________________
પ્રબુદ્ધ જીવ જ રોગી શ્રી પૃષ્ઠ ૨૦ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૬ માર્ચ ૨૦૧૭ દ્રિજી વિરાર પ્રબુદ્ધ જીવન
શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર' - આત્માનું ઉપનિષદ
[ પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી રાકેશભાઈ
જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક NR પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞીકાયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક NR પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષક # પ્રબુદ્ધ,
[ શ્રી રાકેશભાઈના નામથી જેન જગત સુપરિચિત છે. શ્રી રાકેશભાઈ ઝવેરીએ “શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મિશન-ધરમપુર’ના માધ્યમથી વિશ્વભરના યુવાનોમાં જે ધાર્મિક જાગૃતિ જગાડી છે તે અપૂર્વ છે. તેમણે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન'ના પૂર્વતંત્રી ડૉ. રમણભાઈ શાહના માર્ગદર્શનમાં ‘શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર' પર પીએચ. ડી. કર્યું હતું. આ લેખમાં પણ તેમણે “શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર'ના સુંદર અમૃતનું પાન કરાવ્યું છે.]
પરમકલ્યાણમય પરમાર્થપથના પ્રરૂપક અને પ્રયોજક, પ્રવર્તક સ્પર્શતા અનેક મુદ્દાઓનું ક્રમબદ્ધ તેમજ સંગત નિરૂપણ જોતાં ! અને પથદર્શક એવા પરમકૃપાળુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ ‘શ્રી અને તેની પૂર્વવર્તી જૈન-જૈનેતર આત્મવિષયક મહત્ત્વપૂર્ણ ગ્રંથો આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર' જેવા અદ્વિતીય ગ્રંથની અમૂલ્ય ભેટ આપીને
સાથે સરખામણી કરતાં અનાયાસે કહેવાઈ જાય છે કે પ્રસ્તુત હું મુમુક્ષુસમાજ પર અથાગ ઉપકાર કર્યો છે. ગુજરાતી ભાષામાં “આત્મસિદ્ધિ' એ સાચે જ આત્મોપનિષદ છે.’ @ સરળ પદ્યમાં લખાયેલ ‘શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર', માત્ર ૧૪૨ ઉપનિષદ શબ્દ બે ઘટકોનો બનેલો છે. ઉપ અને નિષદ. ઉપ છે
ગાથામાં મોક્ષમાર્ગને સ્પષ્ટ અને સુરેખ રીતે ઉપદેશનોર અપૂર્વ એટલે સમીપ અને નિષદ એટલે બેસવું. અર્થાતુ નજીકમાં બેસવું મેં શાસ્ત્ર છે. તેમાં શ્રીમદ્જીએ ગુરુ-શિષ્યના સંવાદરૂપે ‘આત્મા એમ ઉપનિષદનો અર્થ થાય છે. ગુરુની પાસે, તેમના ચરણમાં ૬ છે ” “આત્મા નિત્ય છે”. “આત્મા કર્મનો કર્તા છે’, ‘આત્મા કર્મનો બેસીને શીખી શકાય એવા ઊંચા અને ઊંડા તત્ત્વજ્ઞાનને ઉપનિષદ શું. ભોકતા છે”, “મોક્ષ છે” તથા “મોક્ષનો ઉપાય છે' એ છ પદ દ્વારા કહે છે વેદોનો જ્ઞાનોપદેશ કરતો અંતિમ ભાગ ઉપનિષદ સંજ્ઞા ૬ આત્મા જેમ છે તેમ યથાર્થપણે સમજાવી, આત્માના વાસ્તવિક પામ્યો છે. સંસ્કૃત ભાષામાં રચાયેલાં આવાં પ્રાચીન ઉપનિષદો .
