potAnI IcchA mujaba doDayA kare che. saMvara nirjarA ane mokSa svarUpa adRSTa padArthanuM svarUpa jANyA ke joyA vinA potAnI samajaNa mujaba saMvarAdi adRSTArthanuM teo anusaraNa karatA hoya che. parantu teo Dagale ne pagale skhalanA pAmatA hoya che. mArga spaSTa hoya, ISTane pAmavAnI pUrNa tAlAvelI hoya ane e mujaba tene anukULa prayatna paNa hoya, parantu aMdhArAmAM athaDAtA mANaso jema pagale pagale skhalanA pAme che, tema zAstradIpakanA abhAvamAM ajJAnasvarUpa aMdhakAramAM athaDAtA jIvo Dagale ne pagale skhalanA pAme che ane mokSa svarUpa ISTane pAmI zakatA nathI. - - AvI sthitimAM prayatna cAlyA kare ane tenuM phaLa nA maLe tethI mumukSu janone cikAra pramANamAM kheda thAya e samajI zakAya che. utkaTa sAdhanAmAM paNa siddhi nA maLe, enA jevo bIjo koI kheda nathI. jemaNe sAdhanAno AraMbha karyo nathI ane 64
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jemane siddhinI IcchA ja nathI, tevA lokonI ahIM vAta nathI. parantu jeo phaLanA arthI che ane phaLane mATe prayatnazIla che - evA loko mATenI A vAta che. adaSTa evA saMvarAdi padArthonuM svarUpa zAstra vinA jANI zakAya evuM nathI. e adaSTa arthane jaNAvavA mATe zAstra dIpakasamAna che. A dIpakano jeo upayoga karatA nathI ane adaSTa arthanI pAchaLa doDe che, teo pagale pagale khalanAne pAme che. jethI kheda sivAya temane kAMI ja maLatuM nathI. potAnI IcchA mujaba ane kalpanA mujaba utkaTa AcAranuM pAlana karavA chatAM tenA pAramArthika phaLane teo pAmI zakatA nathI. zAstranI koI apekSA rAkhyA vinA svataMtrapaNe karAtI koI paNa pravRtti hitane karanArI nathI - e jaNAvAya che : zuddhoJchAdyapi zAstrAjJAnirapekSasya no hitam / bhautahantu yathA tasya, padasparzanivAraNam / / 24-6 // "zAstranI AjJAnI apekSAthI rahita evA svecchAcArInI zuddha bhikSAdinI, gaveSaNA vagerenI pravRtti hitakAriNI nathI. jema bhautavratI sAdhune haNanAra bhillanI te bhautavratIne pagano sparza na thavA devAnI pravRtti hitakAriNI nathI." - kahevAno Azaya e che ke keTalAka svecchAcArI sAdhuo potAnA gurnAdikanI sAthe rahetA nathI ane potAnI e pravRttine yogya gaNAvavA mATe teo jaNAvatA hoya che ke gurUkuLavAsamAM gurunI sAthe rahevAthI zuddha gocarIpANI vagere zakya nathI. tema ja saMlezanA prasaMgo vAraMvAra UbhA thatA hoya che ane gocarI pANImAM samaya jato rahevAthI svAdhyAyano vyAghAta thAya che.. ityAdi doSonA bhAjana banavA karatA ekalA vicaravuM sAruM che... ema mAnIne zuddha gocarInI gaveSaNAdi karavA dvArA potAnI IcchA pramANe teo saMyamanI kriyA karatA hoya che. paraMtu temanI e zuddhagaveSaNAdinI kriyA paNa hitakAriNI nathI. kAraNa ke gurukuLavAsamAM rahevAnI zAstrAjJAthI nirapekSa e kriyA che. e vAtane spaSTa karavA mATe zlokanA uttarArdhathI daSTAna jaNAvyuM che. kahevAno Azaya e che ke - eka bhillajAtino rAjA hato. teNe koI sAdhu pAsethI sAMbhaLeluM ke "sAdhune paga lagADavAthI moTuM pApa lAge che. zarIre bhasma lagADavAnuM jene vrata che evo eka bhautavratI sAdhu hato. tenI pAse moranAM ghaNAM pachAM hatAM. eka vakhata koI kAraNasara bhillarAjAne moranA pIMchAnuM kAma paDyuM. ghaNA (65)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAne tenI tapAsa karatAM karatAM te bhautasAdhu pAse dekhAyuM. eTale te billarAjAe tenI pAse te mAMgyuM, paNa teNe te na ApyuM. tethI te rAjAe te sAdhune mArIne te pIMchAM lIdhAM. parantu sAdhune haNatI vakhate sAdhune pagano sparza thaI na jAya enuM barAbara dhyAna rAkhyuM hatuM. billarAjAnI sAdhune paga na lagADavAnI pravRtti jema hitakAriNI nathI, tema zuddha AhArAdinI gaveSaNA vagerenI zAstranirapekSa pravRtti paNa hitakAriNI nathI. ApaNI pravRtti karatAM zAstranI AjJA anantaguNa caDhiyAtI che. zAstranI AjJAnI upekSA karIne karavAmAM AvatI pravRtti, sAdhune paga lagADayA vinA mArI nAMkhavA jevI che. e bemAM pharaka eTalo ja che ke sAdhune paga lagADayA vinA tene mArI nAMkhavAnI pravRttine duSTa tarIke ApaNe mAnIe chIe, paNa zAstranirapekSa evI zuddha AhArAdinI grahaNa karavA vagerenI pravRttine duSTa mAnavA mATe ApaNuM mana mAnatuM nathI. bhAre karuNadazA che ApaNA mananI ! khALe DUcA ane daravAjA ughADA jevo ghATa che. Aje nahi to kAle game tyAre paNa zAstranuM mahattva mAnyA vinA cAle evuM nathI. jeTalI vahelA zAstranI mukhyatAne ApaNe antarathI mAnazuM teTaluM vaheluM ApaNuM kalyANa thaze. zAstranuM prAdhAnya jaNAvAya che : ajJAnAhimahAmantraM, svAcchandyajvaralaGghanam / dharmArAmasudhAkulyAM, zAstramAhurmaharSayaH // 24-7 / / ''ajJAnasvarUpa sarpanA jherane dUra karavA mATe mantra samAna, svacchandtArUpa tAvane dUra karavA mATe laMghana samAna ane dharma svarUpa bagIcAne vikasAvavA mATe amRtanI nIka samAna zAstra che ema maharSio pharamAve che.'' anantajJAnamaya evo paNa AtmA anAdikALathI gADha ajJAnadazAno anubhava kare che. mithyAtvamohanIyAdi karmanA kAraNe potAnA svarUpano saheja paNa khyAla na AvavA devAvALI ajJAnadazA che. evA ajJAnane ahIM sarpasvarUpe varNavyuM che. sarpa karaDavAthI tenA jheranA vipAke game tevo mANasa jema potAnuM bhAna gumAve che, tema ahIM ajJAnanA pariNAmathI AtmA potAnuM bhAna gumAve che, tethI ajJAnane sarpa svarUpe varNavyuM che. sarpanuM jhera eka ja bhavamAM maraNanuM nimitta bane che. parantu ajJAnane laIne bhavobhavanA maraNanI paraMparA sarjAya che. anantakALathI A saMsAramAM janmamaraNAdine ApaNe ajJAnane kAraNe anubhavyA che. A ajJAnane dUra karavA mATe zAstra maMtrasamAna che. viSaharamantra jema sarpanA jherane dUra kare che, tema ajJAnasvarUpa sarpanA jherane zAstra dUra kare che. = 66
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte zAstrathI ajJAna dUra thAya to svacchaMdapaNuM paNa dUra thAya che. ahIM svacchandANAne tAvanI upamA ApI che. vizvanI asara jeTalI jaladI thAya che, eTalI jaladI tAvanI asara thatI nathI. ajJAnI lokonI apekSAe svacchandI loko khUba ja sitathI potAne jJAnI tarIke oLakhAvatA hoya che. tAvanA dardI lAMbA samaya sudhI jIvatA hoya che. tAvane dUra karavA mATe laMghana svarUpa upAya cikitsA zAstramAM varNavyo che. tAvanI asara zarUAtamAM jaNAtI na hovA chatAM dhIme dhIme antamAM maraNa sudhI pahoMcADatI hoya che. svacchandatA paNa zarUAtamAM tenI asara dekhADatI nathI, paNa anta tenI asarano anubhava karAvyA vinA rahetI nathI. tene dUra karavA mATe ahIM laMghana (AhArano tyAga) svarUpa zAstra che. vAstavika rIte zAstrano jANakAra svacchandI hoto nathI. jema jema zAstranuM jJAna vadhe tema tema zraddhA vadhatI jAya che. pariNAme tethI svacchandatA nAza pAme che ane zAstranI AdhInatA prApta thAya che. zAstrane AdhIna banI dharma karavAthI alaukika AnaMdano anubhava thato hoya che. potAnI IcchA mujaba dharma karavAthI je AnaMda thAya che te kharI rIte potAnI IcchA pUrI thayAno AnaMda che, je laukika che lokottara nathI. zAstrAnusAra dharma karavAthI je AnaMdano anubhava thAya che, te vAstavika rIte dharma karyAno AnaMda che. tethI ahIM dharmane 'bagIcA' nI upamA ApavAmAM AvI che. bagIco ArAmadAyaka hoya che ane manane ucATathI zAnta kare che. bahAranI duniyAthI kSubdha banelA cittane zAnta banAvavA loko be ghaDI mATe bagIcAmAM jatA hoya che. thoDI vAra mATe mananI zAntine teo prApta karatA hoya che. AvI ja rIte saMsAramAM vividha (Adhi, vyAdhi ane upAdhi) tApathI sApta thayelA AtmAo dharmane ArAdhI trividha tApathI zAnta banatA hoya che. tethI dharmane bagIcAnI upamA ApavAmAM AvI che. bagIcAmAM ane dharmamAM eTalAMze sAmya che. bagIco jema ujaDana hovo joIe ane lIlochama hovo joIe tema dharma paNa zuddha hovo joIe, azuddha na hovo joIe. bagIcAne pANInI nIko lIlo rAkhe che ane dharmane amRtanI nIka samAna zAstra zuddha banAve che. bagIcAne pANI na maLe to zuM thAya-e samajI zake evA lokone dharma, zAstrasApekSa na hoya to zuM thAya-e samajAvavAnI AvazyakatA nathI. A rIte zAstrane, dharmane zuddha banAvavAnA ekamAtra kAraNa tarIke maharSio varNave che. teozrInuM svarUpa varNavAya
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstroktAcArakartA ca zAstrajJaH zAstradezakaH / zAstrakadRg mahAyogI, prApnoti paramaM padam / / 24-8 // "zAstramAM jaNAvelA AcAronuM pAlana karanArA, zAstranA jJAtA, zAstranuM nirUpaNa karanArA ane zAstra ekane ja jenArA evA mahAyogI paramapadane prApta kare che." zAstra-AgamamAM vihita AcAronuM pAlana karanArA ane AgamamAM niSedha karAyelA anAcArone dUra karanArA maharSio, krame karIne zAstranA jJAtA bane che. sAmAnya rIte zAstravihita AcAronuM pAlana nahi karanArA ane zAstramAM varNavelA anAcAronuM varjananahi karanArA jIvone zAstranuM adhyayana karAvAtuM nathI. jJAnanuM phaLa virati che. jemane virati pratye Adara-bahumAna che, teo potAnI zakti mujaba zAstra-vihita AcAronuM pAlana kare e samajI zakAya che. evA mahAtmAone pU. gurubhagavanto zAstranuM adhyayana karAve che, jethI krame karIne teo zAstranA jANakAra bane che. bhavanistAraka pU. gurubhagavantonI asIma kRpAnuM e ekamAtra phaLa che. zAstranA jJAtA evA maharSio yogya jIvone zAstranI dezanA ApatA hoya che. vAstavika rIte zAstranA jJAtAonI dezanA zAstrAnusAriNI ja hoya che. zAstrano jJAtA zAstrabAhyadezanA ApI zake ja nahi. zAstranirapekSa dezanAne karanArA vAstavika rIte zAstranA jANakAra nathI. AthI ja dezanA ApavAno adhikAra zAstranA jJAtAone che. adhikAra vinAnI pravRttine mahattva ApavAthI je pariNAma Ave che te vartamAnamAM ApaNe joI rahyA chIe. anadhikRta pravRtti jevI bIjI koI viTaMbaNA nathI. zAstramAM jaNAvelA AcAranuM pAlana karanArA hoya, zAstranA jJAtA hoya ane zAstranA dezaka hoya evA mahAtmAonI daSTi ekamAtra zAstra tarapha hovAthI temane zAaikada-zAstradraSTA kahevAya che. AvA zAstradraSTA maharSio vacanayogane ArAdhIne sAmarthyayoganA svAmI bane che. vacanAnuSThAnane ArAdhIne maharSio asaMgAnuSThAnane prApta kare che. jenA yoge kSapakazreNImAM ArUDha banI zrIkevalajJAnane prApta karI anukrame paramapadane prApta kare che. AthI spaSTa che ke zAstra pratyeno Adara paraMparAe paramapadanuM kAraNa bane che. paramapadanI prAptinuM mULa zAstra pratyeno Adara che. yogabindu mAM pharamAvyuM che ke jene zAstra pratye Adara nathI tenA zraddhA vagere guNo unmattanA guNa jevA hovAthI prazaMsAne yogya nathI." unmatta mANaso 68)
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ viveka vagaranA hovAthI temanA zaurya vagere je guNo che te jema prazaMsAne pAtra nathI tema zAstra pratye jene Adara nathI evA heya-upAdeyanA vivekathI rahita lokonA zraddhAdi guNo vakhANavAlAyaka nathI. kAraNa ke te guNo vAstavika nathI, guNAbhAsa svarUpa che. AvA lokonI dharmakriyA paNa aniSTa phaLane ApanArI che, ISTa-mokSane ApanArI nathI. AMdhaLA loko jovAnI je kriyA kare, tethI temane jema kazuM ja dekhAtuM nathI tema zAstra pratye AdarathI rahita evA lokonI je dharmakriyA che te vastutaH niSphaLa che. ItyAdi nirantara yAda rAkhavuM joIe. ane A aSTakanA paribhAvanathI zAstra pratye Adarane prApta karI zraddhAdi guNonA bhAjana banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA... | | ti zrIjJAna sarakAre caturvitita zAstrAbdam .. 6
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate paJcaviMzatitamaM parigrahASTakam / 25 covIzamA aSTakathI zAstra pratye Adara karavAnuM varNavyuM, je zAstranA adhyayana vinA zakya nathI. zAstranuM adhyayana parigrahanA tyAgathI zakya che. parigrahamAM Asakta jIvone zAstranuM adhyayana karavA mATe samaya ja raheto nathI. tethI parigrahano tyAga karavAnuM A aSTakathI varNavAya che. na parAvartate rAzervakratAM jAtu nojjhati / parigrahagrahaH ko'yaM, viDambitajagattrayaH / / 25-1 // "kyAre paNa rAzithI parAvartana pAmato nathI ane vakratAno tyAga karato nathI, evo traNeya jagatanA jIvonI viDaMbanA karanAro parigraha nAmano kayo A graha che." parigrahanuM svarUpa suprasiddha che. dhana dhAnya kSetra vAstu rUpya kuSya suvarNa dvipada ane atuSpada svarUpa nava prakArano bAhya (dravya) parigraha che. traNa veda (puruSavedAdi), hAsyAdi cha (hAsya rati arati bhaya zoka jugupsA) mithyAtva ane krodhAdi cAra kaSAya : A cauda abhyantara (bhAva) parigraha che. Atmadravya-guNa-paryAyane choDIne padravya-guNa-paryAyanA grahaNane parigraha kahevAya che. paradravyAdinA grahaNathI AtmadravyAdinA svarUpanA jJAnAdino pratibandha thAya che. tethI parigrahano tyAga karavo joIe. svapariNatinI virodhinI para pariNati che - e samajI zakAya evI vAta che. paravastunA upAdAnathI traNe ya jagatanA jIvo anekAneka viDaMbanAne pAmyA che. AtmAnA zuddha svarUpane jANavA samajavA ke bhogavavA paNa na de evuM paravastunuM grahaNa che. sva ane svakIyanuM bhAna bhulAvI denAruM paravastunuM grahaNa che. paravastunA grahaNa svarUpa A parigrahano tyAga karavAnuM khUba ja Avazyaka che. anAdikALathI parigrahanuM mamatva ApaNane parigrahano tyAga karavA detuM nathI. anAdikALathI A parigraha nAmano graha chavamAtrane vaLagyo che. zani vagere grahano vaLagADa to be cAra varasamAM dUra thAya che. meSa vRSabha vagere rAzimAM thanArA te te grahonuM bhramaNa be cAra varSamAM badalAya che. tema ja graho vakrI thaIne pUrvarAzimAM paNa jAya che, pAchA vakratAno tyAga karI mArga paNa thAya che. paraMtu parigraha nAmano A graha kyAre ya rAzinuM (70)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (jIvarAzinuM) parivartana karato nathI. tema ja potAnI vakratAno tyAga karato nathI. satata jIvone pIDA pahoMcADayA ja kare che. traNe ya jagate A parigrahanI Asaktine laIne aneka prakAranI viDaMbanAne prApta karI che. parigrahagrahathI grasta evA jagatanI je avasthA che tenuM varNana karAya che : parigrahagrahAvezAd, durbhASitaraja: kirAm / brUyante vidyutA: triM na, prApA jiz2inAmapi ? ||ra-2|| 'parigraha nAmanA grahanA Aveza(vaLagADa)thI duSTa vacana svarUpa dhULane uDADanArA evA veSadhArI sAdhuonA paNa vikRta bakavAdo zuM saMbhaLAtA nathI ?'' - parigrahane ahIM eka graha svarUpe varNavyo che. e grahano AtmAmAM praveza thavAthI bhUtAviSTa prANInI jema AtmA jema tema vartavA mAMDe che. mana vacana ane kAyAnI te te duSTa pravRtti parigrahagrahanA Avezane laIne thatI hoya che. para padArthonA grahaNane parigraha kahevAya che. ene anukULa ciMtana vacana ke vartana duSTa hoya che. parigrahagrahano jenAmAM praveza thayo nathI evA AtmAone duSTa cintana ke bhASaNAdino prasaMga ja nathI. sAmAnya rIte gRhastho parigrahI hoya che. pU. sAdhu mahAtmAo aparigrahI hoya che. parantu teo jyAre parigrahadhArI bane che, tyAre potAnI e anucita pravRttino bacAva karavA mATe teo jematema bolavAnuM zarU kare che. AvI durbhASaNasvarUpa dhULane uDADanArA e sAdhuo mAtra liMga-veSane dhAraNa kare che, koI guNane dhAraNa karatA nathI. AvA parigrahagrahAviSTa liphLadhArI mahAtmAonA asaMbaddha pralApo Aje ApaNe sAMbhaLIe chIe. saMyamanI anukULatAnA nAme asaMyamanAM sAdhanono parigraha bhego karavAnI pravRtti rokaToka vinA cAle che. AvA parigrahadhArI Aje prabhAvaka tarIke paNa manAya che. khUba viSama paristhiti che vartamAnanI ! parigrahamAM Asakta evA gRhastho to aneka jAtanA pralApo kare ane asaMbaddha paNa bole- e samajI zakAya evI vAta che. parantu cAritra lIdhA pachI jJAnadarzanAdinAM upakaraNone grahaNa karI tenuM mamatva karavA dvArA parigrahamAM lIna bane che ane jematema bakavAda kare e vicitra che te jaNAvavA mATe 'iinAmavi' ahIM 'avi' pada che, je, 'evA veSadhArI mahAtmAo paNa (mAtra gRhastho ja nahi) parigrahamAM Asakta banI utsUtra bhASaNa kare che.' A pramANe samAve che. - 71
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUriyAtanA nAme parigrahanI Asaktine puSTa banAvavAnuM kArya liMgI mahAtmAo satata karatA rahe che. emanI unmArgadazanAnuM kendrabindu e eka ja hoya che. jemaNe potAnI pAse phUTI koDI paNa rAkhI na hatI evA mahAtmAo Aje karoDonA mAlika-prabhAvaka che. AthI moTI viDaMbanA kaI che ? jenA vinA calAvI levAnI vAta hatI, enA vinA cAle nahIM evI paristhiti nirmANa pAmI che, je manano vikAra che. AvA vikRta manane laIne veSadhArI mahAtmAonI vikRta vAto Aje ApaNane sAMbhaLavA maLe che. jeoe parigrahano tyAga karyo che temane je phaLa prApta thAya che - te jaNAvAya che : yastyaktvA tRNavad bAhyamAntaraM ca parigraham / udAste tatpadAmbhojaM, paryupAste jagattrayI // / 25-3 / / ''jeo tRNanI jema bAhya ane antaraMga parigrahano tyAga karIne udAsInapaNe rahe che tenA caraNakamalanI upAsanA traNa jagata kare che.'' - pUrve jaNAvyA mujaba dhana, dhAnya, kSetra tema ja vAstu vagere nava prakArano bAhya parigraha che ane mithyAtva, traNa veda, cAra kaSAya tema ja hAsya vagere cha ema cauda prakArano Antara parigraha che. ene taNakhalAnI jema tajI daIne jeo sAva udAsInapaNe rahe che - evA mahAtmAonI upAsanA traNe ya jagatanA jIvo kare che. - parigraha mohanuM mULa che, AsaktinuM kAraNa che ane AtmAne lAgelo kAdava che. evA niHsAra parigrahanuM mAre zuM kAma che ?-ema mAnIne tRNanA tyAganI jema mahAtmAo parigrahano tyAga kare che. AvazyakatA mujaba teno upayoga karatI vakhate paNa rAga-dveSane karyA vinA teo sarvathA udAsInatAne dhAraNa kare che. anantajJAnAdi guNonA svAmI evA AtmAne pudgalasvarUpa parigrahanuM vAstavika rIte kazuM ja kAma nathI. eno vAstavika khyAla hovAthI mahAtmAo parigrahane vize sAva audAsInya dhAraNa kare che, jethI teo traNe ya jagatanA lokone vaMdanIya bane che. dhanAdi svarUpa bAhya parigrahano tyAga karyA pachI paNa mithyAtvAdi svarUpa Antara parigrahano tyAga karavAnuM kAma ghaNuM ja kaparuM che. AtmAnA pUrNa zuddha svarUpanuM spaSTa bhAna na thAya tyAM sudhI parapadArthanI apekSAdino anta nahi Ave. mahAtmAone AtmA ane AtmAne choDIne bIjA zarIrAdi parapadArthonA bhedanuM jJAna 72
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI teo sarvathA udAsIna rahe che. mAtra bAhya parigrahono tyAga karavA chatAM mithyAtvAdi Antara parigrahano tyAga karavAmAM na Ave to teo aparigrahI manAtA nathI-te jaNAvAya che : - Disthihine, viisthatA vRthA ! tyAgAtkaJcukamAtrasya, bhujago na hi nirviSaH / / 25-4 / / abhyantara parigrahathI vyAkuLa evuM citta hote chate bAhyadaSTie nircanthapaNuM vyartha che. kAMcaLImAtrano tyAga karavAthI sarpa viSarahita thato nathI." - kahevAnuM tAtparya e che ke bAhya dhana vagere parigrahano tyAga karyA pachI paNa strIvedAdi traNa veda, hAsyAdi che, mithyAtva ane krodhAdi cAra kaSAya svarUpa je cauda prakArano abhyantara parigraha che tenAthI citta pariNata hoya to bAhya parigrahanA tyAgamAtrathI sAdhuone parigrahanA tyAgI manAtA nathI. kAraNa ke tevA sAdhuone nirguntha(niSparigraha)paNAnuM koI phaLa prApta thatuM nathI. jenuM phaLa nA maLe te niSphaLa (vyartha) che - e samajI zakAya che. taddana zAntacitte sthiratApUrvaka vicAravAthI samajAze ke mithyAtva ane cAra kaSAyAdine laIne dhanadhAnyAdi parigrahane rAkhavAnuM banatuM hoya che. dhanadhAnyAdi bAhya vastuono upayoga karavo paDe ane te mATe thoDIghaNI vastuo rAkhavI paDe-eTalA mAtrathI te parigrahamAM gaNAtI nathI. parantu sAmAnyathI "rAkhI mUko bhaviSyamAM kAma lAgaze'. evI bhAvanAthI je rAkhI levAmAM Ave che, te parigraha che. joIe keTaluM? ane joIe che keTaluM? A baMnne praznonA uttaramAM ja pharaka che e pharaka ja aparigraha ane parigraha vacce che. ekamAM kharI rIte AvazyakatA che ane bIjAmAM IcchA che. AvazyakatA pUrI karI zakAya che, IcchA pUrI karI zakAtI nathI. Avazyaka evI vastuo upara paNa mamatva rAkhavAthI te paNa parigraha bane che. AthI samajI zakAze ke mithyAtvAdine kAraNe bAhya parigraha upAdeya bane che. bAhya parigrahano tyAga karyA pachI paNa aMdara cittamAM mithyAtvAdino pariNAma vidyamAna hoya to bAhya parigrahano tyAga nirarthaka che. bahAranI kAMcaLIno tyAga karavA mAtrathI jema sarpa viSarahita banato nathI tema ahIM paNa mAtra bAhya parigrahano tyAga karavAthI munibhagavanto parigrahasvarUpa viSathI rahita thatA nathI. kAraNa ke cittamAM mithyAtvAdi parigraha vidyamAna ja che. kAraNa vidyamAna hoya to game tyAre paNa tenuM kArya dekhAyA -(73)
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA nahIM rahe. bAhya parigrahanA kAraNabhUta mithyAtvAdi abhyantara parigrahano tyAga karyA vinA nircanthatA nirarthaka che. antara parigrahanA tyAgathI nircanthatA sArthaka che. tevI nirjhanthatAnuM phaLa jaNAvAya che : tyakte parigrahe sAdhoH, prayAti sakalaM rajaH / pAlityAge kSaNAdeva, sarasaH salilaM yathA // 25-5 // pALI kADhI nAMkhavAthI kSaNavAramAM sarovaranuM pANI jema vahI jAya che, tema parigrahano tyAga karavAthI sAdhunI karma svarUpa raja jatI rahe che." - kahevAno Azaya samajI zakAya che. game teTaluM moTuM sarovara hoya, tenuM pANI tenI pALanA AdhAre surakSita che. ekavAra jo e pALano nAza thaI jAya to sarovaranA cikAra pANIno paNa kSaNavAramAM nAza thaI jato hoya che. pANInuM astitva tenI pALa sudhI ja che. AvI ja rIte pU. sAdhubhagavantonI karmarUpa raja (dhULa) paNa parigrahano tyAga karyA pachI sadAne mATe jatI rahe che. pharI pAchI AvatI nathI. mithyAtva avirati kaSAya ane pramAda: A karmabandhanAM kAraNo che. te jyAM sudhI vidyamAna che tyAM sudhI abhyantara parigraha paNa hoya che. teno sarvathA tyAga-nAza karavAthI karmano nAza paNa thAya che. te te guNasthAnake jeTalA aMze abhyantara parigrahano nAza thAya che, eTalA aMze karmono paNa nAza thAya che. sarvathA parigrahano tyAga sAdhu mahAtmAo ja karI . zake che. gRhasthone e zakya nathI-A vAtane zlokamAMnuM sAdho A pada samajAve che. kaSAya ke pramAdanuM astitva hovA chatAM mahAtmAo tene AdhIne banatA nathI. tethI teozrI tenA tyAgI kahevAya che. guNasthAnakapratyayika baMdha hovA chatAM paNa nirjarA puSkaLa pramANamAM hovAthI teozrInI karmarUpI raja sarvathA nAza pAme che. parigraha e sarva pApanuM mULa che. enA tyAgathI pApano (karmano) nAza thAyae samajI zakAya che. paraMtu parigrahanI Asakti ja eTalI badhI hoya che ke jethI parigrahano tyAga ja zakya banato nathI. je paNa thoDoghaNo parigrahano tyAga thAya che, te paNa bAhya parigrahano. abhyantara parigraha to paDyo hoya che. vastu paNa game ane vastuno tyAga paNa game' khUba ja vicitra che. A sthiti ! tyAga ane rAganI vacce ApaNI durdazA che. nathI tyAga kAma lAgato ane nathI rAga nAza pAmato. karmanA nAza mATe parigrahano tyAga karyA vinA cAle evuM nathI. joke anAdinA S4
