Page Text
________________
अथ प्रारभ्यते पञ्चविंशतितमं परिग्रहाष्टकम् ।
२५
ચોવીશમા અષ્ટકથી શાસ્ત્ર પ્રત્યે આદર કરવાનું વર્ણવ્યું, જે શાસ્ત્રના અધ્યયન વિના શક્ય નથી. શાસ્ત્રનું અધ્યયન પરિગ્રહના ત્યાગથી શક્ય છે. પરિગ્રહમાં આસક્ત જીવોને શાસ્ત્રનું અધ્યયન કરવા માટે સમય જ રહેતો નથી. તેથી પરિગ્રહનો ત્યાગ કરવાનું આ અષ્ટકથી વર્ણવાય છે.
न परावर्तते राशेर्वक्रतां जातु नोज्झति ।
परिग्रहग्रहः कोऽयं, विडम्बितजगत्त्रयः ।।२५-१॥ “ક્યારે પણ રાશિથી પરાવર્તન પામતો નથી અને વક્રતાનો ત્યાગ કરતો નથી, એવો ત્રણેય જગતના જીવોની વિડંબના કરનારો પરિગ્રહ નામનો કયો આ ગ્રહ છે.” પરિગ્રહનું સ્વરૂપ સુપ્રસિદ્ધ છે. ધન ધાન્ય ક્ષેત્ર વાસ્તુ રૂપ્ય કુષ્ય સુવર્ણ દ્વિપદ અને અતુષ્પદ સ્વરૂપ નવ પ્રકારનો બાહ્ય (દ્રવ્ય) પરિગ્રહ છે. ત્રણ વેદ (પુરુષવેદાદિ), હાસ્યાદિ છ (હાસ્ય રતિ અરતિ ભય શોક જુગુપ્સા) મિથ્યાત્વ અને ક્રોધાદિ ચાર કષાય : આ ચૌદ અભ્યન્તર (ભાવ) પરિગ્રહ છે. આત્મદ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયને છોડીને પદ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના ગ્રહણને પરિગ્રહ કહેવાય છે. પરદ્રવ્યાદિના ગ્રહણથી આત્મદ્રવ્યાદિના સ્વરૂપના જ્ઞાનાદિનો પ્રતિબન્ધ થાય છે. તેથી પરિગ્રહનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. સ્વપરિણતિની વિરોધિની પર પરિણતિ છે – એ સમજી શકાય એવી વાત છે.
પરવસ્તુના ઉપાદાનથી ત્રણે ય જગતના જીવો અનેકાનેક વિડંબનાને પામ્યા છે. આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપને જાણવા સમજવા કે ભોગવવા પણ ન દે એવું પરવસ્તુનું ગ્રહણ છે. સ્વ અને સ્વકીયનું ભાન ભુલાવી દેનારું પરવસ્તુનું ગ્રહણ છે. પરવસ્તુના ગ્રહણ સ્વરૂપ આ પરિગ્રહનો ત્યાગ કરવાનું ખૂબ જ આવશ્યક છે. અનાદિકાળથી પરિગ્રહનું મમત્વ આપણને પરિગ્રહનો ત્યાગ કરવા દેતું નથી. અનાદિકાળથી આ પરિગ્રહ નામનો ગ્રહ છવમાત્રને વળગ્યો છે. શનિ વગેરે ગ્રહનો વળગાડ તો બે ચાર વરસમાં દૂર થાય છે. મેષ વૃષભ વગેરે રાશિમાં થનારા તે તે ગ્રહોનું ભ્રમણ બે ચાર વર્ષમાં બદલાય છે. તેમ જ ગ્રહો વક્રી થઈને પૂર્વરાશિમાં પણ જાય છે, પાછા વક્રતાનો ત્યાગ કરી માર્ગ પણ થાય છે. પરંતુ પરિગ્રહ નામનો આ ગ્રહ ક્યારે ય રાશિનું
(૭૦)
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |