________________
આપણે જંબૂદ્વપના ભરતક્ષેત્રના દક્ષિણભાગમાં રહીએ છીએ. સીમંધરસ્વામી વગેરે ચાર તીર્થકર ભગવંતો આપણા જંબૂદ્વીપના મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં હાલ વિચારી રહ્યા છે. અઢીદ્વીપમાં કુલ પાંચ મહાવિદેહક્ષેત્રો છે; તે હવે તમે જાણો છો. તે દરેકમાં હાલ ચાર-ચાર ભગવાન વિચરી રહ્યા હોવાથી અત્યારે કુલ વીસ તીર્થંકર ભગવાન આ પૃથ્વી ઉપર વિચારી રહ્યા છે. તેઓ વિચરી રહ્યા હોવાથી તેમને વિહરમાન તીર્થકર કહેવાય છે.
ભલે હાલ ભરત કે ઐરાવતક્ષેત્રમાંથી મોક્ષમાં ન જઈ શકાતું હોય, પણ મહાવિદેહક્ષેત્રમાંથી તો મોક્ષમાં જઈ શકાય છે. વહેલામાં વહેલું આપણે પણ નવમાં વર્ષે ત્યાંથી મોક્ષમાં જઈ શકીએ. પણ તે માટે મરીને મહાવિદેહમાં જન્મવું પડે. ત્યાં આઠ વર્ષની ઉમરે દીક્ષા લઈને નવમા વર્ષે કેવળજ્ઞાન પામીએ તો જરૂર પ્રાણપ્યારો મોક્ષ આપણને મળી જાય.
પણ મહાવિદેહમાં એમ કાંઈ થોડો જન્મ મળી જાય? તે માટે તો પરમાત્માની ભાવવિભોર બનીને ભક્તિ કરવી જોઈએ. તેમની ભાવનામાં એકાકાર બનીને ગાવું
‘તમે મહાવિદેહ જઈને કહેજો ચાંદલીયા ! સીમંધર તેડાં મોકલે !!!”
કેમ થાય આ પાપ ? મિત્રો! હોય માણસ અને છતાંય આપણને ન દેખાય તેવું બને ખરું? હા! અદશ્ય થવાની વિદ્યા હોય કે અલ્લાઉદ્દીનનો જાદુઈ ચિરાગ હોય તો માણસ ન પણ દેખાય.
પણ... તેવું કશું જ પાસે ન હોય; છતાં ન દેખાય તેવા આશ્ચર્યકારી માણસો આપણી દુનિયામાં જ વસે છે! તેમનું નામ છે સંમૂછિમ મનુષ્યો!
તેમને આપણી જેમ જ બે હાથ, બે પગ, માથું, કાન, આંખ, નાક, જીભ વગેરે બધું જ છે. છતાં દેખાતા નથી. આપણી બુદ્ધિ આપણી પાસે હોવા છતાં પણ આપણને ક્યાં દેખાય છે?
મનુષ્યોના જે એકસો એક ક્ષેત્રો આપણે વિચારી ગયા, તે દરેકમાં આ સંપૂમિ મનુષ્યો ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. તેથી તેમના એકસો એક ક્ષેત્રના એકસો એક પ્રકાર છે. તેમનું આયુષ્ય માત્ર એક અંતર્મુહૂર્તનું જ હોય છે અને તેઓ પર્યાયિઓ પૂર્ણ કર્યા પહેલાં જ મરી જાય છે. તેથી સંમુરિચ્છમ મનુષ્યો અપર્યાપ્ત જ છે. પર્યાપ્ત નથી. માત્ર. સંમુ૭િમ મનુષ્યોને જ નહીં પણ તમામ સંમૂચ્છિમ જીવોને અસંશી કહેવાય છે.
આમ ૧૦૧ ક્ષેત્રમાં આ સંમૂછિમ મનુષ્યો ઉત્પન્ન થતા હોવાથી તે ૧૦૧ પ્રકારના ગણાય છે.