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgalasaMganA kAraNe paulika sukhanA upabhogathI ema ja lAgyA kare che ke je koI paNa sukhano anubhava thAya che te pudgalane laIne che. AvA saMyogomAM pulano tyAga karavAnuM kaI rIte zakya bane-e zaMkA sahaja che. paraMtu enA samAdhAna mATe jaNAvAya che : tyaktaputrakalatrasya, mUrchAmuktasya yoginaH / cinmAtrapratibaddhasya, kA pudgalaniyantraNA // 25-6 / / "putra ane strIno jeNe tyAga karyo che evA mUccha(mamatA-Asakti)thI rahita yogI, mAtra jJAnamAM pratibaddha (Asakta, rakta, magna) hovAthI tene pudgalanuM bandhana karyuM hoya?"- yogIjanoe potAnI patnI ane putrano tema ja dhana vagere sarva prakAranA parigrahano tyAga karyo hoya che. sAthe sAthe teozrIe te te vastuo uparanI mUcchano paNa tyAga karyo che. A saMsAramAM AtmAne choDIne evI koI bIjI vastu nathI, ke je AtmAnA zuddha svarUpano AvirbhAva karI zake. svasvarUpano AvirbhAva karavAmAM taddana ja nakAmA evA tamAma padArthono vAstavika rIte tyAga karI yogI mahAtmAo jJAnamAM ja magna hoya che. potAnA zuddha svarUpano vAstavika bodha na thavAthI ajJAnI jIvo potAnA svabhAvathI taddana vilakSaNa evA tuccha vinAzI ane jaDa-acetana evAM pulone viSe lIna bane che. paraMtu yogIjanone potAnA zuddha svarUpano cokkasa yathArtha khyAla hovAthI teo AtmajJAnamAM ja cittathI pratibaddha hoya che. tethI anAdikALathI ajJAnamUlaka paulika sukhanI je Asakti hatI, te temane thatI nathI. ajJAnajanya pariNatino jJAnathI pratibandha thAya-e spaSTa che. A rIte jJAnamAtramAM pratibaddha apramattayogI mahAtmAoe vastra pAtra vagere upakaraNo grahaNa karavAM nA joIe, kAraNa ke e parigraha che, je yogIjano mATe ucita nathI... ityAdi zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe jaNAvAya che : cinmAtradIpako gaccheda, nirvAtasthAnasannibhaiH / niSparigrahatAsthairya, dharmopakaraNairapi // 25-7 / / "jJAnamAtra dIpakavALA yogI mahAtmA, pavanarahita sthAna jevAM dharmopakaraNone laIne niSparigrahapaNAnI sthiratAne prApta kare che." - Azaya e che ke dIpaka game teTalo prajvalita-dedIpyamAna hoya paraMtu tene pavanavALI jagyAmAM mUkavAmAM Ave 75
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ to te bujhAI jAya che arthAt dIpakanI sthiratA mATe; jema pavanarahita jagyAnI AvazyakatA hoya che, tema jJAnamAtra svarUpa dIpaka jevA yogI mahAtmAne teozrInI niSparigrahatArUpa sthiratA mATe dharmopakaraNabhUta vastra-pAvAdinI AvazyakatA che. digaMbaro dharmanA upakaraNabhUta vastra-pAtrAdine parigraha mAnIne teno tyAga karavAnuM jaNAve che. vastrAdinA abhAvamAM gocarI lAvavI, gocarI vAparavI ane jIvanI rakSA karavI... vagere saMyamanI ArAdhanA zakya banatI nathI. paraMtu saMyamanI virAdhanA thAya che - eno khyAla rAkhyA vinA mahAtmAone dharmopakaraNanA grahaNano niSedha kare che. saMyamanI ArAdhanA mATe zrI vItarAga paramAtmAe Avazyaka evAM vastra-pAtrAdi dharmopakaraNone grahaNa karavAno upadeza karyo che. te dharmopakaraNone grahaNa karavAthI zItAdi parIsaha ane jIvanI virAdhanAnA prasaMge sArI rIte asaMyamathI ane asamAdhithI AtmAne bacAvI zakAya che. zIta parIsaha prasaMge vastra na hoya to atyanta ThaMDI lAgavAthI asamAdhino saMbhava che ane sudhA parIsaha prasaMge asahya sudhAnA nivAraNa mATe jyAre AhAra levo paDe tyAre pAtra na hoya to hAthamAM vAparavuM paDe ane tethI hAthamAMthI AhAra-pANI nIce paDavAnA kAraNe jIvavirAdhanAno saMbhava che. tenAthI bacavA mATe vastra-pAtrAdi dharmopakaraNo grahaNa karavAnI zrIvItarAgaparamAtmAnI paramatAraka AjJA che. parantu digaMbaro e mAnatA nathI. vastumAtranA grahaNane teo parigraha mAne che, te temano kadAgraha che. asaMyamanAM upakaraNono sarvathA tyAga karI saMyamanAM upakaraNono svIkAra karI tenI pratye mamatva na rAkhavuM-e niSparigrahatA che. AvA prakAranI niSparigrahatAnI sthiratA dharmopakaraNanA grahaNathI ja zakya che. asaMyama ane asamAdhinA nivAraNa mATe grahaNa karAtAM vastra-pAtrAdi parigraha nathI. paraMtu tenI uparanI mUccha e parigraha che. jJAnamAtramAM Anandano anubhava karanArA yogIjanone potAnA zarIra pratye paNa mamatva hotuM nathI to pachI vastra-pAtrAdi svarUpa dharmopakaraNane vize mUrchAno saMbhava ja kyAM che? potAnI niSparigrahatAnI sthiratA mATe zrI vItarAgaparamAtmAnI paramatAraka AjJA mujaba pavanarahita jagyAnI jema dharmopakaraNane mahAtmAo grahaNa kare che ane jJAnadIpakane prajavalita rAkhI niSparigrahatAnI sthiratAne prApta kare che. prakaraNArthano upasaMhAra karatAM parigraha ane aparigrahanuM svarUpa jaNAvAya
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUchinnadhiyAM sarvaM, jagadeva parigrahaH / mUrchayA rahitAnAM tu, jagadevAparigrahaH // 25-8 // mUrchAnA kAraNe jemanI buddhi DhaMkAyelI che temanA mATe sarva jagata parigraha che ane jeo mUcchathI rahita che temanA mATe to sarva jagata aparigraha che."kahevAno Azaya spaSTa che ke sAmAnyathI mUcchanA kAraNe buddhizALI lokonI buddhi upara AvaraNa AvatuM hoya che. AsaktinA kAraNe buddhimAna jano paNa mUrkhanI jema vartatA hoya che. je vastu potAnI nathI ene potAnI mAnI tene meLavavA mATe ane sAcavavA mATe teo sakhata puruSArtha karatA hoya che. tethI samasta jagatanuM svAmitva prApta thAya evI abhilASAne manathI teo rAkhe che. potAnI pAse vastu na hoya to paNa manamAM tenI Asakti hovAthI IcchAnA viSayarUpe samagra jagatano parigraha temane hoya che. vastunA astitvamAM paNa tenI Asakti na hovAthI mahAtmAone samagra jagatano aparigraha che. AthI spaSTa che ke mUccha parigraha che ane teno abhAva aparigraha che. ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke game teTalI vastuo rAkhavA chatAM mUccha na hoya eTale te aparigraha che - e jaNAvavAnuM ahIM tAtparya nathI. saMyamanI sAdhanAmAM je bAdhaka nathI paNa sAdhanabhUta che, evI vastuo rAkhavI ja paDe tyAre tenI upara mUccha na karavAthI aparigraha hoya che - e jaNAvavAnuM ahIM tAtparya che. saMyamano upaghAta karanAro parigraha che ane teno upaghAta na karanAro aparigraha che. zrIvItarAga paramAtmAe saMyamanI sAdhanA mATe jenuM vidhAna karyuM che, te upakaraNone choDIne anya upakaraNone rAkhavA te parigraha che.... ItyAdi samajAvavAnuM ahIM tAtparya che. rAgadveSarahitane saMyamanA sAdhanabhUta vastrAdi aparigraharUpa che. ane evI aparigrahatAne prApta karavA mATe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA.... " | ti zrI jJAnasArakarane pazvaviMzatitama parigrahatyASTam
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate SaDviMzatitamamanubhavASTakam / 26 A pUrve parigraha ane aparigrahanuM svarUpa varNavIne sarvathA teno tyAga karavA jaNAvyuM. e mujaba sarvathA parigrahano tyAga karanArA mahAtmAone paNa anubhavajJAna vinA mukti maLatI nathI. anubhavajJAna dvArA ja niSparigrahI mahAtmAone muktinI prApti thAya che. tethI anubhavajJAnanuM svarUpa varNavAya che : sandhyeva dinarAtribhyAM, kevalazrutayoH pRthak / budhairanubhavo dRSTaH, kevalArkAruNodayaH / / 26-1 // divasa ane rAtrithI jema sadhyA judI che, tema kevalajJAna ane zrutajJAnathI judo kevalajJAnasvarUpa sUryanA aruNodaya jevo anubhava paMDita puruSoe joyo che."Azaya e che ke jyAre sUryodaya thAya che, tyAre rAtrinA nAza pachI ane divasanI pUrve aruNodaya thAya che. tema kevalajJAnanI prApti pUrve ane zrutajJAnanA viSama vakhate anubhavajJAna thAya che, jene prAtijajJAna tarIke varNavavAmAM AvyuM che. zrI vItarAga paramAtmAe upadezelA mokSasAdhaka sakala yogo A anubhavajJAna dvArA ja mokSanA sAdhaka bane che. anubhavajJAna vinA e yogo mokSasAdhaka banatA nathI. anubhavathI rahita jJAna, pANI ane dUdha jevuM che ane anubhavajJAna amRta jevuM che. sAmAnyathI samyajJAna traNa prakAranuM che. zrutajJAna ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna, je anukrame vidhimAM prayatnavALuM, viSayanI tRSNAne haranAruM ane kevalajJAnane prApta karAvanAruM che. matijJAna ane zrutajJAnanA pachInA (uttara) kALamAM tema ja kevalajJAnanI prApti pUrvenA chellA antarmuhUrtanA kALamAM anubhavajJAna prApta thAya che. rAtri pachI ane sUryodayanI pUrve thanAra aruNodayanI jevuM A prAtijJAna sayAnI jema ja zrutajJAna ane kevalajJAnathI bhinna che. saMdhyA,rAta paNa nathI ane divasa paNa nathI tema pratibhAzAna, zrutajJAna paNa nathI ane kevaLajJAna paNa nathI. kathaMcit eno samAveza zrutajJAnamAM karI zakAya che. kAraNa ke viziSTa kSayopazamathI sAmarthyayogamAM e prApta thatuM hoya che. tenI prApti pachI to antarmuhUrtamAM kevalajJAnanI prApti thAya che. zrutajJAnanI A sarvotkRSTa avasthA che. jenI pachI turata ja zrI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaivalya avasthAnI prApti thatI hoya che. matijJAna ane zrutajJAnanA uttarakALamAM ane zrIkevaLajJAnanA avyavahita pUrvakALamAM prApta thanAruM A anubhavajJAna ja zrIkevaLajJAnanuM kAraNa che. zAstrayoganA samartha ArAdhako paNa A anubhavajJAna dvArA ja mokSane prApta kare che. emAM zAstra je rIte upayogI bane che te jaNAvavApUrvaka anubhavajJAnanuM phaLa varNavAya che : vyApAraH sarvazAstrANAM, dikpradarzana eva hi / pAraM tu prApayatyeoDanubhavo bhavavAEi: / / 26-2 / / ''sarva zAstrono vyApAra (prayojana-tAtparya) dizAsUcana karavAno ja hoya che. saMsArasAgaranA pArane prApta karAvavAnuM kArya to eka anubhava ja kare che.' dravyAnuyoga gaNitAnuyoga kathAnuyoga ane caraNakaraNAnuyoga : A cAre ya prakAranA anuyoga(vyAkhyAna)ne karanArAM sakala zAstrono vyApAra-prayAsa, sAmAnya rIte dizAsUcana-mArga darzAvavA pUrato che. ISTa sthAne pahoMcavA mATe pathiko mATe mArgamAM te te sthAne mArgadarzaka pATiyAM mUkelAM hoya che. te pATiyAM mAtra mArganI sUcanA Ape che. parantu pathikone ISTa sthAne pahoMcADatAM nathI. ISTa sthAne pahoMcavA mATe sUcita mArge pathikoe pote cAlavuM paDe che. AvI ja rIte mokSe javA mATe prasthita mumukSuone paNa sakala zAstro dizAsUcana mAtra kare che parantu mokSe pahoMcADatAM nathI. anubhavajJAna : e eka ja mumukSune A saMsArasAgarathI pAra utAre che, mokSe pahoMcADe che. ja ahIM samajI levuM joIe ke A anubhavajJAna sAmarthyayogamAM thatuM hoya che. eno upAya zAstramAM sAmAnyathI varNavyo che. parantu enuM vizeSa svarUpa vagere zAstramAM varNaveluM nathI. kAraNa ke AtmAnI acittva prabaLa zaktithI enI utpatti thAya che, je zAstrathI jANI zakAya ema nathI. sAmAnyathI ja zAstra tenuM varNana karyuM che, sarvathA zAstra tenuM varNana karyuM nathI. jo zAstramAM sarvathA tenuM varNana karAyuM hota to te jAMNIne badhA ja AtmAo sarvajJa thaI gayA hota. parantu evuM thayuM nathI. tethI spaSTa che ke sAmarthyayogano viSaya zAstrAtIta che. je sthAne pahoMcavuM hoya, te jaNAtuM hoya to teno koI saMpUrNa mArga paNa jaNAvI zake. paramAtmasvarUpa zabdAtIta hovAthI tene pAmavAno samagra mArga paNa zabdothI sarvathA varNavavAnuM zakya nathI. najare joyelI vastunuM paNa varNana sarvathA karI zakAtuM nathI. koI e aMge vAstavika jijJAsAthI pUche to ante ApaNane e kahevuM paDe ke, tame joI lo ! najare joyelA 79
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthonA viSayamAM paNa zabdothI varNana thaI zakatuM nathI. to pachI atIndriya paramatattvanA viSayamAM vizeSa svarUpe sarvathA nirUpaNa kaI rIte zakya bane ? arthA na ja bane-e jaNAvAya che : atIndriyaM paraM brahma, vizuddhAnubhavaM vinA / zAstrayuktizatenA'pi, na gamyaM yad budhA jaguH / / 26-3 // "IndriyothI thanArA jJAnano je viSaya nathI te atIndriya paramAtmasvarUpa parabrahma, vizuddha-anubhava jJAna vinA, zAstronI seMkaDo yuktiothI paNa jANI zakAya evuM nathI. jethI paMDitajanoe kahyuM che (zloka naM. 4mAM jaNAvyuM che) ke-" Azaya e che ke AtmAnuM zuddha svarUpa caitanyAtmaka arUpI che. karmanA yoge e zuddha svarUpa AvRta-tirohita che. kevalajJAna vinA e paramAtmAnuM zuddha svarUpa joI zakAya evuM nathI. cakSurAdi Indriyono e viSaya nathI. AthI samajI zakAze ke paramabrahma (paramAtmasvarUpa) atIndriya che. ene samajAvavA ane oLakhAvavA mATe zAstra seMkaDo yuktio Ape topaNa paramabrahmane samajAvI zake ke oLakhAvI zake ema nathI. zabdAtIta brahma che. eno sarvathA paricaya karAvavAnuM zabdanI zakti bahAranuM che. parama brahmanA paricaya mATe ekamAtra sAdhana vizuddha anubhava che, je zAstrayoganI samApti pachI sAmarthyayogamAM prApta thAya che. A vAtamAM paMDita. puruSonI saMmati che : e vat vudhA - A padathI jaNAvyuM che. have pachInA zlokathI paMDita puruSoe je jaNAvyuM che - te ja jaNAvAya che : jJAyeran hetuvAdena, padArthA yadyatIndriyAH / naitAvatA prANI, ta: sthAt tevu nizcaya: ra6-4|| "paramabrahmAdisvarUpa atIndriya padArthono nirNaya jo hetuvAdathI thaI zakato hota to ATalA badhA kALamAM buddhimAna lokoe te aMge nizcaya karI lIdho hota."kahevAno Azaya e che ke Aja sudhI anantAnanta kALa vItyo che ane prAjJa evA zAstrakAra paramarSio paNa anantAnA thaI gayA che paraMtu haju sudhI dharmAstikAyAdi atIndriya padArthono nirNaya thayo nathI. parzanone vidvAnomAM matamatAntaro cAlyA ja kare che.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekAneka hetu-yukti-prayuktionA upanyAso anavarata cAlatA hovA chatAM vidvAno atIndriya paramabrahmAdi svarUpa padArthonA viSayamAM matAntaro nivArI zakyA nathI ke potAnA matamAM bIjAne lAvIne svamatanuM vyavasthApana karI zakyA nathI. Aja sudhI je paNa paramabrahmane pAmyA che te badhA ja anubhavajJAnane laIne. zAstra pratyenI aMgAdha zraddhAe zAstrayogIne anubhavajJAna sudhI cokkasa pahoMcADayA che. paraMtu ekalA zAstrayogathI koI ja paramabrahmasvarUpane pAmyuM nathI, pAmatuM nathI ane pAmavAnuM paNa nathI. pracaMDa pratibhAnA svAmI, adbhuta kSayopazamane varelA ane tatvanA parama arthI hovA chatAM paramatattvano nirNaya karavA mATe teo samartha banyA nathI. A nakkara hakIktanuM ekamAtra kAraNa e che ke hetuvAda(pramANa naya nikSepa yukti prayukti ane tarka vagerenA prayogathI)thI atIndriya padArthono nirNaya karI zakAto nathI. anyathA prAjJa hoya, tattvanA arthI hoya ane zAstronuM satata parizIlana hoya chatAM atIndriya paramabrahmAdi svarUpa padArthono nizcaya kema nA thAya ? zAstranA avagAhanamAM ane anubhavajJAnamAM je pharaka che te mAnyA vinA cAle evuM nathI. e bemAM je vizeSa che - te jaNAvAya che : keSAM na kalpanAdarvI, zAstrakSIrAnagAhinI / viralAstadrasAsvAdavido'nubhavajihvayA // 26-5 // "konI kalpanAsvarUpa kaDachI, zAstrasvarUpa dUdhapAkamAM praveza karatI nathI? parantu anubhava svarUpa jIbha vaDe zAstrakSIrAnnanA rasanA AsvAdane jANanArA thoDA che." - zAstrane ahIM kSIrAnnasvarUpe varNavyuM che. zAstranuM parizIlana karanArAne zAstramAM je rasa paDe che te kSIrAtra(dUdhapAkAdi)nA rasAsvAda karatAM kaMIka guNo adhika che. AvA vidvAno ekavAra khAvA-pIvAnuM bhUlI jAya e bane paNa teo zAstra nA bhUle. AvA zAstrasvarUpa kSIrAnnanuM avagAhana, potAnI kalpanA svarUpa kaDachIthI koNa karatuM nathI ? lagabhaga badhA ja kare che. paranta kaDachIne jema dUdhapAkano svAda nathI Avato tema potAnI matikalpanAthI zAstranuM satata avagAhana karavA chatAM teo zAstranA rahasyane pAmI zakatA nathI. potAnI jIbha vaDe jeo dUdhapAkane vApare
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, temane jema dUdhapAkano rasAsvAda jaNAya che tema ahIM paNa anubhavajJAna svarUpa jIbha vaDe jeo zAstrakSIrAnnane vApare che, temane teno rasAsvAda anubhavavA maLe che. parantu AvA AtmAo khUba ja virala che. kaDachInI jema potAnI matikalpanAthI zAstrasvarUpa kSIrAnnane halAvavAnuM (DoLavAnuM) kArya lagabhaga badhA ja kare che. paraMtu tethI tenA paramArthane pAmavAnuM zakya banatuM nathI. paramArthane pAmavA mATe anubhavajJAnanI AvazyakatA che. matijJAnAdi cAra jJAnanI zaktinI apekSAe A anubhavajJAnanI zakti khUba ja prabaLa che. je paramabrahma mati vagere cAra jJAnathI jaNAtuM nathI, te A anubhavajJAnathI jaNAya che. kAryane anurUpa ja kAraNa hoya che. kArya ja viziSTa che tethI tenuM kAraNa paNa viziSTa hoya te samajI zakAya che. AthI ja paramabrahmane jovA mATe sAmAnya daSTi kAma lAgatI nathI - e jaNAvAya che: pazyatu brahma nirdvandva nirdvandvAnubhavaM vinaa| kathaM lipimayI dRSTiAGmayI vA manomayI // 26-6 / / dvandarahita evA paramabrahmane dvandarahita evA anubhava vinA, lipimayI vADmayI athavA manomayI daSTi kaI rIte dekhe ?" - Azaya e che ke rAga-dveSAdithI rahita evuM sahajasiddha parama Atmatatva che. sarvathA karmathI rahita zuddha sphaTikanI . jema nirmaLa evuM AtmAnuM svarUpa koI paNa pAdhika dharmathI rahita hovAthI te nirjhandra che. anAdikALanA karmanA yoge AtmAnuM zuddhasvarUpa AcchAdita che. aupAdhika e badhA dharmone laIne AtmAnuM nirTandra svarUpa ApaNe joI zaktA nathI. karmanAM AvaraNothI AvRta e AtmAnuM zuddha svarUpe jovA mATe karmonAM AvaraNo dUra karyA vinA cAle evuM nathI. jema jema karmanAM AvaraNono vigama thavA mAMDe tema tema AtmAnuM zuddhasvarUpa pratIta thavA mAMDe che. AtmAnA zuddha svarUpano anubhava anubhavAtmaka jJAna vinA zakya nathI. kAraNa ke sAmAnyathI zrutajJAnathI jIvAdi tattvonI pratIti thatI hoya che. e zrutajJAna lipimaya daSTi svarUpa, vADmayadaSTi svarUpa ane manomaya daSTi svarUpa che. brAhmI devanAgarI gujarAtI vagere lipimAM nibaddha granthonA vAMcanAdithI je jJAna thAya che, te lipimaya daSTi svarUpa jJAna che. bolAtA zabdonA zravaNathI je jJAna thAya che, te
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vADmayadaSTi svarUpa jJAna che ane Indriyo dvArA grahaNa karAyelA ghaTAdi padArthomAM "A ghaTa che' . ItyAdi svarUpe zabdanA saMbandhavALuM je jJAna thAya che, te manomayadaSTi svarUpa che. A jJAna zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI thAya che. AtmAnuM nirAvaraNa zuddhasvarUpa karmakSayathI prApta thatuM hoya che. tethI e zuddhasvarUpane jevAnuM kArya, kSayopazamathI prApta thayelI lipimayI vADmayI ke manomayI daSTithI zakya banatuM nathI. nirdhadva-zuddha anubhavathI ja e kArya zakya che - e samajI zakAya che. yadyapi A rIte AtmAnuM zuddhasvarUpa jevAnuM kArya to zrIkevalajJAnanI prAptithI ja zakya banaze. kAraNa ke te jJAna ja kSAyikabhAve prApta thAya che. atyAdi jJAno kSAyikabhAve prApta thatAM nathI. anubhavajJAna paNa kSAyikabhAve hotuM nathI. parantu kSAyikabhAvanI avyavahita (atyanta najIka) pUrva avasthAmAM anubhavajJAna thatuM hovAthI kevalajJAnanA kArya jevuM kArya zakya bane che - A AzayathI anubhavAtmaka jJAnanI dazA varNavAya che : na suSuptiramohatvAnnApi ca svApajAgarau / kalpanAzilpavizrAnte, sturyavAnubhavo dazA // 26-7 // "moharahita hovAthI anubhava, suSupti (gADhanidrA) dazA svarUpa nathI. tema ja kalpanAzilpano virAma thayo hovAthI anubhava, anukrame bIjI ane trIjI svApa (svapna-ardhanidrA) ane jAgrardazA svarUpa nathI. tethI anubhava cothI dazA svarUpa che." kahevAno Azaya e che ke sAmAnya rIte jIvonI cAra dazAo varNavAI che. suSupti svA5 jAgrad ane ujAgara : A cAra dizAomAMthI prathama suSuptidazA mithyAdaSTi AtmAone hoya che. pragADha nidrAmAM paDelA jIvone jema asaluM bhAna rahetuM nathI, tema mahAmohanI asara nIce rahelA mithyAtvI jIvone sad asad, heya upAdeya, ke hita ahitAdinuM vAstavika bhAna hotuM nathI. tethI te jIvonI dazAne suSupti dazAsvarUpe varNavAya che. sAmarthyayogamAM prApta thayelA anubhavajJAna vakhate AtmA mohathI vAsita na hovAthI tene suSuptidazA hotI nathI. mohathI sahitane te dazA hoya che. mohathI rahitane te dazA nathI hotI. 3.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvamohanA udayathI jeo rahita che, tevA samyagdaSTi jIvone svApAvasthA hoya che. svapnAvasthAmAM ardhanidrA hovAthI aneka prakAranI kalpanAonuM zilpa (racanA) cAlatuM hoya che. evI avasthAmAM ApaNane potAne paNa ema lAge che ke AvI badhI kalpanAo kyAMthI udbhave che ? AvuM ja kalpanAzilpa mithyAtvanA abhAvamAM cAlatuM hoya che. jyAre cAritramohanIyano kSayopazama thAya che tyAre chaThThA sAtamA guNasthAnake kalpanAo virAma pAme che ane AtmaguNomAM sthiratA prApta thAya che - e jIvonI jAgrA che. jAgrardazAmAM svapnAvasthAnI te te kalpanAono anta Ave che ane jIvo potAnI te te pravRttiomAM sthiratA prApta karatA hoya che. tema ahIM paNa pU. munibhagavantone jAgrardazA hoya che ane cothI ujjAgaradA AThamA guNasthAnakathI zarU thAya che. apramattatA ane sthiratAdi guNono ahIM paramaprakarSa hoya che. anubhavajJAnIne A dazA hoya che. joke zrI kevalI paramAtmAne A dazA hoya che, parantu te dazAne prApta karavA mATenI kAraNa svarUpa ujAgara dazA upacArathI anubhavajJAnIne mAnI che... ityAdi yAda rAkhavuM. prakaraNanA ante anubhavajJAnane prApta karavAno upAya jaNAvavA pUrvaka tenuM phaLa jaNAvAya che : : adhigatyAkhilaM zabdabrahma zAstradRzA muni: / svasaMvedyaM paraM brahmAnubhavenAdhigacchati / / 26-8 / / 'zAstradaSTithI sakala zabdabrahmane jANIne svaprakAza evA parama brahmane anubhava vaDe muni jANe che.'' Azaya e che ke ahIM 'brahma' zabdano artha 'Atmatattva' che. anAdikALathI karmanA yoge cAragatisvarUpa anAdyananta A saMsAramAM bhramaNa karanAra AtmA azuddha che ane karmathI sarvathA mukta evo siddhasvarUpa AtmA zuddha che. zuddha Atmatattvane parama brahma tarIke varNavAya che ane azuddha Atmatattvane sAmAnyathI brahma ane aparabrahmarUpe varNavAya che. joke cAlu vyavahAramAM A rIte nirUpaNa prasiddha nathI. dArzanika paribhASAmAM AtmatattvanuM nirUpaNa A rIte karAya che. pUrve jaNAvyA mujaba zuddhAtmAnuM svarUpa zrutajJAnathI sAmAnyapaNe varNavI zakAya che. sarvathA tenuM varNana zakya nathI. anubhavajJAnathI ja te anubhavAya che. parantu anubhavajJAna jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI je paNa thoDoghaNo anubhava thAya che, te azuddha Atmatattvano thAya che. tenA svarUpanuM varNana zAstro dvArA karAya paNa 84
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja che. AthI ja te azuddha Atmatattvane (aparabrahmane) zabdabrahma kahevAya che. zabdothI varNavI zakAya te zabdabrahma che. paramabadgha zabdAtIta (vacanAtIta) che. tenuM varNana karavAnuM sAmarthya zabdomAM nathI. ja A pUrve jaNAvyA mujaba sAmarthyayogamAM ja anubhavajJAnanI-prAtibhajJAnanI prApti thAya che ane sAmarthyayoga zAstrayoganI pUrNatA pachI prApta thAya che. tethI ahIM jaNAvyuM che ke zAstradRSTithI sakala zabdabrahmanuM jJAna prApta karIne munibhagavanto (sAmarthyayoganA yogI mahAtmAo) anubhava vaDe paramabrahmane prApta kare che. arthAd sAkSAph dekhe che. A paramabrahma svayaM saMvedya che. kAraNa ke tene jovA mATe anya koInI AvazyakatA nathI. te svayaM prakAzasvarUpa hovAthI potAnI meLe ja prakAzita thAya che. dIvAne jovA mATe jema anya dIvAnI apekSA nathI rahetI tema paramabrahmane jovA mATe anya koInI apekSA nathI. svasaMvedya anantajJAnamaya paramabrahma anubhavathI ja adhigamya che. paramabrahma ane anubhava kathaMcid abhinna che. tethI 'anubhava vaDe svasaMvedya paramabrahmane muni bhagavanto jANe che.' A pramANe jaNAvavAmAM koI doSa nathI.. vagere jANakAra pAsethI samajI levuM joIe. ante zAstrayoganI prakRSTa sAdhanA vaDe sAmarthyayogane prApta karI paramabrahmane pAmavA mATe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA. / / iti zrIjJAnasAraprakaraNe SaDviMzatitamamanubhavASTakam / / 85 ....
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate saptaviMzatitamaM yogASTakam / ra have yoganA svarUpAdinuM nirUpaNa karAya che. A pUrve anubhavanuM nirUpaNa karyuM. parantu yoganI prApti vinA e anubhavajJAnanI prApti zakya nathI. tethI A aSTakathI yoganuM nirUpaNa karAya che : mokSeNa yojanAd yogaH, sarvo'pyAcAra iSyate / viziSya sthAnavArthAlambanaikAgrayagocaraH // 27-1 // mokSanI sAthe ApaNA AtmAne joDI Apato hovAthI saghaLo ya AcAra yoga svarUpa manAya che. vizeSe karI sthAna varNa artha AlaMbana ane ekAgratAnA viSayavALA AcArane yogasvarUpa manAya che." Azaya e che ke zabdanI vyutpattine AzrayIne ane lokaprasiddha vyavahArane AzrayIne zabdano artha judo judo paNa thAya che. yoganAl yo :- (atha joDI ApavAthI yoga kahevAya che) A yoga zabdanI vyutpattine AzrayIne "je mokSanI sAthe AtmAne joDI Ape tene yoga kahevAya che.'- A pramANe "yoga' zabdano artha che. e mujaba pU. sAdhubhagavantono nirdoSa upAzrayAdimAM rahevuM, navakalpI vihAra, zuddhagaveSaNA ane svAdhyAyAdi svarUpa saghaLoya parizuddha AcAra yogasvarUpa che. kAraNa ke e parizuddha AcAra mokSanA kAraNa svarUpa che. praNidhAna pravRtti vidhvajaya siddhi ane viniyoga : A pAMca AzayathI yukta dharma ja parizuddha che. praNidhAnAdi AzayathI rahita dharmakriyA tuccha ane asAra che. e mokSanI kAraNabhUta nathI. praNidhAnAdi pAMca AzayonuM varNana 'yogaviMzikA-ekaparizIlana' mAM meM karyuM che. ahIM e viSaya na hovAthI tenI vicAraNA karavI nathI. zlokArthanA nirUpaNa mATe thoDI vicAraNA karIza. Ama paNa A aSTakamAM varNavelA viSayonI vicAraNAne vistArathI samajavA mATe "yogaviMzikA-ekaparizIlana' nuM parizIlana karavuM paDaze. ahIM to zlokane anusarI saMkSepathI varNana karyuM che. potAnI apekSAe hIna guNavALA jIvo pratye dveSa rAkhyA vinA bIjA jIvonI pratye upakAranI bhAvanAthI yukta evo; karavA dhArelA dharmakRtyamAM je upayoga che - 86
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene praNidhAna kahevAya che. karavA dhArelA e dharmakRtyane vize, tenA upAyomAM vidhithI zuddha ane jaladI kriyA pUrNa thAya evI IcchAthI rahita utsuktA vinAno je tIvraprayatna che-tene pravRtti kahevAya che. te te kriyAmAM antarAyabhUta thanArA hIna madhyama ane utkRSTa vipnane dUra karavAnA pariNAmane viSNajaya kahevAya che. tAtvika te te dharmanI prAptine siddhi kahevAya che, je vakhate adhika guNavAna AtmAonI pratye bahumAna hoya che. madhyamaguNavALA jIvo pratye upakAranI buddhi hoya che. ane hIna guNavALA jIvo pratye dayAno pariNAma hoya che. potAne prApta thayelI dharmasiddhine tenA upAya dvArA bIjAne prApta karAvavAnA pariNAmane viniyoga kahevAya che. A pAMca AzayonuM varNana SoDazaka eka parizIlana'mAM paNa vistArathI karyuM che. A rIte praNidhAna pravRtti vagere pAMca AzayathI parizuddha sakala dharmavyApAraAcAra yoga che. kAraNa ke te AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che. AthI samajI zakAze ke, "mokSanA kAraNabhUta parizuddha saghaLo ya dharmavyApAra yoga che.' - A vAta sAmAnyathI yoganAl yogaH - A pramANenI "vo' zabdanI vyutpattinI apekSAe che. lokaprasiddha vyavahArane AzrayIne yoga zabdano je artha thAya che arthA yoga' padanI pravRttinuM je nimitta che, tene AzrayIne 'yoga' zabdano artha zloknA uttarArdhathI jaNAvyo che. sAmAnyathI mokSanA kAraNabhUta parizuddha dharmamAtra yoga che, parantu vizeSe karI eTale ke yogatancanA jANakAronI paribhASA mujaba "sthAna varNa artha AlaMbana ane ekAgratA (anAlaMbana)' ne ja yoga tarIke varNavAya che. padmAsana kAyotsarga ane paryakAsana vagere yogAsano prasiddha che. mana vacana kAyAnI yogamArge sthiratA prApta karavA mATe te te Asano vihita che. tene sthAnasvarUpa yoga kahevAya che. yoganI sAdhanAnA kALamAM sUtro bolatI vakhate zuddha rIte uccArAtA vargone varNasvarUpa yoga kahevAya che. je varSo bolavAthI sAMbhaLanArane tenA arthano bodha thAya che, tyAre te rIte bolAtA zabdo varNayoga kahevAya che. sUtro evI rIte bolavAM joIe ke jene sAMbhaLanArane pUchavuM nA paDe ke tame zuM bolyA? sUtra sAMbhaLatAMnI sAthe tenA jANakArane arthano bodha spaSTapaNe thaI javo joIe. zrotAne arthanA bodha mATe sUtrayogavarNayoga (UrNayoga) khUba ja mahattvanuM sAdhana che. [87
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdanA arthano nizcaya : e arthayoga che, jethI zabdanA arthamAM saMzaya viparyaya ke aspaSTa bodha (anadhyavasAya) thato nathI. bAhya-pratimAjI vagerenA dhyAnane AlaMbanayoga kahevAya che, jethI cittanI sthiratA TakI rahe che. rUpIdravya(pratimAjI vagere)nA AlaMbanathI rahita AtmAnA zuddha svarUpanA dhyAnane anAlaMbana yoga (ekAgratA) kahevAya che, jethI paramAtmasvarUpa dhyeyanI sAthe abheda prApta thAya che. arthAta paramAtmasvarUpanI prApti thAya che. AthI samajI zakAze ke sthAnAdi pAMcamAMthI koI ekamAM "vo' padanI pravRttinuM nimittatva che. ityAdi yogarvizikAdithI samajI levuM joIe... sthAnAdi pAMca yogono prakArAntare vibhAga karI te kone hoya che - e jaNAvAya che : varmayogI tatra, jJAnayoganAM viduHA virateSveva niyamAd, bIjamAnaM pareSvapi // 27-2 // "sthAna varNa artha AlaMbana ane anAlaMbana svarUpa aikaya : A pAMca yogamAMnA prathama be yoga karmayoga svarUpa che ane chellA traNa yoga jJAnayoga svarUpa che - ema jANakAro jANe che. niyame karI viratidhara AtmAone ja A yoga hoya che. bIjAomAM yoganuM bIjamAtra hoya che." Azaya e che ke karmayoga ane jJAnayoga : ema be bhedathI yoganA be prakAra che. emAM sthAnayoga ane varNayoga: e be prakAre karmayoga be prakArano che. ane arthayoga AlaMbanayoga ane anAlaMbanayoga: e traNa prakAre jJAnayoga traNa prakArano che. padmAsanAdi Asano bAhyakriyA svarUpa che ane sUtranA uccAraNa paNa bAhya kriyA svarUpa che, tethI sthAnayoga ane varNayoga karmayoga che. arthayoga nizcayAtmakazAna svarUpa hovAthI tema ja AlaMbana ane anAlaMbanayoga abhyattara dhyAnavizeSa svarUpa hovAthI spaSTarUpe jJAnasvarUpa che. tethI e traNano samAveza jJAnayogamAM thAya che. niyame karIne A pAMceya prakArano yoga viratidharane arthAt dezavirativALA ane sarvavirativALA evA cAritravantane ja hoya che. kAraNa ke cAritramohanIyano kSayopazama pAmyA vinA yogano saMbhava nathI. cAritravatta AtmAone choDIne bIjA apunarbandhakAdi jIvone cAritramohanIyakarmano kSayopazama thayo na hovAthI yoganI (8)
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApti thatI nathI. e jIvone yoganuM bIjamAtra hoya che, je bhaviSyamAM yoganA kAryarUpe pariName che-A vAta nizcayanayane anusarIne karI che. anyathA vyavahAranayanI apekSAe kAraNamAM kAryano upacAra thato hovAthI yoganA bIjane yoga tarIke varNavavAthI apunarbandhakAdi dazAne pAmelA jIvone paNa yoga mAnavAmAM koI doSa nathI. upacArathI yoganI prApti, apunarbandhakAdi dazAne pAmelA jIvone paNa hoya che' -A pramANe yogabindu mAM pharamAvyuM che - te vyavahAranayane AzrayIne che ane yogaviMzikA' vageremAM viratidharane ja yoganI prApti thAya che, anyane nahi - A niyamanI je vAta karI che te nizcayanayanI apekSAe karI che. ItyAdi yAda rAkhavuM. ahIM paNa granthakArazrIe yogarvizikAne AzrayIne nizcayanayane abhimata evI vAta jaNAvI che, jethI koI doSa nathI. sthAnAdi yoganA darekanA je prakAra che tenA kAryane jaNAvavA pUrvaka te prakAro jaNAvAya che - kRpAnirvedasaMvegaprazamotpattikAriNaH / bhedAH pratyekamatrecchApravRttisthirasiddhayaH // 27-3 // "kRpA nirveda saMvega ane prazamanI utpattine (anukrame) karanArA IcchA pravRtti sthiratA ane siddhi : A cAra prakAra (bheda), pratyeka sthAnAdi yoganA che."-A rIte sthAnAdi pAMca yogonA darekanA IcchAdi cAra bheda gaNatA vIza bheda (prakAra) thAya che. dravyathI ke bhAvathI duHkhI janonA duHkhane dUra karavAnA AtmAnA pariNAmane kRpA-anukaMpA kahevAya che. saMsAranI nirguNatAnuM bhAna thavAthI tenAthI mukta thavAnA AtmAnA pariNAmane nirveda kahevAya che. mokSaprAptinA tIvra abhilASane saMvega kahevAya che ane viSaya-kaSAyanA pariNAmanI upazAnta avasthAne prazama kahevAya che. IcchAyoganuM kArya anukaMpA che. pravRttiyoganuM kArya nirveda che. sthiratAyoganuM kArya saMvega che ane siddhiyoganuM kArya prazama che. IcchAyogAdinuM varNana have pachInA zlokathI karAze. - sAmAnya rIte A saMsArane duHkhamaya ane nirguNa jANyA pachI mumukSujanone teno uccheda karavAnI IcchA utpanna thatI hoya che. ApaNA potAnA sukha mATe ane ApaNuM potAnuM duHkha dUra karavA mATe ApaNe kaMIkeTalAya jIvone duHkha ApyuM che, je ( 89
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA Aja sudhInA saMsAraparibhramaNanuM ekamAtra kAraNa che. e kAraNano uccheda karyA vinA saMsArano uccheda thAya evo nathI-Ano khyAla hovAthI mumukSujanone anukaMpAno pariNAma utpanna thAya che. zaktisaMpanna AtmAo, potAnI zakti pramANe bIjAnA duHkhane dUra karavAnI bhAvanA sAthe bIjAne duHkha nahi ApavAnI bhAvanAthI bhAvita banatA hoya che. A rIte IcchAyoganuM kArya anukaMpA bane che. upara jaNAvyA mujaba anukaMpAno pariNAma jAgyA pachI te mujaba mumukSuo pravRtti karavA mAMDe che. saMsAramAM koI paNa jIvane duHkha ApyA vinA jivAtuM nathI enI pratIti jyAre thAya che tyAre saMsArathI mukta banavAno pariNAma tIvra bane che ane e mATe saMyamajIvana jIvavAnI bhAvanA utkaTa bane che. A rIte pravRttiyoganuM kArya nirveda bane che. tyArapachI saMsArathI chUTavAnI te pravRttimAM jyAre sthiratA prApta thAya che tyAre mokSaprAptino abhilASa (saMvega) tIvra bane che. sAdhana parizuddha hoya ane siddhimAM vilaMba thAya tyAre siddhino abhilASa tIvra bane : e samajI zakAya che. A rIte sthiratAnuM kArya saMvega thAya che. ane cAritradharma vagerenI siddhi thavAthI viSaya-kaSAyanI pariNati zAnta thAya che. Ama paNa apekSA mujabanuM maLI javAthI viSayakaSAyanI pariNati zamI jatI hoya che - e ApaNA anubhavanI vAta che. lokottara yogamArgamAM paNa evI ja rIta che. viSayakaSAyanuM nimitta ja e che. joItuM na maLe to viSaya-kaSAyanI pariNati thayA ja kare che. ene dUra karavAno ekamAtra upAya e che ke apekSAno ja tyAga karI devo. dharmasiddhinuM e eka ja phaLa che. jema jema dharmanI siddhi thatI jAya che, tema tema viSayakaSAyanI pariNati ochI thatI jAya che. A rIte siddhinuM kArya prazama che - e spaSTa che. have IcchAyoga vagere cAra yoganuM nirUpaNa karAya che. ene laIne yoganA vIza prakAra thAya che : icchA tadvatkathAprItiH, pravRttiH pAlanaM param / sthairya bAdhakabhIhAniH, siddhiranyArthasAdhanam // 27-4 / / "yogIjanonI kathAmAM prIti-e IcchAyoga che. prayatnAtizayathI dharmanuM pAlana karavuM te pravRttiyoga che. temAM aticArAdinA bhayanI hAni thavI-e sthiratAyoga che ane bIjAne yoganI prApti karAvavI-te sidhi nAmano yoga che" - khUba ja 90
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepathI IcchAdi yogonuM svarUpa ahIM varNavyuM che. vistArathI e yogonuM varNana yogaviMzikA' vageremAM karyuM che. - sAmAnya rIte IcchAdi yogonA nAmano artha vicArIe to IcchAdi yogonA paramArtha sudhI pahoMcI zakAya che. IcchA svarUpa yogane IcchAyoga kahevAya che. sthAnAdiyogane prApta karavAnI pAramArthika IcchA thayA pachI tene pAmavA mATe mumukSu jano zakya prayatna karatA ja hoya che. sAdhanasAmagrInA abhAvamAM paNa utkaTa IcchAnA kAraNe jevI-tevI paNa pravRtti thatI hoya che. AvI IcchAnI pratIti aprazasta mArgamAM ApaNane pUratA pramANamAM anubhavavA maLe che. sthAnAdi yogasaMbaMdhI evI IcchAne yogIjanonI kathAmAM jAgelI prItinA kAraNe ApaNe jANI zakIe. yogIjanonI kathA temanA svarUpAdine laIne aneka prakAranI che. te badhAmAM thatI prIti yogasambandhI IcchAne sUcave che. IcchAyoganuM varNana karatI vakhate "yogaviMzikA' mAM pharamAvyuM che ke sthAnAdiyogavALA yogIjanonI kathAne vize, artha jANavAnI IcchAthI utpanna thayela AnaMdathI yukta tema ja vidhipUrvaka sthAnAdi yogane ArAdhanArAone vize je bahumAnAdi che tenAthI yukta evI potAnA ullAsa mujaba sAmAnya abhyAsAdine karAvanArI je IcchA che tene IcchAyoga kahevAya che. sarvatra upazamanI pradhAnatAe zAstrAnusAra sthAnAdiyoganuM pAlana karavuM tene pravRttiyoga kahevAya che. bAdhakanI cintAthI rahita, sthAnAdi yoganA pAlanane sthiratAyoga kahevAya che. Azaya e che ke pravRttiyoga daramyAna sAdhakane aticArAdi doSano Dara hoya che. rakhene aticArAdi doSa lAgI na jAya-e mATe khUba ja upayoga rAkhavo paDe che. parantu sthiratA prApta thayA pachI e Dara raheto nathI. sthAnAdiyogo AtmasAt thavAthI temAM aticArAdi doSo lAgavAno saMbhava ja nathI. tethI tene lagato bhaya raheto nathI. sthAnAdi yogonA upazamavizeSa phaLane potAmAM utpanna kiravA sAthe, bIjAmAM sthAnAdiyoganI zuddhino abhAva hovA chatAM potAnA jevA 'ja phaLanI prApti karAvavI e siddhiyoga che. sthAnAdi yogonI siddhi prApta thavAthI te siddhayogIne ahiMsAdi dharmanI prakaSTa siddhi prApta thAya che. enA acinya sAmarthyathI emanI pAse je bIjA loko Ave che, te lokone paNa te samaye upazamAdi phaLanI prApti thAya che, emAM yogIno siddhiyoga nimitta che. je yogI nathI, tene te kALamAM yogInA phaLa upazama) jevA phaLanI prApti thAya che-te siddhi 91
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogano prabhAva che. sthAnAdi yogone vize sthAnayoga ane varNayoga : e be kriyAyoga che ane bAkInA arthayogAdi traNa jJAnayoga che. e baMnnenI mokSopayogitA jaNAvAya che. Azaya e che ke jJAnayoga ja mokSanuM kAraNa che. kriyA to jaDa che, tethI te kriyAyoga (karmayoga) mokSanI pratye upayogI nathI-AvI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe jJAnayoga ane kriyAyoga : baMnnenI mokSanI pratye upayogitA jaNAvAya che : arthAlambanayozcaityavandanAdau vibhAvanam / zreyase yoginaH sthAnavarNayo ryatna eva ca / / 27-5 / / . ''caityavandanAdi vihita anuSThAnamAM artha ane AlaMbananuM vibhAvana ane sthAna tathA varNano prayatna ja yogIjanone kalyANa mATe thAya che.''-A rIte jJAnayoga ane karmayoga mokSanI pratye upayogI bane che. kahevAno Azaya e che ke zrIvItarAgaparamAtmAe upadezelAM caityavaMdanAdi anuSThAno karatI vakhate temAM bolAtAM te te sUtranA arthanuM vibhAvana (upayogapUrvaka cintana-vicAraNA) karavuM joIe. zAstramAM sAmAnya rIte artha traNa prakArano prasiddha che. vAkayArtha mahAvAkyArtha ane aidaMparyArtha. A traNa arthane AzrayIne arthanuM vibhAvana karavuM joIe. padonA sAMbhaLavAmAtrathI je arthanuM jJAna thAya che, te vAkyArthajJAna che. AgaLa-pAchaLanAM vAkyonA anusandhAnathI paraspara virodhanuM udbhAvana karavA pUrvaka je jJAna thAya che te mahAvAkyArthajJAna che ane ante zrIvItarAgaparamAtmAnI paramatAraka AjJAnA prAdhAnyathI je jJAna thAya che, te auparyArthanuM jJAna che. 'hiMsA na karavI' A pramANe vAkyArthanuM jJAna che. jo hiMsA karavAnI na hoya to pU. sAdhu-sAdhvI nadI vagere kaI rIte UtarI zake... ityAdi vicAraNAthI yukta je jJAna thAya che, te mahAvAkyArthanuM jJAna che. tyAra pachI 'nadI vagere Utare nahi to pU. sAdhu-sAdhvI vihAra ja karI zake nahi, tethI eka sthAne rahevAthI mamatvAdi aneka doSono saMbhava thaze, tene dUra karavA teozrIne nadI UtaravAdinI anujJA che. ante to zrI vItarAga paramAtmAnI AjJAnA pAlanathI ja dharma che ane tenA abhAvathI adharma che. ahiMsAmAM dharma nathI ane hiMsAmAM adharma nathI.'...ityAdi rIte AjJAnI pradhAnatAnuM je jJAna thAya che, te aidaMparyArthanuM jJAna che. 92
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte caityavandanAdi dareka anuSThAnamAM bolavAnAM te te sUtronA arthanA anusmaraNamAM upayoga rAkhavo. tema ja te te anuSThAnamAM AlaMbanIyanuM AlaMbana levuM. jema ke caityavaMdana karatI vakhate prathama stuti koI eka zrItIrthaMkaraparamAtmAne anulakSI bolAya che. bIjI stuti sarva jinezvaradevone anulakSI bolAya che. trIjI stuti zrutadevI-pravacanane anulakSI ane cothI stuti samyagdaSTi evA zAsananA adhiSThAyaka devone anulakSI bolAya che. te te stuti bolatI vakhate zrI arihantaparamAtmAdinuM upayogapUrvaka anusmaraNa karavuM. A pramANe arthayoga ane AlaMbanayoga jJAnasvarUpa hovAthI upayoga svarUpa che. upayogasahita caityavaMdana bhAvAnuSThAna svarUpa hovAthI te amRtAnuSThAna che, je avazya mokSanuM sAdhaka bane che. upara jaNAvyA mujaba arthayoga ane AlaMbanayoganA abhAvamAM paNa sthAnayogamAM ane varNayogamAM prayatna karavo joIe. arthayogAdinA abhAvamAM paNa gurudevazrInA upadezane anusarI sthAnAdi yoga dravyasvarUpa hovA chatAM bhaviSyamAM bhAvacaityavaMdanAdinuM kAraNa banatuM hovAthI tadbhutu anuSThAna svarUpa che, je paraMparAe mokSanuM kAraNa bane che. AthI samajI zakAze ke baMnne (jJAna ane karma) yogo mokSanAM kAraNa che-e spaSTa che... AlaMbananA prakAro jaNAvavA dvArA aikANyanuM varNana karAya che : Alambanamiha jJeyaM, dvividhaM rUpyarUpi ca / arUpiguNasAyujyayogo'nAlambanaH paraH / / 27-6 / / ''ahIM yoganI vicAraNAmAM rUpI ane arUpI-ema be prakAranuM AlaMbana jANavuM. arUpI evA sidghaparamAtmAnA guNono abhedapaNe je yoga che-te zreSThakoTino anAlaMbana (aikAya) yoga che.'' Azaya e che ke sthAnAdi pAMca prakAranA yogomAM cotho AlaMbanayoga che. emAM AlaMbana be prakAranuM che. paramAtmAnI pratimAMdinuM je AlaMbana che, tene rUpI AlaMbana kahevAya che ane paramAtmAnA zrIkevalajJAnAdi guNonuM je AlaMbana (dhyAnano viSaya) che, tene arUpI AlaMbana kahevAya che. - zlokanA uttarArdhathI anAlaMbanayoganuM nirUpaNa karAya che. arUpI evA zrIsiddha paramAtmAnA svarUpanuM abhedapaNe jemAM dhyAna che te anAlaMbanayoga che. 93
