________________
પ્રબુદ્ધ જીવ
જ ગી શ્રી માર્ચ ૨૦૧૭ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક
પૃષ્ઠ ૩૯ દ્રજી વિરે જ પ્રબુદ્ધ જીવન
શ રહેલો ધર્મનો રંગ પ્રગટ થાય છે. આ બોધવચનમાળાઓનું આરૂઢ થવા માટે ઉપયોગી થાય તેવાં છે. કે સંક્ષેપમાં અવલોકન કરીએ.
શ્રીમદ્જીએ લખેલાં બોધવચનોની ભાષા સરળ છે, છતાં કે પુષ્પમાળા: શ્રીમદ્જીએ સત્તરમા વર્ષ પૂર્વે જીવનમાં કથનમાં એટલી જ વિશદતા પણ છે. યોગ્ય શબ્દની પસંદગી, હૈં ઉપયોગી થાય એવાં – ધર્મ, સુનીતિ, આત્મનિરીક્ષણ, સદાચાર વિચારોની સ્પષ્ટતા સાથે ચિંતનનું ઊંડાણ અને ગાઢ વૈરાગ્યની છે
આદિ વિવિધ વિષયોને સૂત્રિત કરતાં ૧૦૮ સુવાક્યોથી ગૂંથેલી છાપ તેમાં જોવા મળે છે. પ્રૌઢ વિચારણામય, કલાત્મક સંકલનાથી હું ડું મંગલમયી “પુષ્પમાળા’નું સર્જન કર્યું છે. આજનો દિવસ સુયોગ્ય ગૂંથાયેલાં આ બોધવચનો વાંચતાં જાણે કોઈ પ્રાચીન મહર્ષિ $ રીતે પસાર થાય તે અર્થે તેમણે તેમાં પ્રાત:કાળથી માંડી અભિનવ સૂત્રરચના કરતા હોય એવો ભાસ થાય છે. આ વચનો ૬ * શયનકાળ પર્વતની સંપૂર્ણ દિનચર્યાનું અનુપમ વિધાન કર્યું છે. સામાન્ય કક્ષાના જીવોથી માંડીને ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક કક્ષાવાળા મેં ‘પુષ્પમાળા'નાં સૂત્રાત્મક વાક્યો વાંચનારને પોતાના કર્તવ્યના જીવોને એમ સર્વને ઉપકારી થઈ શકવા સમર્થ છે. વિચારમાં પ્રેરે તેવાં છે. આટલી નાની ઉમરે સરળ ભાષામાં
(૭) અંગત નોંધો વિશદપણે મૂકાયેલા આટલા અર્થગંભીર, પરિપક્વ વિચારો સાહિત્યનાં વિવિધ ક્ષેત્રોમાં વિહરતી શ્રીમદ્જીની કલમ ૬ શ્રીમદ્જીની પ્રતિભાની મહત્તા દર્શાવે છે.
વિવિધ અંગત નોંધોનું લેખન પણ કર્યું છે. તેમાં તેમની તત્કાલીન શું બોધવચનઃ સત્તર વર્ષની વય પહેલાં શ્રીમદ્જીએ વિચારણા, તેમની અંતરંગ દશા, તત્ત્વની ગૂઢ વાતો, તેમણે લખવા શું છે “બોધવચન'માં આત્મકલ્યાણને લગતાં ૧૨૫ વચનો લખ્યાં છે. ધારેલા ગ્રંથો વિષેની વિચારણા વગેરે ઉપરાંત તેમનાં કેટલાંક શું કું એમાં વિધેયાત્મક અને નિષેધાત્મક એમ બન્ને પ્રકારનાં વચનો પદોનો પણ સમાવેશ થયો છે. શ્રીમદ્જીની દશાને સમજવામાં હું
દ્વારા તેમણે રસત્યાગ, નિરભિમાનતા, સમદષ્ટિ, યત્ના, આ અંગત નોંધો ખૂબ ઉપયોગી નીવડે છે. આ અંગત નોંધોનું ૬ છે મતમતાંતરત્યાગ, આત્મહિત, સ્વદ્રવ્ય-પદ્રવ્ય આદિ અનેક સંક્ષેપમાં અવલોકન કરીએ. ૬ વિષયોનું નિરૂપણ કર્યું છે. આ વચનોમાં જીવની આંતરિક સમુચ્ચયવયચર્યાઃ શ્રીમદ્જીએ વિ. સં. ૧૯૪૬ના કાર્તિક છે પરિસ્થિતિ ઉપર વિશેષ ભાર મુકાયો છે.
