Page Text
________________
કૈવલ્ય અવસ્થાની પ્રાપ્તિ થતી હોય છે. મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનના ઉત્તરકાળમાં અને શ્રીકેવળજ્ઞાનના અવ્યવહિત પૂર્વકાળમાં પ્રાપ્ત થનારું આ અનુભવજ્ઞાન જ શ્રીકેવળજ્ઞાનનું કારણ છે. શાસ્ત્રયોગના સમર્થ આરાધકો પણ આ અનુભવજ્ઞાન દ્વારા જ મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે. એમાં શાસ્ત્ર જે રીતે ઉપયોગી બને છે તે જણાવવાપૂર્વક અનુભવજ્ઞાનનું ફળ વર્ણવાય છે :
व्यापारः सर्वशास्त्राणां, दिक्प्रदर्शन एव हि । પારં તુ પ્રાપયત્યેોડનુભવો ભવવાÈિ: ।।૨૬-૨।।
‘‘સર્વ શાસ્ત્રોનો વ્યાપાર (પ્રયોજન-તાત્પર્ય) દિશાસૂચન કરવાનો જ હોય છે. સંસારસાગરના પારને પ્રાપ્ત કરાવવાનું કાર્ય તો એક અનુભવ જ કરે છે.' દ્રવ્યાનુયોગ ગણિતાનુયોગ કથાનુયોગ અને ચરણકરણાનુયોગ : આ ચારે ય પ્રકારના અનુયોગ(વ્યાખ્યાન)ને કરનારાં સકલ શાસ્ત્રોનો વ્યાપાર-પ્રયાસ, સામાન્ય રીતે દિશાસૂચન–માર્ગ દર્શાવવા પૂરતો છે. ઈષ્ટ સ્થાને પહોંચવા માટે પથિકો માટે માર્ગમાં તે તે સ્થાને માર્ગદર્શક પાટિયાં મૂકેલાં હોય છે. તે પાટિયાં માત્ર માર્ગની સૂચના આપે છે. પરન્તુ પથિકોને ઈષ્ટ સ્થાને પહોંચાડતાં નથી. ઈષ્ટ સ્થાને પહોંચવા માટે સૂચિત માર્ગે પથિકોએ પોતે ચાલવું પડે છે. આવી જ રીતે મોક્ષે જવા માટે પ્રસ્થિત મુમુક્ષુઓને પણ સકલ શાસ્ત્રો દિશાસૂચન માત્ર કરે છે પરન્તુ મોક્ષે પહોંચાડતાં નથી. અનુભવજ્ઞાન : એ એક જ મુમુક્ષુને આ સંસારસાગરથી પાર ઉતારે છે, મોક્ષે પહોંચાડે છે.
જ
અહીં સમજી લેવું જોઈએ કે આ અનુભવજ્ઞાન સામર્થ્યયોગમાં થતું હોય છે. એનો ઉપાય શાસ્ત્રમાં સામાન્યથી વર્ણવ્યો છે. પરન્તુ એનું વિશેષ સ્વરૂપ વગેરે શાસ્ત્રમાં વર્ણવેલું નથી. કારણ કે આત્માની અચિત્ત્વ પ્રબળ શક્તિથી એની ઉત્પત્તિ થાય છે, જે શાસ્ત્રથી જાણી શકાય એમ નથી. સામાન્યથી જ શાસ્ત્ર તેનું વર્ણન કર્યું છે, સર્વથા શાસ્ત્ર તેનું વર્ણન કર્યું નથી. જો શાસ્ત્રમાં સર્વથા તેનું વર્ણન કરાયું હોત તો તે જાંણીને બધા જ આત્માઓ સર્વજ્ઞ થઈ ગયા હોત. પરન્તુ એવું થયું નથી. તેથી સ્પષ્ટ છે કે સામર્થ્યયોગનો વિષય શાસ્ત્રાતીત છે. જે સ્થાને પહોંચવું હોય, તે જણાતું હોય તો તેનો કોઈ સંપૂર્ણ માર્ગ પણ જણાવી શકે. પરમાત્મસ્વરૂપ શબ્દાતીત હોવાથી તેને પામવાનો સમગ્ર માર્ગ પણ શબ્દોથી સર્વથા વર્ણવવાનું શક્ય નથી. નજરે જોયેલી વસ્તુનું પણ વર્ણન સર્વથા કરી શકાતું નથી. કોઈ એ અંગે વાસ્તવિક જિજ્ઞાસાથી પૂછે તો અન્તે આપણને એ કહેવું પડે કે, તમે જોઈ લો ! નજરે જોયેલા
૭૯
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |