________________
ભાષાંતર
૭૩.
અને ઘટી શકે તે જે ઉપદેશ તે ધર્મમાં છે જાણ. બંધ તથા મેક્ષાદિને અનુકૂળ એવા જીવાદિપદાર્થોનું નિરૂપણ તે ધર્મના અધિકારમાં તાપ જાણો. તે કષ, છેદ અને તાપ એ ત્રણે કરીને શુદ્ધ એવો જે ધર્મ તેજ સમ્યગૂધર્મપણાને પામે છે. એ ત્રણ વડે કરીને જે ધર્મ શુદ્ધ ન હોય અગર કોઈપણ એક પ્રકારની અશુદ્ધિવાળો હોય તે તે ધર્મ યથાર્થપણે ધર્મના ફળને દેવામાં સમર્થ થતું નથી. એ ધર્મજ જે માટે જગતના સર્વ પદાર્થોમાં ઉત્તમ પુરૂષાર્થ છે, માટે એ ધર્મની બાબતમાં જે ઠગાયે તે મનુષ્ય સકળકલ્યાણેથી ઠગાયેજ છે એમાં કઈ સંદેહ નથી, અને જે ધમમાં ન ઠગાયો તે કલ્યાણમાં કોઈ દિવસ પણ ઠગાતે નથી, માટે બુદ્ધિમાનોએ બુદ્ધિપ્રધાન એવી દષ્ટિથી ધર્મની સભ્ય પરીક્ષા કરવી જેને મોક્ષનું બીજ (સખ્યત્વ) પ્રાપ્ત થયું હોય છે તેને આ લેકનાં બધાં કથા મળે છે, અને પરભવમાં શુભપરંપરાવાળાં એવાં દેવ અને મનુષ્યનાં સુખ પણ નકકી મળે જ છે. સાચાતોની શ્રદ્ધારૂપ તથા પ્રશમાદરૂપ ચિહ્નોથી જણાતું અને શુભઆત્માના પરિણામ સ્વરૂપ એવું જે સમ્યકત્વ તેજ મોક્ષનું બીજ છે. તે સમ્યકત્વ મળ્યા પછી નિર્મળભાવવાળા જીવને હંમેશાં સુખ જ હોય છે અને ભાવથી ધર્મમાં પ્રવતેલા જીવને શુભ અનુબંધ જ હોય છે. સાચા પદાર્થને કહેવાવાળા શાસ્ત્રોથીજ સાચા પદાર્થની શ્રદ્ધા થાય છે, અને તેનું શાસ્ત્ર શ્રીવીતરાગમહારાજનાજ વચનરૂપ હોય છે. અરૂષય એટલે પુરૂષે નહિં કહેલું એવું વચન સર્વથા જે માટે હેયજ નહિં તે માટે અપાય તરીકે ગણાતું વચન તે સત્યાર્થીને જણાવનાર કહેવાય જ નહિં. તેમજ પુરૂષે કહેલું હેવાથી જે પરુષેય વચન હોય તેમાં પણ કેષવાળાનું વચન સત્યાર્થીને જણાવનાર કહેવાય નહિં. શંકાકાર કહે છે કે એ જિનવચનથી પણ સત્યપદાર્થની શ્રદ્ધા નકકી થાયજ છે. એમ સિદ્ધિ થતી નથી. કેમકે સર્વજીએ આ જૈનપ્રવચનનું શ્રત પણ અનંતી વખતે મેળવેલું છે. વળી પૂર્વે જિનપ્રવચનને વેગ નજ પ્રાપ્ત થએલું હોય એમ માનવામાં બીજો કોઈ હેતુ નથી, કેમકે અનાદિનો સંસાર લેવાથી તેમાં કેની કેની સાથે કોનો કોને સંબંધ થયો નથી ? પહેલાં અનન્તી વખતના પમાયેલા જિનશ્રુતથી સમ્યક્ત્વ ન થયું અને હવે જે તે સમ્યકૃત્વ થાય, તે તે સમ્યક્ત્વ થવાનું કારણ શું? અને જે વગર કારણે જ તે સમ્યકત્વ થતું હોય તે તે સમ્યકત્વ હંમેશાં હોય અથવા તો કોઈ દિવસ પણ ન થાય. કારણ મળવાથી થવાવાળી જે ચીજ હોય તે અહેતુક કહી શકાય નહિં. અને અહેતુક ચીજ હોય તે કાંતે હંમેશાં હાયજ અથવા કદાપિ નજ હેય, એવી રીતે પણ સખ્યત્વની ઉત્પત્તિ થવી સંભવિત નથી. વળી સર્વ. સંયેગો કર્માધીન છે, અને તે કર્મ પણ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિથી એક કટાકેટિ સુધી સ્થિતિવાળું અનંતી વખત થઈ ગએલું છે. સમ્યકત્વ પામવાવાળાને કેટકેટિ સિવાય અધિક સ્થિતિનું કોઈ કર્મ નથી અને તેટલું અંત: કેટકેટિ તે કર્મ ઘણી વખત થયું અનાદિકાળમાં એકજ વખત ગ્રંથભેદ થાય છે તે કાલભેદે જુદા જુદા ને સંગે જુદે જુદે કાલે સમ્યકત્વ કેમ થાય ? અહીં ઉત્તર એ છે કે બીજા હેતુનું કામ શું છે? કેમકે કાલભેદે શાસ્ત્રથી જ પ્રાચે સમકરવ થાય છે, અને શાસ્ત્ર પ્રાપ્તિમાં પણ તે કાલભેદજ હેતુ છે, આ જગ પર શંકા કરે છે કે તે શાસ્ત્ર પણ પહેલાં ઘણી વખત પ્રાપ્ત થયું, કેમકે સર્વજીને અનન્ત વખત શૈવેયકમાં ઉપપાત
