________________
૭૫
ભાષાંતર ન્યૂનપણથી પણ કાંઈ પણ ફરક પડે નહિં, અને કર્મની સ્થિતિ વધારે છતાં પણ સમ્યકત્વ માનીયે તે અભવ્યને પણ સમ્યકત્વ અને મોક્ષને પ્રસંગ આવે (દેશનાવિગેરેથી તેને પણ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ થાય). જે ભવ્યપણાને તે કાલાદિક ભેદે ભિન્નતાવાળે સ્વભાવ ન માનીએ તે તે એકસ્વરૂપ મનાયેલ હોવાથી કમદિકને તેવો કાલાદિકભેદેનિફલ કરવા રૂપ સ્વભાવને ભિન્નફલને કરનારો થાય નહિ, આ ભવ્યત્વની વિચિત્રતાની વાત બુદ્ધિશાળીઓએ વિચારવી. કદાચ કહેવામાં આવે કે દેશના વગેરે સાધનો સમ્યગ્દર્શનઆદિને કરવાવાળાં નથી એમ માનીયે અને તેથી અમને મોક્ષ પ્રાપ્તિને પ્રસંગ નહિં આવે, પણ તેમ માનીયે તે ભવ્યમાં પણ તે દેશનાદિ સમ્યકત્વઆદિને કરનારાં કેમ બને? કહેવામાં આવે કે ભવ્યત્વ હોય તે દેશનાદિથી સમ્યકત્વઆદિ થાય, તે ભવ્યપણે બધા ભવ્યજીને સરખું છે એમ તમોએ માન્યું છે અને તેથી તે ભવ્યપણું પણ આવી રીતે એકવારૂપ હોવાથી અભવ્યની દેશના જેવું જ થશે. કદાચ એ દેષના ભયથી ભવ્યપણાને તે સરખાપણને સ્વભાવ ન માને તે તત્વથી ભવ્યપણાની વિચિત્રતારૂપ અમારાજ પક્ષ કબૂલ થશે. જે માટે તે ભવ્યપણું એક છતાં પણ અનાદિ છે, અને તે ભવ્યપણાને પારપકવ થવાને સ્વભાવ પણ આત્મભત હોવાથી અનાદિ છે, એમ કહેવાથી બાકીનાં કર્માદિક નકામાં છે એમ નહિં સમજવું, કેમકે તથા સ્વભાવવાળું ભવ્યપણું પણ પોતાના પરિપકવાણાની માફકજ કાલાદિકની પણ અપેક્ષા રાખેજ છે. પરમાર્થથી વિચિત્ર સ્વરૂપવાળા તે કારણેના સમુદાયથીજ જીવ તેવા પ્રકારનું અ ન્ય અપેક્ષાએ વિર્ય પામે છે. અને તેથી તેને દ્રવ્યસમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થાય છે, અને તે દ્રવ્યસમ્યકત્વથી ભાવસમ્યકત્વ થાય છે, અને તે ભાવસઋયત્વથી અનુક્રમે કે સાથે ચારિત્ર પ્રાપ્ત થાય છે, અને તેથી અનુક્રમે કેવળજ્ઞાનાકિની પ્રાપ્તિ થાય છે. ઉપર જણાવેલ સમ્યકત્વના દ્રવ્ય અને ભાવ એવા જે ભેદે છે તે જણાવે છે, જિનવચનજ તત્ત્વ છે એવી જે રૂચિ તે દ્રવ્યસમ્યકત્વ, અને યથાસ્થિત જીવાદિ ભાવના હૈયાદિના વિભાગવાળા જ્ઞાનથી થતી શ્રદ્ધા તે ભાવસમ્યક્ત્વ કહેવાય છે. ને દ્રવ્યસમ્યકત્વ કરતાં ભાવસભ્ય. કત્વની શ્રેષ્ઠતા જણાવે છે, જેના ગુણે ન જાણ્યા હોય એવા સુંદરરત્નમાં જે શ્રધ્ધા હોય તેના કરતાં ગુણે જાણ્યા પછી થતી શ્રધ્ધા અનંતગુણ હોય છે અને તેટલાજ માટે ભાવસમ્યકત્વ એ દ્વવ્યસમ્યકત્વ કરતાં અનન્તગુણુ યુદ્ધ જાણવું, અને એવું ભાવસમ્યકત્વજ પ્રામાદિલિંગને ઉત્પન્ન કરનારું છે, અને એવા ભાવસમ્યકત્વથીજ તીવ્ર શુભભાવ થાય છે, અને તે તીવ્ર એવા શુભભાવ થવાથી શુહચારિત્ર પરિણામ થાય છે, અને તે ચારિત્રપરિણામથી દુઃખરહિત અને શાશ્વત સુખવાળે એ મોક્ષ મળે છે. શ્રુતધર્મની મહત્તા એ દ્રવ્યસમ્યકત્વ છે, અને તેજ ભાવસમ્યકત્વનું કારણ છે. એમ પ્રાસંગિક વસ્તુ કહીને જે ચાલુ અધિકાર શ્રતધર્મની શુદ્ધિને છે તેને કહે છે.
યુગ ૨૦૭, ઇમો ૨૦૧૮, ૧ ૨૬૧ પૂણે ૧૦૭૦, બર ૨૦૭૧, તેટલા માટે શ્રતધર્મની કષ વિગેરેએ કરીને પરીક્ષા કરવી જોઈએ, ઉષરભૂમીમાં સેંકડો વખત થયેલ વષાદ નિષ્ફળ જાય છે, તે પણ રસાલ જમીનમાં વષાદ વિના ધાન્યની ઉત્પત્તિ થાય છે એમ કહી શકાય નહિં. એવી રીતે અભવ્ય કે ભવ્યજીવમાં અનન્સી વખત શ્રુતકર્મની પ્રાપ્તિ નિષ્ફલ થઈ છે, છતાં
