________________
પ્રબુદ્ધ જીવ જ રોગી શ્રી પૃષ્ઠ ૮૮ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૬ માર્ચ ૨૦૧૭ દ્રિજી વિરાર પ્રબુદ્ધ જીવન
મહોપાધ્યાય યશોવિજયજીકૃત “સમકિત સડસઠ બોલની સજ્જાય' અને શ્રીમદ્ રાજચંદ્રકૃત “આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર' સાથે તુલનાત્મક અધ્યયન
1 ડૉ. ભાનુબેન જે. શાહ (સત્રા)
રાજચંદ્રજી વિશેષાંક NR પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષક HR પ્રબુદ્ધ છું પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનાયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ જીવતા : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્
ડિૉ. ભાનુબેન જે. શાહે કવિ ઋષભદાસના ‘સમકિતસાર રાસ' પર પીએચ.ડી. કર્યું છે, વિવિધ રાસાઓના સંપાદનો કર્યા છે
તેમ જ સાહિત્ય સમારોહ, પરિસંવાદ આદિમાં સક્રિયપણે ભાગ લે છે. ] ૬ કવિ પરિચય :
કરાવે છે. આ ઉપરાંત ગુજરાતી ભાષામાં રચેલા સવાસો, દોઢસો - શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ વિક્રમની ૧૦મી શતાબ્દિમાં થઈ અને સાડા ત્રણસો ગાથાનાં સ્તવનો, યોગદૃષ્ટિની સક્ઝાયો, રુ 3 ગયા. તેમના જીવન વિષે અનેક દંતકથાઓ અને કિંવદંતીઓ દ્રવ્ય-ગુણ પર્યાયનો રાસ પણ વારંવાર મનન કરવા જેવા છે. હું છે લોકજીભે રમી રહી છે પરંતુ ૧૭મી શતાબ્દિમાં જ રચાયેલા એમના શ્રેષ્ઠ ગ્રંથો જ્ઞાનસાર, અધ્યાત્મસાર, અધ્યાત્મોપનિષદ છે હું નાનકડા ગ્રંથ “સુજશવેલી ભાસ'માં ઉપાધ્યાયજીનું જીવનવૃત્તાંત આદિ, જે ઉપાધ્યાયજીની નિર્મળ પ્રજ્ઞા અને આંતરવૈભવનો હું @ સંક્ષેપમાં પ્રાપ્ત થાય છે. ગુર્જર ભૂમિના પાટણની પાસે આવેલા આલાદક પરિચય કરાવે છે. એમના સમકાલીન કવિઓએ આવા ? # કનોડા ગામના વતની નારાયણ શ્રેષ્ઠી અને સૌભાગ્યદેવી મહાન જ્ઞાની, આત્મસાધક સંત પુરુષને “કલિકાલ કેવલી' તરીકે જે ← શેઠાણીના તેઓ પુત્ર હતા. તેમનું બાળપણનું નામ જશવંત હતું. પ્રશસ્યા છે. ૬ નાનાભાઈનું નામ પદ્ધસિંહ હતું. વિ. સં. ૧૬૮૮માં તે સમયના તેમની વહાવેલી પવિત્ર જ્ઞાનગંગામાંથી મારુગૂર્જર ભાષામાં ૬
પ્રખર વિદ્વાન મુનિરાજ નયવિજયજીની જ્ઞાન-વૈરાગ્ય સભર વાણી રચિત “સમકિત સડસઠ બોલ'ની સક્ઝાયનું પરિશીલન પ્રસ્તુત છું શું સાંભળી ત્યાગ-વૈરાગ્યના સંસ્કારો જાગૃત થતાં માતા-પિતાએ છે. હું તેજસ્વી જશવંતને સહર્ષ દીક્ષાની અનુમતિ આપી. પાટણમાં પ્રસ્તુત સઝાયની રચના માટે ઉપાધ્યાયજી એ શું ? દીક્ષા લઈ તેમનું નામ “મુનિ યશોવિજયજી' પડ્યું. નાનાભાઈ પૂ.હરિભદ્રસૂરિજી કૃત “સમ્યકત્વ સપ્તતિ' (દર્શન વિશુદ્ધિ) ગ્રંથનો કે જ પધસિંહે પણ મોટાભાઈનું અનુસરણ કર્યું. વિ. સં. ૧૬૯૯માં આદર્શ સ્વીકાર્યો છે. તેના આધારે ૭૦ ગાથામાં અક્ષર દેહ આપી છે હું અવધાનના પ્રયોગો કરી યશોવિજયજીએ જનતાને અપૂર્વમરણ સઝાયને પદ્ય રૂપે ઢાળી છે. શું શક્તિનો પરિચય કરાવ્યો. તેમની તેજસ્વી પ્રતિભા જોઈ શેઠ વિધર્મીઓના આક્રમણ વચ્ચે ધર્મચેતનાને ઉર્જાવાન બનાવવા શું
