________________
સમાધાન
૧૭૯
પ્રશ્ન ૧૦૭૧-વ્યસમ્યક્ત્વ અને વ્યવહારસમ્યકત્વમાં કરક શા ?
સમાધાન-અજ્ઞાનની મુખ્યતા હાય અને જિનવચનની સત્યતાથી રૂચિમાત્ર હાય તે દ્રશ્યસમ્યક્ત્વ કહેવાય, અને પ્રશમાક્ષિક્ષામાંથી અસ્તિકથાદિ કાઈક લક્ષયુક્ત જે સમ્યક્ત્વ હાય તે વ્યવહાર સમ્યક્ત્વ કહેવાય એટલા માટે શ્રીહરિભદ્રસૂરિજી તત્ત્વાર્થવૃત્તિમાં આસ્તિયાવાસ્યતરમાયયુક્ત' તુ ક્યાવહારિ'' અર્થાત્ આસ્તિકય વિગેરે પાંચ લક્ષણેામાંથી કાઇક લક્ષણુથી યુક્ત એવુ વ્યાવહારિકસમ્યક્ત્વ છે. અહીં જે આસ્તિકથાદિ લીધું છે તે એમ સ્પષ્ટ જણાવે છે કે-વ્યવહારસમ્યક્ત્વમાં પણ આસ્તિકર તેા જરૂર જોઈ એજ. વળી શ્રીહરિભદ્રસૂરિજી પ્રશમાદિ પાંચ લક્ષગ્રાની ઉત્પત્તિ પ્રશ્નાનુપૂર્વી થીજ લે છે માટે પણ પહેલાં આસ્તિકત્ર થાય તાજ પછી અનુકંપાદિ બને એ નક્કી થાય છે. એટલે વ્યાવહારિકસમ્યક્ત્વમાં એામાં એન્ડ્રુ આસ્તિકષ એટલે જીવ છે, નિત્ય છે, કમ કરે છે, કમ બેગવે છે, મેક્ષ છે, અને મેાક્ષના ઉપાયા છે એ છ વિચારેાની સમજણુવાળા જીવ હેાય તેથી તે વ્યાવહારિકસમ્યક્ત્વમાં પણ હાવાજ જોઈ એ.
પ્રશ્ન ૧૦૭૨-ભાવસમ્યક્ત્વ અને નિશ્ચયસમ્યક્ત્વને ફરક શે ? સમાધાન–ભગવાન્ જિનેશ્વરમહારાજે નિરૂપણ કરેલ જીવાદિતત્ત્વા અને રત્નત્રયીને યથાવક્ષેધ થવાથી શ્રીજિનવચનની પ્રતીતિ થાય તે ભાવસમ્યક્ત્વ કહેવાય. અને તે ભાવસમ્યક્ત્વ થયા પછી તે ભાવસમ્યક્ત્વને સ્વભાવ પ્રશમાદિને જરૂર ઉત્પન્ન કરવાના છે તેથી તે પ્રશમાદિ પાંચે લક્ષણાએ સહિત તત્ત્વ અને રત્નત્રયીની પ્રતીતિ સાથે શ્રીજિનવચનની પ્રતીતિ જે થાય તે નિશ્રયસમ્યક્ત્વ કહેવાય. અર્થાત્ શ્રીજિનવચનની પ્રતીતિ એજ સત્ર સમ્યક્ત્વ છે.
પ્રશ્ન ૧૦૭૩–નિશ્રયસમ્યક્ત્વ અને કારકસમ્યક્ત્વમાં શેફરક ? સમાધાન-‘તત્ત્વ ∞િસમક્ષત્રણમાિિાયુક્ત ઓનેયયિન
