________________
પ્રબુદ્ધ જીવ યોગી શ્રી પૃષ્ઠ ૧૦૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૬ માર્ચ ૨૦૧૭ દ્રિજી વિર જ પ્રબુદ્ધ જીવત
Irittતા
પણ આ સંશોધનથી સમજાય છે.
એમના ગીતામાં એકૃતક, લયમધુર અભિવ્યક્તિ શબ્દો વગેરેનો પરિચય સવિસ્તાર કરાવ્યો છે. શw
એમના ગીતોમાં અકૃતક, લયમધુર અભિવ્યક્તિ વાતો , વ્યારા વિસ્તારના-ભારતના-ગુજરાતના પામ્યા છે.
ફટાણાં સમાજના માનસિક મનોરંજનનું 8 એક ઓછા જાણીતા વિસ્તારના ચૌધરી વ્યાપક માનવતાવાદથી સમૃદ્ધ એમની કવિતા માધ્યમ છે એનું સ્વરૂપ નિર્દેશ છે. તેનો સહજ હું જનજાતિનો ચહેરો આ દંપતીએ પુરેપુરો ઉઘાડી આસ્વાદનો કહી શકાય કે રાજેન્દ્ર શાહ રવિન્દ્રનાથ
રવિન્દ્રનાથ પરિચય આ પુસ્તકના ‘ફટાણા” દ્વારા વાચકને આપ્યો છે. એ રીતે આ સંશોધન અનેકગણું ટાગોરની કોટિના કવિ છે.
થશે જ. મૂલ્યવાન બની જાય છે.
XXX
x x x XXX પુસ્તકનું નામ : ગુજરાતના ફટાણાં
પુસ્તકનું નામ : ભૂકંપ... અને ભૂકંપ પુસ્તકનું નામ : રાજેન્દ્ર શાહના ગીતો પ્રકાશક : ભગીરથ બ્રહ્મભટ્ટ
(ભૂકંપ કેન્દ્રી શ્રેષ્ઠ ગુજરાતી નવલિકાઓ) હું સંપાદક : ઉષા ઉપાધ્યાય એ/૩, યુનિવર્સિટી કોલોની,
સંપાદક : ભરત ઠાકોર ૨ પ્રકાશક : ફ્લેમિંગો પબ્લિકેશન્સ, ૧૪, ચોથા વલ્લભવિદ્યાનગર.
પ્રકાશક : ફ્લેમિંગો પબ્લિકેશન્સ, ૧૪, ચોથા 3 માળે, વન્દમાતરમ્ આર્કેડ, વન્દમાતરમ્ રોડ,
પ્રકાશક : ફ્લેમિંગો પબ્લિકેશન્સ, ૧૪, ચોથા માળેવન્દમાતરમ્ આર્કેડ, વન્દમાતરમ્ રોડ, હું ગોતા, અમદાવાદ-૩૮૨૪૮૧.
માળે, વન્દમાતરમ્ આર્કેડ, વન્દમાતરમ્ રોડ, ગોતા, અમદાવાદ-૩૮૨૪૮૧. ૨ મો. : ૦૯૮૭૯૦૨૮૪૭૭. ગોતા, અમદાવાદ-૩૮૨૪૮૧.
મો. : ૯૮૭૯૦૨૮૪૭૭. મૂલ્ય-રૂા.૮૦/-, આવૃત્તિ-પ્રથમ. ઈ. સ. ૨૦૧૩. મૂલ્ય-રૂા. ૨૦૦/-, પાના-૨૦૦. આવૃત્તિ-પ્રથમ
મૂલ્ય-રૂા. ૧૫૦/-, પાના-૧૨૮. આવૃત્તિ-પ્રથમ જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કૃત કવિ ઇ. સ. ૨૦૧૪.
ઈ. સ. ૨૦૧૫. % મeતાં મો. રાજેન્દ્ર શાહની કવિતા ‘ફટાણા' લગ્નગીતોનો
ધરતીકંપ પ્રાકૃતિક ?
ભૂકપ..* એટલે સૌદર્યરસિતકટાણાં એક પ્રકાર છે. ગુજરાતી
અને ભૂકંપ ઘટના છે, પરંતુ એના ચિંતનગહન કવિતાલોકગીત એ ગુજરાતી
પરિણામાં એને આપણી અર્વાચીન સંસ્કૃતિની આગવી ઓળખ
માનવીય અને ઊર્મિકવિતાનું એક છે. સમગ્ર સમાજજીવન
સામાજિક રૂપ આપે છે સર્વોચ્ચ શિખર છે. કવિ એમાં ધબકે છે. ગુજરાતી
અને એનું એ રૂપ છું રાજેન્દ્ર શાહ સૌદર્ય અને સંવાદિતાના કવિ
લોકગીત વિવિધ સ્વરૂપે
સાહિત્યકૃતિનો વિષય $ છે. “અનુગાંધીયુગના શ્રેષ્ઠ ઊર્મિકવિ' તરીકે
ગુજરાતમાં પોતાના રંગ-રૂપે જીવે છે- શ્વસે છે. બને છે. અને એના એ પરિમાણને તીવ્ર અને હું સ્વીકૃતિ પામેલા આ કવિએ ત્રણસોથી પણ લોકગીત લોકોના કંઠે જળવાયું છે. તેમાં લોકોનું 2250
લોકગતિ લાકાના કઠ જળવાયું છે. તેમાં લોકોનું અસરકારક રીતે પ્રગટ કરે છે. જ વધારે ગીતો આપ્યાં છે. કવિ રાજેન્દ્ર શાહની જીવન પડઘાયું છે. તેની સાથે ગેયતા સંકળાયેલી
અહીં એક ગમખ્વાર ઘટનાને વિષય કરતી છે દિ કવિ મુદ્રાને દઢ કરવામાં છંદોબદ્ધ કવિતાની
છે. તળપદી ભાષામાં સંસ્કાર યુક્ત, અજ્ઞાત આપણી ભાષાની સત્તર વાર્તાઓનો આ સંગ્રહ જૈ જેમ જ એમનાં લયમધુર ગીતોનું પણ મુલ્યવાન કતૃત્વવાળી, સર્જનાત્મકતાનો વિનિયોગ ઝીલતી, એની નીચે દૂ યોગદાન છે. આ સંપાદનમાં એમનાં વિપુલ
નૈસર્ગિક રચનાને આપણે લોકગીતના નામે વાર્તાના પરંપરાગત, પ્રચલિત અને પ્રયોગશીલ, દ્ર છું ગીતરાશિમાંથી ત્રીસ કાવ્યો પસંદ કર્યા છે.
