________________
૩૨
પંચવસ્તક
દેખે નહી તેઅસલેક કોઈ ત્રસકે સ્થાવર જીવનો ઉપઘાત ન હોય ઉંચાણ કેનીચાણ પણ વિના સરખી જમીન દરઆદિના પિલાણ વગરની હાય થડા કાલ પહેલાંજ અચિત્ત થએલી હોય" વિસ્તારવાળી હોય, ગંભીર હાય નજીક ન હોય બિલ રહિત હોય અને સપ્રાણીઓ તથા વૃક્ષાદિના બીજે કરીને રહિત હોય એવી જમીનમાં Úડિલ વિગેરે પરિઠવવાં. એકથી દશ સુધીના એ પદેથી ભાંગા કરતાં એકહજારને ચેતવીસ ભાંગા થાય, તે ભાંગા જણાવે છે. બ્રિકસંજોગોમાં ચાર ત્રિકસંજોગમાં આઠ, બાકીનામાં બમણું બમણું ભાંગા થવાથી સોલ બત્રીશ ચેસઠ એકસો અઠાવીશ બસો છપન પાંચસો બાર અને એકહજારને ચાવીસ, એમ દશે પદએ એક હજારને એવી ભાંગા થાય, અથવા તે પૂર્વાનુપવી અને પશ્ચાપૂવથી ભાંગાના એકથી દસ સુધીના આંક ઉપર નીચે હેલીને, હેઠળના પાછળના આંકની સાથે ઉપરને પહેલાને આંક ગુણવે, અને જે રાશિ મળે તેને ઉપલાની સાથે ભાગવાથી સંગી ભાંગા આવે, એમ કરવાથી દશ સંજોગના ભાંગ આ પ્રમાણે થાય: દશ, પીસતાળીસ, એકસોવીસ, બસ દશ, બસે બાવન, બસ દશ, એકસે વીસ, પીસતાળીસ, દશ અને એક, એવી રીતે એકાદિક સંગે અનુક્રમે ભાંગા થાય, અને દશેના ભાંગાનીદશે શુદ્ધ એવા ભાંગાની સાથે જોડવાથી એક હજાર વીસ ભાંગા થાય. અનાપાત અને અસંલેક, અનાપાત અને સંલક, આપાત અને અસંલક તેવીજ રીતે આપાત અને સંલેક એમ ચાર ભાંગા થાય, વળી તેમાં સ્વપક્ષ અને પરાક્ષ એમ આપાત બે પ્રકારે સમજો, સ્વપક્ષમાં પણું સાધુ અને સાધવી એમ બે પ્રકાર છે. સાધુમાં પણ સંવેગી અને પાસસ્થા એમ બે પ્રકાર છે, સંવગીમાં પણ સરખી સામાચારીવાળા અને જુદી સમાચારીવાળા એમ બે ભેદ જાણવા. અસંવેગીમાં પણ સંવિન પાક્ષિક અસંવિગ્નપાક્ષિક એમ બે ભેદ જાણવા. પરપક્ષમાં પણ મનુષ્ય તિર્યંચ એ ભેદે જાણવા. તે બધાના સ્ત્રી, પુરૂષ, અને નપુંસક એવા ત્રણ ભેદો છે. રાજા, કેટુંબિક અને સામાન્યજન એમ ત્રણ પ્રકાર પુરૂષ આપાત છે. તે ત્રણેમાં પણ શૈાચવાદી અને અશૌચવાદી એવા બે બે ભેદે છે. એવી જ રીતે સ્ત્રી અને નપુંસક આપાતના પણ રાણીઆદિ ભેદ સમજવા. પરતીથિ. મનુષ્યના પણ એજ વિભાગ જાણવા. તિર્યંચના વિભાગને હવે આગળ કહું છું. હુણ અને આ એવી રીતે બે પ્રકારના તિર્યો હોય છે, તેમાં પણ જાતની અપેક્ષાએ જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ એમ ત્રણ ભેદે છે. એ પુરૂષ તિર્યચેના ભેદ જણાવ્યા એવી રીતે સ્ત્રીઓ અને નપુંસકતિય પણ જાણવા વળી તેમાં મેંઢા, ખર વિગેરે નિદિત તિર્થ ગણાય અને ગાય વિગેરે અનિંદિત લેશે જાણવા. સરખી સામાચારીવાળાના આપાતવાળાસ્થાનમાં થંડિલ જઇ શકાય. બીજે સ્થાને જતાં વિપર્યાસ દેખવાથી કલેશ થાય, કદાચ અસંવેગમાં જવું થાય તે તેઓના ઘણા પાણીના ઉપગને દેખીને કુશીલસેવન કે નવદીક્ષિતનું જણપણું વિગેરે બને. પરપક્ષપુરુષનાં આપાતમાં તે પરપક્ષવાળા એવું ચિંતવે કે જ્યાં અમે જઈએ છીએ, અથવા અમારા કુટુંબીઓ જ્યાં જાય છે ત્યાં આ સાધુઓ પણ જાય છે, તેમ ધારીને તેઓ સાધુઓને પરાભવ કરે અથવા તે કામથી એ વ્યાપ્ત થયેલા છે ને તેથી બીજીસીએને સંકેત દે છે. એમ તેઓ ધારે. થડા કે ઘણા, મેલકે ચાખા પાણીએ કે કદાચિત લાવેલા પાણીના નાશથી પાણીના અભાવે શૈચ કરવાનો પ્રસંગ આવે તે તેને નિંદા કરે, તેઓના કદાચ મને સન્મુખ પરિણુમ થયેલા હોય તો તે પણ બદલાઈ જાય
