________________
ઓક્ટોબર, ૨૦૦૬
બધામાં વિશ્વ ગુર્જરી એવોર્ડ, ગાડર્ગ મહારાજ એવોર્ડ, જૈન રત્ન, ન્યુયોર્કની સંસ્થા તરફથી 'લાઇક ટાઇમ એચીવર્મન્ટ', 'નવજીવન દાતા' (વિશાખાપટ્ટમ્) વગેરે ગણાવી શકાય.
મહાસતી ઉજ્જવળ કુમારી પછી નતકાકી ઘણા સાધુ સંતોના સંપર્કમાં આવવા લાગ્યા હતા. તેઓ સૌ પ્રથમ મધર ટેરેસાના સંપર્કમાં આવ્યા હતા. ધરે એમને બેલ્જિયમ ખાતેના ફાઉન્ડેશનના બહતપપ્રમુખ બનાવ્યા હતા. ત્યાર પછી ભારતમાં આવ્યા પછી પા તેઓ મધરના સંપર્કમાં નિયમિત રહેતા. મધર ઉપરાંત તેઓ બાબા મટે અને પાંડુરંગ શાસ્ત્રીના ગાઢ સંપર્કમાં હતા. ગુજરાતના ઘણા સંતોનો પણ તેમના પર ઘી પ્રભાવ પડી હતો. તેઓની સંસ્થાને કાકાએ સારું મોટું અનુદાન આપ્યું હતું.
મહાકાકાએ ૮૭ વર્ષનું આયુષ્ય ભોગવ્યું, તેઓ પોતાના સ્વાસ્થ્ય માટે સભાન હતા. તેઓ વહેલી સવારે ફરવા જતા. ત્યાર પછી યોગાસનો, ધ્યાન, મસાજ વગેરે કરાવતા. જમવામાં તેઓ સંતરાનો રસ, સરગવાનો સૂપ, મોળુ દહીં રોજ લેતા. સ્વાસ્થ્ય માટે તેઓ સતત કાળજી રાખતા.
પ્રબુદ્ધ જીવન
માશ્રીનું અવસાન થયું ત્યારે એમર્શ માતુશ્રી દિવાળીબહેન મોહનલાલ મહેતાના નામથી એક ટ્રસ્ટ સ્થાપ્યું હતું. તેમાં તેમની મુંબઈ, એન્ટવર્પ અને ન્યુયોર્કની પેઢીઓ તરફથી સારી રકમ અપાતી આ હતી એટલે કાકાએ પોતાની લોકસેવાની પ્રવૃત્તિઓ વિશાળ ધો૨ણે વિકસાવી હતી. મફતકાકા આ ટ્રસ્ટ દ્વારા વિદેશથી વહેંચણી માટે મળેલા ગરમ અને સુતરાઉ કપડાં, ધાબળા, દવાઓં હાંસિટલમાં જરૂરી સાધનો મંગાવીને સ્થાનિક સંસ્થાઓ દ્વારા
વિતરણ કરતાં.
મહતકાકાએ જે માશી બહારગામથી મુંબઈ દવા કરાવવા આવે તેઓને કોઈ આશરો ન હોવાથી ધર્મશાળાઓ બંધાવી એમ અનાથ છોકરા-છોકરીઓ માટે સંસ્થાઓ સ્થાપી હતી. અંધ કન્યાઓ માટે તેમા ઠારા અને શિવાની એક સંસ્થા સ્થાપી હતી, જેનો લાભ અનેક અંધ વિદ્યાર્થિનીઓએ લીધો છે. તદુપરાંત રસ્તે રખડતા છોકરાઓ માટે તેમણે સંસ્થા સ્થાપીને અનેક છોકરાઓને ધંધે લગાડયા છે.
મફતકાકાએ ગુજરાત-સૌરાષ્ટ્ર અને ભારતના ઇતર પ્રદેશોમાં જાતે ફરીને અનેક સંસ્થાઓને માતબર દાન આપ્યું છે. ચિખોદરાની આંખની હૉસ્પિટલ સરસ કામ કરે છે. એના સૂત્રધાર ડૉ. રમણીકલાલ દોશીનો મને અમો પરિચય કરાવ્યો હતો. દોશીકાકાનાં ધર્મપત્ની ભાનુબહેનને એમણે પોતાની બહેન માન્યા હતાં અને પરદેશથી આવેલાં ગરમ અને સુતરાઉ કપડાં તેઓ ગરીબોમાં વિતરણ કરવા માટે તેમને નિયમિત મોકલતા.