ઓળખીએ છીએ. લગ્નગીતોમાં ફટાણાની આગવી એમ ત્રણ સ્વરૂપો અહીં પ્રયોજાયેલા જોવા મળે હૈં રમણીયાર્થ પ્રતિપાદક કાવ્યકળા અને
મજા હોય છે. ફટાણાં એ ગમતી ગાળોનો રસથાળ છે. સાથે સાથે અહીં નવોદિત અને સિદ્ધ એમ લયપ્રવાહ કાવ્ય પદાવલિના મંજલ ધ્વનિથી છે. ફટાણા વિના લગ્ન અધુરું લાગે. એ ગાળ દ્વારા અને સરના તા
તેથી છે. ફટાણા વિના લગ્ન અધુર લાગે. એ ગાળ દ્વારા બન્ને સ્તરના વાર્તાકારોની રચનાઓ અહીં
ના પ્રિયજનને વધારે પ્રિય બનાવવાનો આશય છે. સંગ્રહીત છે. અહીં એકત્ર વાર્તાઓમાં મનુષ્યના હૈ કાવ્ય ભાવકોને આસ્વાદવાનું જરૂર ગમશે.
પ્રિયજનને સીધી રીતે કશું ન કહેવાય ત્યારે ફટાણા બે રૂપ જોવા મળે છે. સાથે સાથે આ વાર્તાકારોએ સૌદર્યાનુરાગીદાર્શનિક કવિની ચિર મુદ્રા દ્વારા સ્પષ્ટ કરી આપવાની પ્રથા
દ્વારા સ્પષ્ટ કરી આપવાની પ્રથા તેમાં હોય છે. એ હકીકત પણ નજરઅંદાજ કરી નથી કે આ હું ધરાવતી એમની કાવ્યધારા વિશદ્ધ એવા ફંટાણા લગ્નગીતાના પેટાપ્રકાર છે. ફટાણા ઘટનાથી ઉઘાડા પડી ગયેલા માણસના ૬ સૌદર્યાનુભૂતિની સાથોસાથ જીવનના
સામંત યુગની સરજત છે. સામંત ગયો પણ એના ભીતરમાંથી કેવળ કુત્સિત તત્ત્વો જ બહાર નથી - જયઘોષથી પરિપ્લાવિત છે. કબીર. જયદેવ અને અવશેષો રહ્યા. ‘ફટાણા’નું સ્થાન હવે ઓછુ થતું આવ્યા પણ શભ તત્ત્વો ય બહાર આવ્યા છે. આ જ રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની જેમ રાજેન્દ્ર શાહની જાય છે. આજે જે સ્વરૂપે છે તેનું આ પુસ્તકમાં કલસ્વરૂપે વાર્તાકારે મનષ્ય માટેની સહાનભતિ ફૂ કવિતા પણ ભારતીય કવિતાનું એક ઉત્તમ 2ઠી કરવામાં આવ્યું છે.
પ્રાપ્ત કરી છે. મેં શિખર છે જીવનનો ઉલ્લાસ. પ્રણય સંવેદન, જેમાં પ્રકાશક ફટાણાનું સ્વરૂપ, ઉત્તર ગુજરાતના, આ વાર્તાઓમાં અકળ ભાવોની પરિસ્થિતિ જ ૬ પ્રકૃતિના વિવિધ રૂપો, જીવન-જગત વિશેની મધ્ય ગુજરાતના, દક્ષિણ ગુજરાતના સૌરાષ્ટ્રના, સંઘર્ષ
વિશે ની મધ્ય ગુજરાતનાં, દક્ષિણ ગુજરાતનાં, સૌરાષ્ટ્રનાં, સંઘર્ષમાં પ્રગટે છે. લેખકે ભૂકંપ પૂર્વે ઊભી થતી હું
કે આદિવાસી લગ્નગીતોમાં ફટાણાં અને તળપદા પરિસ્થિતિનું સ્વપ્ન જગતની કલ્પના દ્વારા
૬ પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવતા : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક BE પ્રબુદ્ધ જીવત : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક # પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવતઃ જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ક્ષ પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવત નવરાશના વખતમાં નકામી કૂટ અને નિંદા કરો છો તે કરતાં તે વખત જ્ઞાનધ્યાનમાં લો તો કેવું યોગ્ય ગણાય! પ્રબુદ્ધ જીવન
