Gyansara Prakaran Part 02

SR No.: 006014
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust
Publication Year: 2008
Total Pages: 146
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 35

ज्ञानदर्शनचन्द्रार्कनेत्रस्य नरकच्छिदः ।
सुखसागरमग्नस्य, किं न्यूनं योगिनो हरेः ।।२०-६॥
જ્ઞાન દર્શન સ્વરૂપ ચન્દ્ર અને સૂર્ય જેમની આંખ છે એવા અને નરકનો નાશ કરનારા તેમ જ સુખસાગરમાં મગ્ન યોગીજનોને કૃષ્ણ કરતાં શું ઓછું છે?” – લોકમાં પ્રસિદ્ધ છે કે કૃષ્ણભગવાનને ચન્દ્ર અને સૂર્ય આંખ છે. નરકાસુરનો તેમણે ઉચ્છેદ કર્યો છે અને તેઓ ચાતુર્માસમાં સમુદ્રમાં શયન કરે છે- મગ્ન રહે છે. એ અપેક્ષાએ વિચારીએ તો કૃષ્ણભગવાન કરતાં મુનિમહાત્માને કશું જ ઓછું નથી. કારણ કે જ્ઞાનસ્વરૂપ ચન્દ્ર અને દર્શનસ્વરૂપ સૂર્ય મહામુનિઓની આંખો છે. મહામુનિઓ નરક્શતિનો ઉચ્છેદ-નાશ કરે છે અને તેઓશ્રી સુખસાગરમાં મગ્ન છે.
વિશેષ અવબોધને જ્ઞાન કહેવાય છે અને સામાન્ય અવબોધને દર્શન કહેવાય છે. પૂ. મુનિ ભગવન્તોના સંયમજીવનમાં જ્ઞાન અને દર્શનનું ખૂબ જ મહત્ત્વ છે. પોતાની આંખે જોયેલી વસ્તુને પણ જ્ઞાનથી વિચારીને પછી જ તેને વિશે તેઓશ્રી પ્રવૃત્તિ કે નિવૃત્તિ કરતા હોય છે. દેખીતી રીતે વસ્તુ હેય કે ઉપાદેય જણાતી હોવા છતાં જ્ઞાનથી વિચારતાં એવું ન પણ હોય - એવું બને. આથી જ પારમાર્થિક રીતે મોક્ષની પ્રાપ્તિ માટે કરાતી સાધનામાં પૂ. મુનિભગવન્તો જ્ઞાનને જ પ્રમાણ માને છે. ચક્ષુ વગેરેને પ્રમાણ માનીને તેઓ ચાલતા નથી. આથી જ મહામુનિઓનાં વાસ્તવિક નેત્રો જ્ઞાન અને દર્શન છે. આ લોકમાં સર્વશ્રેષ્ઠ પ્રકાશવાળા ચન્દ્ર અને સૂર્ય છે. એના પ્રકાશ કરતાં પણ સર્વશ્રેષ્ઠતમ પ્રકાશ જ્ઞાન અને દર્શનનો છે. ચન્દ્ર અને સૂર્ય અતીન્દ્રિય પદાર્થોને પ્રકાશિત કરી શકતા નથી. જ્ઞાન અને દર્શનમાં અતીન્દ્રિય પદાર્થોને પ્રકાશિત કરવાનું સામર્થ્ય રહેલું છે. તેથી જ અહીં જ્ઞાન અને દર્શનને અનુક્રમે ચન્દ્ર અને સૂર્યની ઉપમા આપી છે. એના કરતાં બીજી કોઈ ઉપમા આપી શકાય એવું શક્ય ન હતું.
પૂ. મુનિ મહાત્માઓ સંયમની સાધનાના પ્રભાવે નરકાદિગતિનો ઉચ્છેદ કરે છે. તેથી કૃષ્ણની જેમ તેમને નરકનો નાશ કરનારા વર્ણવ્યા છે. આ જગતમાંની કોઈ પણ વસ્તુની અપેક્ષા ન હોવાથી તેઓશ્રી સુખસાગરમાં મગ્ન છે. પારમાર્થિક સુખ જ એ છે કે “કશું જ જોઈતું નથી. મુનિ મહાત્મા એવા સુખસાગરમાં સદાને માટે મગ્ન છે. તેથી લોક-પ્રસિદ્ધ કૃષ્ણભગવાન કરતાં પૂ. મુનિભગવન્તોને કશું જ ઓછું નથી. એ સમજી શકાય છે. આ રીતે હર અને હરિની અપેક્ષાએ મુનિ મહાત્માની સમૃદ્ધિની અનલ્પતાનું વર્ણન કરીને હવે બ્રહ્માની અપેક્ષાએ તેનું વર્ણન કરાય છે :
૩૨