Page Text
________________
પુણ્યથી મળેલાં સંસારનાં સુખોને છોડીને ચારિત્રવાહનમાં જ્ઞાનીભગવન્તો કઈ રીતે જાય-તે દષ્ટાન્તથી જણાવાય છે. આશય એ છે કે પુણ્યથી મળેલાં સુખોનો ત્યાગ કઈ રીતે શક્ય બને ? દુઃખથી ભય પામેલાને પણ સુખની પ્રાપ્તિ વિશ્રામનું સ્થાન બનતું જોવાય છે. તેથી જ્ઞાનીભગવન્તો સંસારથી ભય પામીને ચારિત્રને કઈ રીતે ઈચ્છે છે - તે દષ્ટાન્તથી જણાવાય છે :
तैलपात्रधरो यद्वद्, राधावेधोद्यतो यथा ।
શિયાત્વનચરિત્તર ક્યા ભવખત તથા મુઃિ રર-દ્દા “તેલથી ભરેલા પાત્રને ધરનારાની જેમ તેમ જ રાધાવેધને સાધવામાં તત્પર એવા માણસની જેમ ભવથી ભય પામેલા મુનિ ક્રિયાઓને વિશે એકાગ્ર ચિત્તવાળા બને છે.” આશય એ છે કે કોઈ એક રાજાએ ગમે તે કારણે કોઈ એક સારા માણસને તેના વધની શિક્ષા ફરમાવી હતી. સભાજનોની વિનંતિને માન આપી રાજાએ એક શરતે તે સજામાંથી તેને મુક્ત કર્યો. શરત એ હતી કે તેલથી ભરેલું વાસણ હાથમાં લઈને સમગ્ર નગરમાં ફરી આવવાનું. એમાં જ તેલનું એકાદ ટીપું પણ નીચે પડે તો તરત જ તેનું માથું, સાથેના અંગરક્ષકો શરીરથી જુદું કરી નાંખશે. આ શરતે પેલા માણસે તેલનું ભાજન લઈને નગરમાં ફરવાની શરૂઆત કરી. તેની સાથે ખુલ્લી તલવાર હાથમાં રાખીને બે રાજપુરુષો પણ નગરમાં ફર્યા. એક પણ તેલનું ટીપું પાડ્યા વિના પેલા માણસે નગરમાં ફરીને તેલનું પાત્ર રાજાના ચરણે મૂક્યું. અને સજામાંથી મુક્ત બન્યો. નગરમાં તે તે સ્થાને અનેક પ્રકારના નાચ-ગાન ચાલતા હતા. અનેક પ્રકારના ખાન-પાન પણ ઉપલબ્ધ હતા. પરન્તુ મરણનો ડર હોવાથી પેલા માણસે જેમ પાંચેય ઈન્દ્રિયોના વિષયોની સામે પણ જોયું નહિ, તેમ મુનિભગવન્તો પણ સંસારથી ભયભીત થયેલા હોવાથી ચારિત્રની ક્રિયામાં જ ઉપયોગવાળા હોય છે. બીજી અવિરતિની ક્રિયામાં તેઓશ્રીનું ચિત્ત જતું નથી.
આ જ વાતને સમજાવતું દષ્ટાન્ત “રાધાવેધ' નું છે. મંડપની વચ્ચે થાંભલો આરોપેલો હોય છે. તેની ઉપર ચાર ચકરડાં જમણેથી ડાબે અને ચાર ચકરડાં ડાબેથી જમણે અત્યન્ત વેગથી ફરતાં હોય છે. તેની ઉપર “રાધા' નામની પૂતળી ગોઠવેલી હોય છે. નીચે તેલનું ફૂડું રાખેલું હોય છે. જેમાં ઉપરની પૂતળીનું પ્રતિબિંબ પડે છે. એ પ્રતિબિંબને જોઈને ઉપરની પૂતળીની ડાબી આંખ જે વધે, તેને ‘રાધાવેધ નો સાધક કહેવાય છે. પૂર્વકાળમાં સ્વયંવરમાં રાજકન્યાને પરણવા માટે રાજપુત્રો
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |