________________
પ્રબુદ્ધ જીવ જ યોગી શ્રી પૃષ્ઠ ૩૮ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૬ માર્ચ ૨૦૧૭
દ્રિજી વિર જ પ્રબુદ્ધ જીવત
દશવૈકાલિક સૂત્ર'ના બે અધ્યયનની કેટલીક ગાથાઓનો અનુવાદ એ વિવેચનમાં વાંચનારને ચકિત કરી નાખે તેવા રૂપે પ્રગટ થઇ $ “સંયતિ ધર્મ' શીર્ષક નીચે કર્યો છે. તદુપરાંત તેમણે આચાર્યશ્રી પ્રદર્શિત થયેલી છે. છે શુભચંદ્રજી રચિત જ્ઞાનાર્ણવ'ના કેટલાક શ્લોકોનું, આચાર્યશ્રી
(૫) સ્વતંત્ર લેખો હું કુંદકુંદદેવવિરચિત “પંચાસ્તિકાય'નું તથા સિદ્ધાંતચક્રવર્તી શ્રી શ્રીમદ્જીએ કેટલાક ગદ્યલેખો લખ્યા છે, જેમાંના લગભગ ૬ નેમિચંદ્રજીકૃત ‘દ્રવ્યસંગ્રહ'ની કેટલીક ગાથાઓનું ભાષાંતર પણ બધા કાં અપૂર્ણ રહ્યા છે, કાં અપૂર્ણ મળે છે. સત્તરમા વર્ષ પહેલાં કું કર્યું છે.
તેમણે લખેલ ગદ્યલેખ “મુનિસમાગમ'માં કથાતત્ત્વ જોવા મળે મૂળ અર્ધમાગધી, સંસ્કૃતાદિ ભાષામાં જે રહસ્ય છે, તે છે. આ લેખમાં શ્રીમદ્જીએ જૈન ધર્મના અભયદાન, તપ, ભાવ, હું - ટૂંકામાં તેવી જ ગંભીર ભાવદર્શક રહસ્યાત્મક ભાષામાં, બ્રહ્મચર્ય, સંસારત્યાગ, સુદેવભક્તિ, નિ:સ્વાર્થ ગુરુ, કર્મ, ; ૐ વાંચનારને મૂળ ગાથાઓની આપોઆપ સ્મૃતિ થાય તેવી રીતે સમ્યગ્દષ્ટિ વગેરે અંગેના નિર્મળ સિદ્ધાંતોનો બોધ કથાના છે હું ગુજરાતીમાં ભાષાંતર થયું છે. શાસ્ત્રની સૂત્રાત્મક શૈલી સ્વરૂપમાં આપ્યો હોવાથી વાચક માટે તે રોચક બને છે. ત્યાર છું - સાચવીને, પરમાર્થ ઉપર લક્ષ રાખીને ગ્રંથકારના હૃદયની વાત બાદ શ્રીમદ્જીની ત્રીસમા વર્ષની વયે લખાયેલ લેખોમાં કથાતત્ત્વ { આલેખવાની શ્રીમદ્જીની શૈલી પ્રશંસનીય છે. જેમને ભાષા આદિ જોવા મળતાં નથી. “જૈનમાર્ગ વિવેક' નામના લેખમાં તેમણે જે શું ઉપરનું પ્રભુત્વ, વિષયનું સ્વામિત્વ અને ભાવનું પૂર્ણત્વ છે એવા જૈન માર્ગના નિરૂપણ અંતર્ગત જીવતત્ત્વ વિષેની વિચારણા રજૂ ૪ શ્રીમદજીએ, મૂળ લખાણ છે કે અનુવાદ, તેની ખબર ન પડે કરી છે. “મોક્ષસિદ્ધાંત' નામના લેખમાં તેમણે શાસ્ત્રકારોની શૈલી ૪ હું એવા અનુવાદનો આદર્શ નમૂનો રજૂ કર્યો છે. સત્તરમા વર્ષ પહેલાં પ્રમાણે આદિમાં પ્રયોજન, સંબંધ, અભિધેય પ્રકાશી, હું ૬ થયેલ ભાષાંતર હોય કે ત્રીસમા વર્ષે યોજાયેલ ભાષાંતર, પરંતુ વીતરાગપ્રવચનને તથા પંચ પરમેષ્ઠીને ભાવપૂર્ણ નમસ્કાર કરી, ૬ છે એ સર્વમાં શ્રીમદ્જીની સંસ્કૃત, અર્ધમાગધી, હિંદી અને ગુજરાતી તીર્થકરોના ઉપકારોને સંભાર્યા છે. તે પછી શ્રી મહાવીર શું ૪ ભાષાઓ ઉપરની સ્વામિતા અને શબ્દસંયોજનની કળા એકસરખી ભગવાનપ્રણીત માર્ગની વર્તમાન પરિસ્થિતિ તથા મતમતાંતરની ૬ સર્વોત્તમ કક્ષાની પ્રતીત થાય છે.
