Gyansara Prakaran Part 02

SR No.: 006014
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust
Publication Year: 2008
Total Pages: 146
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 133

પ્રકાશિત કરતા હોય છે – એ અર્થને સૂચવનારું બ્લોકનું ત્રીજું પદ છે. આ રીતે સર્વનયાશ્રિત પુણ્ય પ્રવચનથી પરિણત થયેલા ચિત્તવાળા અને એવા પ્રવચનને પ્રકાશિત કરનારા મહામુનિ ભગવન્તોને વારંવાર નમસ્કાર આ શ્લોકથી કરાય છે. ભવભાવના ઉપદેશમાલાદિ ગ્રન્થોમાં પણ આ પ્રમાણે પ્રવચનપ્રકાશક મહાત્માઓની સ્તવના કરવામાં આવી છે.
શ્રી વીતરાગપરમાત્માના શાસનમાં પ્રવચનની પરમતારકતા સુપ્રસિદ્ધ છે. એ પ્રવચનના પરમાર્થને જિજ્ઞાસુજનોની આગળ પ્રકાશિત કરનારા અને એ પરમાર્થથી પોતાના ચિત્તને ભાવિત કરનારા મહાત્માઓના પરમ અચિન્હ સામર્થ્યથી આ પ્રવચન આપણને પ્રાપ્ત થયું છે. એમને આપણે વારંવાર નમસ્કાર કરવો જોઈએ. એ નમસ્કરણીય છે, વંદનીય છે અને એમનો જ સર્વત્ર જય થાય છે તે જણાવાય છે :
निश्चये व्यवहारे च, त्यक्त्वा ज्ञाने च कर्मणि । एकपाक्षिकविश्लेषमारूढाः शुद्धभूमिकाम् ॥३२-७॥ अमूढलक्ष्याः सर्वत्र, पक्षपातविवर्जिताः ।
जयन्ति परमानन्दमयाः सर्वनयाश्रयाः ॥३२-८॥ “નિશ્ચયનય અને વ્યવહારનય તેમ જ જ્ઞાનનય અને ક્રિયાનયને વિશે એકપક્ષસંબંધી વિશ્લેષ(બ્રાન્તિસ્થાન)ને છોડીને શુદ્ધ ભૂમિકાએ આરૂઢ થયેલા, ચોક્કસ લક્ષ્યવાળા, પક્ષપાતથી રહિત, પરમાનંદમય એવા સર્વનયોના આશ્રયે રહેલા જ્ઞાની ભગવન્તો જય પામે છે." કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જે જ્ઞાની ભગવન્તો સર્વ નયોની માન્યતાનો આશ્રય કરે છે તેઓશ્રીને કોઈ એક પક્ષ-નય સંબન્ધી માન્યતાનો આગ્રહ બંધાવે એવું એક પણ ભ્રમજનક સ્થાન રહેતું નથી. નિશ્ચયનયની અપેક્ષાએ આત્મા શુદ્ધ અને બુદ્ધ જ્ઞાનાદિમય છે, એ જાણ્યા પછી એમાં આગ્રહ બંધાઈ જાય તો વ્યવહારનયપ્રસિદ્ધ આત્માનું કવૃત અશુદ્ધાદિ સ્વરૂપ માનવાનું શક્ય નહિ બને, એમાં ભ્રમ જ જણાશે. પરન્તુ નિશ્ચયનયની સાથે વ્યવહારનયનો પણ આશ્રય કરવાથી આત્માના શુદ્ધાશુદ્ધ સ્વરૂપને માનવામાં કોઈ જ અવરોધ નહિ નડે. આવી જ રીતે માત્ર જ્ઞાનની પ્રધાનતાએ જ્ઞાનનયની માન્યતામાં આગ્રહી બને તો ક્રિયાયની માન્યતા મુજબ ક્રિયાનું પ્રાધાન્ય માનવામાં ભ્રમ જણાશે. પરંતુ બંન્ને નયનો આશ્રય કરવાથી જ્ઞાન અને ક્રિયાનું પ્રાધાન્ય માનવામાં કોઈ અવરોધ નહિ આવે. આ પ્રમાણે