________________
કલહના કારણે કોઈકે ઝેર ઘોળ્યા છે તો કોઈકે ગળે ટુંપો દીધો છે. કોઈકે ટ્રેઈન નીચે ઝંપલાવ્યું છે. તો કોઈકે કેરોસીન છાંટીને જીવન પૂરું કર્યું છે! આજે સાસુ-વહુના, દેરાણી-જેઠાણીના, પિતા-પુત્રના ઝગડાઓ ઘેર ઘેર જોવા મળે છે, જો ઘરના સભ્યો સમજણના ઘરમાં પ્રવેશે તો જ આ ઝગડાઓનો અંત આવી શકે.
ઘરના બધા સભ્યો જો બીજાનું સહન કરવાનું અને બીજાને સહાયક બનવાનું નક્કી કરી દે તો ઝગડા ક્યાંય ઊભા ન રહે અન્યથા કલહ દ્વારા પુષ્કળ કર્મબંધ થતો જ રહેવાનો. જ્ઞાનીઓએ એમને એમ થોડું તેને પાપસ્થાનક કહ્યું હશે !
૧૩) અભ્યાખ્યાન ઃ અભ્યાખ્યાન આળ આક્ષેપ. કોઈની ઉપર કોઈપણ પ્રકારનો આક્ષેપ કરવો ઉચિત નથી. ધણીવાર વાતવાતમાં આપણે કોઈની પણ ઉપર આક્ષેપ કરી દઈએ છીએ. પૂરી તપાસ કર્યા વિના, પૂરી ખાતરી મેળવ્યા વિના, અડધું-પડધું સાંભળીને બીજા ઉપર આળ દઈએ છીએ. આ જરાય ઉચિત નથી. તેમ કરવાથી અન્યભવમાં તેવા ખરેખર આપણને બનવું પડે છે. ગમે તેના માટે ‘અરે ઓ અંધા !, બહેરો છે કે શું ? અરે લંગડા ! હરામખોર ! વગેરે શબ્દો વાપરતા હજારો વાર વિચાર કરવાની જરૂર છે. આપણા તરફથી તેવા આળ અપાયા છતાં, જો તે ખરેખર તેવો ન હોય તો તેવો બની જતો નથી. પણ ભાવિમાં આપણે તેવાં બનવું પડે છે.
=
અને જો તે ખરેખર તેવો હોય તો ય આપણે તેવું બોલવાની જરૂર શી છે ? આપણે તેવું નહિ બોલીએ તોય તે કાંઈ તેવો મટી જવાનો નથી. કો'ક પાસેથી અડધી-પડધી વાતો સાંભળીને કેટલાક લોકો પોતાની પ્રાણ પ્યારી પત્ની ઉપર પણ કુલટાનું આળ ચડાવતા અટકતા નથી. જીવતીજાગતી ને પવિત્ર સ્ત્રીને મોત કરતાંય વધારે ભૂંડી હાલતમાં જીવાડે છે. પતિના મનમાં ઘૂસી ગયેલા વહેમનું કોઈ ઔષધ પણ નથી હોતું કે તેની પત્નીના જીવનને મીઠું બનાવે !
પેલા પવનંજયે અંજનાની વાતોને બરોબર વિચારી નહિ તો અંજનાનું જીવન કેવું ભેંકાર બની ગયું. મા કરતાં વધારે પ્રેમાળ સાસુએ પણ અધકચરી વાત સાંભળીને તેની ઉપર કુલટા તરીકેનું આળ ચડાવ્યું તો અંતે તેમને કેવો પસ્તાવાનો વખત આવ્યો!
અજૈન રામાયણના પ્રસંગ પ્રમાણે રામચન્દ્રજીએ ધોબીના વચનથી સીતાને ક્યાં જંગલમાં મોકલી નહોતી દીધી ! કુલટાના આળને દૂર કરવા
૧૬૨