ભક્તકાકાને વિવિધ પ્રકારની સેવાપ્રવૃત્તિ માટે કેટલાય એવોર્ડ મળ્યા છે. એ આખી યાદી અહીં આપતાં ઘણો વિસ્તાર થાય. એ
શ્રીપાલરાજાના રાસનું કેન્દ્રિય તત્ત્વ
E ડૉ. બિપિનચંદ્ર હીરાલાલ કાપડિયા
જૈન ધર્મ જગતના અન્ય ધર્મોથી તેના કેટલાંક સિદ્ધાન્તો તત્ત્વજ્ઞાન, અહિંસા, સ્યાદ્વાદ, કર્મના વિવિધ દૃષ્ટિબિંદુઓ અને ધાર્મિક તથારાથી જુદો પડે છે. તેના વિવિધ તીવારીમાં બે જનતા પ્રિય તહેવારો તે પર્યુષા પર્વ તથા આયંબિલની ઓળી છે. આ બંનેના નવ દિવસો હોય છે; જેમાં આબાલવૃદ્ધ સ્ત્રીપુરુષો, બાળકો પણ ઉત્સાહપૂર્વક ભાગ લે છે. પર્યુષણ શ્રાવણ-ભાદરવામાં તથા આયંબિલની ઓળી ચૈત્ર સુદ-સાતમથી પુનમ તથા આસો સુદ સાતમથી પુનમ સુધી આવે છે. આયંબિલની ઓળી વિષે તેના બે મુખ્ય પાત્રી શ્રીપાલરાજા તથા મથા સુંદરીને કેન્દ્રમાં રાખી તેમના જીવનના મુખ્ય પ્રસંગો જોઈએ તથા તેનું રહસ્ય જોઈએ.
જૈન શાસનમાં નવપદનો મહિમા તથા ગૌરવ દ્વિતીય, મહામંગળકારી હોઈ જેની આરાધના જીવને કર્મ ક્રમે ઊંચે લઈ જઈ સર્વોચ્ચ સ્થાન એટલે કે મોક્ષ પહોંચાડે છે. નવપદમાં અદ્ભુત શક્તિ છે તેથી જેવું તેનું નિર્મળ આરાધન તેવું તેનું ઉત્તમ ફળ મળે છે. નવપદની આરાધના દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ રૂપી આત્મવિકાશના સૌપાની તથા ગુણો દ્વારા આરાધ્ય અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુના પંચપરર્મષ્ઠી થકી આરાધક ગુશી સંપાદન કરે
મફતકાકા પોતાની જ્ઞાતિના લોકો તથા સગાં સંબંધીઓ વગેરે સાથે સારો વ્યવહાર રાખતા. દિવાળીના દિવસે તેઓ અનેકને મિઠાઈ કે ડ્રાયફ્રુટના બોક્ષ મોકલતા. સગાઈ, લગ્ન, બિમારી, અવસાન પ્રસંગે ગરીબ, તવંગર સૌના ઘરે તેઓ પહોંચી જતાં. સંબંધો કેમ બાંધવા અને સાચવવા એની કળા એમની પાસે હતી.
આમ વિવિધ પ્રકારની અનોખી પ્રતિભા ધરાવનાર કુશળ વેપારી અને મોટા દાનવીર એવા મહતકાકાને અંજલિ અર્પીએ છીએ.
] રમાલાલ ચી. શાહ
આ આરાધના આયંબિલ તપથી કરાય છે. જેમાં રસ, કસ, સ્વાદની મોહ જંજાળથી દૂર રહી દેહને દાપું આપવા પૂરતો નીરસ, સ્વાદ વગરનો આહાર એક ટંક ખાઈને કરાય છે.
પર્યષણ પર્વની પવિત્ર આરાધના જેવી રીતે વ્યાખ્યાનો નાાટિ
વગેરેથી કરાય છે જે વ્યાખ્યાની ભાવિક જનસમુદાય ભાવપૂર્વક, એકાગ્ર ચિત્તે સાંભળે છે તેવી રીતે આ બે ઓળી દરમ્યાન ઉપાશ્રયો, જ્ઞાનશાળા કે અન્ય સ્થળો શ્રોતાઓથી ભરપુર રહે છે.
ધર્મસ્થાનોમાં શ્રીપાળાજાના રાસમાં વહેતી સુરાની સાકર શેલડી જેવી અમૃત વાણીના રસપાનની પરબો બની જાય છે જે ભાવિક જનોના હૃદયને સ્પર્શી જાય છે.
આ રાસના રચયિતા નિર્માતા ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજ મહારાજ તથા ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજીની જોડીએ ધર્મરસપૂર્ણ સુપ્ત કવિવાણીએ પુણ્યશાળી પુરુષના ઉપર વીસર્ચી વીસરાય નહીં એવો ઉપકાર કર્યો છે.
સંસ્કૃત સાહિત્યમાં પ્રસિદ્ધિ પામેલી મહાકથા કાદંબરીનો પ્રારંભ માકવિ ભારાભફના હાથે થી, પરંતુ સ્વર્ગવાસી થતા એમના પુત્રે પિતાનું અધુરું કાર્ય દળતાપૂર્વક પૂરું કરી પિતૃઋણમાંથી મુક્ત થયા. શ્રીપાલરાજાના રાસનું પણ તેવું જ થયું. સૂરત પાસેના રાંદેરના સંઘની વિનંતીથી ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજી મહારાજ સાહેબે વિ. સં. ૧૭૭૮ માં રાસની રચના કરી; પરંતુ રાસ પૂર્ણ થાય તે પૂર્વે ત્રીજા ખંડની પાંચમી ઢાળની અમુક ગાથા રચી તેઓ સ્વંર્ગવાસી થતાં સાડા સાતસો ગાથાઓ પછીની અધુરી કાવ્યકૃતિના ભાવ તથા માધુર્યનું સાતત્ય જાળવી ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજે અંતરમાં કવિતા સ્વરૂપ સરસ્વતી માતાની કૃપાનો તથા ઊંડા અવગાહની સંગમ સાથી અધૂરી કાવ્યકૃતિ પૂરું કરવાનું સ્વીકારી
।। શ્રી કાકો ક
