________________
પ્રબુદ્ધ જીવ જ રોગી શ્રી પૃષ્ઠ ૮૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૬ માર્ચ ૨૦૧૭ દ્રિજી વિરાર પ્રબુદ્ધ જીવન
ગાંધી વાચનયાત્રા
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને મહાત્મા ગાંધી : અપૂર્વ વ્યક્તિત્વો, અપૂર્વ સંબંધ અને અપૂર્વ પુસ્તકો
|| સોનલ પરીખ
[ સોનલ પરીખ મહાત્મા ગાંધીના કુટુંબ સાથે સંકળાયેલા છે. તેઓ કાવ્યો, વાર્તાઓ આદિનું સર્જન કરે છે. ગાંધી વિચારમાં ઊંડો રસ ૬ છે ધરાવે છે. આ લેખમાં તેમણે શ્રીમદ્ અને ગાંધીના સંબંધો અને પુસ્તકોનો પરિચય કરાવ્યો છે. ]
૧૯૮૫ના ઑગસ્ટમાં પહેલી વાર થયેલી પર્યુષણ વ્યાખ્યાન- વિભૂતિઓ. બંને મહાનતાના ઉચ્ચ શિખરોને આંબી ગયા. સાગરનું રે $ માળામાં “શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને મહાત્મા ગાંધી’ આ વિષય પર ઊંડાણ અને આકાશનો વ્યાપ માપવા મુશ્કેલ છે તેમ આ બંને કે હું નેમચંદ ગાલાએ વ્યાખ્યાન આપ્યું ત્યારે તેના અધ્યક્ષીય વિભૂતિઓનાં જ્ઞાન અને વ્યક્તિત્વનો પાર પામવો મુશ્કેલ છે. હું મેં ઉપસંહારમાં શ્રી. અમૃતલાલ યાજ્ઞિકે કહ્યું કે આજે પણ આપણી એક આત્મસાક્ષાત્કારના શિખરે સ્થિર, બીજા જનસેવાના સમુદ્રના શું આ ધર્મસંસ્કૃતિનું હાર્દ સમજવા માટે શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને ગાંધીજીનો મરજીવા.
પત્રવ્યહાર ખૂબ ઉપયોગી થઇ પડે તેવો છે. આટલેથી ન અટકતાં આ બંનેનું એક સદી પહેલાં ભારતની ભૂમિ પર એકત્ર હોવું એ કે હું તેમણે નેમચંદ ગાલાને એ વિશે લખવા અપીલ કરી. તેમણે પુસ્તક એક યોગાનુયોગ માત્ર ન હતો. એ તો હતો એક અપૂર્વ અવસર. હું જે લખ્યું. બે વર્ષમાં તેની બે આવૃત્તિ થઇ. બીજી આવૃત્તિ થયાને શ્રીમનો જન્મ ૧૮૬૭માં વવાણિયા ગામે થયો. ગાંધીજી કે ૐ ત્રણ દાયકા વીતી ચૂક્યા છે, પણ આજે પણ નેમચંદ ગાલા લિખિત પોરબંદરમાં ૧૮૬૯માં જન્મ્યા. ૧૮૯૧ની સાલમાં ઇંગ્લેન્ડથી હૈં
“શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને મહાત્મા ગાંધી’ પુસ્તક શ્રીમદ્ અને ગાંધીજી બેરિસ્ટર થઈને આવેલા બાવીસ વર્ષના મોહનદાસ ગાંધી અને આ શણ વિશે જાણવા માટેનો ઓથેન્ટિક સોર્સ ગણાય છે. (પ્રકાશક આર. રેવાશંકર જગજીવનની પેઢીમાં સોનાચાંદીનો વેપાર કરતા ચોવીસ BE
આર. શેઠ, પાનાં ૧૨૭.) આ પુસ્તકમાં શ્રીમના જીવનની વર્ષના કવિ રાયચંદભાઈ પહેલીવાર મળ્યા હતા. એ મુલાકાત ૬ રૂપરેખા, ગાંધીજીની શ્રીમદ્ મળ્યા સુધીની જિજ્ઞાસુ ભૂમિકા, એક ઇતિહાસ સર્જી ગઈ હતી. શ્રીમનું શતાવધાનીપણું જોઇ છે શ્રીમદ્ સાથેની મુલાકાત, પ્રત્યક્ષ તેમજ ધર્મચર્ચા તેમ જ પત્રો ગાંધીજીને ઘણું આશ્ચર્ય થયું. પણ તેઓ ખરા પ્રભાવિત ત્યારે થયા ! જ વિશે અત્યંત શ્રદ્ધાપૂર્વક છતાં આધારભૂતતાપૂર્વક માહિતી જ્યારે તેમણે જોયું કે ઝવેરાતની પેઢી સંભાળતા આ તેજસ્વી યુવાન તે આપવામાં આવી છે.
કવિના ઢાળિયા પર હિસાબના ચોપડા સાથે ધર્મનાં પુસ્તક પણ હું શું એવું જ બીજું પુસ્તક એ જ નામથી ૨૦૦૩માં પ્રગટ થયું, જેનું હોય છે અને મોટા સોદા કર્યા પછી સમય મળે કે તરત તે ધર્મની હું
લેખન-સંપાદન કુમારપાળ દેસાઇએ કર્યું છે. આ પુસ્તકની પાંચ વાત કરે છે. તેમનો સદા જાગ્રત આત્મા અને અણીશુદ્ધ ચારિત્ર્ય : ૐ આવૃત્તિ થઇ. પાંચમી આવૃત્તિ ૨૦૦૭માં પ્રગટ થઇ હતી. જોઈ ગાંધીજીએ પોતાની ધર્મસંબધી શંકાઓ શ્રીમદ્ સમક્ષ રજૂ છે છે (પ્રકાશક - રાજસોભાગ સત્સંગ મંડળ, સાયલા.) આ પુસ્તકની કરવા માંડી. BE સંવર્ધિત આવૃત્તિમાં ઉપર જણાવી તે વિગતો ઉપરાંત અન્ય સામગ્રી કેવી હશે આ બે અજબ યુવાનોની અજબ મુલાકાતો! છે જેમ કે શ્રીમના ઉપદેશને અનુલક્ષીને અભય, સત્સંગ, મોક્ષ, ત્યાર પછી ગાંધીજી દક્ષિણ આફ્રિકા ગયા. ત્યાંથી તેમને શ્રીમદ્ શું કરુણા, સુખ, આત્મધર્મ, મતભેદનો લોપ, સત્ તત્ત્વ જેવા વિષયો સાથે પત્રવ્યવહાર ચાલતો. તેમાં તેઓ પોતાને ધર્મ વિશે થતા . પરના લેખો મૂકાયેલા છે.
પ્રશ્નો મૂકતા. શ્રીમદ્ એ પ્રશ્નોનું વિશ સમાધાન કરતા અને અમુક છું ૬ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને ગાંધીજી વિશે એમ તો વારંવાર લખાતું- ગ્રંથો વાંચવાનું સૂચવતા. આ પત્રવ્યવહારમાંના ત્રણ પત્રો જ કે હું ચર્ચાતું રહ્યું છે, પણ અહીં આપણે આ બંને પુસ્તકોમાંથી ઉપસતાં અત્યારે મળે છે. આ પત્રો શ્રીમદે ગાંધીજીને તેમની જિજ્ઞાસાના હું આ બંને વિભૂતિઓના સંબંધો અને તેમનાં વિરલ વ્યક્તિત્વો વિશે પ્રત્યુત્તરરૂપે લખેલા છે. પહેલામાં ગાંધીજીએ આત્મા, ઈશ્વર, મોક્ષ, ૬ વાત કરીએ.
પુનર્જન્મ, આર્યધર્મ, વેદ, ગીતા, યજ્ઞ, ખ્રિસ્તી ધર્મ, ઇસુ, પ્રલય, : શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને મહાત્મા ગાંધી. બંને શક્તિના પુંજ. વિરલ અવતાર, ભક્તિ જેવા વિષયો પર પૂછેલા સત્યાવીસ પ્રશ્નોના જવાબ છે
પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક BE પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક BN પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક N પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષક BR પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવ : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવતઃ જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક ## પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવન
આજે તું ગમે તેવા ભયંકર પણ ઉત્તમ કૃત્યમાં તત્પર હો તો નાહિમ્મત થઈશ નહીં.
પ્રબુદ્ધ જીવન
