________________
Vada]
Nihnavavāda
: 199:
"
जापणः । अस्मिथ कुत्रिकापणे वणिजः कस्यापि मन्त्राद्याराधितः सिद्धो व्यन्तरसुरः क्रायकजनसमीहितं सर्वमपि वस्तु कुतोऽध्यानीय संपादयति । तन्मूल्यद्रव्यं तु वणिगेव गृह्णाति । अन्ये तु वदन्ति - " वणिग्रहिताः सुराधिष्ठिता एव त आपणा भवन्ति । ततो मूल्यद्रव्यमपि स एवं व्यन्तरसुरः स्वीकरोति " । एवं च कुत्रिकापणाः प्रतिनियतेष्वेवो अथिनी - भृगुकच्छनगरादिस्थानेषु क्वापि कियन्तोऽप्यासन् इत्यागमेऽभिहितम् । ततस्तस्मात् कुत्रिकापणसुरो यदि मूल्येन याचितः सन् नोजीवं जीवाजीवव्यतिरिक्तवस्तुरूपं कमपि ददाति तदाऽसौ न नास्त्यपि तु निर्विवादमस्त्येव । अथायमेव वदति - नास्ति तद्वयतिरिक्तः कोऽपि नोजीवस्तदा नास्त्येवासौ, किं तत्रास्तित्वसाधनाय युष्मद्राज्यप्रयोजनक्षतिकारिणा क्लेशफलेन हेतु प्रबन्धोपन्यासेन १ इति । तत् तस्माद् याच्यन्तां मूल्येन सर्ववस्तुनि कुत्रिकापरणसुरः, किमत्र कालेन कालविलम्बेन ? इत्यर्थः । एवं गुरुभिरुक्ते बलश्रीनरेन्द्रेण प्रतिवादिना रोहगुप्तेन सभ्यपर्षदा च युक्तियुक्तत्वात्, “एवं भवतु " इति प्रविपत्रे श्रीगुप्ताचार्येण षडुलूको रोहगुप्तं पूर्व षड् मासान् विकृष्यातिवाद्य वादे जितो निगृहीतः । केन ? इत्याह- कुत्रिकापणे यानि वक्ष्यमाण भू-जल - ज्वलनाद्याहरणान्युदाहरणानि तद्विषयपृच्छानां चतुश्चत्वारिंशेन शतेन, प्राकृतशैल्या छन्दोवन्धानु लोम्पादार्षत्वादत्र व्यत्ययेन निर्देश इति || २४८६|| २४८७||२४८८॥२४८९ ॥
D. C. Next day, the preceptor Srt Guptācārya said "Oking 1 it is welknown that Kutrikäpaņa supplies everything that exists in the three worlds. So, it will supply all that exists on the earth also. For ku means " world" and the three worlds are heaven-earth and-the nether-world, Apaņa means a shop. A shop where objects existing in the three worlds are sold is known as Kutrikāpana. Or, it may be called Kutrijāpana also. Since everything is produced from dhātu or primary substance, jiva or consciousness and mala or root, they could also be said to be trija (product of the three). A place on earth where all such objects are sold, is known as Kutrikāpaņa. Such Kutrikapaņas or Universal Shops, were usually managed by merchants who used to propitiate a Vyantara or semi-god 10 who would bring for them
10. There are eight classes of Vyantaras:-Piśāca. Bhata, Yaksa, Rāksasa, Kinnara, Kimpurusa, Mahoraga and Gandharva.
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
