Book Title: Tarak Tattvagyan
Author(s): Meghdarshanvijay
Publisher: Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal

View full book text
Previous | Next

Page 132
________________ ૧ ૩ ((કાળ કાળ અજીવ દ્રવ્ય છે. તે અરૂપી છે. અર્થાત્ તેને કોઈ વર્ણ (રૂપ), બંધ, રસ કે સ્પર્શ નથી. તેને આપણે આંખે જોઈ શકતા નથી. છતાં તે મૂકપણે આપણને અનેક રીતે સહાય કરે છે. નાનાને મોટું કરે છે આ કાળદ્રવ્ય. નવાને જૂનું કરે છે આ કાળદ્રવ્ય. કે કાળદ્રવ્ય આમ તો વર્તમાન એક સમય રૂપ છે, પણ અનેક સમય રૂપ નથી, માટે તો તેને અપ્રદેશી કહીને તેનો અસ્તિકાય તરીકે સ્વીકાર કરાયો નથી. આમ, જીવાસ્તિકાય, ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, દૂગલાસ્તિકાય અને કાળ એ છ દ્રવ્યોમાં જીવાસ્તિકાય એ ચેતનદ્રવ્ય છે, બાકીના પાંચે ય દ્રવ્યો જડ છે. કાળદ્રવ્ય અપ્રદેશ છે, બાકીના પાંચે ય પ્રદેશના સમૂહ રૂપ હોવાથી બસ્તિકાય રૂપ છે. માત્ર પુદ્ગલ દ્રવ્ય જ વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શવાળું હોવાથી રૂપી છે. બાકીના પાંચે ય દ્રવ્યો અરૂપી છે. આંખના એક પલકારામાં અસંખ્યાતા સમય વીતી જાય છે. નિશ્ચયનયથી કાળ વર્તમાન એક સમય રૂપ હોવાથી એક જ સમયનો અપ્રદેશી) કહેવાય છે પણ વ્યવહારનયથી તે અનેક સમયનો માનવામાં બાવ્યો છે. અત્યાર સુધી ૧ સેકંડને ઓછામાં ઓછા સમય તરીકે સ્વીકારવામાં બાવતી હતી પણ હવે તો એવી ઘડિયાળો શોધાઈ છે કે જે સેકંડના દસ હજારમા ભાગને પણ બતાડે છે, તે જણાવે છે કે એક સેકંડના દસ હજાર ભાગ પણ થઈ શકે છે. જૈન શાસ્ત્રો તો કહે છે કે એક સેકંડના દસ હજાર નહિ, પણ અસંખ્યાતા ભાગો થઈ શકે છે. જેને સમય કહેવામાં આવે છે. સમય એટલે કાળનો અવિભાજય અંશ. જેના હવે બે ભાગ ન થઈ શકે તેવો કાળનો નાનામાં નાનો ભાગ. િ ૧૨૭ -

Loading...

Page Navigation
1 ... 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186