Page Text
________________
ધર્મનો શુભારંભ આપણે કઈ રીતે કર્યો, એનું બહુ મહત્ત્વ નથી. પરંતુ ધર્મથી આપણને શું પ્રાપ્ત થયું એનું મહત્ત્વ છે. અનન્તજ્ઞાનાદિમય સહજ સિદ્ધ સ્વરૂપના આવિર્ભાવમાં જ ધર્મની ઈતિશ્રી છે. ધર્મબિન્દુ ગ્રન્થમાં જણાવ્યા મુજબ સૂત્ર (દોરા) જેમ વસ્ત્ર સ્વરૂપે પરિણમે છે તેમ ધર્મ, આત્મસ્વરૂપમાં પરિણમે છે. પ્રથમ ગુણસ્થાનકે પણ અંશત: પણ આત્મસ્વરૂપનો અવિર્ભાવ થતો હોય છે. પૂર્વ પૂર્વ વિશુદ્ધ આત્મ-પરિણામ જ ઉત્તરોત્તર વિશુદ્ધતર પરિણામને પ્રાપ્ત કરાવતા હોય છે. આ વિશુદ્ધતર આત્મપરિણામ સ્વરૂપ ધર્મને જ આત્મસાક્ષિક ધર્મ કહેવાય છે. આ ધર્મની સિદ્ધિ થયે છતે લોકયાત્રાનું કોઈ પ્રયોજન નથી. કારણ કે એ ધર્મની સિદ્ધિ ક્ષયોપશમભાવવિશેષથી થાય છે, લોકના અનુસરણથી એ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થતી નથી.
આ વિષયમાં શ્રી પ્રસન્નચન્દ્રરાજર્ષિ અને શ્રી ભરત મહારાજાના દષ્ટાન્તનો વિચાર કરવો જોઈએ. અનુક્રમે બાહ્યદષ્ટિએ અનુપમકોટિનું ચારિત્ર અને તેનો અભાવ હોવા છતાં આત્મસાક્ષિક ધર્મની સિદ્ધિ, માત્ર આત્માનુસરણથી પ્રાપ્ત થઈ હતી, લોકયાત્રાના કારણે થઈ ન હતી. દુર્મુખ દૂતના વચનને અનુસરવાથી તો શ્રી પ્રસન્નચન્દ્રરાજર્ષિને સાતમી નરકમાયોગ્ય કર્મબન્ધ થયો હતો. આથી સ્પષ્ટ છે કે આત્મસાક્ષિક સધર્મની સિદ્ધિમાં લોકયાત્રાનું કોઈ પ્રયોજન નથી. લોકસંજ્ઞાનો ત્યાગ કરવાથી પ્રાપ્ત થનાર ફળનું વર્ણન કરાય છે :
लोकसझोज्झितः साधुः परब्रह्मसमाधिमान् ।
सुखमास्ते गतद्रोहममतामत्सरज्वरः ।।२३-८॥ “લોકસંજ્ઞાથી રહિત પરમબ્રહ્મમાં લીન અને દ્રોહ મમતા તેમ જ મત્સર સ્વરૂપ જ્વર જેમનો ચાલ્યો ગયો છે એવા સાધુમહાત્મા સુખે રહે છે.” - પૂ. સાધુમહાત્માઓના સુખની સ્થિતિનું મુખ્ય કારણ આ શ્લોકથી વર્ણવતી વખતે ગ્રન્થકારશ્રીએ લોકસંજ્ઞાનો ત્યાગ વર્ણવ્યો છે. લોકને અનુસરવાથી સુખનો વાસ્તવિક અનુભવ થતો નથી.
વાસ્તવિક સુખ આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણોના અનુભવમાં છે. અલ્પાંશે પણ જ્યારે એ ગુણોનો અનુભવ થાય છે, ત્યારે અનહદ સુખનો અનુભવ થતો હોય છે. શરીરાદિના દુઃખની વેદનામાં પણ એ અનુભવ અવસ્થિત હોય છે. ભૌતિક વિષયજન્ય
( ૫૮
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |