Prabuddha Jivan 2005 Year 16 Ank 01 to 11

Author(s): Ramanlal C Shah, Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 9

Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001
Licence to post without prepayment No. 271 ૦ વર્ષ : (૫૦) + ૧૬૦ અંક: ૨
- ૧૬ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૦૫ ૦ ૦ Regd. No. TECH / 47 - 890 / MBT 2003-2005 • શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર
uGહું Col
૦ પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩@ી ૧૯૮૯ : ૫૦ વર્ષ ૦ ૦ વાર્ષિક લવાજમ રૂ.૧૦૦-૦ ૦ છૂટક નકલ રૂા. ૧૦-૦૦
તંત્રી: ૨મણલાલ ચી. શાહ
સહતંત્રીઃ ધનવંત તિ. શાહ
-
सूरं मण्णइ अप्पाणं, जावं जेयं न पस्सइ ।
n ભગવાન મહાવીર [જ્યાં સુધી વિજેતાને જોયો નથી, ત્યાં સુધી પોતાને શૂરવીર માને છે.] ભગવાન મહાવીરે નવદીક્ષિત મુનિઓને પરિષહ અને ઉપસર્ગના તે વખતે શિશુપાલ ક્રોધે ભરાયો. તેણે કહ્યું, “હે યુધિષ્ઠિર ! તમે વિષયમાં આ શિખામણ આપી છે, પરંતુ તે જીવનના સર્વ ક્ષેત્રોમાં કેવળ સ્વાર્થી છો. તમારે માન આપવું હોય તો વસુદેવને, દ્રુપદને, સર્વ કાળે સર્વને લાગુ પડે છે.
દુર્યોધનને, દ્રોણાચાર્યને કે વ્યાસજીને આ માન આપો. શ્રીકૃષ્ણને શા સૂત્રકૃતાંગસૂત્રમાં ત્રીજા અધ્યયનમાં ‘ઉપસર્ગ પરિશા'ના પહેલા માટે ? તેઓ બ્રાહ્મણ નથી, આચાર્ય નથી, રાજા નથી. તે પોતાના ઉદ્દેશકની પહેલી જ ગાથા છેઃ
રાજાનો ઘાત કરનાર છે અને ગોવાળિયો છે.' એમ કહી એણો પોતાનું सूरं मण्णइ अप्पाणं, जावं जेयं न पस्सइ । । ખગ કાઢ્યું. તેણે કહ્યું કે કોઈ પણ રાજા મારી સામે થશે એને હું जुज्झतं दढ धम्माणं सिसुपालो व महारहं ।।
કાપી નાખીશ.' શ્રીકૃષો રાજાઓને કહ્યું, “શિશુપાલ યાદવોનો શત્રુ જ્યાં સુધી વિજેતા પુરુષને જોયો નથી, ત્યાં સુધી કાયર માણસ છે. મારી ફોઇને આપેલા વચન અનુસાર મેં એને નવાણુ વખત માફી પોતાની જાતને શૂરવીર માને છે. યુદ્ધ કરવામાં દઢધર્મી મહારથી આપી છે. આજે એણે મારું અને યજ્ઞમાં પધારેલા રાજાઓનું અપમાન શ્રીકૃષ્ણને જોયા ન હતાં ત્યાં સુધી શિશુપાલ રાજા પોતાની શૂરવીરતાનું કર્યું છે. હવે હું એને ક્ષમા નહિ આપી શકું.' અભિમાન કરતો હતો.].
શ્રીકૃષ્ણનાં આ વચનો સાંભળી ક્રોધે ભરાયેલો શિશુપાલ શ્રીકૃષ્ણને અહીં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અને શિશુપાલનું ઉદાહરણ આપ્યું છે. ખગથી મારવા ધસ્યો ત્યાં જ શ્રીકૃષ્ણ સુદર્શન ચક્રનું સ્મરણ કર્યું. ચક્ર (મહાભારતની ઘટના ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામીના જન્મ પૂર્વે હજારો જેવું હાથમાં આવ્યું કે તરત એ વડે શ્રીકૃષ્ણ શિશુપાલનું મસ્તક ઉડાવી વર્ષ પહેલાંની છે.).
