Gyansara Prakaran Part 02

SR No.: 006014
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust
Publication Year: 2008
Total Pages: 146
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 85

છે, તેમને જેમ દૂધપાકનો રસાસ્વાદ જણાય છે તેમ અહીં પણ અનુભવજ્ઞાન સ્વરૂપ જીભ વડે જેઓ શાસ્ત્રક્ષીરાન્નને વાપરે છે, તેમને તેનો રસાસ્વાદ અનુભવવા મળે છે. પરન્તુ આવા આત્માઓ ખૂબ જ વિરલ છે.
કડછીની જેમ પોતાની મતિકલ્પનાથી શાસ્ત્રસ્વરૂપ ક્ષીરાન્નને હલાવવાનું (ડોળવાનું) કાર્ય લગભગ બધા જ કરે છે. પરંતુ તેથી તેના પરમાર્થને પામવાનું શક્ય બનતું નથી. પરમાર્થને પામવા માટે અનુભવજ્ઞાનની આવશ્યકતા છે. મતિજ્ઞાનાદિ ચાર જ્ઞાનની શક્તિની અપેક્ષાએ આ અનુભવજ્ઞાનની શક્તિ ખૂબ જ પ્રબળ છે. જે પરમબ્રહ્મ મતિ વગેરે ચાર જ્ઞાનથી જણાતું નથી, તે આ અનુભવજ્ઞાનથી જણાય છે. કાર્યને અનુરૂપ જ કારણ હોય છે. કાર્ય જ વિશિષ્ટ છે તેથી તેનું કારણ પણ વિશિષ્ટ હોય તે સમજી શકાય છે. આથી જ પરમબ્રહ્મને જોવા માટે સામાન્ય દષ્ટિ કામ લાગતી નથી – એ જણાવાય છે:
पश्यतु ब्रह्म निर्द्वन्द्व निर्द्वन्द्वानुभवं विना।
कथं लिपिमयी दृष्टिाङ्मयी वा मनोमयी ॥२६-६।। દ્વન્દરહિત એવા પરમબ્રહ્મને દ્વન્દરહિત એવા અનુભવ વિના, લિપિમયી વાડ્મયી અથવા મનોમયી દષ્ટિ કઈ રીતે દેખે ?” - આશય એ છે કે રાગ-દ્વેષાદિથી રહિત એવું સહજસિદ્ધ પરમ આત્મતત્વ છે. સર્વથા કર્મથી રહિત શુદ્ધ સ્ફટિકની . જેમ નિર્મળ એવું આત્માનું સ્વરૂપ કોઈ પણ પાધિક ધર્મથી રહિત હોવાથી તે નિર્ઝન્દ્ર છે. અનાદિકાળના કર્મના યોગે આત્માનું શુદ્ધસ્વરૂપ આચ્છાદિત છે. ઔપાધિક એ બધા ધર્મોને લઈને આત્માનું નિર્ટન્દ્ર સ્વરૂપ આપણે જોઈ શક્તા નથી. કર્મનાં આવરણોથી આવૃત એ આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપે જોવા માટે કર્મોનાં આવરણો દૂર કર્યા વિના ચાલે એવું નથી. જેમ જેમ કર્મનાં આવરણોનો વિગમ થવા માંડે તેમ તેમ આત્માનું શુદ્ધસ્વરૂપ પ્રતીત થવા માંડે છે.
આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનો અનુભવ અનુભવાત્મક જ્ઞાન વિના શક્ય નથી. કારણ કે સામાન્યથી શ્રુતજ્ઞાનથી જીવાદિ તત્ત્વોની પ્રતીતિ થતી હોય છે. એ શ્રુતજ્ઞાન લિપિમય દષ્ટિ સ્વરૂપ, વાડ્મયદષ્ટિ સ્વરૂપ અને મનોમય દષ્ટિ સ્વરૂપ છે. બ્રાહ્મી દેવનાગરી ગુજરાતી વગેરે લિપિમાં નિબદ્ધ ગ્રન્થોના વાંચનાદિથી જે જ્ઞાન થાય છે, તે લિપિમય દષ્ટિ સ્વરૂપ જ્ઞાન છે. બોલાતા શબ્દોના શ્રવણથી જે જ્ઞાન થાય છે, તે