________________ પ્રબુદ્ધ જીવન ૧૬નવેમ્બર, 2005 શોક ઠરાવ " શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના પ્રમુખ શ્રી રસિકલાલ લહેરચંદ શાહના સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ લીધી. આમ સતત 14 વર્ષ સંઘના પ્રમુખસ્થાને બિરાજી, પ્રમુખ સ્થાને તા. ૮-૧૧-૨૦૦૫ના સાંજે છ વાગે સંઘની ખેતવાડી-મુંબઇની એઓશ્રીના માર્ગદર્શન હેઠળ સંઘે અનેક ક્ષેત્રે ઉચાઈ પ્રાપ્ત કરી હતી. પ્રમુખ વર્તમાન ઑફિસમાં મળેલી સંઘની કાર્યવાહક સમિતિની મિટીંગ, તેમજ તા. સ્થાનેથી નિવૃત્ત થયા પછી પણ જીવનના અંતિમ શ્વાસ સુધી સંઘની પ્રત્યેક ૧૨-૧૧-૨૦૦૫ના સાંજે સાડા પાંચ વાગે મારવાડી વિદ્યાલય-મુંબઇમાં પ્રવૃત્તિ સાથે એઓ પૂરા તન, મન, ધનથી સક્રિય રહ્યા હતા. ' મળેલી સંઘની વાર્ષિક સામાન્ય સભામાં શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના ભૂતપૂર્વ ગુજરાતી અને જૈન સાહિત્ય ક્ષેત્રે ડૉ. રમણભાઇનું પ્રદાન અનન્ય છે. પ્રમુખ તેમ જ સંઘ આયોજિત પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાના પ્રમુખ અને ‘પ્રબુદ્ધ લગભગ 115 થી વધુ પુસ્તકો અને ગ્રંથોનું એઓશ્રીનું સર્જન, એ પણ જીવનના તંત્રી ડૉ. રમણલાલ ચી. શાહના તા. ૨૪-૧૦-૨૦૦૫ના થયેલા વિવિધ વિષયો અને વિવિધ સ્વરૂપે, એમાંના કેટલાંક ગ્રંથોનું સર્જન તો એવું દેહવિલયથી ઊંડા શોકની લાગણી સર્વ ઉપસ્થિત સભ્યોએ વ્યક્ત કરી નીચે કે એ એક એક ગ્રંથ પીએચ.ડી.ની અને એથીય આગળ ડી.લીટની ઉપાધિ માટે મુજંબનો શોક ઠરાવ પસાર કર્યો હતો. સમર્થ, આ બધાં પુસ્તકોની યાદી પ્રસ્તુત કરવી અહીં શક્ય નથી. આમાંના - ડૉ. રમણલાલ શાહે પોતાના આયુષ્યના 79 વર્ષમાંથી 43 વર્ષ આ કેટલાંક પુસ્તકોના પ્રકાશન કરવાનો યશ એઓશ્રીએ આ સંઘને આપ્યો, સંઘને ચરણે ધર્યા હતાં. ઍઓશ્રી આ સંસ્થાના આત્મા હતા અને સંઘને સંઘ એનાથી યશસ્વી બન્યું છે, સંઘનું આ સદ્ભાગ્ય ! અનેરી ઊંચાઈએ લઈ જનારા એક રાહબર અને કલ્પનાશીલ ચિંતક હતા. પોતાના આ વિપૂલ સર્જનના કોપીરાઇટના હક્કનું પોતે જ વિસર્જન કરી 58 ૧૯૫૨માં એઓશ્રી સંઘની સમિતિના સભ્ય બન્યા. 1931 થી ગુજરાતી અને સમગ્ર સાહિત્ય ક્ષેત્રે એક વિરલ દષ્ટાંત સર્યું છે. આવા આરંભાયેલ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનનું 1972 માં એઓશ્રીએ પ્રમુખસ્થાન આ અમૂલ્ય ત્યાગ માટે સમગ્ર સાહિત્યજગત સદાનું એઓશ્રીનું ઋણી રહેશે. વર્ષ સુધી સતત 33 વર્ષ સુધી શોભાવ્યું. જે વ્યાખ્યાનમાળાના પ્રમુખસ્થાને ઉચ્ચ શિક્ષણ પામી એઓશ્રી પ્રાધ્યાપકથી મુંબઈ યુનિવર્સિટીના ઉચ્ચસ્થાન એઓશ્રી પહેલાં પ્રકાંડ મહાનુભાવ વિદ્વાનો શ્રી કાકા કાલેલકર, પંડિત પહોંચી અનેક વિદ્વાનો અને પૂ. સાધ્વીશ્રીઓના પીએચ.