શિશુપાલ ચેદિ દેશનો રાજા હતો. તે ઘણો શૂરવીર અને પરાક્રમી શિશુપાલ પોતે પોતાને બહુ બળવાન માનતો હતો, પણ શ્રીકૃષ્ણ હતો. તે રુક્મિણીને પરણવા ઇચ્છતો હતો. રુક્મિણીના ભાઈની ઇચ્છા પાસે એનું કશું ચાલ્યું નહિ. શ્રીકૃષ્ણનો વિજય થયો. રુક્મિણીને શિશુપાલ સાથે પરણાવવાની હતી. પરંતુ શિશુપાલ જ્યારે ભગવાન મહાવીરે અહીં નવદીક્ષિત સાધુઓને લક્ષમાં રાખીને કહ્યું પરણવા આવ્યો ત્યારે શ્રીકૃષ્ણ રુક્મિણીનું હરણ કરી એની સાથે લગ્ન છે કે “જ્યાં સુધી પરીષહ-ઉપસર્ગથી તમારી કસોટી નથી થતી ત્યાં કર્યા. આથી શિશુપાલ ઘણો રોષે ભરાયો હતો.
સુધી તમે તમારી જાતને સાધુપણામાં શૂરવીર માનો તે યોગ્ય નથી.’ શિશુપાલ શ્રીકૃષ્ણના ફોઇનો દીકરો થાય. પરંતુ શિશુપાલ યાચના પરીષહ માટે ભગવાને આ અધ્યયનમાં જ કહ્યું છેઃ નાનપણથી જ ઉદ્ધત હતો. શ્રીકૃષ્ણ વધુ બળવાન છે એ ફોઈ જાણતાં एवं सेहे वि अप्पुढे भिक्खायरिया अकोविए । હતાં. એટલે શિશુપાલનો કંઈ વાંક હોય, અપશબ્દો બોલે તો
सूर मण्णइ अप्पाणं जाय लूहं. ण सेवइ । મારામારીમાં કૃષ્ણ એને મારે અને શિશુપાલને માર ખાવો પડે. એટલે એવી રીતે ભિક્ષાચર્યામાં અનિપુણ (અકોવિદ) એવા સાધુ ફોઇએ પોતાના પુત્ર શિશુપાલને શ્રીકૃષ્ણના ચરણોમાં નમાવીને કહ્યું (નવદીક્ષિત મુનિ) પોતાની જાતને ત્યાં સુધી શૂરવીર માને છે જ્યાં કે એ જો કંઈ ગાળ બોલે કે અપમાન કરે તો એને ક્ષમા આપજે, શ્રીકૃષ્ણ સુધી એમને પરીષહનો સ્પર્શ થયો નથી.]. વચન આપ્યું કે જો એ નવાણું વખત ગાળ બોલશે ત્યાં સુધી હું એને નવદીક્ષિત મુનિને ગોચરી વહોરવાનો હજુ બરાબર અનુભવ થયો માફી આપીશ. પણ જો એ સોમ વખત અપમાનજનક વચનો બોલશે નથી. ગોચરી વહોરવામાં શું અઘરું છે ? આવો પ્રશ્ન. કોઇકને થાય. તો હું અવશ્ય અને શિક્ષા કરીશ. શ્રીકૃષ્ણ એ રીતે ફોઇને આપેલા પણ બીજા પાસે આહારાદિ માગવા માટે નીકળનારની ઘણી કસોટી વચનનું બરાબર પાલન કરતા હતા.
થાય છે. મોટા શહેરોમાં તો ઘણા ભક્તો હોય છે, પણ નાના એક વખત યુદ્ધિષ્ઠિર રાજા શ્રીકૃષ્ણના કહેવાથી રાજસૂય યજ્ઞ કરવાના ગામડાંઓમાં મધ્યમ વર્ગના લોકોને ત્યાં ગોચરી વહોરવામાં ઘણા હતા ત્યારે ઘણા મોટા મોટા રાજાઓ પધાર્યા હતા. તેમાં શિશુપાલ ધેર્યની અપેક્ષા રહે છે. એટલા માટે યાચનાને પરીષહ તરીકે રાજા પણ હતો. ભીખે યુધિષ્ઠિરને કહ્યું કે આ યજ્ઞમાં જે સર્વશ્રેષ્ઠ હોય ઓળખાવવામાં આવી છે. તેની અર્ધપાદ પૂજા કરવી જોઇએ. શ્રીકૃષ્ણ સર્વશ્રેષ્ઠ છે. માટે તેમની ભિક્ષા માગનાર કોઈપણ ધર્મના નવા નવા યાચકનાં લક્ષણો નીચેના પૂજા કરો.”
શ્લોકમાં આબેહૂબ વર્ણવાયાં છે. કહ્યું છે :