પૂર્ણિમાના પોતાના જન્મદિવસે, પોતાના બાવીસ વર્ષ સુધીના ૩ મહાનીતિ (વચનસપ્તશતી): શ્રીમદ્જીએ વીસમે વર્ષે જીવનનું સમુચ્ચયવયચર્યામાં અવલોકન કર્યું છે. આ લેખમાં કે કે “મહાનીતિ'માં ૭૦૦ બોલ લખ્યા છે, જે “વચનસપ્તશતી' નામે તેમની નિર્દોષતા, સત્યપ્રિયતા, નિખાલસતા આદિ પ્રગટ રીતે છે હું પણ પ્રસિદ્ધ છે. આ “મહાનીતિ'માં તેમણે સત્ય, પ્રમાદત્યાગ, જોવા મળે છે. તેમણે પ્રયોજેલી ભાષા સરળ, સચોટ અને સઘન હું હું નિયમિતતા, વિકારત્યાગ, ભક્તિ, ચાલ, વસ્ત્ર, જળનો ઉપયોગ, છે તથા તેની સુસંગતતા ધ્યાન ખેંચે છે. શ્રીમદ્જીના બાળપણ ? $ વ્રતની સંભાળ, મૌન, શયન આદિ વિધવિધ વિષયો બાબત વચનો આદિ વિષે માહિતી મેળવવા, તેમના સ્વહસ્તે આલેખાયેલું છે મેં પ્રકાશ્યાં છે. આ વચનો ટૂંકા, માર્મિક અને વિચાઓઢતા દર્શાવનારા આત્મકથા જેવું આ શબ્દચિત્ર મુખ્ય સાધન હોવાથી તેનું ખૂબ ટૂં ૬ છે. જીવના દોષોની નિવૃત્તિ માટે આ નીતિવચનો અત્યંત ઉપયોગી છે મૂલ્ય છે. Ê અને દરેક વ્યક્તિએ આચરવા યોગ્ય છે.
રોજનીશી: વિ. સં. ૧૯૪૬માં શ્રીમદ્જીએ રોજનીશી $ વચનામૃતઃ શ્રીમદ્જીએ વીસમે વર્ષે ‘વચનામૃત” શીર્ષક નીચે લખવાની ચાલુ કરી હતી. એમાં અમુક વિષયો પરનાં લખાણો ;
ધાર્મિક વિષયોની મુખ્યતા રાખી, સૂત્રાત્મક ઉપદેશરૂપે ૧૨૬ બોલ ઉપરાંત શ્રીમદ્જીએ લોકો સાથે વાતચીત કરતી વખતે પોતે કે લખ્યા છે. આ વચનોમાં તેમણે પુરુષનો સમાગમ, મનન, પાળવા ધારેલા નિયમો તથા પોતાના ભાગીદારો સાથે કઈ રીતે છ આત્મસ્વરૂપ, આત્મવિચાર, જ્ઞાની પુરુષ, આજ્ઞારાધન, વર્તવું તેના નિયમો ટાંક્યા છે. વળી, એક સ્થળે તેમણે તેમનાં ! હું અભિનિવેશ, સમ્યગ્દર્શન આદિ વિષે દિલમાં વસી જાય તેવી ધર્મપત્નીને ધર્મની આરાધના કરવાનો અનુરોધ કર્યો છે. હું રુ સચોટ વાણીમાં ઉપદેશ આપ્યો છે.
રોજનીશીના પાને પાને શ્રીમદ્જીનો વૈરાગ્ય વ્યક્ત થાય છે. શું $ પ્રકીર્ણ બોધવચનોઃ શ્રીમદ્જીએ ઉપયોગ ત્યાં ધર્મ છે, નોંધબુક: એક મુમુક્ષ તરફથી મળેલી શ્રીમદ્જીના 8 હું નિત્યસ્મૃતિ, સહજપ્રકૃતિ, પ્રશ્નોત્તર વગેરે જુદાં જુદાં શીર્ષક નીચે સ્વહસ્તાક્ષરની નોંધબુકમાં પરમાત્મસૃષ્ટિ, માયા, પરમાત્માનો ટૂં ૬ નાના નાના વાક્યરૂપે બોધવચનો લખી અત્યંત ઉપયોગી અનુગ્રહ, વૈરાગ્ય-વિવેકાદિ સાધન, ઈશ્વરાશ્રય વગેરેને લગતાં તે ૐ જીવનસૂત્રો ગુંથ્યાં છે. આ ઉપરાંત, શ્રીમદ્જીના પત્રોમાં (પત્રાંક વચનો જોવા મળે છે. આ વચનો વેદાંતના કોઈ ગ્રંથના અનુવાદરૂપે હૈં ૬ ૨૦૦, ૪૬૬, ૬૦૯ આદિમાં) પણ ઠેકઠેકાણે સુવચનો જોવા કે ઉતારારૂપે લખાયેલાં હોય એમ લાગે છે. $ મળે છે. આ વચનો કોઈ પણ વિવેકી આત્માને મોક્ષમાર્ગ ઉપર હાથનોંધ: “શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર' ગ્રંથમાં “આત્યંતર પરિણામ શું
જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક ## પ્રબુદ્ધ ૬ પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષક પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ## પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ક્ષણ પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષક પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક ## પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક #પ્રબુદ્ધ
પ્રબુદ્ધ જીવત
જો તું કવિ હોય તો અસંભવિત પ્રશંસાને સંભારી જઈ આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર.
પ્રબુદ્ધ જીવંત
