________________
ભારતર
કરી
અશુભતા વિચારથી, તેમજ દુર્ગધિ, માંસ, લોહી અને નિષ્ઠાથી ભરેલું તેનું શરીર વિચારવું, તેવીજ રીતે સ્ત્રીને સર્વત્ર અને સર્વદા એકસરખે રાગ હેતે નથી, તેમ વિચારી સંખ્યાના વાદળાંની માફક તેન સવભાવ ચંચળરાગપણ સમજવું. વળી લોકોમાં નિંદનીય વ૨કને બગાડનાર એવા બધા ખરાબ કાર્યોનું કારણ સ્ત્રીઓ છે એમ વિચારવું વાયર અગ્નિ અને સાપ કરતાં પણ અત્યંત સ્વભાવથી જ દુગ્રહા એવા મનનું ચંચળપણું વિચારવું, તેમજ જાત્યાદિકગુણ સહિત એવા ભર્તારથી પણ તે સ્ત્રીની નિરપેક્ષતા જેવી, તેમજ તે સ્ત્રી પાપ સ્થાન છે. તેમજ અત્યંત કપટ સહિત છે, તે સમ્ય વિચારવું, તે સ્ત્રીઓ ચિંતવે કાંઈ, કરે કાંઈ બેલે કાંઈ, આરંભ કંઈ અન્યને જ કરે, એવી રીતે સ્ત્રીયો માયાપ્રધાન હોય છે, સ્વભાવે તે નદીની માફક નીચગામી હોય છે. શાશ્વતાસુખનું સ્થાન એવો જે મોક્ષ તેને પમાડનાર એવું જે સદધ્યાન તેને શત્રુ પણ તે સ્ત્રીયેજ છે. અત્યંત ઉગ્ર અને ઉત્કૃષ્ટ સંતાપને કરનારી છે. નારકીના તીનું એ કારણ છે, અને તેવી સ્ત્રીઓથી વિરકત થએલા મહાનુભાવોને પ્રમાદિગુણને લાભ આ ભવમાંજ થાય છે, અને પરભવમાં પણ તેજ મહાનુભાવો આ સંસ્કારિત એવા વૈરાગ્યથી શરીર અને મનના અનેક દુઃખે પામ્યા વિના અત્યંત સુખને મેળવે છે. આવી રીતે ભાવના રાખનારને અત્યંત સંવેગથી શુદ્ધ એવા વ્યાપાર થાય છે. અને તેમ થવાથી કિલષ્ટકર્મને જરૂર ક્ષય થાય છે, અને તે સંવેગથી નકકી ચારિત્રની શુદ્ધિ પણ થાય છે. સ્ત્રી સંબંધી રાગને નિવારવાનું તે સ્ત્રીનાં સ્વરૂપ અને ફલ જણાવવા દ્વારાએ બતાવી અન્ય પદાર્થ ઉપર થતા રાગને ટાળવા માટે તે તે પદાર્થોનાં સ્વરૂપ તથા ફલ વિચારવાં એમ જણાવે છે. જે મનુષ્ય સ્ત્રીવિગેરેમાંથી જે ષથી આધિત થતો હોય, તે મનુષ્ય તેનાથી વિરૂદ્ધ તે સંબંધી સ્વરૂપ અને ફલને વિચાર કરે. દ્રવ્યમાં રાગ થતું હોય તો તેને ઉપર્જન રક્ષણ કરવા આદિના કલેશને વિચારે, તેમજ તેના અભાવે ધન બનવું કેટલું બધું નિરૂપાધિતાને લીધે થાય છે તે વિચારે. ષ થતું હોય તે હમેશાં સર્વભૂતેમાં મિત્રી વિચારવા સાથે સર્વજીની સાથે થએલે માતાપિતા આદિપણને અનંત વખતને સંબંધ વિચારે, અને અજ્ઞાન જે આત્માને બાધા કરતું હોય તે ચિત્તની સ્થિરતા કરી પ્રતીતિ પ્રમાણે વસ્તુને સ્વભાવ વિચારે. અહીં વ્રતને અધિકાર છે. અને વિષયે તેથી પ્રતિકુલ છે, ને તે વિષયનું સ્થાન સ્ત્રીઓ છે, માટે વિશેષ ઉપદેશ સીને અંગે જણાવ્યો છે. જેમ અશુભ પરિણામવાળે જીવ ઘણું કર્મને બાંધનારા થાય છે. તેવી જ રીતે શુભ પરિણામવાળે આવે ઘણાં કર્મને અપાવનાર પણ થાય છે એ સમજવું . હવે વિહારનામનું દ્વાર કહે છે.
अप्प ८९५, मोक्तण ८९२, एअंपि ८९७, इयरसि ८९८, गोअर ८९९, एअस्स ૨૦૦, બાઈ ૧૦૧, આચાર્યાદિકના ઉપદેશ પ્રમાણે સર્વ પદાર્થથી અપ્રતિબદ્ધ એટલે મમતારહિતપણે ઉચિતતાએ માસકપઆદિ વિહાર સાધુ જરૂર વિચરે. શંકાકાર શંકા કરે છે કે માન્સકલ્પ સિવાયને સત્રમાં વિહારજ કહયે નથી તે માસાદિશદમાં આદિશબ્દ કેમ લીધે? ઉત્તરમાં કહે છે કે તેવું હર્ભિક્ષ અશકત આદિનું કાર્ય હોય તે માસથી અધિક પાસું પણ થાય, માટે આરિશખ લીધે છે. (વિહારને અને દીક્ષા સાથેનો પ્રસંગ હોવાથી આશિખથી મારું ન લી)
