________________
ભાષાંતર
૧૦૭
લંદ એટલે શાસ્ત્રમાં કાળ કહેવાય છે. અને તે લંદનામને કાલ ઉત્કૃષ્ટ, મધ્યમ અને જઘન્ય એમ ત્રણ પ્રકારે છે. યથાલદિક કપમાં આવેલા લંદશબ્દની વ્યાખ્યા જણાવે છે. જેટલી વખતે પાણએ ભીનો હાથ સુકાઈ જાય તે વખતને જઘન્યતં કહેવાય છે. પૂર્વકેટિના કાલને ઉત્કૃષ્ટવંદ કહેવાય છે, તે બેની વચમાં તે અનેક સ્થાનો કાલનાં હોય છે. પણ યથાલંદના આ અધિકારમાં પંચરાત્રિના કાલને ઉત્કૃષ્ટ લંદ કહેવાય છે. જે માટે પાંચ રાત્રિજ તેઓ વીથીમાં ભિક્ષા માટે ફરે તેથી તેઓ યથાલંદિ કહેવાય અને તેમનું ઉત્કૃષ્ટ પ્રમાણ પણ પાંચના ગ૭ તરીકેજ હોય. પર્વે જે મર્યાદા જિનક૯પમાં કહી છે, તે જ મર્યાદા યથાસંદિકોમાં પણ જાણવી, પણ સૂત્ર, ભિક્ષાચર્યા અને માસકપમાં એ બે વચ્ચે ફરક છે. પરિહારિકે ગ૭ સાથે સંબંધવાળા અને સંબંધ વગરના એમ બે પ્રકારે હોય છે, અને તે પણ ભવિષ્યમાં જિનકપમાં અને સ્થવિર૭૫માં જવાવાળા હોવાથી બે પ્રકારના હોય છે. તેઓને ગ્રહણ કરવા માંડેલા અર્થમાં થોડો અર્થ બાકી હોવાથી તેઓને ગચ્છનો પ્રતિબંધ હોય છે. શુભ લગ્નાદિ ઉતરી જતાં હોય અને નજીકમાં બીજાં લગ્નાદિ ન હોય તે પ્રથમ યથાર્લાદિક કલ્પ લઈને તેઓ ગચ્છના ક્ષેત્રની બહાર જઇને રહે, અને બાકી રહેલો અથ ગ્રહણ કરે, પણ એ અર્થ ગ્રહણમાં વિશેષ એ છે કે આચાર્ય બહાર જઈને તેઓને અર્થ આપે, કારણકે ગચ્છના ક્ષેત્રમાં આવવાથી વંદન અને અર્વદન કરવાથી લોકોમાં નિંદા થાય. જે આચાર્ય જવાને શક્તિમાન ન હોય તે દેહ ગાઉએ રહેલી પહલી, બે ગાઉએ રહેલું પ્રતિવૃષભગામ અથવા ક્ષેત્રની બહાર કે ક્ષેત્રમાં અન્યવસતિમાં તે યથાકંદિક આવી તે અર્થ લે. તે સ્થાને કે ન દે તેવી રીતે સાધુએ તેને વંદન કર. તે કોઈને વંદન ન કરે, બાકી રહેલે અર્થ લઈને તેઓ પોતાના કહ૫ પ્રમાણે વિચરે. જિનકલ્પ લેવાવાળા યથાલદિક છેડે અર્થ બાકી હોય ત્યારે અથવા કેટલાકના કહેવા પ્રમાણે યથાલદિક કાળમાં રોગ આતંક છતાંપણ દવા કરાવે નહિ, આંખને મે કરવાથી તેઓ નિષ્પતિકર્મ શરીરવાળા હોય છે. સ્થવિરયથાસંદિકોમાં એટલે વિષ કે તે અસમર્થ થાય છે તે સાધુને ગ૭ને આપી પણ દે, અને ગચ્છના સાધુઓ પણ સર્વ પરિકમ ફાસુકઅનાદિએ તેઓનું કરે. તે સ્થવિર એકેક પાત્રાવાળા અને વસવાળા હોય છે, પણ જિનક૯૫માં જવાવાળા યથાલદિકને વસ્ત્રાપાત્ર આદિની ભજન જાણવી. જઘન્યથી તેનું પ્રમાણુ ત્રણ ગણું અને ઉત્કૃષ્ટથી સેંકડે ગણેનું હોય છે. પુરૂષનું પ્રમાણ પણ જઘન્યથી પંદર અને ઉત્કૃષથી હજાર ગણું જાણવું. કપમાં ઊનને પ્રક્ષેપ કરવો હોય તે એકાદિ પણ જઘન્યથી તે કલ્પ લેવાવાળા હોય, અને ઉત્કૃષ્ટથી લેવાવાળા સેંકડો હોય છે. પહેલાના યથાસંદિકેનું ઉત્કૃષ્ટ અને જઘન્યથી કેટિપૃથકત્વ પ્રમાણ હોય છે. અહીં વિસ્તારરૂપ પ્રસંગે કરીને સર્યું. આ પ્રવચનમાં જિનકલ્પ, પરિહારકલ્પ ને યથાસંદિપ લે તેજ ઉત્કૃષ્ટ વિહાર છે, અને તે ત્રણે કલ્પિ સંખના જેવા શુદ્ધ જાણવા. પ્રાયે છેલ્લે કાળે અનવદ્ય એ આ કલ્પ સતપુરૂષોને કરવાનું છે. બાકીને વખત તે આચાર્ય આદિકના કાર્યથી પ્રતિબંધ હોવાથી તે કલ્પ લેવાની ભજના જાણવી. કેટલાક કહે છે કે જિનાદિકપમાં શુહસંજમને એગ હોવાથી તેમજ સ્થવિરના વિહાર કરતાં અહિં અત્યંત અપ્રમાદીપણું હોવાથી આક્તજિ સારા છે. વળી કેટલાક કહે છે કે પરોપકાર નહિ હોવાથી આ જિનકલ્પાદિ કપિ
