________________
૨૦
પંચવસ્તક
દ્વારા પ્રતિદિન ક્રિયા નામની વસ્તુમાં છે. તેમાં પહેલું પડિલેહણ નામનું દ્વાર કહે છે
૨૩૧, ઉવ ૨૩૨ અહીં પડિલેહણ સંયમને ઉપકાર કરનાર ઉપકરણની જાણવી. નહિં પડિલેહેલા ઉપકરણમાં જીવહિંસાદિક દેશે જાણવા. ઉપકરણને આશ્રીને વસ્ત્ર અને પાત્રની પડિલેહણ હોય છે, દીક્ષા વખતે પહેલાં વસ્ત્રગ્રહણ કરવાથી તેમજ સૂત્રોમાં પારૈષણા કરતાં પષણ પહેલી કહેલી હોવાથી વાસસંબંધી પડિલેહણા પહેલાં કહેવાશે. સવારે અને એથે પહેરે મુહપતિ, રજોહરણ ચેળ પટ્ટ, ગુરૂની માંદા સાધુની અને નવાશિષ્યની, ઉપધિ પોતાના કપડાં અને સંથાર તેમજ ગુરુમહારાજે કહેલું અન્ય જે કંઈ હોય તે પડિલેહવું જોઈએ. હવે વસ પડિલેહવાની વિધિ કહે છે હું ૨૨૨, વલ્વે ૨૩૪ ,૨૩૫, પર ૨૨૬, ૪ ૨૨૭, अदंस २३८, अणच्चा २३९, वत्थे २४०, तिरि २४१, छप्पु २४२, तइअं २४३, विहि २४४, વસ્ત્ર અને કાયાનું ઊર્ધ્વપણું, સજજડ ગ્રહણ કરવાથી સ્થિરપણું, વસ્ત્રનું વિધિથી પડિલેહવું, પહેલાં
અને આગળ પાછળ ચક્ષુથી દેખવું, પછી વિધિથી પ્રફેટન કરવું અને પછી આગળ કહેવાશે તે વિધિએ પ્રમાર્જન કરવું. વસ્ત્ર અને કાયના ઊર્ધ્વ માં, કેઈક કહે છે કે ઉભે રહીને છેડાથી વસ્ત્ર પકડવું, પણ તે વ્યાજબી નથી, કેમકે લિપાયલાની માફક શરીરને નહિ અડાડતાં ઉભા પગે જમીનમાં નહિ લગાડતાં તીર રાખી અને પડિલેહે અંગુઠા અને આંગળીથી ત્રિભાગબુદ્ધિએ વચને ગ્રહણ કરીને સંઘમરહિત સ્થિરપણે ચક્ષુને વ્યાપાર કરીને જે પડિલેહવાય તે સ્થિર કહેવાય. ઊતાવળ કર્યા વગર વાયુકાયની જયણાપૂર્વક, પ્રયત્નથી સમ્યગવને બીજે પડખે ફેરવવું તે અત્વરિત કહેવાય. જે ત્વરિત કરે તે વાઉકાયની વિરાધનાદિ દેષો થાય. એવી રીતે બે પડખે દેખવાથી સર્વગ્રહણ થયું, તેથી સર્વ એટલે બધું વસ પહેલાં ચક્ષુએ દેખે, ત્યાં જે કીડી આદિક જેવો ન દેખાય તે પ્રમ્હટન કરે અને દેખાય છે તે જીવને વિધિપૂર્વક અન્યત્ર મૂકે. પ્રસટન કરવાની વિધિ કહે છે: વસ કે શરીર નાચવું ન જોઈએ અને તે બે વળવા પણ ન જોઈએ, તથા નિરંતર ન જોઈએ અને તીર્ફે લાગવું પણ ન જોઈએ, વાના છ પ્રસ્ફોટન પહેલાં કરવાં અને હાથતલનાં પ્રમાર્જનવાળાં નવ પ્રસટન પછી કરવાં, અને પછી હાથમાં જીવનું શેધન કરવું. વસ્ત્ર અને આત્માને આશ્રીને અનતિતને અને અવલિતના ચાર ભાંગા થાય. નિરંતર પડિલેહવું તેને અનુબંધી દેષ કહેવાય છે. તીર્જી, ઉપર કે નીચે વસ્ત્ર લાગવાથી મુસલી દેષ કહેવાય છે. તીષ્ણુ ભીતવિગેરેમાં, ઉપર માળવિગેરેમાં અને નીચે ભૂમિવિગેરેમાં લાગવું થાય. એવી રીતે મુસલીદષનું લક્ષણ કહેલું છે, પહોળા કરેલા વસ્ત્રમાં બે બાજુ નિરીક્ષણ કરતાં છ પ્રસ્ફોટન થાય છે, અને હાથમાં ત્રણ વખત પ્રમાર્જન કરી, ત્રણ ત્રણે આંતરિત, નવ પ્રસ્થાટન જાણવા. હાથના રંગ સરખા અદશ્ય જીવોની રક્ષા માટે ત્રીજુ પ્રમાર્જન છે, કેમકે પ્રમાજેલી ભૂમિમાં પડિલેહણ થયા પછી કાજે ન કાઢયે હોય તે તે ભૂમિ વપરાય નહિ એવો નિયમ છે. એવી રીતે વિધિની મુખ્યતાએ પડિલેહણક્રિયા જણાવીને હવે આગળ આચાર્ય મહારાજ (નિર્યુક્તિકાર) એજ પડિલેહણની ક્રિયાને પ્રતિષેધની મુખ્યતાદ્વારા જણાવે છે:
