________________
૭૨
પંચવસ્તુક નકકામ છે, એમ જણાવતાં શંકાકાર કહે છે કે પર્યાયે કરીને જયેષ્ઠ એ સાધુ જે સત્રાર્થની ધારણ રહિત હોય અને વળી વ્યાખ્યાનની લબ્ધિ વગરનો હોય તે તેવાને આ અનુયોગને પ્રસંગે વંદન કરવું નકામું છે. કદાચ કહેવામાં આવે કે વય અને પર્યાયે કરીને ન્હાને હોય તે પણ અનુભાષકજ આ અનુયોગના પ્રસંગમાં ગણાય, (અને તેથી તે અનુભાષક એવા જ્યેષને વંદન કરવું જોઈએ, આને માટે શંકાકાર કહે છે કે દીક્ષા પર્યાયે મોટા સાંભળનારા સાધુ હોય અને અનુભાષક યદિ દીક્ષા પર્યાયે હાને હોય અને તેથી તે ન્હાનાને માટે વંદન કરે, તે તે ન્હાના સાધુને હાટા પાસે વંદન કરાવવાથી આશાતના લાગે. આવી શંકાના ઉત્તરમાં શાસકા૨ કહે છે કે જે કે વયઆદિએ કરીને પણ અનુભાષક લઘુ હોય તે પણ જે સ્ત્રાર્થને ધારણ કરવામાં નિપુણ હોય અને વ્યાખ્યાનની લબ્ધિવાળો હોય તેજ સાધુ અહીં અનુભાષકના પ્રસંગમાં જેઠ લે. જિનવચનના અનુભાષકરૂપી ગુણને આશ્રીને માટે પણ તેને જે વંદન કરે છે તે વંદન કરવામાં તે હાના સાધુને આશાતના પણ નથી, કારણ કે અનુભાષકગુણે કરીને તે ન્હાને સાધુ પણ રત્નાધિક છે આ અનુયેગને સ્થાને નિશ્ચયનયથી વય કે પર્યાય એકકે પ્રમાણભૂત હેઈઆલંબન થનાર નથી. લાયક એવા વ્યવહારથી તે વય અને પર્યાયની પ્રામાણિકતા છે, યથાયોગ્ય સ્થાને બને નયની હકીકત લેવા માટે જણાવે છે કે. બંને નયથી મનાયલું પ્રમાણ સમજવું. કયે સાધુ કયા ભાવમાં વતે છે? એ હકીકત નિશ્ચયથી જાણી શકાતી નથી, પણ જે પહેલે ચારિત્રમાં દાખલ થયે તેને વ્યવહારથી વંદન કરાય છે. વ્યવહાર પણ એટલે બધે બળવાન છે કે વ્યવહારને ધર્મ તરીકે જાણતા એવા કેવલી મહારાજ પણ પિતાના ગુરૂઆદિ પિોતાના કેવલજ્ઞાનની ઉત્તિથી અજાણ્યા હોય ત્યાં સુધી છવાસ્થ એવા ગુરૂને પણ તે કેવલીમહારાજ વંદન કરે છે. વ્યાખ્યાનને વિધિ કહ્યા પછી વ્યાખ્યાનને લાયક વસ્તુ જણાવે છે -
વવાને ૧૦૧૮, શિરે ૧૦૧૯ ૧૦૨૦, પણ ૧૦૨૧, વMા ૧૦૨૨, નવા ૧૦૨૨, ૫ ૧૦૨૪, પણ ૧૦૨૬, ૧૦૨૧, ૧૦૨૭, સને ૧૯૨૮ तम्मि १०२९, भूअत्य १०३०, जम्हा १०३१, आइ १०३२, णय १०३३, पच्छावि १०२४, તરસ ૧૦ ૨૧, જય ૨૦૨૧, જિં ૧૦ ૨૭, સત્ર ૧૦ ૨૮, ને ૧૦ ૨૯ ઢિને ૧૦૪૦, પં ૧૦૪૧, મગર ૧૦૪૨, ૧૬ ૧૦૪૨, ત૬ ૧૦૪૪, ૧૦૫,
જે જે કાલે જેટલું જેટલું નંદી આદિ જિનવચન પ્રવર્તતું હોય તેટલું ભાવાર્થપૂર્વક કહેવું અથવા શિષ્યોને તે નન્દીઆદિ સામાન્યસૂત્ર કરતાં વધારે યોગ્ય દેખે તે દષ્ટિવાહ આદિની વ્યાખ્યા પણ કરે, અથવા તે દષ્ટિવાદઆદિથી ઉદ્વરેલા કઈ પરિજ્ઞાઆદિસ્તવની વ્યાખ્યા કરે અથવા તે નહિ. આદિકને જ વખાણે. કષ, છેદ અને તાપે કરીને શુદ્ધ એ ધર્મ જેમાં વર્ણન કરાય તે સ્તવપરિણા આદિ શાસ્ત્રો ઉદ્ધત સૂત્ર કહેવાય. આવી રીતે ઉદ્ધતના પ્રસંગમાં જે સ્તવપરિઝાની સુચના કરી તે સ્તવપરિજ્ઞા દેઢસો કરતાં અધિક ગાથાના પ્રમાણવાળી છે તેથી તેની વ્યાખ્યા કરતાં પહેલાં ઉત્તમકૃતની વ્યાખ્યા કરે છે, પ્રાણવધ વગેરે પાપસ્થાનેને જે સર્વથા નિષેધ અને પાન, અધ્યથન વિગેરેનો જે સર્વથા વિધિ કરાય તેનું નામ ધર્મકષમાં શુદ્ધ કહેવાય. જે બ્રહ્મક્રિયાથી તે વિધિ અને નિષેધનો બાધ ન થાય, પણ નિરતિચારપણે તે વિધિ અને નિષેધ ઉત્પન થાય