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSapakazreNImAM didakSAne kAraNe A yoga prApta thato hoya che. A sAmarthyayogamAM arUpI zrIsiddhaparamAtmAnA guNonuM (svarUpanuM) AlaMbana hovAthI joke A yoga paNa sAlaMbana che, parantu atyanta sUkSma AlaMbana hovAthI tenI vivakSA (gaNatarI) ahIM karI nathI. tethI A yogane anAlaMbanayoga kahevAya che. cAlu vyavahAramAM paNa vastu alpa hoya to tenI vivakSA karavAmAM AvatI nathI. tethI mIThuM ochuM hovAthI 'kavaNA cavaH - mIThA vinAnI rAba' - Avo prayoga thAya che. tevI ja rIte ahIM paNa sUkSma AlaMbana hovAthI anAlaMbanayoga kahevAya che. enI prApti pachI antarmuhUrtamAM kevalajJAnanI prApti thAya che. AtmAnA zuddha svarUpane jovAnI IcchAne didakSA kahevAya che. sthAnAdi pAMca yogonA IcchAdi cAra prakArane laIne kula vIza prakArano yoga varNavyo. have te darekanA prIti vagere cAra prakArane laIne kula eMzI prakArano yoga che - te jaNAvAya che : prIti-bhakti-vaco'saGgaH, sthAnAdyapi caturvidham / tasmAdayogayogApte mokSayogaH kramAd bhavet / / 27-7 // "prIti bhakti vacana ane asadga - A cAra anuSThAnanA bhedathI sthAnAdinA darekanA cAra prakAra che. A pramANe eMzI prakAranA yogathI 'ayoga' no yoga prApta, thAya che. jethI krame karIne mokSano yoga thAya che." Azaya e che ke zrI vItarAga paramAtmAe upadezelAM paramatAraka dareka anuSThAnanA prIti bhakti vacana ane asadga bhedathI cAra prakAra che. je kartavya tarIke zrIvItarAgaparamAtmAe pharamAvyuM che tene anuSThAna kahevAya che. A pramANe sthAnAdiyoganA paNa prIti-anuSThAna, bhaktianuSThAna, vacanAnuSThAna, ane asadgAnuSThAna : A cAra cAra bheda hovAthI kula (2044) eMzI bheda thAya che. prIti-anuSThAnAdinuM svarUpa zrI SoDazaka vageremAM varNavyuM che. sAmAnyathI tenuM svarUpa nIce jaNAvyA mujaba samajavuM. je anuSThAna karatI vakhate pUrato prayatna hoya, jenAthI anuSThAnane karanArAne hitanA udayavALI prIti utpanna thAya ane bIjAM badhAM prayojana-kAryone choDIne je karAya che, te prItyanuSThAna che. sAmAnya koTinA prayatnathI karAtuM anuSThAna prItyanuSThAna nathI. "sAdhana nathI, zakti nathI, ullAsa nathI, gharanA loko nA pADe che, zarIra (94)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikULa che, vAtAvaraNa sAruM nathI...' vagere koI paNa jAtano vicAra karyA vinA jenI jenI UNapa vartAtI hoya te te UNapane dUra karI anuSThAnane pUrNa banAvavA je prayatna karAya che tene ahIM Adara arthI prayatnAtizaya kahevAya che. evA prayatnAtizayathI karatuM anuSThAna prItyanuSThAna che. tenA karanArane divase divase tenI pratye abhiruci vadhatI jAya che. jenA pariNAme anuSThAna karanArAne hitanI prApti thAya che. rogIne apathyanI jema abhiruci hoya che ane te ahitane karanArI hoya che, tema ahIM banatuM nathI. tethI ja hitakAriNI evI prItine laIne badhAM kAma paDatAM mUkIne prayatnAtizayathI je anuSThAna karAya che te prItyanuSThAna che. gauravavizeSanA kAraNe buddhimAna AtmAnuM vizuddhatara yogavALuM prItianuSThAna jevuM ja je anuSThAna che - tene bhajyanuSThAna kahevAya che. prIti ane bhakti anuSThAnamAM je pharaka che te pariNAmano che. bAhya kriyAmAM sAmya hovA chatAM abhyantara pariNAmane laIne pharaka che. patnI ane mAtA baMnnene cIja vastu lAvI ApavAnuM kArya ekasarakhuM hovA chatAM prIti ane gaurava-bahumAnavizeSanA kAraNe baMnnenA kAmamAM jema pharaka che tema ahIM prItyanuSThAna ane bhatyanuSThAna baMnnemAM paNa pharaka che. "A sarasa che' AvA pariNAmathI prItyanuSThAna thAya che ane A pavitra che AvA pariNAmathI bhatyanuSThAna thAya che. sarvatra aucityapUrvaka Agamane anusarIne karAtuM je anuSThAna che te vacanAnuSThAna che. A anuSThAna cAritravantane ja hoya che, bIjAne e anuSThAna hotuM nathI. zrIvItarAga paramAtmAe upadezelAM te te anuSThAno deza kALa ane puruSAdinA aucityapUrvaka Agamane anusarIne ja karavAnAM che. sAmAnya rIte jyAM apariNata loko na hoya evI jagyA(deza)mAM ja paDilehaNA karavI. trIjA praharanA ane cothA praharanA atte ucita kALe) karavI ane moTAnA krame (ucita puruSane AzrayIne) karavI. - A rIte Agamane anusarI dezakALAdinA aucityapUrvaka zrIvItarAgaparamAtmAnI AjJAnI pradhAnatAe karAtAM je paDilehaNAdi anuSThAno che; tene vacanAnuSThAna kahevAya che. A sarasa che ke "A pavitra che - evA pariNAmathI A anuSThAna thatuM nathI. "A karavAnuM zrI tIrthaMkaradevoe pharamAvyuM che' evA pariNAmathI A anuSThAna thAya che, je chaThe sAtame guNasthAnake ja hoya che. A vAta nizcayanayanI apekSAe che. vyavahAranayanI apekSAe e pUrve pahelA guNasthAnake paNa aMzataH (5)
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanAnuSThAna hoya che. prathamAdi guNasthAnake sarvathA vacanAnuSThAnano abhAva hoya to chaThA-sAtamA guNasthAnake paNa teno abhAva ja raheze.. ItyAdi barAbara samajI levuM. atyanta abhyAsanA kAraNe candananA gaMdhanI jema sahajarUpe karAtuM anuSThAna asadgAnuSThAna che. pUrvanA vacanAnuSThAnanA saMskArathI prApta thanAruM A anuSThAna zrI jinakalpika vagere mahAtmAone svabhAvathI ja hoya che. daMDanA kAraNe cakra phare che ane tyAra pachI daMDanA abhAvamAM cakra pharatuM rahe che - e bemAM jema pharaka che tema vacanAnuSThAnamAM ane asadgAnuSThAnamAM pharaka che. vAraMvAra karelA vacanAnuSThAnanA abhyAsathI asadgAnuSThAna sahaja bhAve thAya che. upara jaNAvyA mujaba prIti-anuSThAna, bhakti-anuSThAna, vacanAnuSThAna ane asagAnuSThAnanA bhedathI sthAnAdi yoganA darekanA cAra cAra bheda thavAthI yoganA eMzI bheda thAya che. A yoganA acitya prabhAve AtmAne ayoga-zailezI avasthA prApta thAya che, jethI anukrame mokSanI prApti thAya che. sthAnanA IcchAyoganI prIti, sthAnanA IcchAyoganI bhakti, sthAnanA IcchAyoganuM vacanAnuSThAna ane sthAnanA IcchAyoganuM asalgAnuSThAna-A rIte sthAnayoganA IcchAyogane AzrayIne prIti-anuSThAnAdi cAra anuSThAnanI apekSAe cAra prakAra thAya che. AvI rIte ja sthAnayoganA pravRtti sthiratA ane siddhi yogane AzrayIne prIti-anuSThAnAdi cAra anuSThAnanI apekSAe kula bAra prakAra thAya che. badhA maLIne sthAnayoganA soLa bheda thAya che. A rIte varNa artha AlaMbana ane anAlaMbana yoganA soLa soLa prakAro thavAthI yoganA eMzI prakAro thAya che. pUrve jaNAvyA mujaba A yoga pU. sAdhubhagavantone ja hoya che. vyavahArathI prathama guNasthAnake rahelA apunarbandhakAdi dazAne pAmelA jIvone paNa aMzataH yoganI prApti thatI hoya che. parantu jeo apunarbandhakAdi dazAne spazya paNa na hoya evA jIvone arihaMta ceIANaM... ityAdi caityavandanAdinAM sUtro apAya nahi. kAraNa ke emAM sAyaM vosirAmi (vayaM cusUnAma) - kAyAno tyAga karuM chuM-Avo pATha che. te sAmAnyathI viratinA pariNAmane jaNAve che. eTalo paNa viratino pariNAma jene na hoya tene caityavandanAdinA sUtranuM pradAna karavAmAM mahAdoSa che - e jaNAvAya che :
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAnAdyayoginastIrthocchedAdyAlambanAdapi / sUtradAne mahAdoSa, ityAcAryAH pracakSate ||27-8 / / ''sthAnAdi koI paNa yoga jemane prApta thayo nathI evA sthAnAdiyogathI rahita lokone 'tIrthano uccheda thaze - evI mAnyatAthI paNa caityavaMdanAdinAM sUtro ApavAmAM mahAdoSa che.'-e pramANe pU.A.bha.zrI. haribhadra sU. mahArAjA kahe che.'' Azaya e che ke saheja paNa viratino pariNAma jene sparyo nathI evA jIvo sthAnAdi yogathI rahita che. evA jIvone caityavaMdanAdinAM sUtro ApavAthI mahAdoSa thAya che. kAraNa ke 'kAyAne vosirAvuM chuM'.... ityAdi pratijJAno teo bhaDjha kare che. jethI mAyAmRSAvAda doSa prApta thAya che. ''A rIte sUtravihita kriyA karanArAne ja caityavandanAdinAM sUtro ApavAno Agraha rAkhIe ane avidhipUrvaka caityavaMdanAdine karanArAne te te sUtro ApavAno niSedha karIe to tIrthano uccheda thaze. kAraNa ke vidhipUrvaka kriyA karanArA mAMDa becAra maLe. teonA gayA pachI avidhipUrvaka caityavaMdanAdi kriyA karanArAonA kAraNe tIrthano pravAha cAlyA kare che. teone jo caityavaMdanAdinAM sUtro ApavAmAM na Ave to tIrthano uccheda thaI jaze, je bhayaMkara moTuM pApa che. tenA nivAraNa mATe sthAnAdiyoganA abhAvavALAne paNa sUtronuM pradAna karavuM joIe.'' A pramANe tIrthanA ucchedano bhaya darzAvIne sthAnAdi yogathI rahita AtmAone paNa sUtrapradAna karavAnI vAta yogya nathI. kAraNa ke sUtravihita kriyAno nAza thavAthI te svarUpe tIrthano nAza to ayogyane sUtrapradAna karanArAe pote ja karyo che. sUtra-vihita kriyA karanArA eka paNa haze tyAM sudhI tIrthano viccheda nahi thAya e spaSTa che. AthI adhika vivaraNa jijJAsuoe 'yogaviMzikA eka parizIlana'mAM jovuM.... ante sthAnAdi yogonI prApti dvArA ayogI banI mokSane pAmavA mATe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA...... / / iti zrIjJAnasAraprakaraNe saptaviMzatitamaM yogASTakam / / 97
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate'STAviMzatitamaM niyAgASTakam / 28 A pUrve yoganuM nirUpaNa karyuM. yoganI prApti thayA pachI anukrame karmanI nirjarA thAya che, je niyAganuM kArya che. bhAvayajJane niyAga kahevAya che. karmakSayanuM te amogha sAdhana che. yoganI prAptithI prApta thanAra niyAganuM varNana karAya che : ya: varSa sutavAna rIte, vRkSanI dhyAnadhyAvyA che , tanizcina yAna, niyA pratipattimAnAra8-2 "dhyAnasvarUpa vedanA manTa (cA)vaDe prajvalita jJAnasvarUpa agnimAM karmano jeNe homa karyo che te nizcita yajJa vaDe niyAgane prApta karyo che." - Azaya e che ke niyAga eTale mokSa ane tenA kAraNabhUta bhAvayajJa che. dravyayajJane yAga kahevAya che ane bhAvayajJane niyAga kahevAya che. agnimAM samidhayajJamAM homavA mATenA kASTha)no prakSepa karavA mATe bolAtA maMtrane dhyApyA-kacAvizeSa kahevAya che ane nizcitayAga abhyantarayAga svarUpa che. pU. sAdhubhagavanto satata bhAvayajJane karatA hoya che. prajavalita evA jJAnasvarUpa agnimAM dhyAnasvarUpa cA vaDe jJAnAvaraNIyAdi karmasamizno homa karIne teozrI abhyantara yajJa vaDe niyAgane prApta kare che. dravyayajJa to pApasvarUpa hovAthI te karavAnuM ucita nathI. abhyantara-bhAvayajJa pApano nAza kare che mATe te ja karavo joIe-te jaNAvAya che : pApadhvaMsini niSkAme, jJAnayajJe rato bhava / sAvaH karmayaH hiM, mUrivAminAyaDavi. ra8-rA "pApano dhvaMsa karavAnA svabhAvavALA evA kAmanArahita jJAnayajJamAM rakta banavuM joIe. A lokAdi saMbandhI IcchAthI malina evA sAvadha karmayajJonuM koI prayojana nathI." - kahevAno Azaya e che ke "A loka saMbandhI AbAdI vagerenI IcchAvALAe pazuno homa karavo joIe" ItyAdi vedanI zrutinuM tAtparya samajIne loko bhUtinI IcchAthI yajJa kare che. A yajJa hiMsAmaya hovAthI sAvadya che ane AbAdI vagerenI IcchAthI sahita hovAthI sakAma che. AvA karmayajJa(dravyayajJa)nuM
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI prayojana nathI. adhyAtmaprApti mATe e anupayogI che. upara jaNAvyA mujaba sarvathA pApathI rahita ane IcchAthI rahita hovAthI niravadya ane niSkAma hovAthI jJAnayajJa ja karavo joIe. tenAthI pApano dhvaMsa thAya che. sAvadya evA karmayajJathI pApano baMdha thAya che, tethI te karavA yogya nathI - e samajI zakAya che. A loka saMbandhI phaLanI IcchAthI karAto karmayajJa paNa vedavihita hovAthI brahma(jJAna)yajJanI jema ja karavo joIe-evI zaMkAnuM nirAkaraNa karAya che : vedoktatvAnmanaHzuddhyA, karmayajJo'pi yoginaH / hAyajJa tachantA, nayA yati vim ? ra8-rUA. "karmayajJa paNa temAM vihita hovAthI mananI zuddhine laIne brahma (jJAna) yajJa svarUpa che - AvI mAnyatAne dharanArA zyanayajJano tyAga kema kare che?" - kahevAno Azaya e che ke putrAdinI IcchAvALAe putreSTi vagere yajJa karavA joIe - ItyAdi vedanAM vAkyothI karmayajJa karavA joIe : evI mAnyatAne dharanArA pAchI evI mAnyatAne dhAraNa kare che ke vedamAM vidhAna hovAthI jJAnayajJanI jema te karmayajJa brahmayajJa svarUpa ja che, paNa sAvadya ke sakAma nathI. AvA loko yenayajJa kema karatA nathI ? e prazna che. kAraNa ke vedamAM vihita hovAnA kAraNe ja jo putreSTi ke jyotiSThoma vagere yajJo brahmayajJa svarUpa thaI jatA hoya to "zatrunA vadhanI IcchAvALAe zyanayajJa karavo joIe' AvA vedanA vidhAnathI te zyanayajJa paNa brahmayajJa svarUpa thaI jaze. tethI teno tyAga karavAnuM koI kAraNa nathI. vedoktatva sarvatra samAna ja che. parantu jyotiSTomAdi yajJane karanArA paNa, bhaviSyamAM narakAdi phaLane ApanArA yenayajJane karatA nathI. AthI samajI zakAze ke A loka saMbandhI IcchAthI karAtA te te karmayajJa sAvadha ane sakAma hovAthI karavAyogya nathI. anyathA vedamAM jaNAveluM hovAthI te te karmayajJane karavA yogya mAnavAmAM Ave to zyanayajJane paNa karavAyogya mAnavAno prasaMga Avaze. jo A rIte karmayajJa sakAma ane sAvadya ja hoya ane akaraNIya ja hoya to teno upadeza kema karyo che? koI paNa rIte te brahmayajJa svarUpa thaI zake ema na ja hoya to teno upadeza kema karyo che ? A zaMkAnuM samAdhAna karAya che :
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmayajJaH paraM karma, gRhasthasyAdhikAriNaH / pUjAdi vItarAgasya, jJAnameva tu yoginaH / / 28-4 // "adhikArI evA gRhasthanuM zrIvItarAgaparamAtmAnI pUjA vagere je anuSThAna (karma) che, te brahmayajJa che ane yogInuM to je jJAna che te brahmayajJa che." - Azaya e che ke gRhastho nyAyathI prApta karelA dhanavALA... vagere guNothI saMpanna hoya to evA gRhasthone zrI vItarAgaparamAtmAnI pUjA vagere anuSThAnono kartavyarUpe upadeza che. saMvaranA abhAvamAM aprazasta AzravamAMthI prazasta AzravamAM laI janArI kriyA karavI ucita che. dezathI (aMzataH) viratine ArAdhanArA gRhasthone dravyastava (karmayajJa) kUpanA daSTAntathI hitakara (brahmayajJa) che. kUvo khodatI vakhate tarasa lAge, zarIra ane kapaDAM . kAdava vagerethI melAM thAya, parantu kUvAmAMthI pANI maLe eTale tenA upayogathI tarasa maTI jAya ane zarIra tema ja kapaDAM sApha thaI jAya che. evI ja rIte ahIM paNa bhaviSyamAM pUjA vagere anuSThAnathI cAritramohanIyakarmano kSayopazama thavAthI cAritranI prApti dvArA avirati pratyayika baMdhAyelAM karmono nAza thAya che. gRhasthone potAnI yogyatA anusAra dravyastava(karmayajJa) brahmayajJa svarUpa bane che. parantu yogIjanone (sarvaviratidharone) to jJAnamAM ja lIna banavAnuM che. temane dravyastavano adhikAra nathI... ItyAdi samajI levuM joIe. "bhUti (AbAdI-saMpatti) vagerenI kAmanAthI karelA karmayajJathI paNa bhaviSyamAM jJAnayajJa(brahmayajJa)nI prApti thAya che. zyanayajJanuM phaLa zatruvadha dvArA naraka hovAthI teno tyAga karAya che." - A pramANenI mAnyatAnuM nirAkaraNa karAya che : .. bhinnoddezena vihitaM, karma karmakSayAkSamam / ... kluptabhinnAdhikAraM, ca puDheSyAdivadiSyatAm // 28-5 // bhinnodezathI vihita kareluM karma (anuSThAna) karmakSaya karavA mATe samartha banatuM nathI. kalpelA (abhimata-svIkRta) adhikArathI judA adhikAravALA putreSTi vagere yajJanI jema te anuSThAna karmakSaya mATe samartha thatAM nathI." kahevAno Azaya e che ke sAmAnya rIte dharmamAtra mokSanI prApti mATe upadezyo che. paraMtu A lUpta adhikArathI judA putrAdiphaLanI prApti mATe vihita karelA te te putreSTiyajJAdi jema 30
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrAdi phaLanA ja kAraNa bane che, paNa mokSanA kAraNa banatA nathI tema "bhUtiAma: pazumAmeta' - ItyAdi rIte bhUti vagere A loka saMbandhI phaLanI prAptinA uddezathI vihita karelAM te te anuSThAno te te ja phaLanAM kAraNa bane che. paNa karmakSayanAM kAraNa banI zakatAM nathI. jema putreSTiyajJathI putra sivAya bIjuM koI phaLa maLatuM nathI tema bIjA karmayajJothI paNa tene uSTi phaLone choDIne bIjA koI paNa phaLanI prApti thatI nathI. nyAyasaMpanna vibhavAdi guNothI sahita evA adhikArI gRhasthane pUjAdi svarUpa je dravyastava (karmayajJa) vihita che te bhinna phaLanA uddezathI vihita nathI. ahIM dravyastava ke bhAvastavanuM phaLa to pUrvakRtakarmanI nirjarA ja che. jIvonI yogyatA mujaba te te anuSThAnathI ochA vadhatA pramANamAM nirjarA thAya e bane. paNa eno artha e nathI ke bIjA koI phaLanA uddezathI te te anuSThAno vihita che. AthI zrIvItarAga paramAtmAe upadezelAM te te anuSThAno ane jyotiSTomAdi anuSThAno : e bannemAM je bheda che-te samajI zakAya che. - bhagavadgItAmAM jaNAvyA mujaba, "je karIe chIe, je yajJa vageremAM homIe chIe, je khAIe chIe, je dAna ApIe chIe ane je tapa karIe chIe te badhuM ja paramAtmAne arpaNa karavuM joIe. kAraNa ke karmane vize ja ApaNo adhikAra che. phaLa to paramAtmAne AdhIna che. tethI saghaLAMya karma(anuSThAna)nuM samarpaNa brahmamAM hovAthI karmayajJa anta to brahmayajJamAM ja pariName che. - AvI mAnyatAnuM nirAkaraNa karAya che : brahmArpaNamapi brahmayajJAntarbhAvasAdhanam / hAza no putta, svavRtavara maLe te ra8-dA brahmayajJanI aMdara karmayajJano samAveza karavAnA sAdhana tarIke brahmArpaNanI je vAta che te, "A meM karyuM che...' ityAdi svarUpa ahaMkArane brahmasvarUpa agnimAM homavAthI yukta che anyathA te vAta yogya nathI." - kahevAnuM tAtparya e che ke je paNa karmayajJa che te anta brahmayajJamAM pariName che - enA kAraNa tarIke brahmasamarpaNane jaNAvAya che. paraMtu A brahmasamarpaNanI vAta jJAnayajJane AzrayIne che. (101
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavadgItAmAM A viSayane anulakSIne jaNAvyuM che ke 'arpaNa brahmasvarUpa che. ghI brahmasvarUpa che, je brahmasvarUpa agnimAM brahmasvarUpa AtmAe homyuM che ane brahmasvarUpa karmamAM samAdhi vaDe jyAM javAnuM che te paNa brahma che.' A pramANe to jJAnayajJa ja karavA yogya che - e spaSTa thAya che, je; jJAnasvarUpa agnimAM karmano homa karavAthI ane'huM karuM chuM...' ityAdi svarUpa abhimAna(garva-ahaMkAra)nI Ahuti ApavAthI thAya che. pazuone homIne yajJa karavAnuM koI paNa rIte ucita nathI. sAvadya ane sakAma karma tyAjya che, upAdeya nathI... niravadya niSkAma evo jJAnayajJa ja upAdeya che. AvA jJAnayogIne je phLa prApta thAya che te chellA be zlokothI varNavAya che H brahmaNyarpitasarvasvo, brahmadRg brahmasAdhana: / brahmaNA juhvadabrahma, brahmaNi brahmaguptimAn / / 28-7 / / brahmAdhyayananiSThAvAn, parabrahma samAhitaH / brAhmaLo vyite nAhai, rniyA pratipattimAn / / 28-8 ''jeNe brahmane vize sarvasva arpaNa karyuM che, jenI brahmamAM ja dRSTi che, jenuM sAdhana brahma che, je brahmasvarUpa upayoga vaDe brahmane vize abrahma svarUpa ajJAnane home che, evo brahmacaryanI nava guptine dhAraNa karanAra ane brahmacarya zrutaskandhanA adhyayanonI maryAdAne anusaranAra paramabrahmamAM lIna banelo tema ja jJAnayajJane pAmelo brAhmaNa pApathI lepAto nathI.'' - A pramANe zlokArtha che. kahevAnuM tAtparya e che ke chaThThA-sAtamA guNasthAnake birAjamAna munibhagavanto niyAgane pAmelA che. niyAgano artha mokSa ane tenA sAdhanabhUta jJAnadarzanacAritra che. sAdhana parizuddha (sarvAMgINa zuddha) hovAthI vinA vilaMbe sAdhyasiddhi thavAnI hovAthI niyAgane pAmelA-varelA te mahAtmAo che. sAcA arthamAM teozrI brahma (jJAna-AtmA)ne jANatA hovAthI brAhmaNa che. vastunA svarUpano jANakAra hoya ane tene pAmavA mATe ke dUra karavA pUrato prayatna nA kare to nizcayathI tene teno jANakAra manAya nahi. pU. munibhagavanto vAstavika rIte brahmanA jJAtA hovAthI teozrIne brAhmaNa nigrantha bhikSu ane zramaNa vagere nAme varNavyA che. 102
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AcArAlgasUtranA prathama zrutaskandha brahmacaryanAM nava adhyayana che. emAM varNavelI sAdhupaNAnI maryAdAnuM pAlana karanArA pU. sAdhubhagavanto brahmAdhyayananI niSThAvALA che. paramabrahma(mokSa-AtmAnuM zuddha sphaTika jevuM nirmaLa svarUpa)ne vize lIna banelA hovAthI pU. munibhagavanto parabrahmasamAhita che. AvA mahAtmAo pApathI lekhAtA nathI. AtmasvarUpamAM jeo lIna hoya ane zAstravihita maryAdAmAM niSThA hoya to pApathI lepAvAnuM koI kAraNa nathI - e samajI zakAya che. pU. muni mahAtmAo je kAraNathI pApathI lepAtA nathI tenuM varNana sAtamA zlokathI karyuM che. eno Azaya spaSTa che ke AtmA-brahmane viSe potAnuM sarvasva pU. mahAtmAoe ApyuM che. AtmAne zuddha banAvavA mana vacana ane kAyAne nirantara pravartAvanArA, AtmAne choDIne bIjI koI paNa cIja mATe pravRtti karatA nathI. je kAMI che te brahma che ane tenA ja mATe badhuM che. AvA ekamAtra pariNAmathI teozrI mAtra brahma-AtmAne ja joyA kare che. bIjuM kAMI ja jatA nathI. potAnI e sAdhanA mATe teozrI brahma-jJAnane ja sAdhana banAve che. - brahma eTale AtmA. tenA jJAnAdi guNonI aMdara ramaNatA karavA svarUpa brahmacaryanI rakSAne karanArA mahAtmAo brahmaguptine dhAraNa kare che ane satata jJAnanA upayoga vaDe AtmAmAM ajJAnane homI de che. tethI teozrI pApathI lepAtA nathI. karmajanya bhAvone potAnA mAnIne e ISTAniSTa bhAvone meLavavA ane dUra karavA mATe ApaNe prayatna karavAmAM koI kacAza rAkhI nathI. bhayaMkara evI ajJAna dazAne kAraNe ApaNe pApathI lepAyA. jJAnI mahAtmAo ajJAnano ja nAza karatA hovAthI temane pApathI lepAvuM paDatuM nathI. ane evI pApathI nirlepa avasthAne prApta karavA mATe jJAnayajJane ArAdhavA ApaNe prayatnazIla banI rahIe e ja ekanI eka zubhAbhilASA. // iti zrIjJAnasAraprakaraNe'STAviMzatitamaM niyAgASTakam // (103
