________________
પ્રબુદ્ધ જીવ ગી શ્રી માર્ચ ૨૦૧૭ પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૮૩
દ્રજી વિર
વત : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવનૢ : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ
મંગલ ધર્મને આચરી આચરાવી રહ્યા હતા તેથી આ બે વિભૂતિના મિશનને આગળ ધપાવી જૈન સાધુની મર્યાદામાં રહીને પોતાનું મિશન બનાવ્યું હતું.
લીમડી સંપ્રદાયના આ સ્થાનકવાસી સંતે શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને ગાંધીજીના મિશનને આત્મસાત્ કરી લઈ અને પ્રસાર કર્યો. સ્વયંએ વસ્ત્રોમાં ખાદી અપનાવી હતી અને શ્રીમદ્જીના સાહિત્ય અને ગાંધી વિચારધારાનું ઊંડું અધ્યયન કર્યું હતું.
કવિવર્ષ નાનચંદ્રજી મહારાજના શિષ્ય મુનિ સંતબાલજીએ મુંબઈના એક ચાતુર્માસમાં ‘અપૂર્વ અવસર' પદ પર સળંગ વ્યાખ્યાનો આપ્યા. અમો કહેલું કે અપૂર્વ અવસર' પદ પર બોલતા મારા મનમાં એ પદ પ્રત્યે આકર્ષણ રહ્યું છે અને ગાતી વેળાએ જરા આર્દ્રતા સાથે શાંતરસનું વૈદન અનેકવાર થયું છે. એમાં જેમ જેમ ઊંડા ઉતરાય તેમ તેમ સુષુપ્ત આત્માને ઢંઢોળી કોઈ નવા જગતમાં દોરી જતું હોય એવો ભાસ મને ઘણી વાર થયો છે. એ પદમાં સાધુજીવન અને સાધુતામય જીવન બન્નેનો સંગમ છે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રનો ઝોક સાધુતામય જીવન વિશે વિશેષ છે. એથી જ એ કહેતા અતઃકરણમાં નિરંતર એમ આવ્યા કરે છે. કે પરમાર્થરૂપ થવું અને અનેકને પરમાર્થ સાધ્ય કરવામાં સહાયક થવું એજ કર્તવ્ય છે. અધિક શું કહેવું? પરના પરમાર્થ સિવાય દેશ જ ગમતો નથી.' જ
(૩) મુનિશ્રી નાનચંદ્રજી વિભાગ
(૪) પંડિત જવાહરલાલ નહેરુ વિભાગ
મુનિશ્રી સંતબાલજીએ નોંધ્યું છે કે ‘સામાન્ય જન સમાજમાં એક એવી છાપ છે કે જૈન ધર્મ કર્મ ત્યાગ તરફ ઝોક આપતો ધર્મ છે પણ સદ્ભાગ્યે શ્રીમદે પોતાના ગાંધી જેવા સાર્થી દ્વારા સમાજગત સાધનોને ઝોક આપ્યો. આ વાત જ્યારે શ્રીમદ્જીના
પાછળથી મુનિશ્રી સંતબાલજીએ શ્રીમદ્જીકૃત ‘અપૂર્વ
૧૯૭૦માં મુનિશ્રી સંતબાલજીએ વિશ્વવાત્સલ્ય પ્રાયોગિક સંઘ અંતર્ગત ચીંચણી તા. દહાણુમાં મહાવીરનગર આંતરરાષ્ટ્રીય કેન્દ્રની સ્થાપના કરી. આ કેન્દ્રમાં ચાર વિભાગો સૂચિત કર્યાં. (૧) શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વિભાગ
અવસર' કાવ્યનું રસદર્શન અને વિવેચના કરતું ‘સિદ્ધિના સોપાન’અનુરાગીજનો માનવા લાગશે ત્યારે શ્રીમદ્જીના નામે જેમ ભક્તિ નામક પુસ્તક લખ્યું જેમાં ગુણસ્થાનકના તબક્કાનું સુપેરે અને જ્ઞાનધારાઓ વિકસી છે તેમ કર્મધારા પણ વિકસશે જ. રહસ્યોદ્ઘાટન કરી નિરૂપણ કર્યું છે. સ્થાનકવાસી-ગોંડલ સંપ્રદાયના સૌરાષ્ટ્ર કેસરી પ્રાણગુરુના શિષ્ય પરમ દાર્શનિક જયંતમુનિજી મહારાજ સાહેબે શ્રીમદ્જીના સાહિત્યનું ખૂબ દોહન કર્યું. વર્ષો સુધી ઝારખંડના પૅટરબારમાં આય હૉસ્પિટલ, શાળાઓ, સાધના કેન્દ્ર વિગેરેની સ્થાપના કરી શ્રુનની સાધના સાથે જૈન ધર્મમાં સેવા ભાવને ઉજાગર કર્યો. પરમ દાર્શનિક પૂજ્ય જયંતમુનિએ લખેલ શ્રી આત્મસિદ્ધિ મહાભાષ્ય' વિશે ડૉ. આરતીભાઈ મહાસતીજી લખે છે 'અધ્યાત્મનિષ્ઠ પ્રજ્ઞાપુરુષ શ્રુતસ્થવિર, સંયમ સ્થવિર, વ્યયસ્થવિર પરમ દાર્શનિક ગુરુદેવે દર્શન શાસ્ત્રનો તલસ્પર્શી અભ્યાસ કર્યો છે, પરંતુ તેમનું પરમ અને ચરમ લક્ષ આત્મશુદ્ધિ અને આત્મસિદ્ધિ જ રહ્યું છે. તેઓએ પોતાની તીક્ષ્ણ પ્રજ્ઞાનો પ્રયોગ આવા અધ્યાત્મસભર શાસ્ત્રોને સમજવામાં કર્યો છે. આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર તેમની અનુપ્રેક્ષા માટેનું કેન્દ્રબિંદુ બની રહ્યું છે.’૧
(૨) મહાત્મા ગાંધી વિભાગ
પૂજ્યશ્રીએ પ્રત્યેક ગાથાની પૂર્વ ભૂમિકા રૂપ ઉપોદ્ઘાત, ત્યારપછી ગાયાના પ્રત્યેક શબ્દનો ભાવાર્થ અને ગૂઢાર્થ, ત્યાર પછી ગાથાની આધ્યાત્મિક ભાવ અને અંતે ગાયાના સારભૂત આત્મિક અને શારીરિક શક્તિની દિવ્યતાનું તે મૂળ છે, એ જ્ઞાનીઓનું અનુભવસિદ્ધ વચન છે.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વિભાગ માટે મુનિશ્રીએ નોંધ્યું છે કે - ‘આ કેન્દ્રમાં એમનું નામ એટલા માટે મુખ્ય રહેશે કે તેઓ વિશ્વવંદ્ય વિભૂતિ ગાંધીજીને પ્રેરણા દેનાર પુરુષો પૈકી પ્રથમ કોટીના પ્રેરણાપાત્ર પુરુષ હતા. આ વિભાગમાં શ્રીમદના જૈનધર્મના વિચારોનું તથા દુનિયાના તમામ ધર્મોનું શિક્ષણ આપવાનું હતું. સર્વધર્મને લગતી ઉપાસનાની પ્રવૃત્તિઓ તથા નિવૃત્ત થયેલા લોકો આધ્યાત્મિક સાધનામાં પોતાનો સમય ગાળવા માગતા હોય તેમને માટે નાત-જાતના ધર્મ કે દેશના ભેદભાવ વગર
પ્રબુદ્ધ જીવત
પ્રબુદ્ધ જીવત
આવાસો-રહેવાની વ્યવસ્થા કરવાની હતી. મુનિશ્રીએ સ્થાપેલા શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વિભાગ અંતર્ગત શ્રીમદ્ સાહિત્યના કેટલાક પ્રકાશનો થયા છે. વર્ષમાં બે વાર આ કેન્દ્રમાં શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર સ્વાધ્યાય શિબિરનું આયોજન થાય છે, અવારનવાર મુમુક્ષુ આદરણીય ગોકુલભાઈના સ્વાધ્યાયની શિબિરોનું આયોજન થાય છે. સંતબાલજીના અપૂર્વ અવસર’ પરના વ્યાખ્યાનોના પુસ્તક ‘સિદ્ધિના સોપાન'ની એક આવૃત્તિનું વિોચન રાજસોભાગ સત્સંગ મંડળ સાયલાના અધિષ્ઠાતા પૂજ્યશ્રી નલિનભાઈના હસ્તે કરવામાં આવેલ.
કેન્દ્રમાં રાષ્ટ્રસંત પૂ. શ્રી નમ્રમુનિ મસા.ની નિશ્રામાં સૌરાષ્ટ્ર કેસરી પ્રાાગુરુ જૈન સેંટર દ્વારા યોજાયેલ જૈન સાહિત્ય જ્ઞાનસત્રમાં 'શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના પત્ર અને કાવ્ય સાહિત્યમાં વ્યક્ત થતું ‘અધ્યાત્મ’ વિષય પરની બેઠક, રાજચંદ્ર મિશન, ધરમપુરના પરમ શ્રદ્ધેય પૂ. શ્રી રાકેશભાઈના અધ્યક્ષસ્થાને યોજાયેલ,
મુનિશ્રીએ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વિશે, સ્વ. અરવિંદભાઈ અને પુષ્પાબહેનને લખેલા સમગ્ર પત્રોનો સંચય ‘સંતબાલજી પત્ર સરિતા' નામે પ્રગટ થયો છે.
બુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવતઃ જ્ઞાતયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાતયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવન
