________________
પરની સ્પૃહાનો અભાવ હોવાથી મનની પ્રસન્નતા હોય છે. સાધ્યની સિદ્ધિની તત્પરતા હોવાથી તેઓશ્રી અપ્રમત્ત હોય છે. જ્ઞાનાદિ ગુણોમાં મગ્ન હોવાથી તસ્વરૂપ અમૃતના સ્વાદમાં રક્ત હોય છે. આ રીતે વ્યાની મહાત્માઓ આત્મગુણોમાં જ રમણતા કરતા હોવાથી ઉત્તરોત્તર પોતાના ગુણોનું સામ્રાજ્ય ફેલાવતા હોય છે. ક્ષયોપશમભાવના ગુણોના વિસ્તાર વખતે સત્તામાં કર્મ હતાં. તે જ્યારે ઉદયમાં આવે ત્યારે તે ગુણોના સામ્રાજ્યમાં વ્યાઘાત પહોંચતો હોય છે. આવા વ્યાહત સામ્રાજ્યને પ્રતિદ્વન્દ્ર સામ્રાજ્ય કહેવાય છે. જે સામ્રાજ્યને શત્રુ તરફથી કોઈ ભય ના હોય તે સામ્રાજ્યને ‘અપ્રતિદ્વન્દ્ર સામ્રાજ્ય કહેવાય છે. આત્માના ગુણોના સામ્રાજ્યને કર્મશત્રુનો સતત ભય રહેલો છે. કર્મોનો ક્ષય કરવાથી ધ્યાની મહાત્માઓને સ્વાત્મગુણોના સામ્રાજ્યને કોઈ જ ભય નથી. આ રીતે અન્તરમાં જ અપ્રતિદ્વન્દ્ર આત્મગુણોના સામ્રાજ્યને વિસ્તારતા ધ્યાની મહાત્માઓને કોઈ ઉપમા નથી. આ લોકમાં એવી કોઈ વસ્તુ નથી કે, જેની ઉપમા . આપીને ધ્યાની મહાત્માઓનું વર્ણન કરી શકાય. અને નિરનુબન્ધ ધ્યાનના ફળને પામવા માટે આપણે પ્રયત્નશીલ બની રહીએ એ જ એક શુભાભિલાષા...
॥ इति श्रीज्ञानसारप्रकरणे त्रिंशत्तमं ध्यानाष्टकम् ॥
