________________
છે. આથી સમજી શકાશે કે બાહ્ય લિંગો આત્મસ્વરૂપના આવિર્ભાવ માટે કારણ નથી. એ હોય કે ન પણ હોય તો ય આત્મસ્વરૂપનો આવિર્ભાવ નથી પણ થતો. અભ્યન્તર દૃષ્ટિ જ આત્માના આવિર્ભાવ માટે કારણ છે. એને લઈને જ મહાનતાનું જ્ઞાન કરવું જોઈએ. તત્ત્વદષ્ટિને પામ્યા પછી તે દૃષ્ટિને પામેલા જીવો બીજા જીવોની પ્રત્યે પણ ઉપકાર કરવા માટે સમર્થ બને છે તે જણાવાય છે :
न विकाराय विश्वस्योपकारायैव निर्मिताः ।
स्फुरत्कारुण्यपीयूषवृष्टयस्तत्त्वदृष्टयः ।।१९-८।।
‘‘જેમાંથી કરુણા સ્વરૂપ અમૃતની વર્ષા પ્રગટ થાય છે એવા તત્ત્વદષ્ટિવાળા પુરુષો વિશ્વના ઉપકાર માટે નિર્માણ કરાયેલા છે, વિકાર માટે નિર્માણ કરાયા નથી.’' કહેવાનો આશય એ છે કે અનાદિકાળથી આપણે બાહ્યદષ્ટિવાળા હતા. ભવનિસ્તારક પૂ. આચાર્યભગવન્તાદિના પાવન પરિચયમાં આવવાથી ગ્રહણશિક્ષા અને આસેવન શિક્ષા પ્રાપ્ત થવાથી ક્રમાનુસાર તત્ત્વદષ્ટિ પ્રાપ્ત થતી હોય છે. આથી પૂ. આચાર્ય ભગવન્તાદિ દ્વારા તત્ત્વદષ્ટિવાળા નિર્માણ કરાય છે – એમ જણાવાય છે. ‘જ્ઞાન ગુર્વાધીન છે.’ એ આપણે જાણીએ છીએ.
1
આ રીતે તત્ત્વદષ્ટિવાળા નિર્માણ કરાયેલા પુણ્યપુરુષો વિશ્વ ઉપર ઉપકાર કરે છે. પોતાની જેવા તત્ત્વદષ્ટિવાળા બીજાને પણ બનાવે છે. જે દૃષ્ટિ બીજાને નથી મળી અને પોતાને મળી છે, તે દૃષ્ટિ બીજાને જે રીતે મળે તે રીતે તેઓ પ્રયત્ન કરે છે. તત્ત્વદૃષ્ટિ રાગદ્વેષ વધારવા માટે નથી, પરન્તુ જગતના જીવો ઉપર ઉપકાર કરવા માટે છે... અન્તે અનાદિકાળની બાહ્યદષ્ટિનો પરિત્યાગ કરી તત્ત્વદષ્ટિને પ્રાપ્ત કરવા પ્રયત્નશીલ બની રહીએ એ જ એક શુભાભિલાષા...
।। इति श्रीज्ञानसारप्रकरणे तत्त्वदृष्ट्याख्यमेकोनविंशमष्टकम् ।।
૨૫
