________________
७६
પચવસ્તુ
ચરમાવતે ભવ્યજીવને પણુ થતા સમ્યગ્દર્થાંનાદિમાં તે તધર્મ કારણ છે એમ માનવામાં કાર્ય પણ પ્રકારે ગેરવ્યાજબી પશુ નથી, કેમકે પૂવે જણાવ્યુ તેમ પ્રાયે શ્રુતધમ થીજ સમ્યક્ત્વ અને ચારિત્ર થાય છે, અસભ્ય તથા ભવ્યજીવાને પણ અન્નત વખત શ્રુતધર્મ આવ્યા છતાં ચારિત્રધમ નથી થયે માટે પ્રાયે એવું કહ્યું છે. કષનું સ્વરૂપ કહે છે: જે શાસ્ત્રમાં સાવદ્યવિષયક પ્રાંતષેધ અત્યતપણે કર્યો ડાય તેમજ રાગાદિકને જેનાથી નાશ કરવામાં આવે એવાં સમથ ધ્યાનાદિ જેમાં જણાવ્યાં હાય તે શાસ
મુદ્ધ કહેવાય. જેમ મન વચન કાયાએ કરીને ત્રીજા જીવની સર્વથા પીડા ન કરવી અને રાગાદિકથી પ્રતિકૂળ થાય એવું ચિત્તમાં ધ્યાન ર્હંમેશાં કરવુ જોઇએ, એવું જે શાસ્રતે કષથી શુદ્ધ થયેલ કહેવાય, પણ જેમાં સ્થુલહિંસાનેાજ માત્ર નિષેષ હાય, પણ સર્વ સાવદ્યવિષયક વિષયક ન હોય અને રાગાદિકને નાશ કરવામાં સમર્થ એવાં ધ્યાનાદિ ન જણાવ્યાં હોય અને માત્ર પૃખ્યાદ્ધિ અને પાનાંજ ધ્યાના જણાવ્યાં ઢાય તે શાસ્ત્રો કષથી શુદ્ધ કહેવાય, જેમ કેાઈ શાસ્ત્રમાં એમ કહ્યુ' હાય કે મરનારા જીવ હાય મારનારા પ્રાણિને વિચારનાર હાય વળી તે પ્રાણિને મારવાની ક્રિયા હાય અને તે પ્રાણીના પ્રાણના જો નાશ થાય તે હિંસા થાય, એવું શાસ્ત્ર કષથી અશુદ્ધ કહેવાય. એવા શાસ્ત્રોના દાખલાને જણાવતાં કહે છે કે જેશાસ્ત્ર હાડકાં વગરનાં જે જીવા હાય તેવા એક ગાડાં જેટલા જીવે મારે તા એકજ હિંસા ગણાય. એમ કહેનાર હાય, વળી બ્રહ્મહત્યાદિ કરનારા હું છું એમ અવિદ્યમાન એવા પણ પેાતાના દોષો પાપશુદ્ધિને માટે કહેવાય તે તેમાં મૃષાવા નથી એમ જણાવનાર શાસ્ત્રો હાય. તે વિગેરેમાં તેમજ અકારઆદિ અક્ષરાનું ધ્યાન કરવું, એમ કહેનારા શાસ્ત્રીમાં શુદ્ધ હાય નહિં. એમશ્રુતષની શુદ્ધ જણાવીને હવે છેશુદ્ધિ જણાવે છે.
સદ્ ૨૦૭૨, ૫૧ ૨૦૭૨, ૧૫ ૨૦૭૪, જે વસ્તુ ૧૦૭, નસ્ય ૧૦૭૬, Ë ૧૦૭૭, ૪૫ ૧૦૭૮, ૧૫ ૨૦૭૧,
અને પ્રકારના સ યમયેાગામાં ધાર્મિકજનની હંમેશાં જે અપ્રમાદપણે વૃત્તિ તે ખાદ્ય અનુષ્ઠાન કહેવાય છે. એ શાસ્ત્રમાં કહેલા માઅનુષ્ઠાનવડે કરીને પૂર્વક્તિ વિધિનિષેધના ખાધ ન થાય અને તે નિમિનિષેધ બન્ને ઉત્પન્ન થાય એવા અનેકવચનાથી શુદ્ધ એવું જે શાસ્ત્ર તે શુદ્ધ કહેવાય. જેમ સાધુએ હમેશાં માતરૂપરઢવવા વિગેરે સ કાર્યાં પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ત્રુપ્તિમાં અપ્રમત્ત રહીનેજ કરવું. વળી પ્રમાદ કરનારા એવા વસતિમાદિના પરિહાર કરવા. તેમજ મધુકવૃત્તિએ શરીરનુ પાષણ કરવું, જ્યાં વિવિધ પ્રકારના સંયમયેાગામાં ધાર્મિકની વૃત્તિ અપ્રમત્તપણે ન હોય તે અનનુષ્ઠાન કહેવાય. એવા અનનુષ્ઠાના વડે પ્રતિષેધ અને વિધિના ખાધ થાય, તેમજ તે વિધિ અને પ્રતિવેષ અન્ન અને પશુ નહિ. તેથી એવા વચનેાવાળુ શાસ્ત્ર તે છેદથી અશુદ્ધ કહેવાય. જેમ દેવતાની આગલ ગાયનઆદિ કાય માં સાધુએ ઉદ્યમ કરવા જોઈયે. હાસ્યાદિક કરવાં જોઇયે, અસભ્યવચન (હુ બ્રહ્મઘાતી છું વિગેરે) કહેવાં જોઇયે, અન્યમતને માનનારાના નાશ ઇચ્છવા જોઇયે, એકજ ઘરે અન્ન લઈને ભાજન કરવું, તરવારની ધારા વિગેરેથી શરીર ઉપર ઘા કરવા, એ બધાં ખાદી અનુષ્ઠાના પાપરૂપ છે, એવી રીતે કષ અને છેદની શુદ્ધિ જણાવી હવે તાપની શુદ્ધિ કહે છે.
નવા ૧૦૮૦, ૫૫૫ ૧૦૮૨, સંતા ૨૦૮૨, સત્ ૨૦૮૨ ૧૫ ૧૦૮૪, નિષો ૧૦૮૯, ૬૫ના