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate pUjAkhyamekatriMzamaSTakam / A pUrve niyAga-mokSanI pratipattinuM varNana karyuM. tene pAmelA mahAtmAo bhAvapUjAnA svAmI hoya che. tethI bhAvapUjAnI sAmagrInA varNana dvArA have bhAvapUjAnuM varNana karAya che - dayAmbhasA kRtasnAnaH, santoSazubhavastrabhRt / vivevatinI , mAvanApAvanArAyaH ra1- bhktishrddhaanghusRnnonmishrpaattiirjdrvaiH| navabrahmAGgato devaM zuddhamAtmAnamarcaya / / 29-2 / / "dayAsvarUpa pANIthI jeNe snAna karyuM che ane santoSasvarUpa zuddha vastrane jeNe dhAraNa karyuM che; evo vivekasvarUpa tilakathI zobhato ane bhAvanAthI pavitra AzayavALo tuM, bhakti ane zraddhA svarUpa kesarathI yukta candananA rasathI nava prakAranAM brahmacarya svarUpa aMgane AzrayIne zuddha AtmA svarUpa devanI pUjA kara."kahevAno Azaya spaSTa che ke dravyapUjA mATe jema sAmagrInI apekSA che tema bhAvapUjA, mATe paNa tenI apekSA che. dravyapUjAno adhikAra gRhasthone che ane bhAvapUjAno adhikAra pU. sAdhubhagavantone che. tethI adhikAranI bhinnatAe sAmagrIno paNa bheda rahevAno. sauthI prathama pUjA mATe snAna karavAnuM che. e mATe pANI joIe. pU. sAdhubhagavanto sadAne mATe dayAsvarUpa pANIthI snAna kare che. koI paNa jIvane duHkha na ApavAnA pariNAmane dayA kahevAya che. e pariNAma na hoya to bhagavAna zrI jinezvaradevonI paramatAraka AjJAnuM pAlana karavA svarUpa bhAvapUjA zakya nahi ja bane. sAdhupaNAnA AdhArabhUta e pariNAmathI AtmAnI pavitratA jaLavAI rahe che. AtmAne apavitra banAvanArI viSaya-kaSAyanI pariNati che. ene laIne dayAno pariNAma nAza pAme che. dayAnA pariNAmanI rakSA mATe viSaya-kaSAyanI pariNatithI AtmAne dUra rAkhavo joIe. duniyAnI koI cIja joItI nathI ane ApaNI pAsenI e cIja koI laI jAya to cintA nathI'. AvA adhyavasAyamAM ramatA mahAtmAone viSaya-kaSAyanI (14)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNatino saMbhava na hovAthI teozrI dayAno pariNAma jALavI le che. e paDI jAya nahi mATe teozrI santoSasvarUpa vastrane dhAraNa kare che. | snAna karyA pachI vastra dhAraNa na kare to zarIra pAchuM kharAba thaI jAya. vastra azuddha nA cAle, zudha-zubha-nirmaLa joIe. santoSasvarUpa vastra atyanta zuddha che, jenA paridhAnathI AtmAnI pavitratA TakI rahe che. puNyathI je maLyuM che enAthI adhika joItuM nathI ane je maLyuM che te jatuM rahe to ya ciMtA nathI...' ityAdi pariNAma santoSanA gharano che. evA santoSane dhAraNa karanArA pU. sAdhumahAtmAo vivekasvarUpa tilakathI zobhe che. saasad, heya-upAdeya ane utsarga-apavAda vagerenuM jJAna prApta karyA pachI viveka na pragaTe to jJAnanuM phaLa pAmavAnuM azakya che. viveka prApta karyA pachI te te viSayamAM pravRtti ke nivRttithI AtmAne bhAvita banAvI pU. munibhagavanto pavitra Azayane dhAraNa kare che. A rIte dravyapUjAnI jema bhAvapUjAmAM paNa aMgazuddhi, vastrazuddhi ane manazuddhi prApta thAya che. have bIjA zlokathI uttama dravya vaDe karAtI devanI dravyapUjAnI jema ja bhAvapUjA varNavAya che. bhakti ane zraddhA svarUpa kesarathI mizrita candananA rasa vaDe devanI pUjA karavAnI che. "zrIvItarAgaparamAtmA paramatAraka che'... ityAdi pariNAma svarUpa bhakti che ane teozrIe prarUpelo ja artha paramArtha che... ItyAdi pariNAma svarUpa zraddhA che. A bhakti ane zraddhA svarUpa kesarathI mizrita evA candanarasa vaDe devanI pUjA karavAnI che. A deva, zuddha AtmA svarUpa che. paramAtmAnI dravyapUjA jema pratimAjInAM nava aMge thAya che, tema bhAvapUjA paNa nava brahmacaryasvarUpa nava aMge karAya che. brahmacaryanI nava vADonA pAlana svarUpe brahmacarya nava prakAranuM che. A rIte kesarathI karAtI bhAvapUjAnuM varNana karyuM. have puSpa-vastrAdi dravyathI karAtI bhAvapUjAnuM varNana karAya che - kSamApuSpamrajaM dharmayugmakSaumadvayaM tathA / dhyAnAbharaNasAraM ca tadaGge vinivezaya / / 29-3 / / "kSamAsvarUpa puSponI mALAne, be prakAranA dharmasvarUpa vastrayugmane tema ja dhyAnasvarUpa zreSTha alaMkArane zuddha AtmasvarUpa devanA aMge tuM ucita rIte paherAva"Azaya e che ke pU. sAdhumahAtmAo bhAvapUjA kare che, emAM dravyapUjAnI jema ja (105)
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpapUjA vastrapUjA ane alaMkArapUjA paNa kare che. ratnatrayInI sAdhanA karavAthI prApta thayelA kaSAyonA kSayopazamathI teozrInA kSamAdiguNono AvirbhAva thAya che. pU. munibhagavantono mukhya guNa kSamA che. pratikAra karavAnuM sAmarthya hovA chatAM koI paNa prakAranI dInatA karyA vinA sahana karI levAno adhyavasAya : e kSamA che. AtmAmAM ene samAvIne zuddhAtmAnI(devanI) pUjA karAya che. AvI ja rIte nizcaya ane vyavahAra athavA zrutadharma ane cAritradharma... vagere be prakAranA dharmathI zuddhAtmAne be vastra svarUpa dharmathI sArI rIte zaNagAravAmAM Ave che. tyArabAda dharmadhyAnAdisvarUpa zreSTha alaMkArathI alaMkRta karAya che. zrItIrthaMkaraparamAtmAnI paramatAraka AjJA mujaba ArAdhanA karanArA pU. sAdhumahAtmAo A kSamA, dharma ane dhyAnathI potAnA zuddhAtmatattvanI avirata ArAdhanA kare che. A rIte dravyapUjAntargata aMgapUjAnI jema bhAvapUjAsaMbandhI aMgapUjAne varNavI. have agrapUjAnuM varNana karAya che : madasthAnabhidAtyAgairlikhAgre cASTamaGgalam / jJAnAgnau zubhasaGkalpakAkatuNDaM ca dhUpaya / / 29-4 // ''jAti jJAna lAbha tapa kula aizvarya rUpa ane bala : A madanA ATha prakAronA tyAga vaDe zuddhAtmAsvarUpa devanI AgaLa aSTamaMgalanuM tuM Alekhana kara ane jJAnasvarUpa agnimAM zubhasaMkalpa svarUpa kRSNAguru vagere svarUpa dhUpane nAkhIne dhUpa kara.''-dravyapUjAmAM akSatAdithI svastika nandAvartta vardhamAna ane kaLaza vagere aSTamaMgala AlekhAya che. tema bhAvapUjAmAM upara jaNAvyA mujaba jAti kula bala... vagere madanAM ATha sthAna1-prakArono tyAga karavA dvArA te svarUpa aSTamaMgalanuM Alekhana karavAnuM pharamAvyuM che. pU. sAdhubhagavantone cokkasa khyAla che ke jAti vagereno mada karavAthI bhaviSyamAM hInajAti vagere vipAka anubhavavA paDe che. tethI teozrI sarvathA madano tyAga karavArUpe aSTamaMgalanuM nitya Alekhana kare che. tema ja jJAnasvarUpa agnimAM zubha saMkalpono prakSepa karI bhAvapUjAmAM dhUpapUjA karavAnuM pharamAvyuM che. sarvathA azubha saMkalpono tyAga karI pU. sAdhumahAtmA bhAvapUjAnA adhikArI banyA che. saMkalpa IcchAsvarUpa che ane IcchA rAgajanya che. rAganA nAza mATe saMkalpamAtrano nAza karyA vinA cAle evuM nathI. jema jema jJAna vadhe tema tema IcchAno anta Avato jAya che. vastutaH jJAnanuM phaLa ja e che. 106
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSayopazamabhAvanA nAza pachI ja kSAyikabhAvanI prApti thAya che. tethI zubhasaMkalpone jJAnAgnimAM nAMkhIne sarvathA IcchArahita banavA mATe A bhAvapUjA (dhUpapUjA) che. puNyabandhanA kAraNabhUta rAgasvarUpa zubha adhyavasAya che. te mokSanI sAdhanAmAM tajavAyogya che, je jJAnanA adbhuta sAmarthyathI zakya che. dravyapUjAnI ane jema lUNa utArIne AratI karAya che, tema bhAvapUjAnI atte lUNa utArIne AratI karavAnuM jaNAvAya che : prAgdharmalavaNottAraM dharmasanyAsavahninA / kurvan pUraya sAmarthyarAjannIrAjanAvidhim / / 29-5 // pUrve karelA dharma svarUpa lavaNa(lUNa)ne dharmasanyAsayoga svarUpa agnithI utArato tuM sAmarthyayogasvarUpa zobhatI AratInI vidhine pUrNa karI"-kahevAnuM tAtparya spaSTa che ke dravyapUjA karatI vakhate AratI utAratAM pUrve lUNa utArAya che ane tyAra pachI AratI karavAmAM Ave che. e mujaba ahIM bhAvapUjA prasaMge pU. sAdhumahAtmAone AratI karavAnuM pharamAvyuM che. sAmarthyayoga svarUpa ahIM AratI che. zAstra prasiddha paramAtmatattvane jANyA pachI ane mAnyA pachI tene sAkSAt jovAnI IcchA svarUpa didakSAmAMthI sAmarthyayogano AvirbhAva thAya che. sAmarthyayogamAM dharmasanyAsayoga svarUpa agnithI; pUrve karelA audayikabhAvanA ane kSAyopathamikabhAvanA dharmasvarUpa lUNa(lavaNa)ne utArAya che, arthAt te dharmono tyAga karAya che. mithyAtvAdi mohanIyakarmanA udaye je dharma karAya che, te audayikabhAvano dharma che ane mithyAtvAdi mohanIyakarmanA kSayopazame je dharma karAya che, te lAyopathamikabhAvano dharma che. e dharmane ahIM lavaNarUpe varNavyo che. kAraNa ke te mokSanI prApti mATe avarodharUpa che, tethI tyAga karavA yogya che. bhAvapUjAnA adhikArI evA pU. munibhagavanto kSAyikabhAvanA dharmanI siddhi mATe audayika ke kSAyopathamikabhAvanA dharma svarUpa lavaNane utArI sAmarthyayogasvarUpa AratIne utAre che. A badhuM bolavA mATe saheluM che. bAkI pAmavA mATe khUba ja prabaLa puruSArtha apekSita che. AtmA ane tenA jJAnAdine choDIne anya jovAnuM paNa je divase mana nahi thAya te divase e puruSArtha zakya banaze. puNyathI maLelI aDhaLaka sAmagrImAM keTaluM badhuM ochuM che. eno have khyAla Ave to thoDuM paNa nakkara pariNAma AvyA vinA nahi rahe. (17)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvapUjAne AzrayIne AratInuM vidhAna karIne have maMgaladIvAnuM ane bIjI pUjAonuM varNana karAya che. jema dravyapUjAne anne nRtya gIta ane vAjiMtra pUjA hoya che tema bhAvapUjAne AzrayIne paNa e pUjAnuM varNana karAya che : sphuranmaGgaladIpaM ca, sthApayAnubhavaM puraH / yoganRtyaparastauryatrikasaMyamavAn bhava / / 29-6 // anubhavasvarUpa tejasvI evo maMgaladIvo zuddhAtmAsvarUpa devanI AgaLa sthApana kara ane saMyamanA yogasvarUpa nRtyapUjAmAM tatpara banelo tuM gIta nRtya ane vAjiMtranI ekatAnI jema saMyamavAna thA."- AratI pachI maMgaladIvo karAya che. pUrve jaNAvyA mujaba sAmarthyayogamAM prApta thatuM je anubhavajJAna che, tene ahIM maMgala dIpakanI upamA ApI che. e anubhavAtmaka jJAna atyanta ujjavala tejasvI che. kevalajJAnanI AbhA jevA ane zrutajJAnanI parAkASThA svarUpa evA anubhavajJAnane zuddhAtmAnI AgaLa sthApana karavAnuM pharamAvyuM che. bhAvapUjAnuM e phaLa che. A rIte maMgaladIvAnI sthApanA karIne saMyamayogasvarUpa nRtyapUjA karavAmAM tatpara evA mahAtmAone saMyamanA svAmI banavAnuM jaNAvyuM che. eno Azaya e che ke nRtya karavAmAM je tatpara hoya che, tene gIta nRtya ane vAditra (vAgha-vAjiMtra) : e traNeyanI ekatA prApta thatI hoya che. tema ahIM paNa saMyamanA mana-vacanakAyAnA yogomAM je mahAtmAo tatpara (lIna) che, teozrIne yoganI avasthA vizeSa svarUpa dhAraNA dhyAna ane samAdhi (gIta nRtya ane vAditranI jema) nI ekatA svarUpa saMyama prApta thAya che. sAmAnya rIte aprazasta viSayamAMthI prazasta viSayamAM cittane sthira karavA svarUpa dhAraNA che. prazasta eka ja viSayamAMnI cittanI sthiratAne dhyAna kahevAya che ane viSayanA nirmAsa vinA mAtra jJAnano je nirmAsa che te samAdhi che. dhAraNA dhyAna ane samAdhinA aikyane saMyama kahevAya che, je yoganuM kArya che. chaThThA-sAtamA guNasthAnake rahelA pU. sAdhubhagavantone ratnatrayInI pAramArthika sAdhanAthI tevA prakAranA saMyamanI prApti thAya che. bhAvapUjAnI anta; dravyapUjAnI ane karAtA ghaMTanAdanI jema karAtA ghaMTanAdanuM varNana karavA pUrvaka tenuM (bhAvapUjAnuM) phaLa varNavAya che :
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ullasanmanasaH satyaghaNTAM vAdayatastava / bhAvapUjAratasyetthaM, karakroDe mahodayaH / / 29-7 // "ullasita thatuM mana che jenuM evA tema ja satyasvarUpa ghaMTAne vagADatA evA bhAvapUjAmAM lIna banelA tane hatheLImAM mokSa che." - Azaya e che ke dravyapUjAdinuM kArya patI gayA pachI gRhastho derAsaramAMthI nIkaLatA ghaMTa vagADe che. tema munibhagavanto paNa bhAvapUjAnA anta satya svarUpa ghaMTanAda kare che. teozrInuM mana dararoja saMyamanI sAdhanAmAM ullasita hoya che. AthI ja teozrI A rIte bhAvapUjAmAM lIna banelA hoya che. evA mahAtmAone mokSa hatheLImAM che. arthA evA mahAtmAone mokSanI prApti sulabha che. arthAt upara jaNAvyA mujaba bhAvapUjA karavAthI mokSaphaLanI prApti thAya che. A rIte dravyapUjAnI upamA dvArA bhAvapUjAnuM varNana karIne tenA adhikArIne jaNAvAya che : dravyapUjocitA bhedopAsanA gRhamedhinAm / bhAvapUjA tu sAdhUnAmabhedopAsanAtmikA / / 29-8 // gRhasthone bhedopAsanA svarUpa dravyapUjA ucita che. sAdhubhagavantone to abhedopAsanArUpa bhAvapUjA ucita che" - potAnA AtmAthI bhinna anantaguNonA nidhAna paramAtmAnuM AlaMbana laIne karAtI ArAdhanA dravyapUjA che. e gRhastho mATe ucita che. cothA-pAMcamA guNasthAnaka sudhI cAritramohanIyakarmano udaya hovAthI bhAvapUjAsvarUpa abhedopAsanA temanA mATe ucita nathI. pU. sAdhubhagavantone cAritramohanIyakarmano kSayopazama thayo hovAthI teozrI para padArthanI pratye udAsIna hovAthI paramAtmAnI sAthe abhedapaNe upAsanA mATe adhikArI bane che. dravyapUjAne karavA dvArA cAritramohanIyakarmanI nirjarA thavAthI gRhastho paNa kAlAntare bhAvapUjAnA adhikArI banI zake, paraMtu tyAre teo gRhasthatAno tyAga karI sAdhu banelA haze... ane bhAvapUjAnI yogyatA prApta karavA mATe ApaNe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA. // iti zrIjJAnasAraprakaraNe bhAvapUjAkhyamekonatriMzamaSTakam / / -19) (109
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate triMzattamaM dhyAnASTakam / A pUrve ogaNatrIzamA aSTakamAM paramAtmAnI sAthenI bhedopAsanA ane abhedopAsanAne laIne dravyapUjA ane bhAvapUjAnI adhikAritAne varNavI. bhedopAsanA ane abhedopAsanA dhyAnavizeSa svarUpa che. tethI tenuM varNana karavAnA AzayathI dhyAnanuM svarUpa varNavAya che - dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM, trayaM yasyaikatAM gatam / munerananyacittasya, tasya duHkhaM na vidyate // 30-1 // ' "dhyAtA dhyeya ane dhyAna : A traNa jenA ektAne pAmyA che evA te ananyacittavALA muni mahAtmAne duHkha hotuM nathI." - kahevAno Azaya e che ke A pUrvenA aSTakamAM pU. sAdhumahAtmAo paramAtmasvarUpe potAne jotA hovAthI abhedopAsanAsvarUpa bhAvapUjAnA adhikArI che - ema jaNAvyuM che. paraMtu pU. sAdhubhagavanto duHkhI hoya to teo, e mujaba abhedopAsanA kaI rIte karI zake? - AvI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe, teozrIne duHkha hotuM nathI : e jaNAvavA pUrvaka tenuM kAraNa paNa A zlokamAM jaNAvyuM che ane e prasadgathI ahIM dhyAnanuM nirUpaNa karAya che. pU. munibhagavanto dhyAtA (dhyAna karanArA) che. paramAtmA dhyeya (dhyAnanA viSaya) che. eka ja viSayamAM cittanuM avasthAna dhyAna che. A traNenI ekatA svarUpa samApatti jemane prApta thaI che - evA muni mahAtmAne duHkha nathI. kAraNa ke temanuM citta AtmAthI anyatra jatuM nathI. AtmAthI anya zarIrAdi svarUpa parapadArthamAM jemanuM citta jatuM nathI temane duHkhanuM koI kAraNa nathI. duHkha, AtmAno guNa nathI. kadina nimittathI utpanna thayela vibhAva che. ananyacitta evA mahAtmAo svabhAvamAM ramatA hovAthI teozrIne duHkha nathI. anya vastunI apekSA ja duHkha che. anya vastumAM jemanuM citta jatuM ja nathI, evA e mahAtmAone anya vastunI apekSA hotI nathI. tethI ja teozrInuM citta anyatra jatuM nathI. dhyAtA dhyeya vagerenuM svarUpa saMkSepathI jaNAvAya che : (110)
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAtA'ntarAtmA dhyeyastu, paramAtmA prakIrtitaH / dhyAnaM caikAgryasaMvittiH, samApattistadekatA // 30-2 // antarAtmA, dhyAtA che. dhyeya paramAtmA svarUpa che. eka ja viSayanA jJAnanI dhArAne dhyAna kahevAya che ane e traNanI samApatine traNanI ektA kahevAya che." - Azaya e che ke sAmAnyathI dhyAnanA kartAne dhyAtA kahevAya che ane eka ja viSayanI jJAnanI dhArAne dhyAna kahevAya che. joke dhyAnano paricaya ApavAnI AvazyakatA nathI. aprazasta viSayanuM dhyAna ApaNA anubhavano viSaya che. rAta ane divasa e cAlu ja che. je paNa kAMI vicAravAnuM che te prazasta viSayanA dhyAna aMge vicAravAnuM che. ahIM dhyAnanA viSaya tarIke paramAtmatatvane jaNAvyuM che. sahajasiddha anantajJAnAdimaya zuddha (karmAdikalaMkathI rahita) buddha (ajJAnathI rahita) niraMjana (rAgAdithI rahita) ane nirAkAra (parapadArthanI pariNatithI rahita) paramAtmAnuM svarUpa che. ApaNuM potAnuM paNa e ja svarUpa che. parantu anAdinA karmasaMyogane kAraNe e AvarAyeluM che. ene pragaTa karavA mATe paramAtmAnuM dhyAna karavAmAM Ave che. samyagdarzananI prApti thayA vinA A dhyAna zakya nathI. kAraNa ke jyAM sudhI potAnA zuddhasvarUpano vAstavika khyAla na Ave tema ja tene pragaTa karavAnI tAtvika IcchA na thAya tyAM sudhI e rItanuM dhyAna dharI zakAtuM nathI. samyagdaSTi AtmAone potAnA zuddha svarUpano khyAla hovAthI ane tene pAmavAnI tIvra IcchA hovAthI teo paramAtmAnuM abhedapaNe dhyAna kare che. tethI ahIM dhyAtA tarIke samakitadaSTi antarAtmAnuM grahaNa karyuM che. dhyAtA samyagdaSTi antarAtmA che. dhyeya paramAtmA che. ane dhyAna paramAtmAnuM che. antarAtmAnuM aupAdhika svarUpa AcchAdita karIne mAtra AtmAnA svarUpano vicAra karIe to paramAtmAnA svarUpamAM ane antarAtmAnA svarUpamAM bheda nathI. dhyAnano viSaya paramAtmA hovAthI tadAkAramAM dhyAtA pariName che. A rIte dhyAtA dhyAna vaDe dhyeyAkArane pAme che. e samApatti che ane te svarUpa ja dhyAtA dhyeya ane dhyAnanI ekatA che. A badhI vAta jeTalI saraLatAthI bolAya che, eTalI saraLa nathI. dhyeya to paramazuddha che. e svarUpamAM ane ApaNA svarUpamAM tAtvika rIte koI bheda nathI. -11,
