________________
પ્રબુદ્ધ જીવ જ યોગી શ્રી પૃષ્ઠ ૬૮ % પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૬ માર્ચ ૨૦૧૭ દ્રિજી વિર જ પ્રબુદ્ધ જીવત
પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરોષક & પ્રબુદ્ધ જીવત જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક N પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષક ## પ્રબુદ્ધ
Bદ આનંદ ભોગવવામાં પસાર થઈ જાય છે અને વૃદ્ધાવસ્થા ચિંતા આત્માને દ્રવ્યદૃષ્ટિથી સમાન જુએ તો રાગદ્વેષ ન થાય. આ વચનને # રે અને ભયના ભારથી લદાયેલી હોઈ તેમાં વ્યસ્ત રહે છે. પરિણામે હૃદયે લખો એટલે એ વચનને હૃદયમાંથી ભૂલાય નહીં તેવું કરો. તે પરમ તત્ત્વ સાથે સંકળાવાનો ક્યારેય સમય નથી આવતો.” “અમૂલ્ય તત્ત્વવિચાર' પદમાં શ્રીમદે આપેલા અનેક મંત્રો
-શ્લોક ૭ નો ગુજરાતી અનુવાદ. શ્રીમદ્જીએ આ લઘુકાવ્યમાં અનેક મંત્રો આપેલા છે, જે શું શ્રીમદ્જી આગળ કહે છે કે તમને અમારે દુ:ખી કરવા નથી. અમલમાં મૂકતાં જીવનની દિશા બદલાઈ શકે છે. જેમ ભગવાન * જેથી નિર્દોષ સુખ એટલે આત્મા ભણી વળાય, આત્માને કર્મ ના શ્રી મહાવીર સ્વામીએ પ્રબોધેલા ત્રણ શબ્દોનો અર્થ એટલો ઊંડો
બંધાય, આત્મા જેથી છૂટે એવું સુખ સત્સંગ ભક્તિમાં મળે છે. થતો હતો કે તેમાંથી સમગ્ર દ્વાદશાંગીની રચના થઈ હતી. તેમ કદમાં જે જે તે લ્યો. ગમે ત્યાંથી એટલે શાસ્ત્ર, ભક્તિ વગેરે ગમે તે દ્વારા તે નાના લગતા આ કાવ્યમાં અતિ ગુઢ રહસ્યો છુપાયેલા છે. આ જ શું નિર્દોષ સુખ, નિર્દોષ આનંદ મેળવો કે જેથી એ દિવ્યશક્તિમાન લબ્ધિવાક્યોથી ભરેલું આત્મિક ચિંતન જગાડતું, અધ્યાત્મની જનની છું $ આત્મા સંસારથી છૂટે. શ્રીમદ્જી કહે છે કે પુદ્ગલ સુખની પાછળ સમાન, અંતરયાત્રાનો આવિષ્કાર કરતું, ગૂઢ સિદ્ધાંતોને છે
જાય છે પણ તેના ફળસ્વરૂપે નરકાદિ દુ:ખ આવવાનું છે તેથી પ્રતિપાદિત કરતું, અનુભવની આલબેલ પોકારતું, અધ્યાત્મના $ જ્ઞાની પુરુષોને દયા આવે છે. બીજા પદાર્થમાં જીવ જો નિજબુદ્ધિ રસથી નિમજ્જન કરતું, અધ્યાત્મની મહાગીતા સમાન કાવ્ય છે. જે હું કરે તો પરિભ્રમણદશા પામે છે; અને નિજને વિષે નિજબુદ્ધિ જેમ જ્ઞાનીઓના શબ્દ શબ્દ અનંત આગમો રહેલા છે તેમ આ ઉં શું થાય તો પરિભ્રમણદશા ટળે છે (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વચનામૃત- કાવ્યમાં પણ શ્રીમદ્જીએ ઘણાં મંત્રો પ્રતિપાદિત કર્યા છે. ચાલો હું ૬. પત્રાંક પ૩૯). એ વાત સિદ્ધાંત રૂપ છે કે જેની પાછળ દુઃખ તેમાંથી થોડા મંત્રોનો ટૂંકમાં રસાસ્વાદ લઈએ. આવે તે સુખ નથી.
૧. સુખ પ્રાપ્ત કરતા સુખ ટળે છે. તે આટલી વાત પ્રસ્તાવનાની કહી હવે શ્રીમદ્જી અમૂલ્ય શ્રીમદ્જીએ પોતાની મહાપ્રજ્ઞાથી આ સુંદર સિદ્ધાંત (મંત્ર) શું તત્ત્વવિચાર કહે છે. પહેલાં જે છોડવાનું છે તે કહીને હવે ગ્રહણ આપ્યો છે. આ લબ્ધિવાક્ય પર વિચારતા જીવનને સાચી દિશા મળશે. જૈ શું કરવું તે કહે છે. આ પદમાં પૂછાયેલા પાંચ પ્રશ્નો વિષે શ્રીમદ્જી શ્રીમદ્જીએ વિચાર કરવા પર બહુ ભાર આપ્યો છે. એમ જોઈએ તો કુ
ધર્મની શરૂઆત વિચારણાથી જ થાય છે. તેથી જ “શ્રી આત્મસિદ્ધિ છું કે ૧. હું કોણ છું?–બધું બાદ કરતાં કરતાં જે બાકી રહે તે અનુભવ શાસ્ત્ર'માં ઠેર-ઠેર વિચારણા પર ખૂબ જ ભાર મુકાયો છે. | સ્વરૂપ હું આત્મા છું.
શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર'ની ઉપોદઘાતની બીજી જ ગાથામાં હું ૨. ક્યાંથી થયો?-હું અનાદિ અનંત હોવાથી નિત્ય છું. તેઓશ્રી ફરમાવે છે : હું ૩. શું સ્વરૂપ છે મારું ખરું?-હું મોક્ષ સ્વરૂપ છું.
‘વર્તમાન આ કાળમાં, મોક્ષમાર્ગ બહુ લોપ; ૪કોના સંબંધે વળગણા છે?–એટલે કે કર્તા ભોકતાપણું મને વિચારવા આત્માર્થીને ભાખ્યો અત્રે અગોપ્ય.” બંધનકર્તા છે અને
શ્રીમજી આ સિદ્ધાંતનું પ્રતિપાદન કરતાં કહે છે કે સુખની ૫. રાખું કે એ પરિહરું?–તેમાં મોક્ષનો ઉપાય દર્શિત છે. પ્રાપ્તિ તો જરાય નથી. સવિચારણા જાગે તો સમજાય તેમ છે. - આ પાંચ પ્રશ્નો શ્રીમદ્ શંકરાચાર્યજીરચિત “મોહ મોહ મુગર’ કે એ ક્ષણિક સુખ મેળવવા જતા આત્મિક અનંત સુખ પ્રાપ્ત કરવાનું છે સ્તોત્રમાં જણાવવામાં આવી છે :
રહી જાય છે. તેમજ તે પ્રાપ્ત સાંસારિક સુખ તો નિત્ય શાશ્વત | ‘તમારી પત્ની કોણ છે? તમારું સંતાન કોણ છે? સાચે જ નહિ હોવાથી કાળે કરીને ચાલ્યા જાય છે. ત્યારે પાછા દુઃખ દુ:ખ હું આ સંસાર અત્યંત વિચિત્ર છે. તમે કોણ છો? તમે ક્યાંથી અહીં ને દુ :ખ જ ભાગ્યમાં ભોગવવાના ઉભા રહે છે. એટલે સુખ હૈં BE આવ્યા છો? હે ભાઈ, આ સત્ય બાબતમાં તમે અહીં વિચાર મેળવવા જતા દુ:ખની જ પ્રાપ્તિ થાય છે. એના ઉપર લક્ષ કેમ BE ર કરી લો.’
જતું નથી? એ લક્ષમાં આવે તો સમજાય કે ક્ષણે-ક્ષણે આત્મા | (-મોહ મુદગર સ્તોત્ર શ્લોક ૮નું ગુજરાતી ભાષાંતર) સ્વભાવ ચૂકી વિભાવમાં જ રાચી રહ્યો છે. શું એ પાંચ પ્રશ્નોના ઉત્તર વિચારી નક્કી કરવા. તેનો ઉકેલ એમ ૨. પશ્ચાત દુઃખ તે સુખ નહિ. હ ને એમ આવે તેમ નથી તેથી આગળ બતાવે છે કે તે અનુભવ આ મંત્ર “મધથી લેવાયેલી તલવાર’ દૃષ્ટાંતથી સરસ રીતે * પ્રાપ્ત કરવા માટે સદ્ગુરુ કે સત્પરુષનું કથન માનવું. જેને કશો સમજાઈ શકશે. જેમ મધથી લેપાયેલી તલવાર હોય તો પ્રથમ હું સ્વાર્થ નથી, જેણે આત્માને અનુભવ્યો છે એવા પુરુષનું જો કથન તો તલવારને ચાટતા મીઠા સ્વાદનો અનુભવ થશે પરંતુ એવું તે શું જે માનો તો આત્મ ભણી વળવાનું થાય. સદ્ગુરુ શું કહે છે? રે મધનું સ્તર પૂરું થશે એટલે જીભ કપાવવાનો વારો આવશે. એટલે જ ૬ આત્મા તારો ! આત્મા તારો! આત્માને શીધ્ર ઓળખે અને સર્વ કે સુખ મેળવવા ગયા પરંતુ જેવું તે ક્ષણિક સુખ પૂરું થશે એટલે ?
ભયંકર પીડાનો અનુભવ થશે. એટલે આપણે તે વ્યાખ્યા પર . પ્રબુદ્ધ જીવન સુયોજક કૃત્ય કરવામાં દોરાવું હોય તો વિલંબ કરવાનો આજનો દિવસ નથી, કારણ આજ જેવો મંગળદાયક દિવસ બીજો નથી. પ્રબુદ્ધ જીવન
8 પ્રબુદ્ધ જીવન : જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ૪ પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવનઃ જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક # પ્રબુદ્ધ જીવન જ્ઞાનયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિશેષાંક ક્ષ પ્રબુદ્ધ