ધનજી સૂરાએ નન્યાયનો અભ્યાસ કરવા કાશી મોકલ્યા. તેમનો લોક અનુગ્રહાર્થે પ્રસ્તુત સઝાયનું કવન થયું છે. નરસિંહ $ હું સંપૂર્ણ ખર્ચ પોતાના માથે ઉપાડ્યો. કાશીમાં વિદ્વાન ભટ્ટાચાર્ય મહેતાના વૈષ્ણવજન કાવ્યમાં ‘સ્થિતપ્રજ્ઞ'ના લક્ષણ અભિપ્રેત હું ૬ પાસે ષદર્શનનો તલસ્પર્શી અભ્યાસ કર્યો. ચાર વર્ષ આગ્રામાં છે. તેમ પ્રસ્તુત સક્ઝાયમાં જૈનતત્ત્વનાં લક્ષણો અભિપ્રેત છે. ૬ હું રહી પદાર્શનિકોના વિવિધ શાસ્ત્રોનો ઊંડો અભ્યાસ કર્યો. અનેક જૈનત્વનું આદિ બિંદુ, શ્રમણાચાર – શ્રાવકાચારનું પ્રથમ ૬ વિદ્વાનોને વાદમાં હરાવ્યા. ન્યાય કુશળતા મેળવી. સં. ૧૭૧૮માં સોપાન, આત્માનો અતુલ અનુપમેય – અનન્ય ગુણ એટલે શું
ઉપાધ્યાય પદથી અલંકૃત થયા. તેમણે એક એકથી ચઢિયાતા ‘સમકિત!' તે સમ્યકત્વ, સમ્યગદર્શન, આત્માનુભૂતિ જેવા 8 ગ્રંથોનું સર્જન કરી જિનશાસનને શોભાવ્યું છે. તેમના વિપુલ પર્યાયવાચી નામોથી ઓળખાય છે. વિવિધ આગમોમાંથી સમકિત છે
સાહિત્યના સર્જનના કારણે લોકોમાં ‘લઘુહરિભદ્ર' તરીકે પ્રસિદ્ધ સંબંધી માહિતી એકત્રિત કરી તેને એક ગ્રંથમાં ઢાળવા , { થયા.
હરિભદ્રસૂરિજીએ કરેલો અથાગ પ્રયાસ અત્યંત પ્રશંસનીય છે. હતેમણે સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, ગુજરાતી અને રાજસ્થાની ભાષામાં ઉપાધ્યાયજીએ તેના આધારે બાર અધિષ્ઠાનોમાં સક્ઝાય રચી શું $ મૌલિક સાહિત્ય સર્જન કર્યું છે. તેમણે વિદ્વભોગ્ય અને લોકભોગ્ય છે. શું સાહિત્યમાં લેખિની ચલાવી છે. તેઓ પ્રખર તાર્કિક હોવાથી ૪ સગુણા + ૩ લિંગ + ૧૦ વિનય + ૩ શુદ્ધિ + ૫ દૂષણ + ૬
જ્યાં ત્યાં તર્કહીનતા કે સિદ્ધાંતોનો વિસંવાદ દેખાયો ત્યાં ૮ પ્રભાવના + ભૂષણ + ૫ લક્ષણ + ૬ જયણા + ૬ આગાર + નિર્ભયપણે સમાલોચન કરતા અચકાયા નથી. તેમના અધ્યાત્મ ભાવના + ૬ સ્થાન. આમ, પેટાભેદનો સરવાળો ૬૩ થતો * મત પરીક્ષા, દેવ ધર્મ પરીક્ષા, પ્રતિમાશતક વગેરે એવા નયરહસ્ય હોવાથી કૃતિનું “સમકિતના સડસઠ બોલની સઝાય' એવું ; ૐ વગેરે અનેક દાર્શનિક ગ્રંથો એમની વિલક્ષણ પ્રતિભાનો પરિચય નામાભિધાન રાખવામાં આવ્યું છે, જે યોગ્ય છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવત
એ સર્વ લક્ષણસંયુક્ત થવા જે પુરુષ વિચક્ષણતાથી પ્રયત્ન કરે છે તેનો દિવસ આપણને માનનીય છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન