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanAM pragADha AvaraNothI AcchAdita (DhaMkAyelA) e svarUpanA AvirbhAva mATe dhyAna prakRSTatama sAdhana che. dhyAtAnI e mATenI je yogyatA che tenuM varNana karatAM yogazAstra' mAM pharamAvyuM che ke : "prANano nAza thAya to paNa je saMyamano tyAga karato nathI; bIjAne paNa potAnA jevA gaNe che ane je potAnA svarUpathI kyAre paNa paDato nathI."- "je zIta ane uSNa parIsahathI saMtApa pAmato nathI ane amara karanAra yogAmRtanA rasAyanane pIvAne Icche che." - "je rAgAdi zatruone vaza nahi banelA tema ja krodhAdi doSothI duSTa nahi thayelA manane AtmAmAM lIna kare che. tema ja sarva kAryamAM nirlepa rahe che." - "je kAma-bhogothI virakta banI potAnA zarIrane vize paNa nispRha che tema ja saMvegasvarUpa sarovaramAM nimagna banI sarvatra samatAne dhAraNa kare che." - "je rAjA ane raMkane sarakhI rIte upadezAdi dvArA temanuM kalyANa karavAnI bhAvanAvALo che. tema ja aparimita dayAvALo evo je saMsAranA sukhathI parAbhukha che." - "je sumeru parvatanI jema niSpakaMpa caMdranI jema AnaMda ApanAra che ane vAyunI jema niHsaMga che" Avo antarAtmA dhyAtA tarIke prazaMsanIya che. A dhyAtA dhyeya ane dhyAnanI samApatti svarUpa ekatA che. samApattinuM nirUpaNa daSTAntapUrvaka karAya che - maNAviva praticchAyA, samApattiH parAtmanaH / kSINavRttau bhaved dhyAnAdantarAtmani nirmale // 30-3 // "jema maNine vize pratibiMba paDe che tema rAgAdinI vRttio kSINa thaye chate nirmaLa evA antarAtmAmAM dhyAnathI paramAtmAnI je praticchAyA paDe che - tene samApati kahevAya che." - kahevAno Azaya e che ke anAdikALathI rAgAdiparavaza AtmAnI rAgAdinI vRttio jyAre kSINa thAya che tyAre aMtarAtmA thoDA ghaNA aMze nirmaLa thAya che. ane tyAre paramAtmAnA dhyAnathI tenA viSayabhUta paramAtmAnuM pratibiMba antarAtmAmAM paDe che. maNi atyanta nirmaLa hovAthI tenI pAsenA viSayanA saMsargathI temAM te viSayanuM jema pratibiMba paDe che, tema dhyAnanA saMbandhathI dhyAnanA viSayabhUta dhyeya-paramAtmAnuM pratibiMba paNa nirmaLa evA antarAtmAmAM paDe che. (112)
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAM sudhI rAgAdinI vRttio kSINa thAya nahi tyAM sudhI dhyAnathI paNa dhyeyanI praticchAyA paDe e zakya nathI. antarAtmAnI nirmaLatA mATe AtmAnA rAgAdi malanI tapAsa karI levI joIe. anAdikALathI saMcita thayelA rAga-dveSa ane moha: e traNa malathI AtmA malina che. bAhya zarIrAdi upara lAgelA malanI jema ja rAgAdi malanI paNa taratamatA hoya che. mumukSue vicAravuM joIe ke potAne e traNa malamAMthI kayo mala keTalA aMze naDe che. e jANyA pachI zAstrokta upAya vaDe te te malane dUra karI antarAtmAne anukrame nirmaLa karI zakAya che. sAmAnya rIte rAga jenI pratye thato hoya evA viSayothI dUra rahI rAgane dUra karavo joIe. jenI pratye dveSa thAya che, evA duHkha ke duHkhanAM sAdhanonI najIka jaIne ke upekSA karIne dveSane dUra karI zakAya che. ane ajJAnAdi svarUpa mohane tattvanA parizIlanathI tAtvika pratipatti dvArA dUra karI zakAya che. samApattinI prApti mATe kSaNavRttitA anivArya che. antarAtmAnI nirmaLatA vinA dhyAnanI vAta, mAtra vAta ja che - e yAda rAkhyA vinA cAle evuM nathI. samApattinA phalanuM varNana karAya che : Apattizca tataH puNyatIrthakRtkarmabandhataH / tadbhAvAbhimukhatvena, sampattizca kramAd bhavet / / 30-4 / / "samApattithI puNyaprakRtisvarUpa tIrthakara nAmakarmano baMdha thavAthI tIrthaMkara nAmakarmanI Apatti arthAt prApti thAya che. tyAra pachI krame karIne tIrthaMkarapaNAnI abhimukhatAthI saMpatti-parama aizvarya prApta thAya che." - Azaya e che ke pUrve jaNAvyA mujaba dhyAnathI samApatti prApta thAya che. samApattithI zrItIrthaMkaranAmakarmasvarUpa puNyaprakRtino bandha thAya che. samApattimAM paramAtmAnI sAthenA abhedarUpe dhyAna hovAthI tenAthI tasvarUpanI prApti thAya-e samajI zakAya che. zrI tIrthaMkarapaNAnI prApti mATe tIrthaMkara nAmakarmano vipAka-udaya apekSita che ane te, zrItIrthaMkara nAmakarmasvarUpa puNyaprakRtinA bandha vinA zakya nathI. samApattithI e puNyaprakRtino bandha prApta thAya che. A vAta ahIM 'gApatiza" A padathI jaNAvI che. "Apatti' no artha prApti che. zrI tIrthaMkara nAmakarmasvarUpa puNyaprakRtinI prApti samApattithI thAya che. kAlAntare zrI tIrthaMkarapaNAnI abhimukhatAthI arthAt zrI tIrthaMkaranAmakarma vipAkonukha banavAthI tenA vipAkasvarUpe zrItIrthaMkarapaNAnI prApti thAya che - A
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta 'sampattiza' A padathI ahIM jaNAvI che. eno artha spaSTa che ke zrItIrthaMkaranAma- karmanA vipAkodayathI zrItIrthaMkarapaNAnI sampatti prApta thAya che. A rIte dhyAnanAM traNa phaLa che. eka samApatti, bIjuM Apatti ane trIjuM sampatti. e sampattisvarUpa phaLane prApta karyA pachI bhavopagrAhI karmono kSaya thavAthI AtmA paramAtmA bane che. AthI samajI zakAze ke dhyAnanAM samApatti vagere phaLo anubandharahita che. anyathA sAnubandha phaLanI prAptithI dIrgha kALasudhI phaLanI paraMparA ja cAlyA kare che, je dhyAnanuM la nathI. dhyAnanA phaLathI zUnya evo dharma vastutaH kaSTasvarUpa che. enAthI koI vizeSa lAbha nathI - e jaNAvAya che : - - itthaM dhyAnaphalAd yuktaM, viMzatisthAnakAdyapi / kaSTamAtraM tvabhavyAnAmapi no durlabhaM bhave / / 30-5 // ''A pramANe samApatti vagere dhyAnanA phaLane laIne vIzasthAnaka vagere tapa Adi anuSThAno paNa yukta che. anyathA dhyAnanA phaLanI prAptithI rahita evAM e anuSThAno kaSTamAtra svarUpa che. evAM anuSThAno to abhavyanA AtmAone paNa durlabha nathI.'' Azaya spaSTa che ke samApatti, Apatti ane sampatti svarUpa niranubandha phaLanI prApti na thAya to saMsArano anta zakya nathI. dharma karyA pachI paNa jo paramapade pahoMcavAnuM na bane ane saMsAramAM ja rahevAnuM thAya to te dharma kaSTaprada hovAthI kaSTasvarUpa che. 'jenuM vivakSita phaLa na maLe to te niSphala che -' e vAta vyavahAramAM paNa prasiddha che. zrI vIzasthAnaka tapa vagere dharmAnuSThAno samApatti vagere phaLane prApta karAvavA dvArA ja saphLa che, anyathA to te kaSTamAtra che. anAdikAlIna A saMsAramAM anantIvAra dharma karyo che. parantu dhyAnanA anubandharahita te te phaLanI prApti na thavAthI Aja sudhI ApaNe mokSa na pAmyA. abhavyone paNa Aja sudhI AvAM dharmAnuSThAnonI prApti anantIvAra thaI che. parantu tenA phaLanI prApti thaI nahi. AthI samajI zakAze ke dhyAnanA phaLa svarUpa samApatti vagerenI prAptithI rahita evAM zrIvIzasthAnakatapa vagere anuSThAno A saMsAramAM abhavya evA jIvone paNa durlabha nathI. kAraNa ke evA jIvone paNa dhyAnanA phaLathI rahita dharmAnuSThAno anantIvAra prApta thayelAM che. tethI te dharmAnuSThAno kaSTamAtra che. have dhyAtAnuM svarUpa varNavAya che : 114
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ jitendriyasya dhIrasya, prazAntasya sthirAtmanaH / sukhAsanasya nAsAgranyastanetrasya yoginaH / / 30-6 / / ruddhabAhyamanovRtte-rdhAraNAdhArayA rayAt / prasannasyApramattasya cindAnandasudhAlihaH / / 30-7 / / sAmrAjyamapratidvandvamantareva vitanvataH / dhyAnino nopamA loke sadevamanuje'pi hi / / 30-8 // "jeNe Indriyone jItI lIdhI che, je dhIra ane prazAnta che, jeno AtmA sthira che, je sukhAsane rahelo che, nAsikAnA agrabhAga upara dRSTine sthApana karanAra je yogI che,'' ''vegathI vivakSita koI eka viSayanI dhAraNAnI dhArAthI mananI vRttione rUMdhanArA, prasanna ane pramAdathI rahita evA je jJAnAmRtano svAda le che,'' tema ja 'pratipakSathI rahita evA sAmrAjyane AtmAmAM ja je vistAre che evA dhyAnI mahAtmAne, deva ane manuSya sahita evA lokamAM kharekhara ja koInI upamA nathI.' kahevAnuM tAtparya spaSTa che ke traNa lokamAM devo ane manuSyomAM evI koI vyakti nathI ke jenI upamA dhyAnI mahAtmAne ApI zakAya. tiryaMco ke nArakInA jIvo to karmaparavaza hovAthI koI viziSTa guNonA bhAjana banatA nathI. ane jaDa padArtho to nirguNa hovAthI tenI upamA dvArA dhyAnI mahAtmAnuM varNana karavAnuM rahetuM nathI. AvA nirupama dhyAnI mahAtmAo 'jitendriya' hoya che. svabhAvathI ja e mahAtmAo Indriyone AdhIna thatA nathI. potAnI dhAraNA mujaba Indriyone pravartAve che. game tevA parIsaha ane upasarga Ave to ya potAnI dhIraja TakAvI rAkhe che. saheja paNa akaLAyA vinA samatAmAM lIna bane che. viSayakaSAyanI pariNatino tyAga karavAthI teozrI prazAnta hoya che. potAnA sAdhanAmArgathI vicalita banyA vinA . sukhAsane sthira rahe che. yogamArge prasthita thayelA e mahAtmAo yogI (pravRttacakrayogI) hoya che. ane sAdhanAmArgamAM ekAgratAne pAmavA mATe potAnI nAsikAnA agrabhAge potAnI dRSTi rAkhe che. dhyAnanA AlaMbana svarUpa eka viSayamAM khUba ja tvarApUrvaka dhAraNAnI dhArAne pravartAvIne, bAhya viSayomAM pravRtta mananI vRttione rokI le che. AthI ja teozrI manathI prasanna, sarvathA pramAdathI rahita ane jJAnAmRtanA AsvAdane karanArA hoya che. 115
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ paranI spRhAno abhAva hovAthI mananI prasannatA hoya che. sAdhyanI siddhinI tatparatA hovAthI teozrI apramatta hoya che. jJAnAdi guNomAM magna hovAthI tasvarUpa amRtanA svAdamAM rakta hoya che. A rIte vyAnI mahAtmAo AtmaguNomAM ja ramaNatA karatA hovAthI uttarottara potAnA guNonuM sAmrAjya phelAvatA hoya che. kSayopazamabhAvanA guNonA vistAra vakhate sattAmAM karma hatAM. te jyAre udayamAM Ave tyAre te guNonA sAmrAjyamAM vyAghAta pahoMcato hoya che. AvA vyAhata sAmrAjyane pratidvandra sAmrAjya kahevAya che. je sAmrAjyane zatru taraphathI koI bhaya nA hoya te sAmrAjyane 'apratidvandra sAmrAjya kahevAya che. AtmAnA guNonA sAmrAjyane karmazatruno satata bhaya rahelo che. karmono kSaya karavAthI dhyAnI mahAtmAone svAtmaguNonA sAmrAjyane koI ja bhaya nathI. A rIte antaramAM ja apratidvandra AtmaguNonA sAmrAjyane vistAratA dhyAnI mahAtmAone koI upamA nathI. A lokamAM evI koI vastu nathI ke, jenI upamA . ApIne dhyAnI mahAtmAonuM varNana karI zakAya. ane niranubandha dhyAnanA phaLane pAmavA mATe ApaNe prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA... // iti zrIjJAnasAraprakaraNe triMzattamaM dhyAnASTakam //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate tapo'STakamekatriMzam / A pUrve dhyAnanA kAraNe yogIjano potAnA AtmaguNonuM ekachatrIya (apratidvandra) sAmrAjya vistAre che-e jaNAvyuM, je ghAtikarmonA kSayathI ja zakya che. ane ghAtikarmonA kSaya mATe tapa zreSTha sAdhana che. tethI have tapanuM varNana karAya jJAnameva budhAH prAhuH, karmaNAM tApanAt tapaH / tadAbhyantarameveSTaM bAhyaM tadupabRMhakam / / 31-1 // karmone tapAvatuM hovAthI jJAnane ja paMDita puruSo tapa' tarIke varNave che. e mujaba Abhyantara ja tapa ISTa che. Abhyantara tapane puSTa banAvanAra - vadhAranAra hoya to te bAhyatA paNa ISTa che." - bAra prakArano tapa suprasiddha che. ApaNe je tapanuM svarUpa samajIe chIe ane anantajJAnIo je tapanuM svarUpa samajAve che, e bemAM Ama joIe to ghaNo pharaka che. sAmAnya rIte AhArano tyAga karavo, e tapa che-A vAta khUba ja prasiddha che. paraMtu ahIM je tapanuM svarUpa varNavyuM che - te lokamAM bahu prasiddha nathI. karmanI nirjarA mATenuM je zreSTha sAdhana che - enA svarUpanA viSayamAM bhAre ajJAna pravarte che. AthI paNa vicitra sthiti e che ke - e viSayanA ajJAnane dUra karavAmAM upekSA ghaNI che. sAdhanane parizuddha banAvI sAdhyasiddhi sudhI pahoMcADanArA mArgane nizcayanayanuM nAma ApIne tenI avajJA karavAthI koI phAyado nathI. nukasAna mArga,rUpakone nathI, ApaNane che. je jJAnAvaraNIyAdi ATha karmone tapAve che arthAt ogALe che evA jJAnane ja paMDitapuruSo tapa kahe che. karmanI nirjarA jJAnathI thAya che. zvAsozvAsapramANa kALamAM jJAnI mahAtmAo je karmanI nirjarA kare che, eTalI karmanI nirjarA karatAM ajJAnIne eka karoDa pUrva jeTalo kALa jAya che. A vAta ApaNe tyAM khUba ja prasiddha che. ethI khyAla Avaze ke karmanI nirjarA mATe jJAna khUba ja prabaLa sAdhana che. karmone tapAvIne karmono nAza karatuM hovAthI jJAnane ja tapa kahevAya che. tapAve e tapa' - A tapa' zabdano vyutpatyartha che. e pramANe jJAnasvarUpa ja tapa che. bAra prakAranA tapamAM jJAnano samAveza AbhyantaratapamAM hovAthI Abhyantara tapa ja ISTa -117
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. arthAt karmanI nirjarAsvarUpa phaLanI prApti mATe Abhyantara tapa ja upayogI che. bAhyatapa to AbhyantaratAne vadhAranAra ane puSTa banAvanAra hovAthI ISTa che. anyathA bAhyatapa ISTa nathI. Abhyantara tapa sArI rIte karI zakAya : e mATe bAhyatapa vihita che. mAtra bAhyatapa karatA rahIe ane Abhyantara tapa nA karIe to eno koI artha nathI. AbhyantaratapanI ArAdhanA zuddha rIte thAya e mATe bAhyatapanI ArAdhanA karavAthI bAhyatA paNa ISTa bane che. jJAnIne je kAraNe tapanI prApti thAya che ane ajJAnIne je kAraNe tapanI prApti thatI nathI - e jaNAvAya che : AnuzrotasikI vRttirbAlAnAM sukhazIlatA / prAtizrotasikI vRttirjJAninAM paramaM tapaH // 31-2 // bAlajIvonI vRtti AnuzrotasikI hoya che, je sukhazIlatAsvarUpa che. jJAnIonI vRtti prAtizrotasikI hoya che, je paramakoTinA tapa svarUpa che." kahevAno Azaya e che ke A saMsAramAM game teTaluM duHkha prApta thAya topaNa te duHkhane dUra karIne parama puNyathI prApta thanArA sukhane pAmI levAnI vRtti, lokonI hoya che. AvI vRttine Anuzrotasika vRtti kahevAya che. lokanA pravAhane anusaranArI vRtti bAlajIvone hoya che, je eka prakAranI sukhazIlatArUpa che. IndriyonA viSayajanya sukhanI AsaktinA kAraNe sukhazIlatAno tyAga karavAnuM ajJAnI jIvo mATe zakya banatuM nathI. saMsAranI duHkhamayatAdinA samyajJAnane kAraNe jJAnI mahAtmAo lokavRttine anusaratA nathI. IndriyonA viSayajanya sukhanI AsatithI vimukha hovAthI prAtizrotasika vRttine teo dhAraNa kare che. A prAtizrotasika vRtti svarUpa ja jJAnIono utkRSTa tapa che. viSayono upayoga karavA chatAM viSanI jema viSayothI dUra rahenArA jJAnI mahAtmAo nirantara prAtizrotasikI vRttine kAraNe nirjarAnA bhAjana bane che. parantu koI vAra viSayono upayoga na karavA chatAM nirantara viSayonI IcchAne kAraNe bAlajIvo AnuzrotasikI vRttine kAraNe karmabandha karatA rahe che. jJAnIne je paNa nirjarA prApta thAya che te temanI prAtizrotasikavRttinA kAraNe thAya che, pravRttinA kAraNe nahi. Ama paNa pariNAmathI karmabandha thAya che, nirjarA paNa vizuddha pariNAmathI thAya che - e samajI zakAya che. jJAnI zvAsozvAsamAM kaThina karmono kSaya -118)
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che - enI pAchaLanuM rahasya paNa A prAtizrotasika vRtti che. saMsAra tarapha laI janArI vRtti AnuzrotasikI che ane saMsArathI vimukha banAvIne mokSa tarapha laI janArI vRtti prAtizrotasika vRtti che. saMsAranI nirguNatAnuM bhAna thayA pachI jJAnI mahAtmAo saMsArathI ja jyAM vimukha bane che tyAM lokanI vRttine anusaravAno savAla ja Ubho thato nathI. saMsAramAM thoDuM paNa sAruM lAge to te tarapha sahaja rIte ja mana kheMcAvAnuM ja che ane sukhazIlatAne laIne jIva anusrotagAmI banyA vinA nahi rahe. bAla jIvonI evI dazA thAya che. jJAnIo saMsAranI nirguNatAnA jJAtA hovAthI teo anusrotagAmI banatA nathI. anusrotagAmI je che te jJAnI nathI. ane jJAnI anusrotagAmI nathI. A rIte jJAnI sukhazIla na hovAthI anusrotagAmI hotA nathI. paraMtu zIta ane tApa vagerenAM duHkho asahya hovAthI jJAnIo pratisrotagAmI kaI rIte bane - A zaMkAnuM samAdhAna karAya che : dhanArthinAM yathA nAsti, zItatApAdi dussaham / tathA bhavaviraktAnAM, tattvajJAnArthinAmapi / / 31-3 // "dhananA arthIone jema TADha ane tApa vagere dusaha nathI tema bhavathI virata banelA tattvajJAnArthIone paNa zItatApAdi duHkho duHsaha nathI." kahevAno Azaya spaSTa che ke jeo dhananA arthI che evA loko, ghanane meLavavA mATe TADhataDako vagere aneka prakAranAM duHkho sArI rIte sahana kare che. temane te duHkho duHkharUpa lAgatAM nathI ane duHsaha lAgatAM nathI. prasannatApUrvaka e duHkho sahana karI le che. AvI ja rIte bhavanA virAgI banelA tatvajJAnanA arthI mahAtmAo karmanirjarAnA arthI hovAthI tapanI ArAdhanAmAM zItatApAdi duHkhone duHkha tarIke gaNatA ja nathI. uparathI dhananA lAbhanA kAraNanI jema karmanirjarAnA lAbhanuM kAraNa mAne che. ISTa vastunI prApti thatI hoya ane aniSTano nAza thato hoya to duHkha, duHkha lAgatuM nathI. eka vakhata, ISTa vastuno nirNaya thaI jAya to ene pAmavA mATe game tevuM duHkha sahya banI jAya. koI duHkha asahya nathI. takalIpha duHkhanI asahyatAnI nathI, takalIpha che ISTanA nirNayanI. tapanI ArAdhanA karatI vakhate jJAnIone duHkha, asahya lAgatuM nathI, e jaNAvIne have temane duHkha bhogavavA chatAM AnaMdanI vRddhi thAya che - te jaNAvAya che : 119)
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadupAyapravRttAnAmupeyamadhuratvataH / jJAninAM nityamAnandavRddhireva tapasvinAm / / 31-4 / / "mokSanA vAstavika upAyomAM pravRtta banelA jJAnI evA tapasvIone sAdhya (upeya)-mokSanA mAdhuryane laIne haMmezA AnaMdanI vRddhi ja thAya che." - tAtparya prasiddha che ke abhISTa vastune prApta karavA mATe, tenA je je vAstavika upAyo che temAM pravRtti karanArAne; game teTaluM kaSTa paDe topaNa upaya - abhISTa vastunI prAptinI madhuratAno anubhava thavAthI nitya AnaMdamAM vRddhi ja thAya che. koDha jevA mahAvyAdhine dUra karavAnuM jyAre abhISTa hoya che tyAre rogIne tenI cikitsA karatI vakhate game teTaluM kaSTa paDe topaNa nIrogitAnI madhuratAnA kAraNe tene uttarottara AnaMdanI vRddhi thAya che. tema ja devAdAra mANasane, devuM dUra karavAnI pravRtti vakhate paisA ApavA paDatA hovAthI kaSTa hovA chatAM devAmAMthI mukta thavAnI avasthAnA mAdhuryathI AnaMdanI vRddhi ja thAya che. tema tapasvI evA jJAnI mahAtmAonuM upaya sakalakarmanA kSayasvarUpa zrIsiddhapada che. enA upAyabhUta tapa AdimAM pravRtta banelA tapasvI jJAnI mahAtmAone kaSTa hovA chatAM upaya-mokSanI svabhAvasiddha nirupAdhika madhuratAne kAraNe dina-pratidina AnaMdanI vRddhi ja thAya che. A rIte tapasvIone tapanI ArAdhanAmAM AnandanI vRddhi thatI hovAthI, "tapa duHkhasvarUpa hovAthI nakAmuM che." ItyAdi bauddhonI mAnyatAnuM nirAkaraNa thAya che - te jaNAvAya che : itthaM ca duHkharUpatvAt tapo vyarthamitIcchatAm / bauddhAnAM nihatA buddhi bauddhAnandAparikSayAt / / 31-5 // A pramANe tapasvI jJAnImahAtmAone tapamAM AnandanI vRddhi hovAthI "duHkhasvarUpa hovAthI tapa vyartha che - AvI mAnyatA dharAvanArA bauddhonI buddhi kuMThita thayelI che. kAraNa ke tapasvI mahAtmAonA bauddhika AnaMdano parikSaya thayelo nathI." Azaya e che ke duHkha, azAtAvedanIyakarmanA udayathI Ave che. tiryaMcone jema azAtAvedanIyakarmanA udayathI duHkha Ave che. tema tapasvIone paNa tapamAM azAtAvedanIyakarmanA udayathI duHkha Ave che. tethI duHkhasvarUpa tapa hovAthI te vyartha che - binajarUrI che. ItyAdi bauddhonI mAnyatA che. paraMtu te ucita nathI. kAraNa
