________________
ભાષાંતર
गणु ९१५, एवं ९१६, एअ ९१७, इ. ९१८, सम्म ९१९ एव ९२०, नेव ९२१, तेसिपि ९२२, तह ९२३, मरु ९२४, सच्च ९२५, उब ९२६, हरि ९२७, नणु ९२८, तह ९२० इअ ९३०, एवं ९३१,
સત્રમાં યુકિતથી સમ્યકત્વગુણની પ્રાધાન્યતા કહેલી છે, જે માટે કહ્યું છે કે ચારિત્ર ૨હિત જીવ મેક્ષ પામે, પણ દર્શન રહિત જીવ મોક્ષ પામે નહિ. એ વચનથી સમ્યકત્વજ નિશ્ચિત મેલન સાધન છે. કેમકે સમ્યકત્વના સદભાવેજ મોક્ષની પ્રાપ્તિ કહી છે. એવું કોઈ કહે તેના ઉત્તરમાં જણાવે છે કે સમ્યકત્વને મોક્ષનું કારણ જે કહ્યું છે તે એક રૂપી આથી વધારે રૂપીઆ થઈ અત્યંત ધનવાન થવાય તેની માફક પરંપરાએજ જાણવું, પણ એક રૂપીઆ માત્રથી જેમ દ્ધિમાન થવાનું નથી, તેમ એકલા દર્શન માત્રથી સીધે મેક્ષ મળતું નથી. સમ્યકત્વમાં અપ્રમત્તપણું થવાથી ચારિત્રમોહનીય નાશ પામે અને તેથી શ્રાવકપણા આદિની પ્રાપ્તિ થાય અને તે શ્રાવકપણ આદિથી મોક્ષ થાય અર્થાત્ શ્રાવકપણામાં અપ્રમતપણે વર્તે અને તેથી સર્વવિરતિચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય અને તે ચારિત્રને વિષે અપ્રમત્તપણે વર્તવાથી ક્ષેપક શ્રણિ અને કેવલજ્ઞાન મેળવી મોક્ષ પામે, પણ એકલા સમ્યકત્વમાત્રથી મેક્ષ થતું જ નથી, જે માટે શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે સમ્યકત્વ પામ્યા પછી બે પામથી નવ પલ્યોપમની સ્થિતિ ખપાવે ત્યારે શ્રાવક થાય, અને આગળ અનુક્રમે સંખ્યાતા સંખ્યાતા સાગરોપમ ખપાવે ત્યારે ચારિત્ર ઉપશમશ્રેણી અને ક્ષપકશ્રેણીની પ્રાપ્તિ થાય. એવી રીતે દેવ અને મનુષ્યજન્મમાં અવિચળ સમ્યક્ત્વવાળ હોય, યાવત એક પણ સભ્યત્વઆદિક મોક્ષ સુધીનાં બધાં વાનાં પણ પામે, પણ ઉપશમશ્રણ ને ક્ષપકશ્રેણું બે એક ન હોય. શંકાકાર કહે છે કે એ પ્રમાણે તે ચારિત્ર વગર મિક્ષ ન થાય એમ નક્કી થયું, શાસ્ત્રકાર કહે છે કે ભાવચારિત્ર વગર મોક્ષ થતાજ નથી, પણ સોમેશ્વર આદિ અંત કેવળીને દ્રવ્યચારિત્ર ન હોવાથી તે દ્રવ્યચારિત્રમાં ભજના કહી શકાય. વસ્તુતાએ તે તે સોમેશ્વર આદિકને પણ અન્યભાવની અપેક્ષાએ તે દ્રવ્યચારિત્રપૂર્વકજ તેવા પ્રકારનું ભાવચારિત્ર જાણવું. કેમકે તેઓનું ઉત્તમપણું છે, અને અનેક વેગથી જ ચરમશરીરીપણું મેળવી શકાય છે, કેમકે દુખે જીતી શકાય એ મોહ અનાદિકાળને છે ભવના કુશળ ચગથી જ ચરમશરીરિપણું મેળવી શકાય છે, કેમકે
એ જીતી શકાય એ મેહ અનાદિકાળને છે. શંકા કરે છે કે મરુદેવીમાતાને ભાવચારિત્ર, દ્રવ્યચારિત્રપૂર્વકનું નથી. કેમકે તે અનાદિવનસ્પતિકાયમાંથી જ મરૂદેવાપણે જન્મેલાં છે. અને મનુષ્યગતિ શિવાય દ્વવ્યચારિત્ર તો હોય જ નહિં, તેમજ અત્યંત વૃદ્ધ અથવા તે કઈ દિવસ પણ ત્રસપાને નહિં પામેલાં છતાં તેઓ સિદ્ધ થએલાં છે. એના ઉત્તરમાં શાસ્ત્રકાર કહે છે કે આ વાત સાચી છે, પણ તે અત્યંત સ્થાવરપણાથી આવી તરત મેક્ષ પામવાની વાતને સત્રમાં આશ્ચર્યભૂત ગણેલી છે. જેનશાસનમાં પૂર્વ આચાર્યોએ બીજાં પણ આશ્ચર્યો કડેલાં છે તે કહે છે: મહાવીરમહારાજને ઉપસર્ગો થયા, તેમનું ગર્ભાન્તરમાં સંક્રમણ, મલલીનાથજીનું સીપણું, મહાવીર મહારાજની પહેલી દેશનામાં દીક્ષા ન થવી, કૃષ્ણનું અમરકંકાનગરીએ જવું, મૂલવિમાને સાથે ચંદ્ર-સૂર્યનું આવવું, ગલિયાના અપહારથી હરિવંશકુલની ઉત્પત્તિ, અમરેન્દ્રનું સીધર્મદેવને જવું,