ડી. માટે માર્ગદર્શક સુખલાલજી અને પ્રા. ગૌરીપ્રસાદ ઝાલા બિરાજયા હતા. ડૉ. રમણલાલે બન્યા હતા. વ્યાખ્યાનમાળાનું ચિંતનસ્તર માત્ર જાળવી રાખ્યું જ નહોતું, પણ એઓશ્રીના સર્જનમાં ઊંડો મર્મ અને ઊંચું તત્ત્વ છે. સત્ય શોધનને વ્યાખ્યાનમાળામાં વિદ્વાન ચિંતકો, શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ, ફાધર વાલેસ, અભિલાષા અને સત્ય પામ્યાની અનુભૂતિની અનુભૂતિ ભાવકને થાય એવાં પુરુષોત્તમ માવલંકર, પૂ. મોરારિબાપુ અને અનેક વિષયોના તજજ્ઞો તેમજ સરલ એઓશ્રીની ભાષા હતી. શબ્દ, અર્થ અને ધ્વનિની સુંદરતા અને જૈન ધર્મના સર્વ સંપ્રદાયના મુનિ ભગવંતો અને પ્રકાંડ પંડિતોને આમંત્રી ભવ્યતાનો શું જારવ એઓશ્રીના સાહિત્યમાંથી રશકે છે. એઓ સર્વેના મુખેથી જ્ઞાન-ચિંતનની ગંગોત્રી વહાવડાવવામાં નિમિત્ત બન્યા પોતાના સ્વપુરૂષાર્થે અનેક સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરનાર ડૉ. રમણભાઇના જીવહતા. ઉપરાંત નવા વિદ્વાન વ્યાખ્યાતાઓને પણ પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા. વિવિધ અને સર્જનમાં એકરૂપતા હતી. આવી ઋષિતૂલ્ય વ્યક્તિ ભાગ્યે જ જન્મે છે. વિષયોનું વિષદ ચિંતન અને સર્વ ધર્મ સમભાવના વ્યાખ્યાનમાળાના આ સંઘ પ્રત્યેની એઓશ્રીની આવી અનેક ક્ષેત્રે દીર્ધ સેવાનું ઋણ તો ચૂકવવું ઉદ્દેશ અને આત્માને એઓશ્રી પૂરેપૂરા સમર્પિત રહ્યાં હતાં. અશક્ય જ છે. !! આ વ્યાખ્યાનમાળા માત્ર બૌદ્ધિક વિકાસ અને ઉપદેશ મંચ જ ન બની પરંતુ અમારા આત્મસંતોષ અર્થે નક્કી કર્યું છે કે “પ્રબુદ્ધ જીવન'નો રહે, પણ એથી વિષેશ આ પૂણ્ય-પર્વના દિવસો દરમિયાન સમાજ ઉપયોગી નવમ્બરનો અંક એઓશ્રી પ્રત્યે શ્રદ્ધાંજલિ” અંક તરીકે અને ડિસેમ્બરનો પ્રદાનં-પ્રવૃત્તિ થાય એ માટે એઓશ્રીએ પ્રત્યેક વ્યાખ્યાનમાળા દરમિયાન એક “સ્મરણાંજલિ” રૂપે પ્રગટ થાય. જેમાં એઓશ્રી સાથે સંપર્કમાં આવેલા ગુજરાતના પછાત પ્રદેશની સંસ્થાઓ માટે દાન એકત્રિત કરવાની પ્રેરણા મહાનુભાવો પોતાના સ્મરણો પ્રસ્તુત કરશે કે જે ભાવિ પેઢીને માર્ગદર્શક પણ આપી, જેથી એ સંસ્થાને મદદ ઉપરાંત સમાજના આમ આદમીને પણ અને પ્રેરક બનશે. દાન આપવાની તક મળે. આ રીતે અત્યાર સુધી લગભગ અઢી કરોડ રૂપિયા ઉપરાંત એઓશ્રીના વિપુલ સાહિત્યનો સંચય કરી પાંચ ગ્રંથ “ડૉ. જેટલી રકમ ગુજરાતની 21 સંસ્થાઓ સુધી પહોંચી છે અને એ સર્વે સંસ્થાઓએ રમણલાલ શાહ સાહિત્ય સૌરભ' શીર્ષકથી પ્રકાશિત થશે, તેમ જ આજ સુધી આજે પ્રગંતિની હરણફાળ ભરી છે અને સમાજને ઉપયોગી બની છે. વિવિધ વિષયો ઉપર ડૉ. રમણભાઇએ પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા તેમ જ અન્ય ડૉ. રમણભાઈ શાહનું આ કલ્પન અનન્ય અને અનેક સંસ્થાઓ માટે સ્થળે પ્રવચનો આપ્યા છે એ સર્વે વ્યાખ્યાનોની સી.