Page Text
________________
વચનાનુષ્ઠાન હોય છે. પ્રથમાદિ ગુણસ્થાનકે સર્વથા વચનાનુષ્ઠાનનો અભાવ હોય તો છઠા-સાતમા ગુણસ્થાનકે પણ તેનો અભાવ જ રહેશે.. ઈત્યાદિ બરાબર સમજી
લેવું.
અત્યન્ત અભ્યાસના કારણે ચન્દનના ગંધની જેમ સહજરૂપે કરાતું અનુષ્ઠાન અસદ્ગાનુષ્ઠાન છે. પૂર્વના વચનાનુષ્ઠાનના સંસ્કારથી પ્રાપ્ત થનારું આ અનુષ્ઠાન શ્રી જિનકલ્પિક વગેરે મહાત્માઓને સ્વભાવથી જ હોય છે. દંડના કારણે ચક્ર ફરે છે અને ત્યાર પછી દંડના અભાવમાં ચક્ર ફરતું રહે છે – એ બેમાં જેમ ફરક છે તેમ વચનાનુષ્ઠાનમાં અને અસદ્ગાનુષ્ઠાનમાં ફરક છે. વારંવાર કરેલા વચનાનુષ્ઠાનના અભ્યાસથી અસદ્ગાનુષ્ઠાન સહજ ભાવે થાય છે.
ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રીતિ-અનુષ્ઠાન, ભક્તિ-અનુષ્ઠાન, વચનાનુષ્ઠાન અને અસગાનુષ્ઠાનના ભેદથી સ્થાનાદિ યોગના દરેકના ચાર ચાર ભેદ થવાથી યોગના એંશી ભેદ થાય છે. આ યોગના અચિત્ય પ્રભાવે આત્માને અયોગ-શૈલેશી અવસ્થા પ્રાપ્ત થાય છે, જેથી અનુક્રમે મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
સ્થાનના ઈચ્છાયોગની પ્રીતિ, સ્થાનના ઈચ્છાયોગની ભક્તિ, સ્થાનના ઈચ્છાયોગનું વચનાનુષ્ઠાન અને સ્થાનના ઈચ્છાયોગનું અસલ્ગાનુષ્ઠાન-આ રીતે
સ્થાનયોગના ઈચ્છાયોગને આશ્રયીને પ્રીતિ-અનુષ્ઠાનાદિ ચાર અનુષ્ઠાનની અપેક્ષાએ ચાર પ્રકાર થાય છે. આવી રીતે જ સ્થાનયોગના પ્રવૃત્તિ સ્થિરતા અને સિદ્ધિ યોગને આશ્રયીને પ્રીતિ-અનુષ્ઠાનાદિ ચાર અનુષ્ઠાનની અપેક્ષાએ કુલ બાર પ્રકાર થાય છે. બધા મળીને સ્થાનયોગના સોળ ભેદ થાય છે. આ રીતે વર્ણ અર્થ આલંબન અને અનાલંબન યોગના સોળ સોળ પ્રકારો થવાથી યોગના એંશી પ્રકારો થાય છે.
પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ આ યોગ પૂ. સાધુભગવન્તોને જ હોય છે. વ્યવહારથી પ્રથમ ગુણસ્થાનકે રહેલા અપુનર્બન્ધકાદિ દશાને પામેલા જીવોને પણ અંશતઃ યોગની પ્રાપ્તિ થતી હોય છે. પરન્તુ જેઓ અપુનર્બન્ધકાદિ દશાને સ્પશ્ય પણ ન હોય એવા જીવોને અરિહંત ચેઈઆણં... ઇત્યાદિ ચૈત્યવન્દનાદિનાં સૂત્રો અપાય નહિ. કારણ કે એમાં સાયં વોસિરામિ (વયં ચુસૂનામ) - કાયાનો ત્યાગ કરું છું-આવો પાઠ છે. તે સામાન્યથી વિરતિના પરિણામને જણાવે છે. એટલો પણ વિરતિનો પરિણામ જેને ન હોય તેને ચૈત્યવન્દનાદિના સૂત્રનું પ્રદાન કરવામાં મહાદોષ છે – એ જણાવાય છે :
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |