________________
એક અવસર્પિણી અને એક ઉત્સર્પિણી ભેગી થતાં બાર આરાનું ૨૦ કોડાકોડી સાગરોપમ પ્રમાણ કાળચક્ર થાય છે.
સાયકલ, રીક્ષા, સ્કૂટર વગેરેનું પૈડું તો જોયું છે ને ? તે એક ગોળાકાર ચક્ર છે. તેની બરોબર વચ્ચે ધરી હોય છે. જેની આજુબાજુ કુલ ૧૨ સળિયા દેખાય છે. જેની વચ્ચે બાર ખાના તૈયાર થયેલાં જણાય છે..
બસ આવું જ ચક્ર કાળચક્ર તરીકે જૈનશાસનમાં પ્રસિદ્ધ છે. ભૂતકાળમાં આવાં ઘણાં કાળચક્રો પસાર થઈ ગયા અને ભવિષ્યમાં પણ ઘણાં કાળચક્રો પસાર થશે. વર્તમાનમાં પણ એક કાળચક્ર પસાર થઈ રહ્યું છે.
- તેના બાર ખાનાં તે બાર વિભાગો છે જે આરા તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. જેમાનાં પ્રથમ છ આરા અવસર્પિણી કાળ તરીકે અને પછીના છ આરા ઉત્સર્પિણી કાળ તરીકે ઓળખાય છે. ૨૦ કોડાકોડી સાગરોપમ કાળ પસાર થાય ત્યારે એક કાળચક્ર પૂર્ણ થયું ગણાય. તેથી એક અવસર્પિણી કાળ કે : એક ઉત્સર્પિણી કાળ ૧૦ કોડાકોડી સાગરોપમનો ગણાય. જેથી બંને ભેગા થતાં એક કાળચક્ર પૂર્ણ થાય.
અવસર્પિણી કાળ જેમાં બધું ઘટતું જાય, ઉતરતું જાય, હલકું થતું જાય તે કાળનું નામ અવસર્પિણી કાળ. - આયુષ્ય, ઊંચાઈ, ધરતીની મીઠાશ, સુખ વગેરેમાં જે કાળમાં ઉત્તરોત્તર ઘટાડો થતો હોય તે કાળ અવસર્પિણી કાળ કહેવાય.
તેનાથી વિપરીત કાળ તે ઉત્સર્પિણી કાળ. એટલે કે જે કાળમાં આયુષ્ય, ઊંચાઈ, ધરતીની મીઠાશ, સુખ વગેરે ઉત્તરોત્તર વધતું જાય તે કાળને ઉત્સર્પિણી કાળ કહેવાય.
અત્યારે અવસર્પિણી કાળ ચાલી રહી છે. કારણ કે ઉત્તરોત્તર બધું ઘટતું જાય છે. .
આ ઉત્સર્પિણી કાળ અને અવસર્પિણી કાળના દરેકના છ-છ વિભાગો છે. જે પહેલા, બીજા, ત્રીજા, ચોથા, પાંચમાં અને છઠ્ઠા આરા તરીકે પ્રસિદ્ધ છે.
હાલ અવસર્પિણી કાળનો પાંચમો આરો ચાલે છે જેનો કુલ સમય ૨૧૦૦૦ વર્ષ છે. હવે તેનાં લગભગ સાડા અઢાર હજાર વર્ષ બાકી છે. તેટલો સમય પસાર થયા બાદ છઠ્ઠો આરો શરૂ થશે.
પ્રભુવીર' નિર્વાણ પામ્યા પછી ત્રણ વર્ષ અને સાડા આઠ મહીના
