________________
પ્રબુદ્ધ જીવ
જ ગી શ્રી માર્ચ ૨૦૧૭ % પ્રબદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાકે ધ્ર પૃષ્ઠ ૯૯ હજી વિરે જ પ્રબદ્ધ જીવન
આચાર્ય બુદ્ધિસાગરજીની સાહિત્યિક કૌશલ્યતા
| ડૉ. રેણુકા પોરવાલ
૬ પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક 8 પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવતઃ જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક & પ્રબુદ્ધ
ભારતીય ભાષાઓને સમૃદ્ધ કરવામાં જૈન સાધુઓનું મહત્તમ ગુરુદેવને પ્રભુનો સાક્ષાત્કાર થયો એનું બયાન એમણે કર્યું છે. હું યોગદાન સદીઓથી રહ્યું છે. આચાર્ય બુદ્ધિસાગર પણ તેમાંના અજર, અવિનાશી આત્માને તેમણે સ્વયં શોધ્યો. તેનું શુદ્ધ સ્વરૂપ હું જ એક સાધુ સંત, જેમણે ગુજરાતી ગદ્ય અને પદ્ય સાહિત્યમાં શુભ ધ્યાન જ્યોતિરૂપે અનુભવ્યું. (વિદ્વાનંદ્ર રૂપ: શિવો) વળી ? * ઘણું જ વિશાળ અને વિશિષ્ટ સર્જન કર્યું. એમનું મોટાભાગનું જ્યારે પૂર્ણમાં પૂર્ણનો પ્રાદુર્ભાવ થાય છે ત્યારે તે સ્વયં પ્રકાશે છે. - ૐ સાહિત્ય બિનસાંપ્રદાયિક છે. એમાં લોકો માટેનો ઉપદેશ, બોધ, ‘રૂશાવાગ્યમ્' ગ્રંથમાં આ જ વસ્તુ આલેખી છે. પૂર્ણાહૂ પુfમુચ્યતે' છે સૂચન, રોજીંદી જીંદગીમાં અધ્યાત્મ વગેરે બધું જ ઠાંસી ઠાંસીને આચાર્યશ્રીની ગઝલોની દુનિયામાં એક આખો ભજનસંગ્રહ છે
ભર્યું છે. તેમનું કોઇપણ એકાદ પુસ્તક ખોલો તો એમાંથી કોઈ ભાગ-૫ અને અન્ય સંગ્રહોમાં ૭ અને ૯મા ભાગમાં પણ ઘણી છે ને કોઈ બોધ વાચકની જાણ બહાર દિલોદિમાગ પર છવાઈ જાય. ગઝલોનો સમાવેશ છે. હૃદયના ઉંડાણમાંથી આપમેળે દ્રવતા છે શું તેમની રચનાઓ તો ભક્તોને અગમ્ય અગોચર પ્રદેશમાં ખેંચી ગૂઢ ભાવોને પ્રતિબિંબિત કરવા હોય તો શ્રેષ્ઠ માધ્યમ ગઝલ છે. રુ દે જઈ પારલૌકિક આનંદ કરાવવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. ગઝલની વ્યાખ્યા જોઇએ તો જ્યારે હરણબાળ ઘાયલ થઈ પોતાના હું ગુરુદેવની અગણિત પદ્યરચનામાંથી ભજન, ગઝલ, કવ્વાલી, સ્વામીને આર્જવ ભાવે પુકારે તેને ગઝલ કહેવાય છે. આ માટે જ – સ્તવન, પદ, વગેરે દરેકમાં તેમનું વિશાળ જ્ઞાન દૃષ્ટિગોચર થાય ગઝલના રચનાકાર હોય છે. પરંતુ જેને ઉદ્દેશીને રચના થઈ હોય ૬ શું છે. આ લેખમાં આપણે ફક્ત ગુરુદેવની અલખનો નાદ જગાવતી તે ગેરહાજર હોય. ગુરુદેવની ગઝલોમાં વૈવિધ્ય છે-અલખનો નાદ, શું ૬ ગઝલોને માણીશું. દરેક ગઝલ પર ગુરુદેવે શીર્ષક આપ્યું છે. વીરરસમાં ભીંજાતી કવિતાઓ, દીક્ષાનો ઉદ્દેશ્ય, પ્રામાણિકતા, ૬ મારી ત્યાગદશા
અમારો તું સદાનો બેલી, આત્મિક કાર્યની ઉન્નતિની દિશા વગેરે ત્યજ્યાં માતા પિતા, ભ્રાતા, ત્યજ્યા વ્હાલા સગા સર્વે. ત્યજાઈ દેહની મમતા, નિરંજન નિત્ય નિર્ધાર્યો,
અલખ ફકીરીની મસ્તાની (ગઝલ) અકળ તારું સ્વરૂપ જોવા, ફકીરી વેશ લીધો મેં,
અમે ઉસ્તાદના ચેલા, ફકીરી વેષમાં ફરતા, અમર દીવો હૃદયનો તું, શુભ ધ્યાને બહુ જોયો.
