Page Text
________________
આ રીતે શાસ્ત્રથી અજ્ઞાન દૂર થાય તો સ્વચ્છંદપણું પણ દૂર થાય છે. અહીં સ્વચ્છન્દાણાને તાવની ઉપમા આપી છે. વિશ્વની અસર જેટલી જલદી થાય છે, એટલી જલદી તાવની અસર થતી નથી. અજ્ઞાની લોકોની અપેક્ષાએ સ્વચ્છન્દી લોકો ખૂબ જ સિતથી પોતાને જ્ઞાની તરીકે ઓળખાવતા હોય છે. તાવના દર્દી લાંબા સમય સુધી જીવતા હોય છે. તાવને દૂર કરવા માટે લંઘન સ્વરૂપ ઉપાય ચિકિત્સા શાસ્ત્રમાં વર્ણવ્યો છે. તાવની અસર શરૂઆતમાં જણાતી ન હોવા છતાં ધીમે ધીમે અન્તમાં મરણ સુધી પહોંચાડતી હોય છે. સ્વચ્છન્દતા પણ શરૂઆતમાં તેની અસર દેખાડતી નથી, પણ અન્ત તેની અસરનો અનુભવ કરાવ્યા વિના રહેતી નથી. તેને દૂર કરવા માટે અહીં લંઘન (આહારનો ત્યાગ) સ્વરૂપ શાસ્ત્ર છે. વાસ્તવિક રીતે શાસ્ત્રનો જાણકાર સ્વચ્છન્દી હોતો નથી. જેમ જેમ શાસ્ત્રનું જ્ઞાન વધે તેમ તેમ શ્રદ્ધા વધતી જાય છે. પરિણામે તેથી સ્વચ્છન્દતા નાશ પામે છે અને શાસ્ત્રની આધીનતા પ્રાપ્ત થાય છે.
શાસ્ત્રને આધીન બની ધર્મ કરવાથી અલૌકિક આનંદનો અનુભવ થતો હોય છે. પોતાની ઈચ્છા મુજબ ધર્મ કરવાથી જે આનંદ થાય છે તે ખરી રીતે પોતાની ઈચ્છા પૂરી થયાનો આનંદ છે, જે લૌકિક છે લોકોત્તર નથી. શાસ્ત્રાનુસાર ધર્મ કરવાથી જે આનંદનો અનુભવ થાય છે, તે વાસ્તવિક રીતે ધર્મ કર્યાનો આનંદ છે. તેથી અહીં ધર્મને ‘બગીચા' ની ઉપમા આપવામાં આવી છે. બગીચો આરામદાયક હોય છે અને મનને ઉચાટથી શાન્ત કરે છે. બહારની દુનિયાથી ક્ષુબ્ધ બનેલા ચિત્તને શાન્ત બનાવવા લોકો બે ઘડી માટે બગીચામાં જતા હોય છે. થોડી વાર માટે મનની શાન્તિને તેઓ પ્રાપ્ત કરતા હોય છે. આવી જ રીતે સંસારમાં વિવિધ (આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિ) તાપથી સાપ્ત થયેલા આત્માઓ ધર્મને આરાધી ત્રિવિધ તાપથી શાન્ત બનતા હોય છે. તેથી ધર્મને બગીચાની ઉપમા આપવામાં આવી છે. બગીચામાં અને ધર્મમાં એટલાંશે સામ્ય છે. બગીચો જેમ ઉજડન હોવો જોઈએ અને લીલોછમ હોવો જોઈએ તેમ ધર્મ પણ શુદ્ધ હોવો જોઈએ, અશુદ્ધ ન હોવો જોઈએ. બગીચાને પાણીની નીકો લીલો રાખે છે અને ધર્મને અમૃતની નીક સમાન શાસ્ત્ર શુદ્ધ બનાવે છે. બગીચાને પાણી ન મળે તો શું થાય-એ સમજી શકે એવા લોકોને ધર્મ, શાસ્ત્રસાપેક્ષ ન હોય તો શું થાય-એ સમજાવવાની આવશ્યકતા નથી. આ રીતે શાસ્ત્રને, ધર્મને શુદ્ધ બનાવવાના એકમાત્ર કારણ તરીકે મહર્ષિઓ વર્ણવે છે. તેઓશ્રીનું સ્વરૂપ વર્ણવાય
| SR No. | 006014 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 146 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |