Prabuddha Jivan 2005 Year 16 Ank 01 to 11

Author(s): Ramanlal C Shah, Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 7

**
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
શ્રી દેવચંદ્રજી મહારાજ રચિત-શ્રી સંભવનાથ જિન સ્તવન
7 શ્રી સુમનભાઈ એમ. શાહ
સર્વ સાંસારિક જીવની અંતર્ગત આત્મ-સત્તા સિદ્ધ-ભગવંત સમાન હોવા છતાંય, તેને પ્રકાશિત કરવા શ્રી અરિહંત પ્રભુનું નિમિત્તાવલંબન સાધક માટે અત્યંત આવશ્યક છે, એવું જ્ઞાનીપુરુષોનું કથન છે. એટલે સિદ્ધ પરમાત્માનું જેવું શુદ્ધ શુશ--યમય સ્વરૂપ છે એવું દરેક જીવમાં સત્તાએ અવશ્ય હોય છે, પરંતુ તે બહુધા કર્મમલથી આવરણ યુક્ત હોય છે. શ્રી તીર્થંકર પ્રભુનું સિદ્ધારૂપ કાર્ય કે પરિપૂર્ણ પ્રગટ સ્વરૂપ સાધકના આત્મકલ્યાણમાં પ્રધાન નિમિત્ત-કા૨ણ નિપજે છે. શ્રી જિનેશ્વર દેવની પ્રભુતા તથા ઉપયોગિતા ગુરુગમે યથાર્થ ઓળખી અને સાધ્યદૃષ્ટિ લક્ષમાં રાખી જે સાધક પુરુષાર્થમાં પ્રવૃત્ત થાય છે, તે મુક્તિ માર્ગનો અધિકારી નીવડે છે, એવો સાવનની મુખ્ય હેતુ જણાય છે. હવે સ્તવનની ગાયાવાર ભાવાર્થ જોઇએ.
શ્રી સંભવ જિનરાજ રે, તારું અકલ સ્વરૂપઃ સ્વપર પ્રકાશક દિનમણિ રે, સમતા રસનો ભૂપ.
જિનવર પૂજો ૨૩ પૂજો પૂજો રે ભવિકજન ! પૂજો રે, પ્રભુ પૂજ્યા પરમાનંદ; જિનવર પૂજો ....
હું સંભવનાથ પ્રભુ ! આપનામાં સમસ્ત વિશ્વના સર્વ પદાર્થીના શુદ્ધ કે અશુદ્ધ ત્રિકાળી ભાષી કે ગુસ્સો જેમ છે તેમ પ્રકાશિત કરવાનું સામર્થ્ય છે. અથવા હે પ્રભુ ! આપ પોતાના અને અન્ય દ્રવ્યના ત્રણે કામના ભાર્યા જોઈ-જાણી યથાર્થ સ્વરૂપે સૂર્યની જેમ પ્રકાશિત કરી છો. હે પ્રભુ ! આપનું જ્ઞાનદર્શનાદિ ગુણ-પર્યાયરૂપ શુદ્ધ સ્વરૂપ
જિનવર પૂજો ....૪ શ્રી તીર્થંકર પ્રભુનું વિશેષતામય સમગ્ર જીવન, તેઓને પ્રગટપણ વર્તતા કેવળ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર-વીિિદ અાનિકગુશો, તેઓની સાાદમશ્રી પુર ધર્મદેશના ઇત્યાદિની ઓળખાશ સાધકને પ્રત્યા સદ્ગુરુ મારફત થાય છે. સાધકને અરિહંત પ્રભુ પ્રત્યે અહોભાવ અને બહુમાન ઉત્પન્ન થાય છે. સાધક હર્ષોલ્લાસ વ્યક્ત કરતાં કહે છે કે પ્રભુ ! આપના અનુપમ સ્વરૂપનું નિશ્ચય અને વ્યવહારસૃષ્ટિથી
મારા જેવાં છદ્મસ્થ જીવનથી મન-બુદ્ધિ-ચિત્તાદિ ભારત જાણીને ગુરુગમ સાઇન થયું છે. હે પ્રભુ ! આપની કરુણા અને
શકાય એવું નથી. પરંતુ ગુરુગમે મને આપના સહજાનંદી સ્વરૂપની ઓળખાણ થઈ છે. કે પ્રભુ ! આપને સર્વ ખ્વ પ્રત્યે સરખી કરુશા કે અને કહ્યાશકારી દૃષ્ટિ હોવાથી આપ સમતારસના સમ્રાટ છો. હે પ્રભુ ! આપનું નિમિત્તાવલંબન અને ઉપકારકતા સાધકો માટે અજોડ કે અદ્વિતિય છે.
ઉપકારકતા મારા જેવા છદ્ધ માટે અજોડ છે. તે પ્રભુ ! આપનું સિદ્ધારૂપ કાર્ય કે પ્રગટ કેવળ શાનાદિ સ્વરૂપ મારા માટે પુષ્ટ-નિમિત્તકારશ નિપજ્યું છે. તે પ્રભુ ! મને અતૂટ શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન ! થઈ છે કે આપની વિધિવત્ પૂજા-સેવનાથી મારું સત્તાગત ઉપાદાન પ્રગટ થઈ આત્મકલ્યાણ થશે.
હૈ બળવો | નર્યા પણ અરિહંત પરમાત્માની પૂજા, શૈવના, ગુણકરણાદિ વિધિવત્ કરો અને સનાતન સુખ કે પરમાનંદ અનુભવો એવું સ્તવનકાર શ્રી દેવચંદ્રજીનું ભક્તજનોને આવાહન છે. અવિસંવાદ નિમિત્તે છો રે, જગત જંતુ સુખકા; કેતુ સત્ય બહુમાનથી કે, જિન સેન્બા સિવરાજ.