નથી દુનિયાણી પરવા, અલખની ધૂનમાં રહેતા (૧) છૂપાયો તું છૂપી રીતે, તથાપિ ટૂંઢતો પ્રેમ
જગાવીશું હૃદય ગુફા, ધ્રુજાવીશું વિકલ્પોને, ખરી દૃષ્ટિ થકી ખોળ્યો, તથાપિ ભાસતો દૂર
જગાવીશું ચિદાત્માને, નથી લેવું નથી દેવું. (૨) ઘણો સરૂપી તું, અનુભવ દૃષ્ટિથી જોયો.
થઈ અધ્યાત્મમાં નિષ્ઠા, કરીશું ધર્મ વ્યવહારો, સ્વયં શોધ્યો સ્વયં દીઠો, સ્વયં ગાયો સ્વયં ધ્યાયો.
અલખના દેશમાં જાવા, સજીશું સાધનો સર્વે સ્વયં સત્તા, સ્વયં વ્યક્તિ, સ્વયં રૂપાની સદા હું છું.
જણાવીશું જીનાજ્ઞાને, પ્રભુના પંથમાં વહીશું, પૂરણમાં પૂર્ણ હું પોતે, પ્રકાશી જ્યોતિમય ભાસું.
કરી લે ચાહે તે દુનિયા, અમારે વીરનું શરણું.” (૧૦) આવતા અંકથી શરૂ થતી નવી શ્રેણી.. “જો હોય મારો આ અંતિમ પત્ર તો...' | પ્રબુદ્ધ વાચકો, | ‘પંથે પંથે પાથેય'નો વિસ્તાર આજે વિદ્વાનોની કલમના અનુભવ તરફ દોરી રહ્યો છે. શબ્દો, એ મનુષ્યની ગેરહાજરીમાં પણ શું સાક્ષાત્કાર કરાવતાં રહે છે. આપણી આસપાસ ચિંતકો, સાહિત્યકારો, મીમાંસકો, યોગીઓ સહુની હાજરી, હૃદયને શાતા
આપે છે. તો એમની પાસેથી એક અંતિમ પત્ર લખાવવાની ઈચ્છા છે. જો આ અંતિમ પત્ર હોય તો પોતાના જીવનના અનુભવો- હું E | સમૃદ્ધિને વિદ્વાનો કયા શબ્દોમાં આપણી પાસે મુકી આપે? એમને પોતાના પ્રબુદ્ધ વાચકો પાસે સ્વજન બની હૃદય ઠાલવ્યું છે,
વિચારો વહેતા કર્યા છે અને અનુભવો સીંચીને વારસા રૂપે આપણને ભેટ આપ્યા છે. તો ચાલો રાહ જુઓ આવતા મહિનાથી ચાલુ ૬ | થતી આ શ્રેણીની, જેમાં વાંચશો... ‘જો હોય મારો આ અંતિમ પત્ર તો...”
8 પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક જ પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક # પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવંત
બાહ્ય મિત્ર આત્મહિતનો રસ્તો બતાવે તેને અત્યંતર મિત્ર તરીકે
પ્રબુદ્ધ જીવન