સ્વરૂપનો બોધ કરી આત્મસિદ્ધિ અર્થે જાગૃતિપ્રેરક અદ્ભુત સવિખ્યાત છે. તેમાં આત્મતત્ત્વની ચર્ચા છે , બ્રહ્મવિદ્યાનું છે ઉપદેશ આપ્યો છે. તેમણે તેમાં ષદર્શનનો પરમાર્થ સંક્ષેપમાં પ્રતિપાદન છે. તે ઉપરાંત બીજી જે પણ ચર્ચા છે તે આત્મતત્ત્વની ## શું સમજાવ્યો છે તથા આત્મદર્શન કરીને કૃતાર્થ થવાનું રહસ્ય પ્રકાશ્ય સમજ આપવા પુરતી અને તેને ઉઠાવ આપવા પૂરતી છે. તેમાં
પુરુષ, બ્રહ્મ, ચેતન જેવા આત્મતત્ત્વના બોધક શબ્દોનો ઉપયોગ શુ અપરિચિત અને અનભ્યસ્ત એવા આત્મતત્ત્વના ગહન થયેલો છે. “શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર' ઉપનિષદોનું સ્મરણ કરાવે * વિષયને પણ શ્રીમદ્જીએ અત્યંત રોચક બનાવ્યો છે. તત્ત્વજ્ઞાનના છે. કારણ કે ઉપનિષદોની ભાષાશૈલી તથા ઊદાહરણ યોજવાની. ← ગહન વિષયનું લોકપ્રચલિત ગુજરાતી ભાષામાં સરળ નિરૂપણ કળાનું તેમાં દર્શન થાય છે. ઉપનિષદોની જેમ ‘શ્રી આત્મસિદ્ધિ દે થયું હોવાના કારણે આ ગ્રંથ સામાન્યજનથી માંડી વિદ્વજન
શાસ્ત્રમાં પણ ગુરુશિષ્ય-સંવાદરૂપે આત્માનાં છ પદનો બોધ જૈ સુધી સર્વને ઉપયોગી અને આત્મહિતકારી નીવડ્યો છે. છે. આત્મા એ જ તેનો પ્રધાન વિષય છે અને તેમાં થયેલું નિરૂપણ શ્રીમદ્જીએ અત્યત સક્ષેપમાં, છતા સંચાટ અને રોચક રીતિ ઓ પણ આત્મલક્ષી જ છે, તેથી તેને ઉપનિષદ સંજ્ઞા આપી શકાય ૐ ગ્રંથમાં આત્મતત્ત્વની મીમાંસા કરી છે, જે પોતાના ગહન છે. વેદ સાહિત્યમાં ઉપનિષદનું જેવું સ્થાન છે, તેવું જ પ્રતિષ્ઠિત શાસ્ત્રાભ્યાસની, ઉન્નત આત્મદશાની અને ઉત્તમ કવિત્વશક્તિની અને ગૌરવભર્યું સ્થાન “શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર'નું જૈન સાહિત્યમાં શું પ્રતીતિ કરાવે છે.
તેની અપૂર્વ રસસમૃદ્ધિ અને ગહનતાને કારણે છે. “શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર’ વિષે પંડિત સુખલાલજી લખે છે કર્મ પારાંચમાંથી મુક્ત કરી આત્મસ્વાતંત્ર્યની અનુપમ સિદ્ધિ હ
કરાવનાર, જીવને શિવ બનાવનાર, આત્માને પરમાત્મપદ છે આત્મસિદ્ધિ' વાંચતા અને તેનો અર્થ પુનઃ વિચારતાં એમ પમાન
પમાડનાર અધ્યાત્મશાસ્ત્રોના નવનીતરૂપ શ્રી આત્મસિદ્ધિ લાગ્યા વિના નથી રહેતું કે શ્રીમદે આ નાનકડી કૃતિમાં આત્માને
શાસ્ત્રનું સ્થાન અનુપમ છે. શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર દાર્શનિક 3 લગતું આવશ્યક પૂર્ણ રહસ્ય દર્શાવી આપ્યું છે. માતૃભાષામાં
વિચારધારાનું પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતું હોવા છતાં શ્રીમદ્જીએ સાદ્યત જ અને તે પણ નાના નાના દોહા છંદમાં, તેમાં પણ જરાય તાણી
ના નાના દોહા છંદમાં, તેમાં પણ જરાય તો આત્માને જ મુખ્ય વિષય તરીકે રાખ્યો છે. તેમાં આત્મભાવની [ કે ખેંચીને અર્થ ન કાઢવો પડે એવી સરળ પ્રસન્ન શૈલીમાં, આત્માને
વૃદ્ધિ કરવાની જ પ્રેરણા છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ જીવતા : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવતઃ જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ક્ષ પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવત કોઈનો પણ સમાગમ કરવા યોગ્ય નથી છતાં જ્યાં સુધી તેવી દશા ન થાય ત્યાં સુધી સત્યરુષનો સમાગમ અવશ્ય સેવવો ઘટે છે પ્રબુદ્ધ જીવન