વિચારણા કરી છે અને પ્રવર્તી રહેલા તુચ્છ મતભેદો પ્રત્યે સાચી છે વિવેચનો
શાસનદાઝથી ખેદ દર્શાવી, આશ્ચર્ય વ્યક્ત કર્યું છે. ‘દ્રવ્યપ્રકાશ” શ્રીમદ્જીએ કરેલાં વિવેચનોમાં શ્રી ચિદાનંદજી મહારાજકૃત નામના લેખમાં તેમણે ‘દ્રવ્યસંગ્રહ’ અને ‘પંચાસ્તિકાય'ના અમુક “સ્વરોદય જ્ઞાન” ઉપરની અપૂર્ણ ટીકા, “નવતત્ત્વ પ્રકરણની એક ભાગની ટૂંકાણમાં વિચારણા કરી છે.
ગાથા ઉપરની ટીકા, ‘જીવતત્ત્વસંબંધી વિચાર', પંડિત “શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર' ગ્રંથમાં કેટલાક શીર્ષક વિનાના લેખો પણ છે 8 બનારસીદાસજી રચિત “સમયસારનાટક'ની કેટલીક ગાથાઓનું મળે છે. આંક ૭૫૫ તરીકે છપાયેલ લેખ અપૂર્ણ હોવા છતાં હું ← વિવેચન, ઉપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી મહારાજવિરચિત “આઠ દુ:ખનિવૃત્તિ-ઉપાયરૂપ અનન્ય વીતરાગમાર્ગની દિશાનું દર્શન જૈ ૬ યોગદૃષ્ટિની સક્ઝાય'માંથી લીધેલી કડીની સમજૂતી તથા શ્રી કરાવવાને પર્યાપ્ત છે. વિ.સં. ૧૯૫૩ની સાલમાં કોઈ મોટા ૬ જૈ આનંદઘનજી મહારાજકૃત ‘આનંદઘનચોવીસી'ના અપૂર્ણ ગ્રંથના પ્રયોગાત્મક કે પ્રારંભિક સ્વરૂપ જેવા સાતેક લેખો જોઈ દૈ ૬ વિવેચનનો સમાવેશ થાય છે.
શકાય છે, પરંતુ તે પ્રયાસો પ્રાય: અપૂર્ણ રહેલા છે. તેમ થવામાં | શ્રીમદ્જીની એકતાર અધ્યાત્મવૃત્તિના કારણે તેમની અંતરંગ શ્રીમદ્જીની ઉદાસીનતા, બાહ્ય પ્રવૃત્તિ ઇત્યાદિ કારણભૂત બન્યાં અભિરુચિ સહેજે આધ્યાત્મિક પુરુષોનાં મર્મસમૃદ્ધ વચનો પ્રત્યે હોય એમ અનુમાન થઈ શકે છે. આ લેખોમાં દ્રવ્યાનુયોગના પ્રવર્તતી હતી. સ્પષ્ટ, સુગમ, અર્થગંભીર અને પ્રવાહી ભાષામાં ગહન વિષયની અને મોક્ષમાર્ગ વિષેની તલસ્પર્શી વિચારણા જોવા હું થયેલાં આ મનોહર અને તલસ્પર્શી વિવેચનો થકી શ્રીમદ્જીની મળે છે. જો આ લેખો પૂર્ણ થયા હોત તો મોક્ષમાર્ગના પિપાસુઓને જે અસાધારણ વિવેચનશક્તિનો પરિચય મળે છે. એમાં પણ પરમ ઉપકારભૂત થાત. & ‘આનંદઘનચોવીસી”નું વિવેચન શ્રીમદજીએ એટલું તો સરળ,
(૬) સ્વતંત્ર બોધવચનમાળાઓ સચોટ અને ભાવવાહી તેમજ વીતરાગભક્તિનો મહાન શ્રીમદ્જીએ નાની વયમાં જુદાં જુદાં શીર્ષક નીચે લગભગ દૈ
પરમાર્થ-આશય પ્રકાશનાર આદર્શરૂપ કર્યું છે કે એમ લાગ્યા ૧૧૧૬ જેટલાં નીતિવચનો લખેલાં છે. તેમાં આચાર, વિચાર, હું મેં વિના રહેતું નથી કે જો તેમણે આ વિવેચન પૂર્ણ કર્યું હોત તો એક નીતિ, સરળતા, વિવેક આદિ વિષયો ઉપરનું તેમનું ચિંતન જોવા જૈ બહુમૂલ્ય ગ્રંથની જગતને ભેટ મળી હોત. શ્રી આનંદઘનજી મળે છે. તેમાંના કેટલાંક વચનો શિખામણરૂપે છે, કેટલાંક બોધરૂપે કુ
મહારાજના હૃદયમાં રહેલા અપ્રગટ વિચારો ઉકેલવાની કળા છે, તો કેટલાંક વ્યાખ્યારૂપે છે. તે સર્વમાં શ્રીમદ્જીની ભીતર હું પ્રબુદ્ધ જીવન જો તું સ્ત્રી હોય તો તારા પતિ પ્રત્યેની ધર્મકરણીને સંભાર – દોષ થયા હોય તેની ક્ષમા યાચ અને કુટુંબ ભણી દષ્ટિ કર. પ્રબુદ્ધ જીવત
પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક ## પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક # પ્રબુદ્ધ
8 પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક 3 પ્રબુદ્ધ જીવતા : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવનઃ જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક ## પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ
