________________
આ વસ્તુનું વર્ણન કરતાં શ્રી ષોડશક પ્રકરણમાં પણ ફરમાવ્યું છે કે ‘‘આગમ (શાસ્ત્ર) હૃદયમાં હોતે છતે વાસ્તવિક રીતે શ્રી તીર્થંકરપરમાત્મા જ હૃદયમાં હોય છે અને પરમાત્મા હૃદયસ્થ હોતે છતે સર્વ અર્થની ચોક્કસ સિદ્ધિ થાય છે.’' આ વસ્તુને જણાવતાં અન્યત્ર પણ ફરમાવ્યું છે કે ‘‘આગમ-શાસ્ત્રનો આદર કરનારા જ વસ્તુતઃ શ્રી અરિહન્તપરમાત્મા મુનિભગવન્તો અને સંઘનો આદર કરે છે.’’ જે લોકો આગમનો આદર કરતા નથી, તેઓ શ્રી અરિહન્તપરમાત્માદિનો પણ આદર કરતા નથી. આગમ મુજબ આરાધના કોઈ વાર ન થાય તોપણ આગમનો અનાદર તો કોઈ પણ રીતે કરવો ના જોઈએ. પ્રવૃત્તિના અભાવમાં પણ પ્રવૃત્તિ પ્રત્યેનો આદર આપણે રાખતા જ હોઈએ છીએ. લોકોત્તર તે તે પ્રવૃત્તિના વિષયમાં એવું કેમ બનતું નથી– એ સમજી ન શકાય એવું નથી. ખૂબ જ દયનીય પરિસ્થિતિ છે ! આગમના અનાદર જેવું એકે ય પાપ નથી – એ ભૂલવું ના જોઈએ. આગમનો અનાદર કરનારની જે દશા છે તે વર્ણવાય છે :
अदृष्टार्थेऽनुधावन्तः, शास्त्रदीपं विना जडाः ।
પ્રાળુવન્તિ પરં લેવું, પ્રવ્રુત્ત્ત: પડે પડે ર૪-૯૫
‘અદષ્ટ નહિ જોયેલા પદાર્થની પાછળ દોડતા અને દરેક પગલે પગલે સ્ખલનાને પામતા જડ-અજ્ઞાની માણસો શાસ્ત્રસ્વરૂપ દીપક વિના ઘણો ખેદ પામે છે.'' – મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા હોવા છતાં અને તે માટેનો પ્રયત્ન હોવા છતાં અજ્ઞાની અને અવિવેકી એવા જડ માણસો અદૃષ્ટ એવા મોક્ષમાર્ગની પાછળ પોતાની ઈચ્છા મુજબ દોડયા કરે છે. સંવર નિર્જરા અને મોક્ષ સ્વરૂપ અદૃષ્ટ પદાર્થનું સ્વરૂપ જાણ્યા કે જોયા વિના પોતાની સમજણ મુજબ સંવરાદિ અદૃષ્ટાર્થનું તેઓ અનુસરણ કરતા હોય છે. પરન્તુ તેઓ ડગલે ને પગલે સ્ખલના પામતા હોય છે. માર્ગ સ્પષ્ટ હોય, ઈષ્ટને પામવાની પૂર્ણ તાલાવેલી હોય અને એ મુજબ તેને અનુકૂળ પ્રયત્ન પણ હોય, પરન્તુ અંધારામાં અથડાતા માણસો જેમ પગલે પગલે સ્ખલના પામે છે, તેમ શાસ્ત્રદીપકના અભાવમાં અજ્ઞાનસ્વરૂપ અંધકારમાં અથડાતા જીવો ડગલે ને પગલે સ્ખલના પામે છે અને મોક્ષ સ્વરૂપ ઈષ્ટને પામી શકતા નથી.
-
-
આવી સ્થિતિમાં પ્રયત્ન ચાલ્યા કરે અને તેનું ફળ ના મળે તેથી મુમુક્ષુ જનોને ચિકાર પ્રમાણમાં ખેદ થાય એ સમજી શકાય છે. ઉત્કટ સાધનામાં પણ સિદ્ધિ ના મળે, એના જેવો બીજો કોઈ ખેદ નથી. જેમણે સાધનાનો આરંભ કર્યો નથી અને
૬૪