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke tapanA kAraNe zArIrika kaSTa paDavA chatAM bauddhika jJAnano AnaMda tapasvIone pUrNapaNe hoya che. sukha AtmAno guNa che. zAtA ke azAtA vedanIya karmanA udayathI prApta thanArAM sukha ke duHkha : e AtmAnA guNo nathI. tapasvI evA jJAnI mahAtmAne pudgala ane AtmAno vAstavika khyAla hovAthI zArIrika duHkhAnubhavamAM paNa tapasvIne jJAnAnandano anubhava akSata hoya che. tapamAM duHkha, azAtAvedanIyakarmanA udayathI Ave che ane tapa, mohanIyakarmanA kSayopazamabhAvathI prApta thAya che. dhana meLavatI vakhate duHkha azAtAvedanIya karmanA udayathI Ave ane dhana lAbhAntarAya karmanA kSayopazamathI prApta thAya. duHkhane ane dhanane Ama joIe to kazo saMbaMdha nathI. tema tapane ane duHkhane paNa kazo saMbaMdha nathI. tethI tamane duHkhasvarUpa mAnavAnuM koI paNa rIte ucita nathI. tapane duHkhasvarUpa mAnanArA bauddhonI budhi haNAI gaI che. kAraNa ke tapasvIonA baudhika AnaMdanI dhArAne teo joI zakatA nathI. e AnaMdanI sAme zArIrika duHkhonI koI gaNatarI ja nathI. anantasukhamaya AtmAne potAnA svarUpanuM bhAna thayA pachI zarIrAdi para padArthanAM duHkhothI duHkha kaI rIte thAya? svAbharamaNatA tapanI madhuratAnA svAdano anubhava karAve che. svAtsaramaNatA aMzataH paNa na hoya to tapa duHkharUpa ja lAgyA karaze. tamane sukhamaya banAvavA mATe je koI paNa prayatna karavAmAM Avaze to tethI prAyaH tapa azuddha banaze. kAraNa ke karmajanya sukhanI IcchAthI karAto tapa azuddha che. zuddhatapanuM svarUpa have varNavAya yatra brahma jinArcA ca, kaSAyANAM tathA hatiH / sAnubandhA jinAjJA ca, tattapaH zuddhamiSyate // 31-6 // je tapamAM brahmacaryanuM pAlana hoya, zrI jinezvaradevonI pUjA hoya, kaSAyono nAza hoya ane zrIvItarAga paramAtmAnI anubandhasahita AjJAnuM pAlana hoya te tapa zuddha manAya che." - Azaya e che ke viSayonA tyAgarUpa brahmacarya che. zrI jinezvaradevonI dravyapUjA ane bhAvapUjA prasiddha che. krodhAdi cAra kaSAya ane hAsyAdi nava nokaSAyo paNa prasiddha che. uttarottara zreSTha zrI jinAjJAne sAnubandha jinAjJA kahevAya che, jenuM paripAlana uttarottara guNasthAnakanI prAptinuM parama pradhAna kAraNa (12)
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra prakAranA tapanI sAdhanAmAM viSayonA tyAga svarUpa brahmacaryanuM pAlana hovuM joIe. potAnI bhUmikA mujaba dravyapUjA ane bhAvapUjA sAthe tapanI ArAdhanA hovI joIe. brahma ane jinArcA baMnne avazya hovAM joIe- evo Agraha vartamAnamAM lagabhaga jovA na maLe. pAMca IndriyonA trevIza viSayono tyAga karIne tapanI ArAdhanA karavAnuM ane sAthe aSTa prakArI pUjA svarUpa dravyapUjA karavAnI tema ja zrI vItarAga paramAtmAe upadezelAM tattvo pratye Adara-bahumAna rAkhavA svarUpa bhAvapUjAthI bhAvita banavAnuM ghaNuM ja agharuM che. vartamAnamAM ApaNe brahma ane zrI jinArcA tapanI ArAdhanAmAM pharajiyAta mAnatA nathI, mATe tapanI ArAdhanA cAle che. anyathA je pariNAma Ave te ApaNe jANIe chIe. AvI ja sthiti kaSAyonA nAzanA viSayamAM che. tapa karanAranA kaSAyono nAza thavo joIe. kaSAya sAthenA utkaTa tapanAM pariNAma kevAM kharAba AvyAM che ane kaSAyarahita nAnA tapanAM je suMdara pariNAma AvyAM che - eno ApaNane pUrato khyAla che. tapamAM khavAya nahi eno ApaNane khyAla che paraMtu tapamAM kaSAya na karAya : eno ApaNane vAstavika khyAla nathI. jyAM kaSAyonA nAza aMge upekSA hoya tyAM hAsyAdi nokaSAyonA nAzano vicAra paNa kyAMthI Ave ? upara jaNAvyA mujaba brahmacaryanuM pAlana zrI jinAryA ane kaSAyonA nAzathI sahita je tapasvI jJAnI mahAtmAo tapa kare che, teozrI potAnI zakti anusAra zrI jinezvaradevonI AjJAnuM pAlana kare che. uttarottara krame karIne zrI jinAjJAnuM vizuddha vizuddhatara ane vizuddhatama rIte pAlana karavAthI e tapasvI jJAnIono tapa zuddha bane che. evA zuddhatapanI prApti mATe tapa kaI rIte karavo te jaNAvAya tadeva hi tapaH kArya, durvyAnaM yatra no bhavet / yena yogA na hIyante, kSIyante nendriyANi ca // 31-7 // "kharekhara te ja tapa karavo joIe ke je karavAmAM durgAna thAya nahi, mana vacana kAyAnA yogo sidAya nahi ane Indriyo kSINa na bane." - Azaya e che ke ArtadhyAna ane raudradhyAna na thAya e rIte tapa karavo joIe. ISTapudgalonI AzaMsA ane aniSTa pudgalono viyoga-enuM dhyAna na thAya-e rIte tapa karavo joIe. 122)
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISTanA saMyoganI prArthanA ane aniSTanA viyoganI prArthanA : e ArtadhyAna che. game te rIte ISTAniSTanA prApti parihAra mATenI vicAraNA-e raudradhyAna che. A baMnne durgAnanuM varjana karIne ja tapa karavo joIe. tapa karatI vakhate eno khyAla rAkhavo joIe ke mana vacana kAyAnA yogo parabhAvanI ramaNatAmAM lAgI na jAya. zrI tIrthaMkara paramAtmAe te te kALe vihita karelA yogo (AvazyakAdi yogo) tapanA kAraNe sidAtA hoya to evo tapa karavo nA joIe. tapa karIne te te kALamAM vihita dareka yogo sAcavI levA joIe. 'tapa karatA na hatA tyAre paNa AvazyakAdi yogo ArAdhatA na hatA to, AvazyakAdi yogo na thAya topaNa tapa to karI levAmAM kayo doSa che...? vagere dalIlo karavAno koI artha nathI. kAryanA abhAvamAM je rIte vartatA hoIe te rIte kArya karatI vakhate na vartAya e ApaNe samajI zakIe chIe. tapa karavA pUrve AvazyakAdi kriyAo na karatA hoIe paNa tapanI ArAdhanA karatI vakhate to AvazyakAdi yogonI ArAdhanA avazya karavI joIe - e ucita mArga che. dalIlo karavAthI mArganI prApti thatI nathI. zAstra darzAvelI dizAe cAlavAthI mArganI prApti thAya che. AvI ja rIte Indriyo taddana nakAmI thaI jAya-e rIte paNa tapa karavAnI AvazyaktA nathI. je sAdhanathI kAma levAnuM che, e sAdhana ja kSaya pAme evuM kArya koI nA kare. kArya siddha thayA pachI sAdhana bhale nakAmuM bane parantu kAryanI asiddhimAM eno kSaya na thAya-e jovuM joIe. zrItIrthaMkara paramAtmAnI AjJA mujaba tapa karIe to cokkasa ja zuddha tapanI prApti thaI zake. zuddhatapanA phaLanuM nirUpaNa karAya che : mUlottaraguNazreNiprAjyasAmrAjyasiddhaye / bAhyamAbhyantaraM cetthaM, tapaH kuryAnmahAmuniH // 31-8 // . "mULa guNa ane uttaraguNonA vizALa sAmrAjyanI siddhi mATe mahAmuni bAhya ane Abhyantara tapa kare." -- jJAna darzana ane cAritra vagere AtmAnA mULaguNo che. mULaguNanA AvirbhAva mATe kAraNabhUta pAMca samiti ane traNagupti vagere kathaMcit AtmAnA uttaraguNo che. mULa ane uttaraguNanA sAmrAjyane siddhaAtmasAt karavA mATe mahAmunione bAhya ane Abhyantara tapa karavAnuM ahIM pharamAvyuM che. (123
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ eno Azaya spaSTa che ke anantaguNothI pUrNa evo paNa AtmA karmanA vipAkAdine laIne vartamAnamAM taddana guNahIna jevo che. bhavanistAraka gurudevazrInA pAvana paricayathI svasvarUpanuM jJAna thayA pachI teno AvirbhAva karavA mATe cAritra sivAya bIjo koI upAya nathI - ema samajIne munibhagavanto cAritranI ArAdhanA karatA hoya che. saMyamajIvanamAM apramattapaNe sarvathA aticArarahita ArAdhanA karanArA mahAmunione ja bAhya ane Abhyantara tapanI ArAdhanAthI mUlottara guNonuM sAmrAjya prApta thAya che. anazana(biyAsaNAdi), uNodarI, vRttisaMkSepa(dravyatyAga), rasatyAga (dUdha vagere vigaIno tyAga) kAyakleza ane saMlInatA svarUpa cha prakArano bAhyatapa tema ja prAyazcitta vinaya vaiyAvacca svAdhyAya dhyAna ane kAyotsarga (kAyAnA mamatvano tyAga) svarUpa cha prakArano Abhyantara tapa che. enI ArAdhanAthI mahAmunio bhUlottara guNanA sAmrAjyane prApta kare che. navA karmane grahaNa karavAnI pravRttine aTakAvanAra tapa saMvara svarUpa che ane sattAmAM rahelA karmano kSaya karanAra tapa nirjarA svarUpa che. AvA prakAranA tapanI ArAdhanAthI ja mULa ane uttaraguNonuM vizALa sAmrAjya mahAmunione ja prApta thAya che - e paramArtha che. ane vizuddha tapadharmanI ArAdhanA karI mUlottaraguNonA vizALa sAmrAjyane pAmavA prayatnazIla banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA. // iti zrIjJAnasAraprakaraNe tapo'STakamekatriMzam // 124
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha prArabhyate dvAtriMzaM srvnyaashrynnaassttkm| 32 A pUrve mahAmunione bAhya-Abhyantara tapa karavAthI mUlottara guNonA vizALa sAmrAjyanI siddhi thAya che.' - e jaNAvyuM. e mahAtmAo jo koI eka nayane AzrayIne ekAntavAda(mithyAvAda)no svIkAra kare to tene laIne teozrI mithyAtvanA kAraNe mUlottaraguNanA sAmrAjyane pAmI zake nahi, tethI mahAmunio mithyAtvano tyAga karI samyagdarzana svarUpa sarvanayono Azraya kare che - te jaNAvAya dhAvanto'pi nayAH sarve, syurbhAve kRtvishrmaaH| cAritraguNalInaH syAditi srvnyaashritH||32-1|| "potapotAnA abhiprAye doDatA hovA chatAM badhA nayoe vastunA svabhAvamAM virAma karyo che tethI cAritra svarUpa AtmaguNamAM lIna banelA mahAtmA sarvanayane AzrayIne rahe che." - kahevAno Azaya e che ke anantadharmothI yukta vastutattva che. kSAyikabhAve pragaTa thayelA kevalajJAnathI eka ja samayamAM e vastutattvano sAkSAtkAra thavAthI temAM koI gauNa ke mukhya bhAva pratIta thato nathI. parantu kSayopazamabhAve pragaTa thayelA matijJAnAdithI asaMkhyAta samaye te te vastunA aMzo pratIta thavAthI gauNamukhyabhAva pratIta thAya che. - A rIte vastunA aMzane grahaNa karavAnuM kArya nayanuM che. dareka nayo potAnI apekSAe je aMzane mukhyapaNe jaNAvavAnuM ke grahaNa karavAnuM kArya kare che tyAre tenuM samarthana karavA pUrato prayatna kare che ane tyArabAda bIjA nayanI apekSAnA mukhya viSayane gauNapaNe svIkAre che. tethI dareka no A rIte potapotAnI apekSAe arthanA samarthana mATe doDatA (pUrato prayatna karatA) hovA chatAM vastunA aMzamAM vizrAnta che. arthAd vastunA te te aMzane grahaNa karI aTakI jAya che. vastunA vAstavika aMzane grahaNa karatA hovAthI te naya che. anyathA to te durnaya che. nayAntaranI apekSAno gauNasvarUpe svIkAra karI dareka naya svAbhiprAyano mukhya svarUpe svIkAra karatA hovAthI badhA ja naya vastunA svarUpamAM vizrAnta che. durnayo (duSTa nayo) nayothI viparIta svabhAvavALA hovAthI avAstavika che. dareka nayanI apekSA 15.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (abhiprAya) judI judI hovA chatAM badhA ja navo vastugata aMzamAM vizrAnta hovAthI cAritraguNamAM lIna banelA mahAtmAoe badhA ja nayono Azraya karavo joIe. vyavahAranaya ke nizcayanaya; dravyArthikanaya ke paryAyArthikanaya ane jJAnanaya ke kriyAnaya... ityAdi sarvanayonI apekSAne samajIne cAritrasvarUpa AtmaguNamAM lIna thavuM joIe. anyathA koI eka nayane AzrayIne ekAntavAdano svIkAra thavAthI mithyAtvano prasaMga Avaze. vyavahArAdi nayonuM svarUpa sAmAnyathI prasiddha che. vizeSathI e jANavAnI IcchAvALAe tenA jANakAro pAsethI jANI levuM joIe. eka nayane AzrayIne mithyAtvano prasaMga Ave che tethI badhA nayane AzrayIne muni bhagavanto rahe che - te jaNAvAya che : pRthagnayA mithaH pakSapratipakSakadarthitAH / samavRttiluhAsvAvI, jJAnI sarvanayataH rara-rA "paraspara nirapekSa nayo vAda ane prativAdathI kadarthanAne pAmelA che, paraMtu madhyasthapaNAnA sukhanA svAdano anubhava karanArA jJAnI sarvanayono Azraya kare che. arthAt sarvanayono Azraya karanArA jJAnI madhyasthapaNAnA sukhanA AsvAdano anubhava kare che." - Azaya e che ke pUrve jaNAvyA mujabanaigamAdi dareka nayo anantadharmAtmaka vastunA koI dharmanI pradhAnatAe ane bAkInA dharmonI gauNatAe vastunA svarUpane grahaNa kare che. AvI avasthAmAM nayo paraspara sApekSa hoya che. parantu potAnI apekSAe mAnelA arthane ja sAco artha manAvavA mATe nayo paraspara vAda-prativAda karatA hoya che. chatAM dhAraNA mujabanuM pariNAma na AvavAthI mAtra viDaMbanA ja prApta kare che. pRtha-paraspara nirapekSa evA A durnayo che. paraspara sApekSa nayo ja sunayo che. sApekSa koI paNa nayano svIkAra karavAmAM Ave to enI sAthe bIjA badhA ja nayono svIkAra thaI ja jato hoya che. tethI jJAnImahAtmA sarvanayone AzrayIne rahe che. durnayonI kadarthanA joIne jJAnIo tene AzrayIne rahetA nathI. ekabIjAno pratikAra karanArA durnayo ISTa ane aniSTanI kalpanAdinA kAraNe samatAnuM sukha pAmI zaktA nathI. ISTAniSTanI kalpanAmAM vyagra hovAthI rAga-dveSanA pariNAmane AdhIna banavAnA kAraNe mAdhyayyanA sukhanI kalpanAthI paNa teo ghaNA ja dUra che. sarvanayono Azraya karavAthI samagra vastutattvano pUrNa khyAla Ave che. jethI jJAnIone -124)
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISTAniSTatvathI rahita evA vastutattvano bodha thavAthI mAdhyayyanA sukhano AsvAda sahaja rIte banI rahe che. jJAnI evA mahAmuni sarvanayane AzrayIne rahe che - e jaNAvyuM. tyAM sarvanayonI AzrayaNatA sarvanayajJatA svarUpa che. tethI sarvanayajJatAnuM svarUpa jaNAvAya che : nApramANaM pramANaM vA, sarvamapyavizeSitam / vizeSitaM pramANaM syAditi sarvanayajJatA // 32-3 // dareka vacano vizeSathI rahita hoya to ekAnta apramANa nathI ane ekAnta pramANa paNa nathI. vizeSathI yukta hoya to pramANa che - e rIte sarvanayonuM jJAna hoya che." - A pramANe zlokano zabdArtha che. kahevAnuM tAtparya e che ke anya siddhAntanuM vacana che mATe apramANa che ane svasiddhAntanuM vacana che mATe pramANa che.' - AvI vAta prasiddha che. paraMtu e vAta barAbara nathI. anyasiddhAntanuM vacana, vizeSane sArI rIte jaNAvanArA koI paNa nayavizeSathI vicAratA sarvathA apramANabhUta jaNAya to te apramANa che. parantu koI nayavizeSathI pramANabhUta jaNAya to te kathaMcitramANa che. AvI ja rIte svasiddhAntanuM vacana paNa nathavizeSanI apekSAe pramANa che. navanirapekSa rIte e vacano pramANabhUta nathI. svapara sidhAntane jaNAvanArAM vacanonuM prAmANya nayasApekSa che ane nayanirapekSatAmAM tenuM aprAmANya che. AthI ja koI paNa vacananA prAmANya ke aprAmANyanA nizcaya mATe sarvanayonA jJAnanI AvazyaktA che. sarvanayonuM jJAna na hoya to apramANane pramANa ane pramANane apramANa mAnavAno prasadga AvavAno pUrato saMbhava che. tenA nivAraNa mATe sarvanayajJatA Avazyaka che. dareka nayane jANatA hovAthI teo vastutattvanA prAmANyaprAmANyano nirNaya yathArtha rIte karI zake che. 1. zuddhaparyAyArthika nayanI apekSAe vicArIe to bauddhadarzanano kSaNikavAda saMgata karI zakAya che. zuddha dravyArthika nayanI apekSAe vicArIe to vedAntAdi darzanane saMgata karI zakAya che. paraMtu te te darzanoe nayAntara nirapekSa te te ekanayanI mAnyatAne grahaNa karI hovAthI te te darzanonAM vacano pramANa nathI. paraMtu jainadarzananA syAdvAdamudrAthI aMkita siddhAnto, nayAntarasApekSa te te nayonI apekSAe susaMgata hovAthI pramANabhUta che... ItyAdi jANakAro pAsethI samajI levuM joIe. nayonuM svarUpa samajI lIdhA vinA te te darzanonA siddhAnto aMge lakhavA ke bolavAnI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ utAvaLa karavAnI jarUra nathI. kAraNa ke evI utAvaLa arthahIna che. viparIta phaLane ApanArI che. sarvanayanA jANakArane ane tenAthI viparIta mUDha lokone je phaLa maLe che, te jaNAvAya che : loke sarvanayajJAnAM, tATasthyaM vaapynugrhH| pRthAnayamUDAnAM, mArtitivihArU-jA. "A lokamAM sarvanayane jANanArane taTasthapaNuM athavA anugrahanI buddhi prApta thAya che. parantu judA judA nayone vize mUDha thayelAne ahaMkAranI pIDA athavA ghaNo phaleza prApta thAya che." - sarvanayonA jJAtA evA mahAmunine mAdhyacya prApta thAya che. pote vastutattvanA jJAtA hovAthI mahAmunione rAga ke dveSa karavAnuM koI ja kAraNa rahetuM nathI. ajJAnIne rAga-dveSa naDyA kare che. jJAnIne rAga-dveSano prasaMga ja nathI. rAga-dveSanA abhAvamAM teozrIne madhyasthapaNuM prApta thAya che. temAM samatAnuM paramasukha samAyeluM che. rAga-dveSane AdhIna banelAne duHkhano pAra nathI. jJAnI mahAtmAne duHkhamAM paNa duHkha nathI. madhyasthapaNAno e prabhAva che. enA sAmarthyathI upakAra karavAnuM paNa sAmarthya prApta thAya che. paramArthadarzI paramArtha batAvIne adbhuta koTino upakAra kare - e samajI zakAya che. parantu judA judA nayonI mAnyatAnA paramArthane samajavAmAM mUDha banelA, koI . eka nayanI mAnyatAne paramArtha samajIne jJAnanA garvanI pIDAne anubhave che. ahaMkArIne je pIDA che teno ApaNane ochA vadhatA pramANamAM anubhava che. teo sarvatra tiraskAra pAmatA hoya che. pratyakSa ke parokSapaNe anAdaranA pAtra teo banatA hoya che. ane sarvatra vivAdAdi karavA dvArA klezanA bhAjana bane che. heyopAdeyano viveka na hovAthI kadAgrahane laIne kadarthanA pAme che. sarvanayonA jANakAro vivAdamAM paDatA nathI. teo prasaMgathI dharmavAdane kare che. judA judA nayone vize mUDha banelA dharmavAdane choDIne zuSkavAda ane vivAdane kare che - e jaNAvIne tenuM phaLa varNavAya che : zreyaH sarvanayajJAnAM, vipulaM dharmavAdataH / zuSkavAdAd vivAdAcca, pareSAM tu viparyayaH // 32-5 // "sarva nayone jANanArAnA dharmavAdathI ghaNuM kalyANa thAya che. paraMtu bIjA ekAnta daSTi(darzana)vALAnA zuSkavAdathI ke vivAdathI akalyANa thAya che." tatvanA -(128)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAtA, tattvanA jijJAsune tattvano bodha thAya - e mATe je kahe te dharmavAda che. sarva nayonA jANakAra tasvajijJAsuone tattvano bodha thAya-e mATe tattvano upadeza kare che, te dharmavAda che. dharmavAda mATe vaktA tatvanA jJAtA hovA joIe. zrotA, tatvanA jijJAsu hovA joIe. pravRtti, tattvane saMbhaLAvavAnI hovI joIe. ane Azaya, tatvanA bodhano hovo joIe. satyanA aMzathI rahita kaMTha ane tAlune sUkavI nAkhanAra ane nIrasa evo zuSkavAda che. tattvanA jJAtAo evo zuSkavAda karatA nathI. jenuM koI phaLa nathI evI pravRtti dharma pAmelA na kare ane dharmanA arthI paNa nA kare. mUDha loko ja Avo zuSkavAda karatA hoya che. AvA lokonI saMkhyA nAnI nathI. kaSAyanuM kAraNa hovAthI zuSkavAda tyAga karavA yogya che. bIjAne parAsta karavA mATe karAto vAda vivAda che. te paNa AzayanI duSTatAdine laIne tyAjya che. dharmavAda svaparanA ghaNA kalyANanuM kAraNa che ane zuSkavAda ke vivAda svaparanA akalyANanuM kAraNa che. svaparakalyANane karanArA sarvanayonA jANakAranI stavanA karAya che : prakAzitaM janAnAM yai, mataM sarvanayAzritam / citte pariNataM cedaM, yeSAM tebhyo namo namaH // 32-6 // je mahAtmAoe lokone vize sarvanayane AzrayIne syAdvAdagarbhita pravacana prakAzita karyuM che ane A pravacana jemanA cittamAM pariNAma pAmyuM che, te mahAtmAone vAraMvAra namaskAra thAo." zrI vItarAga paramAtmAe upadezelo paramatAraka mokSamArga sarvanayanA Azraye vyavasthita che. anekAntavAdamUlaka e pravacanane lokonI AgaLa prakAzita karanArA mahAtmAo kharekhara ja paramavaMdanIya che. khUba ja alpa pramANamAM evA pravacanane prakAzita karanArA mahAtmAo hoya che. lokone je game che te ApavAnA badale lokonuM hita jemAM samAyeluM che, tevo mokSamArga prakAzita karavAnuM sAmarthya khUba ja ochA mahAtmAomAM hoya che. keTalIka vakhate sarvanayone AzrayIne vyavasthita thayelA pravacanane prakAzita karanArA mahAtmAonA cittamAM e pariNameluM hotuM nathI. tethI zlokanA uttarArdhathI sarvanayAzrita pravacanathI pariNata thayelA cittavALA mahAtmAone namaskAra karyo che. pravacanathI pariNata na hoya evA mahAtmAo paNa avasare sarvanayAzrita pravacanane -12
