________________
ભાતર
૩૯ વિગતમાં આઠ અગર નવ, પિંઢવિનયમાં હેય તે નવ અથાત દ્વવવિગય હોય તે આઠ અને અભિગ્રહમાં વયનો અભિગ્રહ હેય પાંચ આગાર અને બાકીના અભિગ્રહોમાં ચાર આગાર હોય છે. વિનયમાં નવ અને આઠ આગારનો ખુલાસે કરે છે કે માખણ, તળેલું, ઝામેલું દાહ, માંસ, ઘી, ગોળ, એ બધામાં નવ આગાર હોય. પચ્ચખાણેના અને આગારના અર્થો આવશ્યક વિગેરેમાં વિસ્તારથી કહેલા છે. માટે તે ત્યાંથી જાણવા. આગાર કરવાને હેતુ જાણવે છે–પ્રતિજ્ઞાન ભંગ થવામાં આજ્ઞાવિરાધના રૂપી મોટો દોષ છે, અને થોડા પણું વ્રતનું પાળવું એ ગુણ કરનાર છે, માટે આગારો કહા છે, તેમજ ધર્મમાં શણ અને દેષનું અ૫બહુપણું સમજવાની જરૂર છે, માટે પચ્ચખાણેના આગારો કહ્યા છે, ગ્રહણ કર્યા પ્રમાણે પાલન કરવાથી જ જરૂર અપ્રમાદનું સેવન થાય છે. અને તેવી રીતે સેવાને અપ્રમાદ અનકમે વધે છે. અને તે પ્રમાદને સર્વથા નાશ કરે છે. સંસારમાં ભમતા જીવે પ્રમાદને અભ્યાસ ઘરે કાલ કર્યો છે, તેથી પ્રમાદના અભ્યાસથી કોઈપણ પ્રકારે પચ્ચખાણને કદાચ ભંગ થાય માટે ભંગ ન થાય, તેથી આગારે કહ્યા છે, કેમકે પચ્ચખાણના ભંગમાં આશા, અનવસ્થા વિગેરે રોષ થાય છે, અને તેથી જન્મમરણ વિગેરે સર્વ અનર્થો થાય છે. કદાચ કહેવામાં આવે કે એવા પ્રમાદીને દીક્ષાજ કેમ હોય? તે તે સવાલના ઉત્તરમાં સમજવું કે દીક્ષા તે ચારિત્રના પરિણામથી છે, અને ચારિત્રના પરિણામ આવવાની સાથેજ સર્વથા બધે પ્રમાદ ક્ષય પામતે નથી. વળી જે માટે આ પ્રમાદનો અનાદિકાલથી અભ્યાસ છે, તેથી જ તેના ક્ષયને માટે ઉવમી
લાએ પચ્ચખાણને લીધા પ્રમાણે પાળીને અપ્રમાદ આચરે જોઈએ- વાદી કહે છે કે એ પ્રમાણે તે સામાયિકચારિત્ર પણ નકકી આગારવાળું જ લેવું જોઈએ, અને જે તે સામાયિક આગાર વગરનું છે, તે પછી પચ્ચખાણોમાં આગાર રાખવાનું શું કામ છે? અહીં ઉત્તર તે છે કે સર્વ પદાર્થમાં સમભાવ હોવાથીજ સામાયિક થાય છે, તેમજ તે સામાયિક પાવાજીવ માટે છે, તેથી વીતરાગોએ તેમાં આગારે કહ્યા નથી. તેજ વાત સ્પષ્ટ કરે છે કે સામાયિક એ ભાવ છે અને એ ભાવ મમત્વ વગરને છે, તેમજ સમપણાને લીધે સર્વપદાર્થ વિષયક છે. જાનવરૂપી કાલની મર્યાદા પણ આવતા ભવમાં ભંગ ન થાય તેટલા માટે જ છે, પણ આવતા ભવમાં સેવીશ એવી ઈચ્છા રાખીને તે ઇચ્છાની અપેક્ષાએ જાવજીવની મર્યાદા નથી. મરણ છે છતના વિચારથી જ તૈયાર થએલા સુભટના જેવા પરિણામ હોય છે તે સર આ સામાયિકમાં પરિણામ છે, પણ હલકાના ઇષ્ટાંતેએ આ સામાયિક અપવાદનું સ્થાન નથી, આ વાત બારીકીથી સમજ નાની છે, અને એટલાજ માટે અત્યંત અ ને સામાયિક લેવા અને દેવાને નિષેધ શાસ્ત્રોમાં
લો છે. જરૂર પડવાવાળો જાર્યો હતો એવા આભીર વિગેરેને કેવલજ્ઞાનથી એજ સામાયિક અવશય મુક્તિનું અર્વષ્ય કારણ સમજીનેજ કેવળીમહારાજાએ સામાયિક દેવડાવ્યું હતું. સામાન્ય ન્યથી આ સામાયિક એ ચારિત્ર છતાં પણ સામાયિકની વિશિષ્ઠતા માટે નકારશીઆદ પચ્ચકખાણ કરવાનું આગામાં કહેલું હોવાથી, તેમજ અનુભવથી જણાતી વિશિષ્ઠતાવાળું થતું તેથી સામાયિક હેવાથી, નોકશશી વિગેરે પચ્ચકખાણે કેમ ન કરવાં આ આગારા સામાયિક પરિણતિના બાધક છે, એમ કહેવામાં આવે તે તેના ઉત્તરમાં જણાવે છે કે જેમ સુભટને મરણ કે જયના વિજયને બાધા ન આવે
