________________
માની લઉં કે, ‘મને પેટમાં દુઃખાવો થયો હતો; તે વાત તમે પણ સ્વીકારો જ છો.' કેમ બરાબર ને ?
ડૉકટર : ‘સાહેબ ! એમાં પૂછવાનું જ શું હોય ?'
‘તો સાંભળો ડૉકટર ! મારા પેટમાં થતા દુ:ખાવાને તમે આંખેથી જોયો ? કાનેથી સાંભળ્યો ? નાકથી સૂંઘ્યો? જીભથી ચાખ્યો ? ચામડીથી સ્પર્ષો ? જો પાંચમાંથી એક પણ ઈન્દ્રિયથી તમે ન અનુભવ્યો હોય તો મારા પેટમાં દુ:ખાવો થયો હતો એમ તમે કેમ માની લીધું ? અને મને દવા કેમ લખી આપી ?
ડૉકટર : સાહેબ ! તમે સંત છો ! તમારા ઉપર થોડો અવિશ્વાસ રખાય ? તમે મને ખોટી વાત શા માટે કરો ?’
તો પછી ડૉકટર ! આત્મા છે તેવું પણ હું જ કહું છું ને ? શા માટે હું ખોટું કહું ? આત્મા છે તેવી મારી વાતમાં તમને અવિશ્વાસ શા માટે ? છતાં ય તમને એક વાત પૂછું ! તમને કોઈ દિવસ માથાનો દુ:ખાવો થયો છે કે નહિ ?'
ડૉકટર : ‘હા... એકવાર નહિ પણ ઘણી વાર.'
તો પછી મને તમે એ જણાવો કે તમને થયેલા માથાના દુઃખાવાને તમે જોયો ? સાંભળ્યો ? સૂંધ્યો ? ચાખ્યો ? અડયા ? જો ના, તો પછી તમને ઘણીવાર માથું દુઃખવા આવ્યું છે તેમ કેમ કહો છો ? મને લાગે છે કે ખરેખર તમને માથાનો દુઃખાવો કદી નહિ થયો હોય! ખોટો ભ્રમ હશે.’
ડૉકટર : ના.. ના.. મહારાજશ્રી ! હું શું એટલો બધો મૂર્ખ છું કે મને દુ:ખાવાનો ભ્રમ થઇ જાય ? મેં સાચેસાચ એ દુ:ખાવાની તીવ્ર પીડાની લાગણીને અનુભવી છે, તેનું શું ?
શાબાશ, ડૉકટર સાહેબ, શાબાશ ! જેમ કોઇપણ ઇન્દ્રિયથી દુ:ખ દેખાયું, સંભાળાયું, સૂંધાયું, ચખાયું કે સ્પર્શાયું નહિ છતાં જો અનુભવાયું તો તમે તે દુઃખનું અસ્તિત્વ સ્વીકાર્યું તો પછી જે આત્મા દેખાતો, સંભળાતો, સૂંધાતો, ચખાતો કે સ્પર્શતો ન હોવા છતાં ય સુખ-દુઃખની લાગણીઓથી અનુભવાય છે તે આત્માના અસ્તિત્વને કેમ ન સ્વીકારાય ?
આ વાત સાંભળતાં જ પેલા ડૉકટર સાહેબ સદા માટેના સાચા જૈન બની ગયા. તેમને આત્મા છે તે વાતની સચોટ પ્રતીતિ થઇ ગઇ. મહારાજશ્રીની આ વાત સાંભળતાં જ, પ્રવચનસભામાં બેઠેલા અનેક બુદ્ધિજીવી વ્યકિતઓના મનની શંકાઓ દૂર થઇ. ‘આત્મતત્ત્વ’ માનવાનું તેમણે નક્કી કર્યું.
૧૪