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzita karatA hoya che - e arthane sUcavanAruM blokanuM trIjuM pada che. A rIte sarvanayAzrita puNya pravacanathI pariNata thayelA cittavALA ane evA pravacanane prakAzita karanArA mahAmuni bhagavantone vAraMvAra namaskAra A zlokathI karAya che. bhavabhAvanA upadezamAlAdi granthomAM paNa A pramANe pravacanaprakAzaka mahAtmAonI stavanA karavAmAM AvI che. zrI vItarAgaparamAtmAnA zAsanamAM pravacananI paramatArakatA suprasiddha che. e pravacananA paramArthane jijJAsujanonI AgaLa prakAzita karanArA ane e paramArthathI potAnA cittane bhAvita karanArA mahAtmAonA parama acinha sAmarthyathI A pravacana ApaNane prApta thayuM che. emane ApaNe vAraMvAra namaskAra karavo joIe. e namaskaraNIya che, vaMdanIya che ane emano ja sarvatra jaya thAya che te jaNAvAya che : nizcaye vyavahAre ca, tyaktvA jJAne ca karmaNi / ekapAkSikavizleSamArUDhAH zuddhabhUmikAm // 32-7 // amUDhalakSyAH sarvatra, pakSapAtavivarjitAH / jayanti paramAnandamayAH sarvanayAzrayAH // 32-8 // "nizcayanaya ane vyavahAranaya tema ja jJAnanaya ane kriyAnayane vize ekapakSasaMbaMdhI vizleSa(brAntisthAna)ne choDIne zuddha bhUmikAe ArUDha thayelA, cokkasa lakSyavALA, pakSapAtathI rahita, paramAnaMdamaya evA sarvanayonA Azraye rahelA jJAnI bhagavanto jaya pAme che." kahevAnuM tAtparya e che ke je jJAnI bhagavanto sarva nayonI mAnyatAno Azraya kare che teozrIne koI eka pakSa-naya saMbandhI mAnyatAno Agraha baMdhAve evuM eka paNa bhramajanaka sthAna rahetuM nathI. nizcayanayanI apekSAe AtmA zuddha ane buddha jJAnAdimaya che, e jANyA pachI emAM Agraha baMdhAI jAya to vyavahAranayaprasiddha AtmAnuM kavRta azuddhAdi svarUpa mAnavAnuM zakya nahi bane, emAM bhrama ja jaNAze. parantu nizcayanayanI sAthe vyavahAranayano paNa Azraya karavAthI AtmAnA zuddhAzuddha svarUpane mAnavAmAM koI ja avarodha nahi naDe. AvI ja rIte mAtra jJAnanI pradhAnatAe jJAnanayanI mAnyatAmAM AgrahI bane to kriyAyanI mAnyatA mujaba kriyAnuM prAdhAnya mAnavAmAM bhrama jaNAze. paraMtu baMnne nayano Azraya karavAthI jJAna ane kriyAnuM prAdhAnya mAnavAmAM koI avarodha nahi Ave. A pramANe
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka pAkSika bhramanA sthAnane choDIne jJAnI mahAtmAo zuddha bhUmikAne prApta kare che. sarva nayono Azraya karyA vinA zuddhabhUmikA prApta thatI nathI. sAmarthyayoganI yogyatA svarUpa zuddha bhUmikA che. zudhabhUmikAne prApta karelA mahAtmAo amUDhalakSya hoya che. arthAt teozrI jyAre paNa lakSya cUkatA nathI. potAnI dhAraNA mujaba lakSyane siddha karI ja le che. koI paNa vastune vize teozrIne Agraha na hovAthI teozrI sarvatra pakSapAtathI rahita che. sarvanayonA Azraye rahelA evA jJAnI mahAtmAo sadAne mATe AtmaguNomAM ramaNatA karatA hovAthI paramAnaMdamaya che. jagatanI koI paNa cIjanI teozrIne apekSA na hovAthI jagatanA jIvo karatAM sarvotkRSTa avasthAne teozrI anubhave che. tethI ja teozrI jayavattA varte che. sarvotkRSTa avasthAno anubhava ja ahIM jaya che. ane upara jaNAvyA mujaba sarvanayono Azraya laI ApaNe sau sarvotkRSTa avasthAne anubhavavA prayatnazIla banI rahIe e ja ekanI eka zubhAbhilASA.... | | ti zIjJAnasArapraveza trijJa sarvanAzrayaUTSTam | S3
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ athopsNhaarH| have prakaraNArthano upasaMhAra karAya che - pUrNo magnaH sthiro'moho, jJAnI zAnto jitendriyaH / tyAgI kriyAparastRpto, nirlepo niHspRho muniH // 1 // vidyAvivekasampanno, madhyastho bhayavarjitaH / anAtmazaMsakastattvadRSTiH sarva samRddhimAn // 2 // dhyAtA karmavipAkAnAmudvigno bhavavAridheH / lokasaMjJAvinirmuktaH, zAstradRg niSparigrahaH // 3 // zuddhAnubhavavAn yogI, niyAgapratipattimAn / mAvAththAnatAM, bhUmiH sarvanAzitaH I4 zrI jJAnasAra prakaraNamAM batrIza aSTakonA nAmanA varNana sAthe A cAra zlokothI munibhagavantonuM varNana karavAmAM AvyuM che. e jevAthI ApaNe samajI zakIe che ke A jJAnasAramAM jaNAvelo sAramunibhagavanto ja meLavI zake che. batrIza aSTakomAM varNavelI anekAneka vizeSatAothI viziSTa pU. munibhagavantonA viziSTa svarUpane te te aSTakonA nAma sAthe sAMkaLIne te te aSTakathI munibhagavantanuM svarUpa ahIM varNavyuM che. dareka aSTaka jJAnanI pradhAnatAne varNave che. "jJAnAdiguNothI pUrNa, jJAnAdiguNomAM magna, yogamAM sthira, mohathI rahita, "jJAnI, zAnta, Indriyone jItanAra, 'tyAgI, "kriyAmAM tatpara, AtmAmAM tRpta (saMtuSTa), karmathI nirlepa, aspRhArahita, bhAvane AzrayIne maunavALA, "tattvabuddhisvarUpa vidyAthI sahita, karma ane jIvane judA karavA svarUpa vivekathI yukta, "pakSapAtathI rahita, nirbhaya, svaprazaMsAne nahi karanAra, paramArthane jenAra, Atmika sampattivALo, karmanA phaLane vicAranArA, bhavasamudrathI uga pAmela, lokasaMjJAthI rahita, zAstrane ja jonArA, aparigrahathI rahita, azuddhAnubhavavALA, yogI, mokSane prApta karanAra, bhAvapUjAnA Azraya, dhyAnanA Azraya, "tapanA Azraya ane "sarvanayonA Azraye rahelA evA mahAtmA hoya che. te te aSTakamAM te
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vizeSatAnuM varNana che, je munibhagavatomAM jovA maLe che. pUjya munibhagavantonI pUrNatA-magnatAdi vizeSatAnuM varNana te te aSTakamAM karyuM che - te jaNAvAya che : spaSTaM niSTaGkitaM tattvamaSTakaiH pratipannavAn / | muni yaM jJAnanA sAmayikAchati | batrIza aSTako dvArA spaSTa rIte jaNAvelAM pUrNatAdi tattvone pAmelA muni bhagavata mahAna udayavALA jJAnanA sArabhUtacAritrane sArI rIte prApta kare che." Azaya spaSTa che ke A prakaraNamAM nirUpaNa karAyelA tattvanI prApti munibhagavantone thAya che. jenA phaLa svarUpe zuddha cAritranI prApti thAya che ane e cAritrathI mokSanI prApti thAya che. jJAnano sAra ja e che. jJAna virati mATe che ane virati mokSa mATe che. anyatra paNa e pramANe jaNAvyuM che ke - sAmAyikathI mAMDIne caudamA pUrva lokabindusAra sudhI zrutajJAna che, teno sAra cAritra che ane cAritrano sAra nirvANa che. jJAnanA sArabhUta cAritranI prAptithI mahAtmAone bhaviSyamAM cAritranA sArabhUta nirvANanI prApti thAya che - e jaNAvIne have vartamAnamAM paNa cAritranA sArabhUta mokSasadaza phaLanI prApti thAya che - e jaNAvAya che : nirvikAraM nirAbAdhaM, jJAnasAramupeyuSAm / vinivRttaparAzAnAM, mokSo'traiva mahAtmanAm // 6 // "vikArathI rahita ane pIDAthI rahita evA jJAnasArane pAmelA ane paranI AzAthI jeo rahita che evA mahAtmAone ahIM ja mokSa che." kahevAno Azaya e che ke jJAnI mahAtmAone AtmAnA zuddha svarUpano khyAla hovAthI teo samaje che ke AtmAne je koI paNa vikAro prApta thAya che te karmanA vipAkAdine laIne che. ane je paNa bAdhA-pIDA thAya che, te paNa azAtAvedanIya karmanA udayane laIne che. tethI svasvarUpamAM ramatA mahAtmAone koI vikAra ke bAdhA thatI nathI. mokSamAM gayA pachI to tevA prakAranA vikAra ke bAdhA, karmanA udayanA abhAve hotA nathI ane ahIM karmanA udayamAM paNa tene AdhIna na thavAnA kAraNe mahAtmAo vikAra ane bAdhAthI rahita che. tethI ja teozrI parapadArthanI AzAthI paNa nivRtta che. parapadArthanI AzA, vikArane ane pIDAne utpanna kare che. pU. munibhagavanto svasvarUpamAM lIna hovAthI parapadArthanI AzAthI nivRtta che. jethI nirvikAra ane nirAbAdha avasthAno (133)
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo anubhava kare che. mokSanI e avasthAno AMzika anubhava karatA hovAthI mahAtmAone ahIM ja mokSa che - ema kahyuM che. karmanA udayane AdhIna na thavAnA kAraNe nirvikAra ane nirAbAdha avasthAno anubhava karavA chatAM karmano udaya hovAthI tenI pIDAno anubhava to thAya ne? A zaMkAnuM nirAkaraNa karAya che : cittamArdIkRtaM jJAnasArasArasvatormibhiH / nApnoti tIvramohAgni-ploSazoSakadarthanAm // 7 // "jJAnanA sArabhUta sarasvatInA kallolothI bhIMjAyelA cittane tIvra mohasvarUpa agninA dAhathI zoSanI pIDA thatI nathI." - kahevAnuM tAtparya e che ke, A jJAnasAra nAmanA granthanI vANInA taraMgothI jemanuM citta bhIMjAyeluM che, temane mohasvarUpa agninA AkarA dAhathI zoSa(mukha vagere sukAvuM)nI pIDA prApta thatI nathI. " jJAnI munimahAtmAonuM citta jJAnanA sArabhUta zrI tIrthaMkara paramAtmAnAM paramatAraka vacanonA taraMgothI bhIMjAyeluM hovAthI mohanIyakarmanA udayamAM paNa tenA vipAka svarUpe koI paNa pIDA anubhavavI paDatI nathI. temanuM citta bhIMjAyeluM ja rahe che, sukAtuM nathI. mohAgnine vacanarasa ThArI de che. mohano nAza karavAnuM apratima sAmarthya zrI tIrthaMkara paramAtmAnAM paramatAraka vacanomAM raheluM che. game tevA mohano vinAza karavAnuM sAmarthya A jJAnasAramAM che. mohano vinAza karavAnuM ApaNane mana hoya to tenA sAdhanabhUta jJAnano upayoga karI zakIe. paraMtu Aja sudhI ApaNe e mujaba karyuM nathI. pariNAme mohanAzaka sAmagrI mohasAdhaka ja banI rahI... jJAnasAranuM mAhAtma ja varNavAya che : acintyA kA'pi sAdhUnAM, jJAnasAragariSThatA / gatiryayordhvameva syAd, adha:pAtaH kadA'pi na // 8 // "pU. sAdhubhagavantonI "jJAnasAra' nI gariSThatA koI acitya che. je gariSThatA(gaurava)ne laIne UMcI gati ja thAya che. nIce paDavAnuM kyAre paNa thatuM nathI." - kahevAno Azaya spaSTa che ke jJAnasArane pAmavAnA kAraNe mahattva sAdhuone (134)
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja prApta thAya che. e gariSThatA - gauravane laIne mahAtmAonI Urdhva ja gati thAya che. kyAre ya adhogati thatI nathI. camatkAra e che ke sAmAnya rIte jemAM gurutva hoya che te nIce paDe che. tenI Urdhvagati kyAre paNa thatI nathI. parantu ahIM mahAtmAo jJAnasArathI guru (gauravathI yukta) hovA chatAM nIce paDatA nathI. paNa UMce ja jAya che. prasiddha vAtanA virodhane dUra karavA mATe e yAda rAkhavuM joIe ke pudgalasaMbandhI gurutva jyAM hoya che, tyAM te patananuM kAraNa bane che. paraMtu apaudgalika (Atmika guNapratyayika) gurUtva patananuM kAraNa banatuM nathI. mokSanI sAdhanA mATe jJAna ane kriyA baMnne kAraNa che. to jJAnanuM ja mahattva kema varNavAya che? kriyAnuM kema nahi ? - A zaMkAnuM samAdhAna karAya che : klezakSayo hi maNDUkacUrNatulyaH kriyaakRtH| dagdhataccUrNasadRzo, jJAnasArakRtaH punH||9|| - "kriyAthI karelo rAgAdi klezono kSaya deDakAnA cUrNa jevo che. jJAnanA sArathI karelo karmakSaya bALelA deDakAnA cUrNa jevo che." - rAgAdi klezono kSaya, kriyAthI thAya che tema jJAnanA sArabhUta evA pariNAmathI paNa thAya che. e bemAMthI kriyAnA kAraNe thayelo je klezano kSaya che, te deDakAnA cUrNa jevo che. deDakAnA cUrNathI varasAda vagere thavAnA kAraNe jema pharI pAchA deDakA thAya che, tema kriyAnA kAraNe thayelA karmaklezakSaya pachI pharIthI karmano bandha thAya che. paNa deDakAnuM bALeluM je cUrNa arthAt bhasma che; emAMthI, game teTalo varasAda vagere thAya to paNa jema deDakA utpanna thatA nathI, tema jJAnasArathI thayelA karmakSaya pachI pharIthI karmono bandha thato nathI. A pramANe kriyA karatAM jJAnasAranuM sAmarthya adhika che - e samajI zakAya che. anyadarzanakAroe paNa A vAtanuM samarthana karyuM che - te jaNAvAya che : jJAnapUtAM pare'pyAhuH, kriyAM hemaghaTopamAm / yuktaM tadapi tadbhAvaM, na yad bhagnA'pi sojjhati // 10 // "jJAnathI pavitra thayelI, kriyAne bauddho vagere paNa suvarNanA ghaTa jevI kahe che; te paNa yogya che, kAraNa ke te kriyA nAza pAme topaNa kriyAnA bhAvano tyAga 135
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ thato nathI." Azaya e che ke bauddhAdi anyadarzanIoe jJAnathI pavitra thayelI kriyAne suvarNanA ghaDA jevI varNavI che, te yogya che. kAraNa ke suvarNano ghaDo koI vAra bhAMgI jAya topaNa sonuM pAse rahe che. tema jJAnapUrvakanI kriyA koI vAra na paNa hoya topaNa jJAnanA prabhAve kriyAno bhAva, pAse ja hoya che. samyagdarzana pAmyA pachI jJAnapUrvakanI kriyA thatI hoya che. ekavAra antarmuhUrta mATe paNa samyagdarzananI prApti thaI jAya to kadAca samyagdarzanano pariNAma jato paNa rahe to ya jIvane antaHkoTAkoTI sAgaropama kAlathI adhika kALano baMdha thato nathI. A prabhAva jJAnapUrvakanI kriyAno che. ekavAra rAgadveSanA tIvrapariNAma svarUpa graMthino bheda thayA pachI samyagdarzana ane samyajJAnane pAmyA pachI evI yogyatA prApta thatI hoya che. eno vicAra karavAthI samajAze ke-kriyAnA abhAvamAM paNa jJAnanuM mahattva keTaluM che ane jJAnanA abhAvamAM kriyAnuM mahattva keTaluM che. prathama guNasthAnake dharmakriyA hovA chatAM jJAna nathI, ane cothA guNasthAnake koI vAra kriyA na hovA chatAM jJAna che - AvI avasthAmAM phaLanI je viSamatA che te jJAnane laIne che - e spaSTa che. kAraNanA bheda vinA kAryano bheda saMgata nahi bane. ItyAdi barAbara samajI levuM joIe. AthI samajI zakAze ke jJAnarahita kriyA ane kriyAthI rahita jJAna e bemAM ghaNo pharaka che. e pharaka daSTAntathI jaNAvAya che : kriyAzUnyaM ca yajjJAnaM, jJAnazUnyA ca yA kriyaa| anayorantaraM jJeyaM, bhAnukhadyotayoriva // 11 // "kriyAthI rahita je jJAna che ane jJAnathI rahita je kriyA che : e bannenuM antara sUrya ane khajuAnI jema jANavuM." kahevAnuM tAtparya ghaNuM ja spaSTa che. kriyAthI rahita jJAna sUryanA prakAza jevuM che ane jJAnazUnya kriyA khajuAnA prakAza jevI che. tethI jJAnanI pradhAnatAne jANIne jJAnanA arthI banavuM joIe - te jaNAvAya che : cAritraM viratiH pUrNA, jJAnasyotkarSa eva hi / jJAnAdvaitanaye dRSTi, daiyA tadyogasiddhaye // 12 / / sAmAnyathI AcaraNasvarUpa cAritra che, je pravRtti-nivRtti rUpa kriyA svarUpe prasiddha che. sAthe sAthe e paNa prasiddha che ke jJAnanuM phaLa cAritra che. tethI kriyA, 136)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna karatAM paNa adhika zreSTha hovAthI pUrva zloka(11)no Azaya spaSTa karavA mATe A zloka che. "pUrNa virati svarUpa cAritra che ane pUrNa virati jJAnanA utkarSa svarUpa ja che. tethI yoganI siddhi mATe kevala jJAnanayanI sAme najara rAkhavI joIe." Azaya e che ke AtmA jJAnadarzanasvarUpa upayogavALo che. emAM sthiratA (nijaguNasthiratA svarU5) e cAritra che, je jJAnanA utkarSa (kevalajJAna) svarUpa che. tethI A cAritranI siddhi mATe (yoganI siddhi mATe) jJAnanayane ja prAdhAnya ApavuM joIe. jJAna ja pradhAna che evI mAnyatAvALo 'zAnAdvaitanaya-jJAnanaya che. jJAnanayanI daSTie AtmA jJAnasvarUpa che, je sAdhaka che. sAdhya paNa kevalajJAna svarUpa jJAna che ane siddhi paNa nirAvaraNa kSAyikajJAna che. tethI jJAnanA arthI banI jJAnane prApta karavA prayatnazIla banavuM joIe. granthakArazrIe A granthanI racanA kyAM ane kyAre karI te jaNAve che: siddhiM siddhapure purandarapuraspardhAvahe labdhavAM- . zciddIpo'yamudArasAramahasA, dIpotsave parvaNi / etadbhAvanabhAvapAvanamanazcaJcaccamatkAriNAM, taistairdIpazataiH sunizcayamatairnityo'stu dIpotsavaH / / 13 / / IndranA nagaranI sAthe spardhA karanAra siddhapura nagaramAM atizaya manohara teja vaDe sahita A granthasvarUpa jJAnano dIvo dIvALInA parvamAM pUrNa thayo. AnI bhAvanAthI bhAvita thayelA pavitra thayelA manamAM camatkArane anubhavatA jIvone, sArA nizcayanayamatasvarUpa seMkaDo dIvAo vaDe sadAne mATe dIvALIno mahotsava thAya.' A prakaraNanA arthanA zravaNAdithI thoDA jIvone ja lAbha thAya che tenuM kAraNa jaNAvavA sAthe varNana karAya che : keSAzcidviSayajvarAturamaho cittaM pareSAM viSAvegodarkakutarkamUrcchitamathAnyeSAM kuvairAgyataH / lagnAlarkamabodhakUpapatitaM, cAste pareSAmapi; stokAnAntu vikArabhArarahitaM, tajjJAnasArAzritam // 14 / /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ "Azcarya che ke keTalAkanuM mana viSayasvarUpa tAvathI pIDA pAmeluM che. bIjAonuM mana viSanA vega jevuM tatkALa jenuM phaLa che evA kutarko vaDe mUrchAne pAmeluM che. anya keTalAkanuM mana duHkhagarbhita ane mohagarbhita vairAgyathI, jene haDakavA thayo hoya enA jevuM kAlAntare kharAba phala-vipAkavALuM che. taduparAnta bIjA keTalAkanuM mana ajJAna svarUpa kUvAmAM paDeluM che. paraMtu thoDAonuM mana, vikAranA bhArathI rahita jJAnasArathI Azrita che." kahevAno bhAva e che ke viSayanI Asakti, viSasvarUpa viSayono Avega, kutarka karavAnI kuTeva, ane bhayaMkara ajJAnane paravaza banelA A jJAnasArane pAmI zaktA nathI. viSayo ke IndriyonA vikArathI rahita banelA jIvone ja A jJAnasAra prApta thAya che. evA AtmAo khUba ja thoDA che. AvA jJAnasArathI te AtmAone je phaLa prApta thAya che, te jaNAvAyuM che : jAtodrekavivekatoraNatatau, dhAvalyamAtanvati; hRdgehe samayocitaH prasarati, sphItazca gItadhvaniH / pUrNAnandaghanasya kiM sahajayA, tadbhAgyabhaGgyA'bhava naitadgranthamiSAt karagrahamahazcitraM caritrazriyaH // 15 // jyAM utkaTa viveka svarUpa toraNonI mALA baMdhAyelI che ane ujavalatA vistAratA hRdayasvarUpa gharamAM avasarane ucita vistRta gItano dhvani prasare che. tethI tyAM pUrNa AnandanA samudAyarUpa zuddha AtmAnI sAthe svabhAvasiddha bhAgyanI racanA vaDe, A granthanI racanAnA bahAnAthI cAritra svarUpa lakSmIno AzcaryakArI pANigrahaNa mahotsava thayo nathI zuM?' - kahevAno Azaya e che ke A jJAnasAranA abhyAsathI abhyAsa karanArA e zuddha AtmAne cAritranI prApti thAya che. sAhityanI paribhASAmAM enuM ahIM varNana che. pUrNa AnandanA samudAya svarUpa zuddhAtmA ahIM puruSa che. cAritralakSmI strI che. jJAnasAra prakaraNanA abhyAsanA kAraNe hRdayasvarUpa gharane vize viveka pragaTe che. je toraNonI zreNI rUpe hRdayarU5 gharamAM zobhe che. hRdayamAM pragaTelA rAdhabhAvathI ghara ujavaLa banyuM che. e gharamAM avasare jJAnasArano vistRta gItadhvani prasarI rahyo che.... ityAdi svarUpe ahIM vivAhanuM varNana karAyuM che. A pramANe cAritrane prApta karavA dvArA jJAnasAranA abhyAsathI AtmAne sahajasiddhasvarUpa prApta thAya che, tenuM varNana karAya che :
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvastomapavitragomayarasai, liptaiva bhUH sarvataH, saMsiktA samatodakairatha pathi, nyastA vivekasrajaH / adhyAtmAmRtapUrNakAmakalazacakre'tra zAstre puraH, pUrNAnandaghane puraM pravizati, svIyaM kRtaM maGgalam // 16 / / "A zAstramAM bhAvanA samUha svarUpa pavitra chANa vaDe bhUmi sarvatra lakhelI che. ane samatAsvarUpa pANI vaDe sIMcelI bhUmi che. mArgamAM vivekasvarUpa puSpamALAo goThavelI che. adhyAtmasvarUpa amRtathI bharelo kAmakuMbha AgaLa mUkelo che. - ema pUrNa AnaMdanA samudAyasvarUpa AtmA potAnA nagaramAM praveza kare che tyAre teNe potAnuM maMgala karyuM che." te kahevAnuM tAtparya e che ke A zAstranAM batrIza aSTakonA abhyAsathI AtmA svanagaramAM (svasthAnamAM) praveza kare che. tethI nagaramAM jatAM mArgane jema sApha karAya che, zuddha karAya che, jalathI siMcAya che, maMgala mATe kaLaza mukAya che ane puSponI mAlAthI zaNagArAya che tema ahIM paNa svanagaranA mArgane AtmAe jAte pavitra karyo che... ItyAdi varNavyuM che. : granthakRtrazasti gacche zrIvijayAdidevasuguroH, svacche guNAnAM gaNaiH, prauDhiM prauDhimadhAmni, jItavijayaprAjJAH parAmaiyaruH / tatsAtIrthyabhRtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizoH, zrImanyAyavizAradasya kRtinAmeSA kRtiH prItaye / / 17 / / "suguru zrIvijyadevasUrinA guNonA samUhathI pavitra mahAna gacchamAM chataviyanAmanA paMDita atyanta mahattvazALI thayA. temanA gurubhAI niyaviyanAmanA paMDitanA ziSya zrImanyAyavizArada (yazovijayajI upAdhyAya) nI A kRti, vidvAnonI prItine mATe thAo. || ti zrIphAnasaraprAim.. 139
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
Page #144
--------------------------------------------------------------------------