ડી.નું પણ નિર્માણ થશે. પ્રેરક છે, જે જાળવી રાખવા માટે આ સંસ્થાના ભવિષ્યના કાર્યકરો વચનબદ્ધ આવા મહાન આત્માને આજે અંતરની શ્રદ્ધાંજલિ અર્પ, એઓ સાથેના રહેશે. . ! સહવાસ અને કાર્ય દરમિયાન અમારા કોઈ થકી એઓશ્રીને ક્યાંય પણ દુઃખ 1932 માં પ્રારંભાયેલું આ સંઘનું મુખપત્ર સામયિક પ્રબુદ્ધ જૈન' જે પહોંચાડ્યું હોય તો એ આત્માની.અમે અંતરથી ક્ષમા માગીએ છીએ. ૧૯પ૩માં પ્રબુદ્ધ જીવન’ બન્યું. આ માતબર અને વૈચારિક સામયિકનું જો કે ડૉ. રમણભાઈ તો એવા ઋષિચરિત અને પ્રેમના ભંડાર હતા, સુકાન પ્રારંભમાં શ્રી ચંદ્રકાંત સુતરિયા, શ્રી મણિલાલ મોકમચંદ શાહ, શ્રી અને આ બધાથી તો એઓ પર હતા. પરમાણંદ કુંવરજી કાપડિયા અને અન્ય મહાનુભાવ વિદ્વાનો તેમ જ તેજસ્વી આ આત્મા જ્યાં છે ત્યાં શાંતિમાં જ બિરાજમાન હોય. બુદ્ધિવંત શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ પછી 1982 થી આજ દિવસ સુધી, આ ઠરાવથી અમો સર્વે એઓશ્રીના કુટુંબીજનો પ્રત્યે સહાનુભૂતિ એ જીવનના છેલ્લા શ્વાસ સુધી, એટલે કે સતત 23 વર્ષ સુધી તંત્રીપદે રહી દુઃખ ભાગી થઈએ છીએ, અમે પણ એમના કુટુંબીજનો જ છીએ, સંભાળ્યું અને ડૉ. રમણભાઇની નિષ્ઠાથી આ સામયિક ગુજરાતી ભાષી અન્ય શૂન્યાવકાશ સહન કરવા માટે કુદરત આપણને સત્ત્વ અને તત્ત્વ આપે, સામયિકોની કક્ષાથી અનેક રીતે વિશિષ્ટ બની રહી ગુજરાતીભાષી વિદ્વાનોની પ્રાર્થના. અનન્ય પ્રશંસાને પાત્ર બન્યું છે. ૐ અરિહંત શરણ ., શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘના પ્રમુખસ્થાને ડૉ. રમણભાઈ ૧૯૮૨માં સર્વે ૐ શાંતિઃ ૐ શાંતિ ૐ શાંતિ. સભ્યોના આગ્રહથી બિરાજ્યા, અને પોતાની 70 વર્ષની ઉંમર પછી કોઇ -રસિકલાલ લહેરચંદ શાપણ સામાજિક સંસ્થાના કોઈ હોદા ઉપર ન રહેવાની એઓશ્રીએ પ્રતિજ્ઞા પ્રમુખ, મુંબઈ જૈન યુવક સં. લીધી હતી એટલે સંઘના પ્રમુખસ્થાનેથી એઓશ્રીએ ડિસેમ્બર ૧૯૯૬માં તા. 8 અને 12 નવેમ્બર, 2005 મKKહક ના ખાનામાં Printed & Published by Nirubahen S. Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312A Byculla Service Industrial Estate Dadaji Konddov Cross Road, Byculla, Mumbal-400027. And Published at 385, SVP Rd., Mumbal400004. Temparary Add. :33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi. Mumbai-400004. Tel: 23820296. Editor: Dhanvant T. Shah
