Page Text
________________
પ્રાપ્ત કરે છે. દેવતાઓને ચક્ષુ ઇન્દ્રિયની સાથે ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયેલું હોવાથી તેઓ અવધિજ્ઞાનના ઉપયોગથી અર્થનું ગ્રહણ કરે છે. શ્રીસિદ્ધપરમાત્માઓ તો અશરીરી હોવાથી તેઓશ્રીને ચક્ષુ વગેરે ઈન્દ્રિયો હોતી નથી. તેમ જ આઠ ય કર્મોથી તેઓશ્રી રહિત હોવાથી અવધિજ્ઞાનાદિથી રહિત છે. તેઓશ્રીના અસંખ્ય આત્મપ્રદેશોમાં દરેક આત્મપ્રદેશ કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન હોવાથી તેના ઉપયોગ વડે સર્વ દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયને ગ્રહણ કરે છે. તેથી તેઓશ્રી બધી બાજથી ચક્ષવાળા છે અને સાધુમહાત્માઓને ચક્ષ વગેરે ઈન્દ્રિયાદિ હોવા છતાં તેઓશ્રી શાસ્ત્રથી જ પદાર્થોને ગ્રહણ કરે છે. બધા જ પદાર્થોને ઈન્દ્રિયો ગ્રહણ કરતી નથી. જેનું પ્રત્યક્ષ ઈન્દ્રિયોથી થતું નથી એવા પણ અતીન્દ્રિય પદાર્થોનું જ્ઞાન શાસ્ત્રથી થાય છે - તે જણાવાય છે :
पुरःस्थितानिवोर्ध्वाधस्तिर्यग्लोकविवर्तिनः ।
सर्वान्भावानवेक्षन्ते, ज्ञानिनः शास्त्रचक्षुषा ॥२४-२॥ - “ઊર્ધ્વલોક અધોલોક અને તિર્યશ્લોકમાં વર્તતા જાણે સાક્ષાત્ આગળ રહેલા હોય એવા વિવિધ ભાવોને જ્ઞાનીઓ શાસ્ત્રસ્વરૂપ ચક્ષુ વડે દેખે છે.” સૌધર્માદિ દેવલોક સ્વરૂપ ઊર્ધ્વલોક; નરક વગેરે સ્વરૂપ અધોલોક અને જંબૂદ્વીપાદિ જ્યાં છે તે તિર્યશ્લોક: આ ત્રણે ય લોકમાં, વિવિધ પરિણામને પ્રાપ્ત કરનારા જે જે ભાવો છે તે બધાને પોતાની આગળ જ સાક્ષાત્ રહેલા હોય તે રીતે જ્ઞાનભગવન્તો શાસ્ત્રસ્વરૂપ ચક્ષુ વડે દેખે છે.
અસંખ્યાત યોજન પ્રમાણ આ ત્રણ લોકમાં અનન્તાનન્ત પદાર્થો છે. પ્રત્યેક સમયે વિવિધ પરિણામને તે પામે છે. તે બધા જ પદાર્થોને દેખવાનું સામર્થ્ય છદ્મસ્થ જીવોને હોતું નથી. પરંતુ સામાન્યથી એ બધા ભાવોને શાસ્ત્રના શ્રવણાદિથી જાણી શકાય છે. શ્રી અરિહન્તપરમાત્માએ પ્રરૂપેલા તે તે ભાવોને શ્રી ગણધરપરમાત્માએ સૂત્રોમાં નિબદ્ધ કર્યા. એ પરમતારક શાસ્ત્રની અગાધ શ્રદ્ધાથી કરેલા શાસ્ત્રશ્રવણાદિથી જ્ઞાનીભગવન્તો ત્રણ લોકમાં રહેલા તે તે ભાવોને જાણે છે. પોતાની આગળ જ જાણે તે ભાવો સાક્ષાત્ વર્તમાન હોય એ રીતે તે ભાવોને જ્ઞાની મહાત્માઓ સ્પષ્ટપણે ગ્રહણ કરે છે. ચર્મચક્ષુથી જે પણ પદાર્થો આપણે દેખીએ છીએ તેનું પણ વિવેકપૂર્વકનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ, શાસ્ત્રથી જ સમજવા મળે છે. નય-નિક્ષેપાથી જણાતા પદાર્થના સ્વરૂપની હેયોપાદેયતાનો વિવેક શાસ્ત્ર વિના શક્ય નથી. આથી જ જ્ઞાનીભગવન્તો
(૬૧
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |