________________
જો પાપાનુબંધનો ઉદય થાય તો સદ્બુદ્ધિનો નાશ થાય. જેની બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થઈ, તેનું જીવન ભ્રષ્ટ થતાં કેટલો સમય લાગે ? આથી જ બંધ કરતાં ય અનુબંધ એ ગંભીર વસ્તુ છે.
પુણ્યકર્મનો જો બંધ કર્યો હોય તો તે જયારે ઉદયમાં આવે ત્યારે જીવને સુખી બનાવે. પાપકર્મનો જો બંધ કર્યો હોય તો તે જયારે ઉદયમાં આવે ત્યારે જીવને દુઃખી બનાવે પણ સુખ અને દુઃખ કરતાં ય વધારે ગંભીર તો સારાપણું અને ખરાબપણું છે. જે સારાપણું પુણ્યના અનુબંધથી અને ખરાબપણું પાપના અનુબંધથી પ્રાપ્ત થાય છે.
પૈસાથી ચંપલ કે ચશ્મા મળે પણ તે જ્યાં પહેરાય છે તે પગ કે આંખ તો પુણ્યથી જ મળે‚ અને તે પગમાં સન્માર્ગગમનની શક્તિ કે આંખમાં નિર્વિકારભાવ તો પુણ્યાનુબંધથી જ મળે.
જેમ આંખ વિનાના માણસને ચશ્મા નકામા છે, તેમ નિર્વિકારભાવ વિનાની આંખો પણ નકામી છે. જો આ વાત મનમાં બરોબર બેસી જશે તો પુણ્યાનુબંધનું મહત્ત્વ પુણ્યબંધ કરતાં પણ કેટલું બધું વધારે છે એ સમજાઈ જશે . પૈસાથી બિયારણ ખરીદાય. પુરુષાર્થે ખેતી થાય. પણ પુણ્યબંધનો ઉદય થાય તો જ વરસાદ આવે તથા સારો પાક પેદા થાય. અને જો પુણ્યના અનુબંધનો ઉદય થાય તો જ તે પેદા થયેલા પાકની આવકનો ઉપભોગ કરવામાં બેફામ ન બનાય. અનાસક્ત યોગી બનાય.
આમ, બંધથી સુખી કે દુ:ખી થવાય છે પણ અનુબંધથી સારા કે ખરાબ થવાય છે, એમ નક્કી થયું. અને તેથી જ પળે પળે થતાં પાપ કે પુણ્યના બંધ કરતાં પાપ કે પુણ્યના અનુબંધ તરફ વિશેષ જાગ્રતિ રાખવી જરૂરી છે.
જો ભોગની કે ધર્મની સામગ્રીઓ આપનારા પુણ્યને પેદા કરવું હોય તો ધર્મક્રિયાઓ કરવી જ જોઈએ . પણ જો એ પુણ્ય તારક બાંધવું હોય અર્થાત્ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધવું હોય તો તે તે ધર્મક્રિયાની પાછળ આપણો ઉદ્દેશ મોક્ષ પામવાનો હોવો જોઈએ અથવા તો આપણી પ્રવૃત્તિ અત્યન્ત શુદ્ધ (નિઃસ્વાર્થભાવની) એવી પરાર્થરસિક હોવી જોઈએ. કારણ કે પુણ્યના અનુબંધને તૈયાર કરવાના ઉપાયો મોક્ષલક્ષ તથા નિઃસ્વાર્થભાવે થતું પરાર્થકરણ છે. મેઘકુમારના પૂર્વભવીય હાથી જીવને મોક્ષનું લક્ષ જરાય નહોતું. મોક્ષ શબ્દનું ય જ્ઞાન નહોતું. પણ નિઃસ્વાર્થભાવે તેણે સસલાની દયા કરી તો
૧૭૧
