________________
૨૬
પંચવર્તમ
મૂકે, પછી તે સાધુ ઉપયોગ અને સંવેગવાળા છતા વિધિથી ગોચરની આલોચના કરે. પ્રવેશ કરે તે વખતે અત્રધારમાં, મધ્યમાં અને પેસતાં એમ ત્રણ સ્થાને ત્રણ નિશીહિ કરે અને ગૃહસ્થ ન હોય તે પગ પૂજે, કપાળે હાથ લગાડવારૂપ કાયિકનમસ્કાર અને નમઃ જગ્યા એવું કહેવારૂપ વાચિકનમકાર કરે. જે ભાજનમાં ભાર વધારે હોય તે વચન માત્રથી પણ નમસ્કાર કરે, અને હાથ ઊંચા ન પણ કરે. દાંડે મેલવાને ઠેકાણે ઉપર અને નીચે પૂંછને દાંડે હેલે. ચેળ૫ટ્ટાને ઉપાધિ ઉપર મહેલે, ઝેળીને પાત્રા ઉપર મહેલે, જે તેને માતરાની શંકા હોય તે પડલા સહિત પાત્રાં બીજા સાધુને આપીને, તે મજ ચેળપટ્ટાવાળે જ છતે માતરં સિરાવે. માતરૂં સરાવીને અસંભાતપણે આવીને યોગ્ય દેશમાં સૂત્રમાં કરેલી વિધિથી પૂજીને, ઈચછાકારેણ વિગેરે ઈરિયાવહીનું સૂત્ર કહીને ઈરિયાવહિયા પડિકકમે અને અતિચારને શોધવા માટે બરાબર કાઉસગ્ગ કરે. કાઉસ્સગ્નમાં ઢીંચણથી થાળપટ્ટો ચાર આંગળ ઊંચે અને નાભિથી ચાર આંગળ નીચે, અને બે કોણીએ પકડેલો ચેળપટ્ટો અગર ૫ડલા રાખે. પહેલાં જણાવેલ એગ્ય સ્થાને પગના આગલા ભાગે ચાર આંગળાનું અંતર રાખીને અને પાછલના ભાગમાં તેથી કંઈક ઓછું અંતર રાખીને જમણા હાથે મુહપત્તિ અને ડાબા હાથે એ રાખી કાઉસ્સગ્ન કરે, કાઉસમાં રહેલે નીકળ્યાથી માંડીને તે પસતાં સુધીના ગોચરીના અતિચારોને ચિંતવે. જે દેષ માલમ પડે તે મનમાં રાખે. તે દોષ લાગવાની અપેક્ષાના અનુકમવાળા હોય અગર આલેચનાની અપેક્ષાના અનુક્રમવાળા હોય, અર્થાત દોષનું લાગવું અને આ લોચવું એમાં ચાર ભાગ હોય છે. તે આલોચનમાં શાસ્ત્રકારો ઈરિયાવહિયાના કાર્યોત્સર્ગને જ પ્રાયશ્ચિત્ત કહે છે. જે માટે હંમેશાં શુભયોગ તેજ કર્મક્ષયનું કારણ છે, અને ચારિત્રની આરાધનાને નિમિત્તે થોડું પણ દૂષણ ન લાગે એવી રીતે, તેમાં ઉપયોગવાળ ને વિચારે તે શુભ ગજ છે, અથવા તે કાઉસ્સગ્નમાં જે સંભાયું તેજ પ્રાયશ્ચિત્ત છે, કેમકે શાસ્ત્રોકત અનુષ્ઠાન અત્યંત નિર્જરાનું કારણ છે. શંકા કરે છે કે જે કાયોત્સર્ગજ પ્રાયશ્ચિત્ત હોય તે માતરા વિગેરેની ઈરિયાવહિયામાં પણ નિયત ચિંતવન વગરને કાત્સર્ગ જ પ્રાયશ્ચિત્ત તરીકે હું જોઈએ. સમાધાનમાં શાસ્ત્રકાર કહે છે કે તે કાઉસગમાં પણ કુશલનું ચિતવન તેજ નિયમિત છે, પણ લેગસ ચિંતવે એમ નિયમિત નથી. પછી બધા વ્યાપારે ચિંતવીને, નવકારથી કાઉસ્સગ પારીને લેગસ કહીને, સાધુ વિધિપૂર્વક આચન કરે છે તેમાં કઈ રીતે નહિં. આવવું અને તે કઈ રીતે આવવું તે જણાવે છે
वक्खि ३२७, कह ३२८, अव्व ३२९, कह ३३०, ण, ३३१, करे ३३२, गार ૧૫, ૬% ૨૨૪, જાણે ૨૨૬ પુર ૨ રદ ધર્મકથાદિકથી ગુરૂ વ્યાક્ષેપવાળા હોય, પરાકમુખ હાય, વિકથાદિકથી પ્રમાદી હોય તે કહેલા દેનું ધારણ ન થાય માટે તેવી વખતે આવવું નહિ. એવી રીતે ભૂખનું નહિ સહન થવું વગેરેના સંભવથી, આહાર કરતાં છતાં અને વેગને ધારવાથી મરણદિને સંભવ છે માટે તે હોવાથી માતરૂં કે સ્થડિલની શંકાવાળા જે ગુરૂ હેય તે આલવું નહિ ભાગ્યકાર પણ એજ કહે છે કે ધર્મકથાદિકથી વ્યાક્ષિપ્તપણું, વિકથાથી પ્રમત્તપણું અન્યત્ર મુખ હોવાથી પરા મુખપણું, ભજન કરતાં આલેચનાને સ્વીકારતાં સુધાની તીવ્રતા અથાવ