ઉપાદાન એટલે આત્મતત્ત્વના અનંત જ્ઞાનદર્શનાદિ શુઠ્ઠા-પર્યાયનું શુદ્ધ સ્વરૂપ, જે દરેક જીવ માત્રમાં કાયમનું સત્તાએ કરીને અષ હોય છે. પરંતુ સાંસારિક જીવનું આવું સ્વરૂપ અનાદિકાળથી કર્મમલથી બહુધા આવ યુક્ત હોય છે, કારણ કે રાગદ્વેષ અને અજ્ઞાનવશ જીવથી વિભાવિક પ્રવૃત્તિ મનુષ્યગતિમાં થયા કરે છે, જે જીવને સંસાર બંથરૂપ લાગે છે અને તેમાંથી છૂટવાની તીવ્ર જિજ્ઞાસા ઉત્પશ થાય છે, તેને માટે શ્રી જિનેશ્વરદેવનું પુષ્ટ-અવલંબન અત્યંત આવશ્યક છે એવું જ્ઞાનીપુરુષોનું કથન છે. શ્રી અરિહંત પ્રભુને સઘળા આત્મિકગુણો પ્રગટપણે વર્તતા હોવાથી તેઓનું શરણું સાધકો માટે સર્વોત્તમ નિમિત્ત છે. પ્રત્યક્ષ સદ્ગુરુની નિશ્રામાં સાધક શ્રી અરિહંત પરમાત્માની ભક્તિ, પૂજા, શૈવના, ગુણક, આજ્ઞાપાલનાદિ સાધનો વડે ઉપાસના કરે તો તેનું સત્તાગત ઉપાદાન કે શુદ્ધ સ્વરૂપ પ્રગટ થાય.
કાર્ય ગુરુ કાપશે રે, કાવા કાર્ય અનૂપ; સકલ સિદ્ધતા તાહરી રે, મારે સાધન રૂપ.
&
જિનવર પૂજો .....૨ જગતના જીવોને સનાતન સુખ અને સહજાનંદ પમાડી શકે તેવી ક્ષમતા ધરાવનાર શ્રી અરિહંત પ્રભુ સાધકો માટે નિર્વિવાદપણે સર્વોત્તમ નિમિત્ત છે. ભ્રાંતિય ભૌતિક સુખા િછોડી, માત્ર પોતાની આત્મસત્તામાં ઢેલ જ્ઞાનદર્શનાદિ સુર્ણાને પ્રકાશિત કરવાનો જે ભવ્યછળનો મુખ્ય હેતુ છે, તેને માટે શ્રી અરિહંત પરમાત્માનું શુદ્વાવલંબન પુષ્ટ-નિમિત્તરૂપે પરિણામે છે. આ હેતુથી સાધક પ્રત્યક્ષ સદ્દગુરુની નિશ્રામાં જિનેશ્વરદેહની વિધિવત્ અને માનપૂર્વક પૂજા, સેવના, ઉપાસનાદિમાં પ્રવૃત્ત થાય છે. આવા પુરુષાર્થના પરિણામે સાધક ઉત્તરોત્તર આત્મકલ્યાણ સાધી મોક્ષસુખ પામવાનો અધિકારી નીવડે છે.
ઉપાદાન આતમ સહી કે, પુષ્ટાતંબન દેવ; ઉપાદાન કારણ પણે રે, પ્રગટ કરે પ્રભુ
સેવ.
એક વાર પ્રભુ વંદના રે, આગમ રીતે થાય; કારણ સત્યે કાર્યની રે, સિદ્ધિ પ્રતીત કરાય.
જિનવર પૂજા ..... પ પ્રભુધી પ્રભુ ઓળખી રે, અમલ વિમલ ગુણ સાળદષ્ટિ સાપકપણે રે, વંઠે ધન્ય નર તેહ
જિનવર પૂજો ....... શ્રી અરિહંત પ્રભુને ગુરુગમે યથાર્થ ઓળખી તેઓનું શરણું લઈ, સાધકને મુક્તિમાર્ગરૂપ કાર્યની સિટિ સફળ નીવડે તેની સરળ રીત ઉપરની ગાયાઓમાં સ્તવનકારે પ્રકાશિત કરી છે.
જિજ્ઞાસુ સાધક સૌ પ્રથમ તો શ્રી અરિહંત પ્રભુને પ્રગટપણે વર્તતું શુદ્ધ આત્મ-સ્વરૂપ ગુરુગમે યથાર્થપણે ઓળખે. શ્રી જિનેશ્વરદેવને સઘળા ઘાતીકર્મનો ક્ષય થયો હોવાથી તેઓ કર્મમલથી રહિત નિર્દોષદશાને પાધેલા હોય છે. તેઓના કેવળ જ્ઞાનદર્શનાદિ આત્મિકગુણો પૂર્ણરૂપે પ્રગટ થયેલા હોઈ, તેઓ ઉજ્જવળ ગુણોના ભંડાર છે. આવા જ ગુણો સાધકને તેની અંતર્ગત સત્તામાં બહુધા અપ્રગટપણે રહેલા છે એ ગુરુગમે જાણે. સાધકના આત્મિકગુણો રાગદ્વેષ અને અજ્ઞાનાદિ વિભાવિક પ્રવૃત્તિથી આવરણ યુક્ત હોય છે. આત્મિÁી પ્રગટ થવા માટે સાધકને શ્રી જિનેશ્વરદેવનું જિનવર પૂજો ..... પુષ્ટ-નિમિત્તાવલંબન અત્યંત આવશ્યક છે. સાધક જ્યારે નીર્થંકર